در مورد صبر بر معصیت توضیحاتی بفرمایید .
پاسخ – در بسیاری از روایات داریم که صبر سه شاخه دارد: صبر بر مصیبت ، صبر بر طاعت و صبر بر معصیت . صبر بر معصیت یعنی انسان بتواند در برابر گناه مقاومت کند و آن گناه را انجام ندهد . در مورد جایگاه صبر بر معصیت از پیامبر داریم : کسی که بر مصیبت صبر کند ،خداوند سی صد درجه برای او می نویسد(علامه مجلسی می فرمایند که این سی صد درجه می تواند سی صد درجه در بهشت باشد یا سی صد کمال از کمالات انسانی باشد ) کسی که بر طاعت صبر کند خداوند شش صد درجه برای او می نویسد و کسی که بر معصیت صبر کند خدواند نُه صد درجه برای او می نویسد . صبر بر مصیبت و دوری از گناه بالاترین پاداش را دارد . امیر المومنین می فرماید : صبر بر مصیبت زیباست ولی بهتر از مصیبت صبر بر گناه است .ذکر دو نوع است یکی ذکردر هنگام مصیبت و یکی ذکر در هنگام گناه . در هنگام گناه انسان باید یاد خدا باشد و مرتکب معصیت نشود. پس صبر بر معصیت در درجه ی اول و بعد صبر بر طاعت و بعد صبر برمصیبت است . علامه مجلسی می فرماید که انجام طاعت از ترک گناه سخت تر است. انسان طاعت ها را انجام می دهد اما ترک گناه و گذشتن از گناه سخت است . کسانی هستند که واجبات شان را انجام می دهند ، روزه می گیرند ، نمازهای واجب را می خوانند ، حج خانه را انجام می دهند . پس آمادگی ما برای واجبات و حتی مستحبات خوب است . ولی مشکل ما وقتی است پای گناه به میان می آید . ما در عین حال که عبادات را انجام می دهیم ولی گرفتار خیلی از گناهان هستیم مثل گناه رایج زبان ، چشم و گوش . ما چقدر غیبت ها را می شنویم درحالی که نماز صبح مان را هم خوانده ایم . ما در برابر گناه مقاومت نمی کنیم . ممکن است کسی همه ی واجبات را انجام بدهد ولی گرفتار غیبت است . روایت داریم وقتی در قیامت نامه ی عمل فرد غیبت کننده را به او می دهند او فکر می کند که اشتباه شده است و می گوید که من کارهای خوبی انجام داده ام . به او می گویند : تو بخاطر غیبتی که انجام داده ای تمام حسناتت به فردی که غیبتش را کرده ای منتقل شده است . داریم که اگر فرد غیبت کننده توبه کرد ، او آخرین فردی است که وارد بهشت می شود و اگر توبه نکرد ، او جزو اولین گروهی است که وارد جهنم می شود . یکی از راههایی که باعث می شود ما گناه نکنیم این است که ما هیچ گناهی را کوچک نشماریم . امام سجاد (ع) در صحیفه ی سجادیه در دعای هشتم می فرماید : خدایا من به تو پناه می برم از اینکه من گناه را کوچک بشمارم و طاعتم را بزرگ بشمارم . پیامبر فرمود : کسی که گناه را با خنده مرتکب می شود وارد آتش می شود در حالی که گریان است . امام سجاد(ع) می فرماید : اگر گناهی انجام دادی شاد نباش و توبه کن . امیرالمومنین فرمود : سنگین ترین گناه این است که صاحبش بگوید این چیزی نیست . امام صادق (ع) فرمود : از گناهان کوچک بپرهیزید . گناه کوچک گناهی است که فرد گناه کننده بگوید این چیزی نیست . در واقع این گناهان کوچک را جمع می کنند و بزرگ می شود . پیامبر در بیابانی به اصحاب شان گفتند که هیزم جمع کنید . اصحاب گفتند که در این بیابان هیزم