كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين حسینی قمی
تاريخ پخش: 15-04-96

حاج آقای حسینی: بسم الله الرحمن الرحیم، خیلی‌ها پیام داده بودند اینطور که شما حمد و سوره را خواندید و مخارج حروف را گفتید، سخت شد. نه سخت نیست! چند نفر رفتند مراجعه کردند و حمد و سوره‌شان را اصلاح کردند؟ این بسم الله شما در شروع برنامه خیلی خوب بود. بعضی‌ها واقعاً از شروع بسم الله تا «والضالین» را اشتباه می‌خوانند. یکوقت جایی رفتیم مهمان یک آقایی بودیم، خواستیم دو سه شب آنجا بمانیم. شب اول دو ساعت به اذان صبح ما را بیدار کرد که بلند شوید نماز شب بخوانیم. گفتم: ما مهمان هستیم شاید نخواستیم نماز شب بخوانیم. از دو ساعت به اذان صبح ما را بیدار کردی؟ گفتم: شما حمد و سوره‌ات را بخوان. حمد و سوره را خواند و پر از غلط بود. گفتم: شما به جای نماز شب، این حمد و سوره‌هایت را اصلاح کن و به ما کاری نداشته باش.
بعضی‌ها در پیام‌ها نوشتند: خدا ارحم الراحمین است و قبول می‌کند. شما بگذاری خدا ارحم الراحمین است! ما که مانع رحمت پروردگار نیستیم. ولی اگر مخارج حروف ما درست نباشد، اگر زیر و زبر و اَ اِ اُ را غلط بگوییم، حتماً نماز باطل است. ما می‌توانیم اصلاح کنیم و سخت نیست. گفتم: مغازه‌های اطراف قم و مشهد، اطراف حرم چند زبان زنده دنیا را بلد هستند. در حدی که کارشان راه بیافتد. حالا نمی‌تواند یک حمد و سوره درست بخواند؟ خیلی آسان است. تصمیم بگیرید و برنامه‌ریزی کنید. بحث احکام خیلی مهم است. اگر من می‌توانم حمد و سوره‌ام را اصلاح کنم ولی نرفتم، گفتند: شما حق نداری اول وقت نماز بخوانی. الآن اذان ظهر ساعت 13:10 است. تا غروب آفتاب هفت، هشت ساعت وقت داری. برو حمد و سوره را اصلاح کن، اگر نکردی آخر وقت بخوان. یا نماز جماعت برو. فقها فرمودند: اگر کسی اصلاح نکرد، نماز جماعت برود. چرا؟ چون در نماز جماعت حمد و سوره با امام هست. این مسأله 140 بود.
مسأله 141؛ خیلی‌ها سؤال کردند و نوشتند: ما یک خانواده‌های فقیری را تحت پوشش قرار دادیم. آیا ماه رمضان که تمام می‌شود شب عید فطر زکات فطره اینها بر گردن ما هست یا نه؟ جواب: بله، اگر نان خور شما حساب می‌شوند و همه هزینه‌ها با شما است، زکات فطره هم با شماست.
مسأله 142؛ گفتند: از پنجاه سال پیش بر گردن ما کفاره بوده است و ما توجه نداشتیم. حالا حواس ما جمع شده و می‌خواهیم همه را جبران کنیم. آیا باید به نرخ روز حساب کرد؟ جریمه اضافه می‌شود؟ نه، اضافه نمی‌شود. سه کیلو گندم در زکات فطره یا در کفارات روزه 750 گرم گندم، همیشه همین 750 گرم گندم است. اینکه نرخ گندم تغییر کند بحث دیگری است ولی مقدار کفاره تغییر نمی‌کند. اگر شما از شصت سال پیش هم کفاره را حساب کنی، مقدار کفاره فرقی نمی‌کند.