نیست . بعد همه به جمع کردن هیزم پرداختند و مقدار زیادی هیزم جمع کردند و پیامبر فرمود : گناهان هم مثل این هیزم روی هم جمع می شوند . پیامبر فرمود : چهار چیز نشانه ی شقاوت انسان است : اصرار برگناه ، حریص بودن برای روزی ، قساوت قلب و داشتن چشم خشک . در دعا داریم که خدایا به من کمک کن که خودم گریه کنم . در آداب دعا داریم که باید چشم گریان داشته باشیم . پس ما نباید اصرار بر گناه داشته باشیم . امام باقر (ع) می فرماید : هیچ گناهی با اصرار کوچک نیست . پس ما دیگر گناه صغیره نداریم . بعضی ها می گویند که مگر ما شراب خوردیم یا انسان کشتیم ، ما فقط پشت سر کسی حرفی زدیم یا کسی را دست انداخته ایم . اما جماعت باید مرتکب گناه کبیره نشود و اصرار بر گناه صغیره نداشته باشد . پس اگر کسی اصرار بر گناه صغیره داشت ، آن گناه کبیره می شود. روایت داریم که اگر استغفار کردی گناه کبیره نداری . پس ما با استغفار گناه کبیره نداریم . ما نباید دچار یاس بشویم. امام علی (ع) فرمود : اصرار بر گناه یعنی انسان گناهی را انجام بدهد و در فکر توبه آن گناه نباشد. ما نباید از پرده پوشی خدا سوء استفاده نکنیم . پیامبر فرمود : اگر پرده ها کنار می رفت کسی حاضر نبود جنازه ی دیگری را به خاک بسپارد . خدا ستار است .در سوره ی مجادله داریم که مشرکان با استهزاء به پیامبر می گفتند : چرا خدا ما را عذاب نمی کند ؟ ما نباید گناهان مان را ذکر کنیم . بیان گناه خودش گناه است . امام رضا (ع) می فرماید : کسی که گناهش را می پوشاند خدا او را می آمرزد ولی کسی که گناه را اشاعه می دهد خدا او را نمی بخشد .
پیشگیری بر درمان مقدم است . پیامبر فرمود : از توبه بالاتر این است که انسان گناه را مرتکب نشود . در واقع گناه نکردن آسانتر از توبه کردن است . ما باید زمینه های گناه را برداریم . با زمینه ی گناه ، ترک گناه خیلی دشوار است . چرا ما در جایی برویم که در آنجا زمینه ی گناه باشد . الان فیلم هایی که در ماهواره ها نمایش داده می شود مشکلات اخلاقی در خانواده ها بوجود آورده است . یک منظره ی گناه ممکن است که زندگی را دگرگون بکند . مثلا کتاب های رمان هم می تواند انسان را در زمینه گناه قرار بدهد . حتی انسان ممکن است که تحت تاثیر سخن دیگران قرار بگیرد . روایت داریم : کسی که به سخن دیگری گوش می کند او را می پرستد ، اگر او از خدا سخن می گوید یعنی فرد دارد خدا را می پرستد . پس انسان هرچه را که می بیند و می شنود یعنی دارد آنرا پرستش می کند. دیگر اینکه اوقات فراغت مهم است . ما نباید انسانی را به لبه پرتگاه ببریم و بعد بگوییم که مواظب باش . چرا ما باید نزدیک پرتگاه بشویم ؟ خیلی از افراد مسئله ی محرم و نامحرمی را جدی نمی گیرند . مثلا فردی در روز با هزاران خانم سر و کار دارد که حدود را رعایت نمی کنند ، ما به ایشان نمی توانیم بگوییم که صبر بر معصیت بکن . مثلا نمی شود بدحجابی در جامعه زیاد باشد و ما به جوان بگوییم که صبر بر معصیت بکن ، اینکار سخت است. ما نمی توانیم هم زمین هی گناه را داشته باشیم و هم بگوییم که صبر بر معصیت بکنید. این دو با هم ناسازگار است .