مسأله 143؛ کسانی بودند که در ماه رمضان به هر دلیلی نتوانستند روزه بگیرند. گفتند: اگر بعد از ماه رمضان روزه را قضا کنیم کفاره‌ای بر گردن ما هست؟ جواب: نه، اگر مریض بوده چند حالت دارد. یکوقت بیمار بوده است. کسی مریض بود و ماه رمضان روزه نگرفت، الآن قضا می‌کند. در ماه رمضان مسافرت بوده است، الآن قضا کند. ولو عمداً هم مسافرت رفته است. یا در ماه رمضان چند روزی عذر شرعی داشته است. این دیگر مشکلی ندارد. مسافر بودند، مریض بودند، عذر شرعی داشتند، قضای روزه‌شان را به جا بیاورند دیگر چیزی بر گردنشان نیست و اضافه نمی‌شود. فقط در مورد کسی که عمداً خورده و عمداً افطار کرده است، قضای روزه‌اش که سر جایش هست، کفاره عمد هم سر جایش هست. یا در مورد خانم‌هایی که گفتیم: بچه شیر می‌دادند یا باردار بودند، الآن می‌توانند قضا کنند. ولی آن کفاره‌ای که گفتیم هم سر جایش هست.
مسأله 144؛ گفتند: شما گفتید که طلا برای مرد حرام است. بله، فقها فرمودند: طلا برای مرد حرام است. طلای سفید زرد فرقی ندارد. پلاتین اشکال ندارد چون طلا نیست. طلا باشد هر رنگی باشد برای مرد حرام است. یک نفر نوشته: این چه حرفی است؟ من اگر حلقه نامزدی‌ام که طلا هست را دست نکنم، پدر مرا در می‌آورند! دعوا می‌شود. اینها مجوز استفاده از حلقه طلا نیست. خواهش می‌کنم اصلاً مقدمات حرام را ایجاد نکنند. چرا برای آقای داماد حلقه طلا می‌خرید که گرفتار شود؟ کسی نوشته من بیست سال است گردنبند طلا گردنم است. همه فقها فرمودند: برای مرد اگر طلا داشته باشد، هنگام نماز، نماز باطل است. کلاً حرام است. خیلی‌ها می‌گویند: ما برای نماز درمی‌آوریم. خوب است اما اگر بعد از نماز هم دستتان باشد، باز حرام است.
مسأله 145؛ ما گفتیم: بعضی مسجد می‌آیند، می‌خواهد اقتدا کند می‌گوید: الله اکبر! امام سر از رکوع برمی‌دارد. به رکوع امام نمی‌رسد. مردم چه کار می‌کنند؟ غالباً می‌گویند: به نماز نرسیدیم. این کار جایز نیست. الله اکبر را که گفتی وارد نماز شدی. لذا اینجا گفتیم که عده‌ای از مراجع می‌فرمایند: شما دو راه دارید. یا صبر کن به رکعت بعدی امام برسی. امام برود سجده‌اش را انجام بدهد و اگر تشهدی دارد بخواند. برگشت، رکعت اول شما می‌شود. یک راه هم این است که الله اکبر گفتی، دیگر خودت فرادی ادامه بده. بسم الله را بگو و ادامه بده. این دو راه را عده‌ای از مراجع فرمودند. ولی بعضی از مراجع مثل مرحوم آیت الله خویی، آیت الله تبریزی یا از مراجع فعلی، آیت الله مکارم، آیت الله شبیری زنجانی، فرمودند: این فقط یک راه دارد، همین که نماز خودش را بخواند. احتیاط واجب این است که فرادی نماز بخواند. بعضی از مراجع مثل مرحوم آیت الله العظمی گلپایگانی، یا آیت الله العظمی صافی فرمودند: صبر کند به رکعت بعدی امام برسد.
مسأله 146؛ ما گفتیم: اگر کسی سهواً حواسش نبود و زودتر از امام از رکوع بلند شد. این باید چه کار کند؟ متابعت کند و به رکوع برگردد. نماز جماعت رفتیم، امام در رکوع بود. ما سهواً فکر کردیم امام بلند شده، از رکوع بلند شدیم. دوباره باید رکوع برویم. خیلی‌ها سؤال کردند: اینطور که یک رکوع اضافه می‌شود؟ اشکالی ندارد. به دلیل اینکه می‌خواهید به جماعت برسید، اشکال ندارد. ولی یادتان باشد اگر برگشتی و به رکوع رسیدی که الحمدلله، ولی اگر برگشتی و به رکوع نرسیدی، یعنی تا به رکوع رفتی امام سر از رکوع برداشت، آنوقت یک رکن اضافه خوانده و نمازش باطل شده است. شاید پنجاه پیام داشتیم که خانم‌ها نوشته بودند: به داد ما برسید. ما که خبر نداریم امام کی از سجده بلند می‌شود. خوب باید مکبر باشد، کسی که الله اکبر بگوید. من خواهش می‌کنم مسئولین مساجد و امام جماعت‌ها رسیدگی کنند. اینطور نباشد که خانم پشت پرده با خبر نشود.