حالا ممکن است که عده ای گرفتار گناه شدند وظیفه ی ما چیست ؟ ما نباید فقط به ظاهر افراد توجه کنیم . وقتی خدا موسی و هارون را به سوی فرعون می فرستد ، می فرماید : با فرعون نرم صحبت کنید . حضرت علی (ع) می فرماید: اگر شما راست می گویید که گناهکار نیستید یک گناهکار را مورد محبت خودتان قرار بدهید . ای بنده ی خدا در عیب دیگری عجله نکن شاید خدا او را آمرزیده ولی بر خودت مطمئن نباش شاید تو بر این گناه عذاب بکشی و او آمرزیده شده باشد .
سوال – سوره زمر آیات پایانی و 1 تا 7 سوره ی غافر را توضیح بفرمایید .
پاسخ – عده ای اعتراف به گناه می کنند ولی اینکار را در روز قیامت انجام می دهند. ولی در آنجا راه بازگشتی نیست . در این آیات می فرماید : خدایا دو مرتبه ما را میراندی و دو مرتبه ما را زنده کردی . الان ما بعد از دو حیات بیدار شدیم و اعتراف می کنیم . همه ی انسان یک بار می میرد و به حیات برزخی می رود و بعد دوباره این مرحله به پایان می رسد و مرگ برزخی فرا می رسد . همه از دنیا می رویم و بعد از این مرگ دوم حیات قیامت است . انسان باید در این دنیا بیدار بشود . در تاریخ داریم که خیلی از افراد در هنگام مرگ شان حرفهای زیبایی زدند .
مأمون قبل از مرگش در بلندی که مشرف به لشکریانش بود گفت : ای خدایی که ملک تو زوال پذیر نیست به من رحم کن که به پایان خط رسیده ام . پس بعد از این دنیا اعتراف به گناه فایده ای ندارد .
سوال – وظیفه ما در قبال کسانی که گناه می کنند چیست ؟
پاسخ – حضرت علی (ع) در خطبه ی هشت نهج البلاغه می فرماید : وظیفه ی ما این است که آنها را جذب کنیم و مورد محبت قرار بدهیم . البته ما نمی خواهیم در جامعه گناه را تشویق کنیم ولی باید فردی که گناه می کند تشویق کنیم تا از گناهش برگردد . امام می فرماید : شما گناهان بدتری مرتکب شده اید ، شما بدگویی ، غیبت و سرزنش دیگران را می کنید پس چرا آنها را سرزنش می کنید ؟ این خودش بالاترین گناه است.
اگر کسی در برابر گناه صبر کرد یا وارد گناه شد و توبه کرد خدا می فرماید : بدی های او را به نیکی تبدیل می کنیم . بعضی ها فکر می کنند اگر وارد آلودگی شده اند تمام درهای رحمت خدا به روی آنها بسته شده است . این بالاترین خطر است . داریم که ناامیدی از گناهان کبیره است . کسی که توانایی برگناه نداشته است با کسی که صبر بر گناه می کند فرق دارد . اگر کسی در اوج جوانی است ولی بخاطر خدا به نامحرم نگاه نکرد با فردی که نابینا است و نگاه نمی کند فرق دارد . دادگاه های دنیا با دادگاه آخرت فرق دارد . در دنیا بر اساس اسناد و شاهد حکم می کنند . پیامبر فرمود : در قیامت شاهد و حاکم خداست. اگر ما در نزد قاضی جرمیانجام بدهیم نمی توانیم منکرکارمان بشویم . اگر انسان باور کند که تمام گناهانی که انجام می دهد توسط قاضی که خودش شاهد است مورد قضاوت قرار می گیرد ، دیگر هرگز گناه نمی کند .
امیدواریم خدا همه ی ما را به ترک گناه ، صبر بر معصیت و توبه سریع موفق بدارد .