در سجده بودیم، سهواً فکر کردیم امام سر از سجده برداشته است، بلند شدیم دیدیم امام در سجده است. باید برگردیم، اگر می‌رسیم باید برگردیم. باز پرسیدند: سجده اضافی است؟ برای متابعت اشکالی ندارد. حتی اگر در دو سجده این اتفاق بیافتد، باز هم اشکالی ندارد. ولی اگر به سجده رفتید و در دو سجده نرسیدیم، دو سجده یک رکن می‌شود، نماز باطل است. پس اگر به سجده نرسیده و امام سر برداشت، در یک سجده مشکل ندارد ولی اگر دو سجده باشد یک رکن می‌شود و نماز باطل است.
مسأله 147؛ مسأله بعدی گفتند: ما اشتباه کردیم و یک روزه‌های عمدی خوردیم. شما آسان برای ما بگویید که ارزان‌ترین نرخ کفاره چیست؟ یک کسی می‌گوید: من در زمان جوانی، اشتباه کردم و روزه عمدی خوردم. قضای روزه‌اش سر جایش است. اما کفاره به این صورت است که یک روز که عمداً روزه خوردی، نود هزار تومان بدهی. شصت نفر را بخواهی قضا بدهی، شصت تا چلو کباب ده هزار تومانی هم حساب کنی، خیلی می‌شود. ما ارزان حساب کردیم شصت تا 750 گرم حساب کردیم، نود هزار تومان باید بدهی. البته گفتیم: حتماً به دفاتر مراجع مراجعه کنند. چون باید به شصت مسکین بدهند، سخت است. بعضی از مراجع می‌گویند: 120 هزار تومان. بعضی از مراجع هم می‌گویند: نود هزار تومان! اما اگر عمدی نبوده است و کفاره تأخیر هست. خیلی از خانم‌ها نوشتند: ما توجه نداشتیم و سالها کوتاهی کردیم. یا بچه شیر می‌دادیم روزه نگرفتیم، یا باردار بودیم روزه نگرفتیم. یا عذر شرعی داشتیم روزه نگرفتیم. یکی از خانم‌ها نوشته بود: من 150 روزه قضا با کفاره تأخیر دارم. اینها کفاره‌ها 1500 تومان است. 750 گرم گندم معادل 1500 تومان است.
مسأله 148؛ سؤال کردند که ما سالها کفاره را ندادیم، سالها کوتاهی کردیم و پرداخت نکردیم. آیا چیزی اضافه می‌شود؟ نه! اضافه نمی‌شود.
مسأله 149؛ گفتند می‌شود کفاره را به یک خانواده داد؟ کفاره عمد که شصت مسکین است نه. اما کفارات دیگر را اشکال ندارد شما به یک خانواده بدهید. فقط باید گندم داد. نمی‌شود پولش را داد. اگر پول می‌دهیم او را وکیل کنیم که برود گندم بخرد.
مسأله 150؛ مسأله دیگر اینکه گفتند: مگر شما نگفتید با یک نماز توبه در شب‌های قدر خدا تمام گناهان شما را می‌آمرزد؟ آیا شامل حق الناس هم می‌شود؟ ما این حرف را نزدیم. حساب حق الناس جداست. شما از شب 21 ماه رمضان تا سال دیگر قرآن روی سرت باشد، هزار تومان به یک نفر بدهکار باشی باید بدهی. بحث حق الناس جداست. شب عاشورا امام حسین(ع) فرمود: یک کسی از طرف امام حسین صدا بزند. «لا يقاتلن‏ معي رجل عليه دين‏» (احقاق الحق/ج19/ص430) اگر کسی مدیون است در جمع ما نماند، برود دینش را بدهد. شب عاشورا گفته: برود دینش را بدهد. آقایی پیام داده من ضامن کسی شدم. قسط اول و دوم و سوم را نداده است. از صندوق زنگ زدند که چرا قسط‌هایش را نمی‌دهد؟ با او تماس گرفتم که چرا نمی‌روی قسط‌هایت را بدهی؟ گفته: شما؟ گفتم: ضامن شما هستم. گفته: ضامن هستی خودت هم قسط‌ها را بده! چقدر می‌پرسند که اگر فلان نماز را بخوانی همه نمازهای قضایت جبران می‌شود. ما نمازی نداریم که تمام نمازهای قضا را پاک کند. اگر کسی گفت: ما نماز توبه‌ای داریم که حق الناس جبران می‌شود، حتماً چنین نمازی نداریم. یا نماز توبه بخوانیم دیگر نمازهای قضای ما پاک شود. از امام(ره) استفتاء کردند، آقا ما توبه کردیم، چقدر نماز قضا بخوانیم؟ فرمودند: خودتان را اذیت نکنید. کم کم شروع کنید. خودتان را در مسیر جبران قرار بدهید.
مسأله 151؛ باز خیلی پرسیدند با آرایش کم می‌شود وضو گرفت یا نه؟ اگر مانع رسیدن آب به صورت باشد حتماً نمی‌شود.
مسأله 152؛ باز سؤال کردند که خیلی حق الناس بدهکار هستیم. ولی الآن رویمان نمی‌شود مستقیم به طرف بگوییم. چه کار کنیم؟ اگر پول بدهکار هستید. لازم نیست به طرف بگویید. الآن همه کارت دارند، به یک نحوی شماره حساب این آقا را بدست بیاور و به حسابش واریز کن. در حقوق مالی به هر طریقی شده به دست آن طرف برسانید.
مسأله 153؛ در بحث حقوق آبرویی، گفتیم: اگر غیبت کردید، در غیبت لازم است برویم حلالیت بطلبیم؟ اینکه گناه غیبت سنگین است در این بحثی نیست. فردای قیامت نامه اعمال کسی را دستش بدهند، هیچ حسناتی در آن نمی‌بیند. کربلا رفته، جماعت رفته، کار خیر کرده، روزه گرفته، هیچی نیست! می‌گوید: خدایا اشتباه شد. این نامه من نیست. خطاب می‌شود: خدا نه اشتباه می‌کند نه فراموش می‌کند! شما آبروی یک نفر را بردید، تمام حسنات تو پیش او رفت. باز روایت داریم «من مات تائباً من الغيبة فهو آخر من‏ يدخل‏ الجنة و من مات مصرّاً عليها فهو اوّل من يدخل النار» کسی غیبت می‌کند، آخرین بهشتی است و توبه نکند اولین جهنمی است. گناه غیبت سنگین است. حالا ما اشتباهی کردیم و توبه کردیم، آیا حتماً باید برویم به طرف بگوییم. عزیزی پیام داده چقدر شما گناه را ساده گرفتید. می‌گویید: نمی‌خواهد بروید به طرف بگویید؟ فتوای مشهور فقها این است. لازم نیست به طرف بگویید. یکوقتی شر می‌شود و اصلاً جایز نیست شما بروید بگویید. برایش دعا کنید و طلب مغفرت کنید و برایش صدقه و خیرات بدهید. همین که توبه کردید و برایش این کارها را انجام بدهید کافی است. ما نمی‌خواهیم گناه غیبت را کوچک جلوه بدهیم. شاید هشتاد درصد باور مردم ما این است که اگر غیبت کردی حتماً باید به طرف بگویی. بعضی هم حساس هستند که شما چه گفتی. می‌گوید: اول بگو چه گفتی. تا نگویی حلالت نمی‌کنم! تازه یک آتش دیگر به پا می‌شود. یکی از اساتید می‌فرمود: من امسال ماه رمضان یک ختم قرآن خواندم. فقط گفتم: خدایا به نیت آنهایی که من یک حقی و حقوقی از آنها ضایع کردم، غیبتشان را کردم و توبه کردم، این ختم قرآن برای آنها باشد.
مسأله 154؛ در بحث احکام معاملات که گفتیم، سؤال کردند آیا جایز است ما یخچال بخریم، اگر نقدی پرداخت کنیم یک میلیون، قسطی بخریم یک میلیون و سیصد هزار تومان، این حرام است یا حرام نیست؟ حرام نیست، در اصطلاح فقهی داریم وقتی زمان آمد، این اشکال ندارد. شما یخچال را نقد بخرید یک میلیون، نسیه بخری یک میلیون و سیصد هزار تومان! او دارد جنسش را به شما می‌فروشد، چون شما نسیه می‌خرید یک میلیون و سیصد هزار تومان می‌فروشد. این اشکالی ندارد.
مسأله 155؛ باز اشاره کردیم و گفتیم: اگر یک جایی مهمانی رفتید، فرش صاحبخانه نجس شد، شما وظیفه ندارید به صاحبخانه بگویید. البته گفتیم: چیزی از لوازمی که آنها می‌خواهند مصرف کنند، نباشد. چیز خوردنی نباشد. حالا گوشه فرش یا پتو نجس شد، لازم نیست بگویید. خیلی پیام دادند نمی‌شود. یکوقت بچه ادرار کرده یا دست شما خونی شده به یک قسمتی از جایی خورده است، لازم نیست به صاحبخانه بگویید. شرعاً وظیفه ندارید. کسی نوشته: یک نفر پتوی ما را نجس کرده، نگفته و همینطور در کمد گذاشته است. بعد از یک هفته رفتیم دیدیم از بوی بد نمی‌شود کاری کرد! این خیلی بد است. اما کلاً اگر ما جایی از خانه کسی را نجس کردیم، حد آن هم ناچیز است، چیزی نگوییم. سؤال کردند: اگر مسجد رفتیم و بچه ما یک گوشه‌ای از فرش مسجد را نجس کرد. مسجد غیر از خانه است. لذا در مساجد و حرم‌های ائمه، خادم‌ها وسایل دارند، شیلنگ‌های صد متری دارند و بلافاصله تطهیر می‌کنند. فقها فرمودند: در مساجد پاک کردن نجاست فوری است و حتی تأخیر هم جایز نیست.
مسأله 156؛ سؤال دیگری که باز در مورد نمازهای قضا پرسیدند. گفتند: مادرم دچار فراموشی شده است. آلزایمر دارد. آیا این نمازهایی که در دوران فراموشی می‌خواند، قضایش واجب است یا نه؟ مادرش پنج سال فراموشی دارد. در روایت داریم امیرالمؤمنین در نهج‌البلاغه می‌فرماید: دو نعمت است که نمی‌شود به آن اعتماد داشت، یکی ثروت و دیگری سلامتی است. تا وقتی داریم باید قدرش را بدانیم. حاج آقای قرائتی می‌فرمودند: امام جمعه‌ی یک جایی که خطبه‌ای می‌خواند و برو و بیایی داشت، الآن گرفتار فراموشی شده است. بچه‌هایش تعریف می‌کردند که به قدری فراموشی او سنگین است که هیچکسی را نمی‌شناسد. همسر خودش را نمی‌شناسد. صبح که از خواب بیدار می‌شود می‌گوید: این خانم کیست؟ هرچه می‌گوییم: این مادر ما و خانم شماست. می‌گوید: نه، این خانم غریبه است. اینهایی که امروز فرصت دارند، سلامتی دارند، قدر بدانند و خوب استفاده کنند. حالا سؤال کردند که با وجود فراموشی مادر ما آیا ما باید نمازهای مادرمان را قضا کنیم یا نه؟ جواب نه! کسی که برای نماز تکلیف ندارد، قضای نماز هم دیگر واجب نیست.
مسأله 157؛ در احکام نذر گفتیم که اگر صیغه شرعی خوانده شود، دیگر نمی‌شود نذر را تغییر داد. غالب مردم نذرهایی که می‌کنند صیغه شرعی نمی‌کنند. همینطور نیت می‌کنند. یا مثلاً می‌گوید: اگر اینطور شد این کار را بکنم. صیغه شرعی را نمی‌خواند. اگر نذرها اینطور باشد تغییرش اشکالی ندارد. شما نذر کرده بودی گوسفند بکشی، حالا نمی‌خواهی گوسفند بکشی، پولش را به یک فقیر می‌خواهی بدهی. اگر صیغه شرعی نخواندی و فقط نیت کردی که مثلاً اگر مریض من خوب شد این کار را بکنم. این تغییر نذر اشکالی ندارد. سؤال کردند: من نذر کرده بودم سفره حضرت ابالفضل پهن کنم. حالا می‌توانم پولش را به یک زندانی نیازمند بدهم؟ اگر صیغه شرعی را نخواندید بله می‌شود اما اگر صیغه را خواندید، جایز نیست.
شریعتی:امروز صفحه‌ی هفتم قرآن کریم، آیات 38 تا 48 سوره مبارکه بقره در سمت خدا تلاوت خواهد شد. از ابتدای این دوره از ختم قرآن کریم هر هفته ما مزین و منور به حضور یکی از شخصیت‌های است که به قرآن کریم و معارف بلند آن خدمت کردند. این هفته از علامه طباطبایی(ره) یاد می‌کنیم. است.
حاج آقای حسینی: یک قصه کوتاه از علامه طباطبایی بگویم. یکی از منبری‌هایی که الآن در قم است، می‌فرمودند: من قبل از انقلاب در تبریز یک شب خدمت علامه طباطبایی بودم. مرحوم علامه فرمود: من فردا صبح جایی کار دارم. کس از آقایان محبت می‌کند مرا آنجا برساند. این بزرگواری که الآن در قم هستند به علامه فرمودند: من فردا شما را می‌رسانم. ساعت چند بیایم؟ فرمودند: 7 صبح. 7 صبح خدمت علامه رفتم، سوار ماشین شدند. تا نشستند و احوالپرسی کردند و فرمودند: ببخشید، من چهل سال است که روزی یک جزء قرآن می‌خوانم. دیروز نرسیدم یک جزء را بخوانم. اجازه بدهید اول یک جزء قرآن دیروزم را بخوانم، بعد با هم صحبت کنیم. مرحوم علامه طباطبایی معروف است که تفسیرش تفسیر قرآن به قرآن است. البته ما در گذشته هم اینطور تفاسیر داشتیم ولی اوج تفسیر قرآن به قرآن در تفسیر المیزان است. دلیل موفقیت علامه طباطبایی در تفسیر یکی همین انس با قرآن است. اگر کسی روزی یک جزء قرآن بخواند، ماهی یک ختم قرآن را دارد. تقاضا می‌کنم از بیننده‌های عزیز که برنامه‌های خوبی که در ماه رمضان داشتید از جمله قرائت قرآن را تعطیل نکنید.
«قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْها جَمِيعاً فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدىً فَمَنْ تَبِعَ هُدايَ فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ«38» وَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِآياتِنا أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ‏«39» يا بَنِي إِسْرائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَ أَوْفُوا بِعَهْدِي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ وَ إِيَّايَ فَارْهَبُونِ‏«40» وَ آمِنُوا بِما أَنْزَلْتُ مُصَدِّقاً لِما مَعَكُمْ وَ لا تَكُونُوا أَوَّلَ كافِرٍ بِهِ وَ لا تَشْتَرُوا بِآياتِي ثَمَناً قَلِيلًا وَ إِيَّايَ فَاتَّقُونِ‏«41» وَ لا تَلْبِسُوا الْحَقَّ بِالْباطِلِ وَ تَكْتُمُوا الْحَقَّ وَ أَنْتُمْ تَعْلَمُونَ‏«42» وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ ارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ‏«43»أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ‏«44» وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخاشِعِينَ‏«45» الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُوا رَبِّهِمْ وَ أَنَّهُمْ إِلَيْهِ راجِعُونَ‏«46» يا بَنِي إِسْرائِيلَ اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتِي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَ أَنِّي فَضَّلْتُكُمْ عَلَى الْعالَمِينَ‏‏«47» وَ اتَّقُوا يَوْماً لا تَجْزِي نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئاً وَ لا يُقْبَلُ مِنْها شَفاعَةٌ وَ لا يُؤْخَذُ مِنْها عَدْلٌ وَ لا هُمْ يُنْصَرُونَ‏«48»
ترجمه: گفتيم: همگى از آن (باغ به زمين) فرود آييد، اگر هدايتى از طرف من براى شما آمد، پس هركه از هدايت من پيروى كند، نه برايشان بيمى است ونه غمگين خواهند شد. و (لى) كسانى كه كافر شدند و آيات ما را تكذيب كردند، آنان اهل دوزخ‏اند و هميشه در آن خواهند بود. اى فرزندان اسرائيل! نعمت‏هايم را كه به شما ارزانى داشتم، به خاطر بياوريد و به پيمانم (كه بسته‏ايد) وفا كنيد، تا من (نيز) به پيمان شما وفا كنم و تنها از من پروا داشته باشيد. و به آنچه (از قرآن) نازل كردم، ايمان بياوريد كه تصديق مى‏كند آنچه را (از تورات) با شماست. و نخستين كافر به آن نباشيد و آيات مرا به بهاى ناچيز نفروشيد و تنها از من پروا كنيد. و حقّ را با باطل نپوشانيد و حقيقت را با اين‏كه مى‏دانيد، كتمان نكنيد. و نماز را بپاداريد و زكات را بپردازيد و همراه با ركوع كنندگان، ركوع نماييد. آيا مردم را به نيكى دعوت كرده و خودتان را فراموش مى‏نماييد؟ با اينكه شما كتاب (آسمانى) را مى‏خوانيد، آيا هيچ فكر نمى‏كنيد؟ واز صبر ونماز يارى جوييد واين كار جز براى خاشعان، گران وسنگين است. (خاشعان) كسانى هستند كه به (قيامت و) ملاقات (با حساب) پروردگارشان و بازگشت به او ايمان دارند. اى بنى‏اسرائيل! نعمتى را كه به شما ارزانى داشتم، بياد آوريد و اين كه من شما را بر جهانيان برترى بخشيدم. و بترسيد از روزى كه هيچ كس چيزى (از عذاب خدا) را از كسى دفع نمى‏كند و هيچ شفاعتى از كسى پذيرفته نمى‏شود و از كسى غرامت و بدلى گرفته نشود ويارى نخواهند شد.
شریعتی: اشاره قرآنی امروز را بفرمایند و بعد ادامه بحث را بشنویم.
حاج آقای حسینی: آیه پایانی که تلاوت شد «وَ اتَّقُوا يَوْماً لا تَجْزِي نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئاً» قرآن کریم حدود هفتاد نام برای قیامت بیان کرده است. یکی از اسامی همین است. «وَ اتَّقُوا يَوْماً لا تَجْزِي نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَيْئاً» کسی به جای کسی مجازات نمی‌شود. «وَ لا يُقْبَلُ مِنْها شَفاعَةٌ وَ لا يُؤْخَذُ مِنْها عَدْلٌ وَ لا هُمْ يُنْصَرُونَ» آنجا روز نصرت و یاری نیست. کسی به فریاد کسی نمی‌رسد. یکی از اسامی همین است «يَوْمَ‏ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيه، وَ أُمِّهِ وَ أَبِيهِ، وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنِيه‏‏» (عبس/34-36) برادر از برادر، زن از شوهر، پدر از فرزند، از هم فرار می‌کنند. قیامت یوم الفرار است. از فرار بدتر هم دارد. اینجا می‌فرماید: کسی به جای کسی مجازات نمی‌شود. آنجا می‌فرماید: فرار می‌کنند، یک جا بدتر از فرار هم دارد. قرآن می‌فرماید: روزی که بعضی دشمن بعضی‌ها می‌شوند، «الْأَخِلَّاءُ يَوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ إِلَّا الْمُتَّقِينَ» (زخرف/67) اینهایی که اینجا اینطور با هم رفاقت و اظهار رفاقت می‌کردند ولی رفاقت‌هایشان براساس تقوا نباشد، آنجا دشمن هم می‌شوند. برای رفیقت باش تا پای دینت! دیدی دینت دارد آسیب می‌بیند، رفقایت را کنار بگذار.
مسأله 158؛ در قرآن چهار آیه هست که سجده واجب دارد. سؤال کردند اولاً در این سجده واجب آیا باید ذکر خاصی هم بگوییم یا نه؟ مستحب است ولی ذکر خاص واجب نیست. سؤال کردند: همین که نشسته آیه سجده را خواندیم و یک مهر برداریم و به پیشانی بزنیم کافی است؟ نه، باید هفت عضو ما روی زمین باشد. ولی فرقش با سجده کامل این است که شاید طهارت در آن نباشد، اینکه وضو بگیریم و با وضو سجده را انجام بدهیم، طهارت لازم نیست. اما مُهر باید باشد. اگر رو به قبله هم نباشد اشکال ندارد. ذکر خاص هم مستحب است. خانم‌ها دارند قرآن می‌خوانند، حجاب نداشتند، چادر نداشتند، موقع سجده چادر لازم است؟ حجاب شرعی نماز آنجا لازم نیست. پس حجاب شرعی لازم نیست، طهارت لازم نیست، استقبال قبله لازم نیست، ولی هفت عضو روی زمین باشد و پیشانی هم روی مُهر یا چیزی که سجده بر آن صحیح است، صورت گیرد.
خیلی سؤال کردند که در هنگام تلاوت قرآن حجاب لازم است؟ نه، قرآن خواندن که نیازی به حجاب ندارد. یا در روزهایی که عذر شرعی دارند، می‌توانند قرآن بخوانند؟ بله. فقط آیات سجده یا بعضی فرمودند: سوره‌های سجده را نخوانند و الا خواندن قرآن مانعی ندارد.
مسأله 159؛ پرسیدند گاهی نماز جماعت می‌رویم، امام جماعت رکوع و سجده‌اش طولانی است. سه تا «سبحان رب ی الاعلی و بحمده» می‌گوید. ما بخاطر تنگی نفس یا دیسک کمر زودتر از امام بلند می‌شویم، شما گفتید: باید متابعت کنید و نباید زودتر بلند شوید. همین که یکبار امام «سبحان ربی الاعلی و بحمده» گفت، بلند می‌شویم. جوابش این است که شما جماعت تشریف نبرید. شما فرادی بخوانید و همین یک «سبحان ربی الاعلی و بحمده» بگویید. جماعت شرایط خودش را دارد. اینکه جماعت برود و متابعت نکند درست نیست. یا اینکه نماز جماعتی برود که امام جماعت کوتاه نماز می‌خواند و یک ذکر می‌گوید. اما اگر ذکر امام طولانی است و این بخاطر تنگی نفس و دیسک کمر نمی‌تواند بخواند، این مجوز نیست. البته ما از امام جماعت‌ها می‌خواهیم که قدری مراعات کنند.
قصه‌ای گفتیم که معاذ بن جبل نماز خواند. یک کسی رفت نماز بخواند، بعد از حمد یک سوره طولانی خواند. این بنده خدا دید سوره بقره خیلی طولانی است، نمازش را فرادی خواند. پیامبر خدا با خبر شد. حضرت معاذ را احضار کرد. فرمود: «ایاک ان تکون فتانا» مبادا کاری کنی که مردم از فیض جماعت محروم شوند. روی چه حساب سوره طولانی خواندی؟ حضرت فرمود: «علیک بالشمس و ضحاها» می‌خواهی سوره بخوانی «والشمس و ضحاها» بخوان. «و التین و الزیتون» بخوان. سوره‌های کوتاه بخوان. بیاییم کاری کنیم که جوان‌ها هم به نماز جماعت رغبت پیدا کنند. نمازها را طولانی نکنیم، بین دو نماز زیاد فاصله نیاندازیم.
مسأله 160؛ سؤال کردند که من به شوهر در خانه اقتدا می‌کنم. با شوهرم دو تایی نماز جماعت برقرار می‌کنیم. کار صحیحی است یا نه؟ اشکالی ندارد. الحمدلله که این مرد اینقدر خوب رفتار کرده که خانمش پشت سرش نماز می‌خواند. خدا آیت الله فاضل لنکرانی را رحمت کند. می‌فرمودند: عادل کسی نیست که مردم او را به عدالت قبول داشته باشند. عادل کسی است که خانمش پشت سرش نماز بخواند. اینکه پشت سر شوهر نماز می‌خوانید اشکالی ندارد و خیلی کار خوبی است. توجه داشته باشید شوهر شما قرائت حمد و سوره‌اش صحیح باشد. اگر مخارج حروف را رعایت می‌کند و با مسائل شرعی آشنا است، وضو و غسل و احکام بلد است، چه بهتر از اینکه خانم به آقا اقتدا کند.