در مورد فضیلت ماه رمضان توضیحاتی بفرمایید.

پاسخ – پایان ماه رمضان همراه به یک نگرانی است و می توان ساعت های پایانی ماه مبارک رمضان را شمارش کرد. زیرا فرصت دارد تمام می شود. در دهه ی آخر ماه رمضان دعای مخصوصی می خوانیم : اعوذ بجلال وجک الکریم  ... این دعا در مفاتیح نوشته است و می فرماید که خدایا به جلال کریم تو پناه می برم، نکند این ماه تمام بشود یا امشب ما به صبح برسد و ما هنوز در پرونده مان گناهی داشته باشیم. این نشان دهنده ی جای نگرانی است .انسان باید نگران باشد که نکند در روزهای پایانی ماه رمضان هنوز مشمول رحمت الهی نشده باشد. پیامبر فرمود :اگر کسی در ماه مبارک رمضان آمرزیده نشود تا ماه رمضان سال آینده آمرزیده نمی شود مگر اینکه به عرفه برود. البته نباید فکر کرد که پذیرش خداوند فقط محدود به ماه مبارک رمضان است. پیام این حدیث این است که اگر انسان نتواند رحمت های الهی را در ماه رمضان جذب کند ، آمرزیده شدن بعد از این ماه خیلی سخت است. در روایت داریم که خدا در هر روز ماه رمضان عده ای را می آمرزد و اگر کسی نتواند مورد آمرزش قرار بگیرد کارش خیلی سخت می شود.

در صحیفه ی سجادیه، دعای 44 در مورد استقبال ماه رمضان و دعای 45 در مورد وداع با ماه رمضان است. ما باید از این جهت نگران باشیم که آیا ما مطابق دعای ورود به ماه رمضان،وارد این ماه شده ایم؟ امام سجاد(ع)می فرماید :خدایا به ما عظمت ماه رمضان را الهام کن که آنرا درک کنیم . امام ده تا تقاضا و دعا دارد : خدایا به ما کمک کن که روزه بگیریم، روزه ای که اعضای و جوارج ما گناه نداشته باشد ، سخن بیهوده نشویم، نگاه حرام نداشته باشیم، مال غیر حلال مصرف نکنیم و ... آیا ما این طور وارد این ضیافت رمضان شده ایم ؟ اگر جواب منفی است فرصت کمی داریم .امام می فرماید : خدایا در ماه رمضان رسیدگی به خویشاوند داشته باشیم. آیا ما این طور رفتار کرده ایم و به اقوام سر زده ایم ؟ شأن نزول آیه 60 سوره عنکبوت این است که عده ای از مسلمانان حاضر نبودند از مکه به مدینه هجرت کنند و می گفتند که زندگی ما چه می شود؟ آیه نازل شد: ای مسلمانان، نترسید خدا به هر جنبده ای روزی می دهد حتی به جنبده ای که نمی تواند روزی اش را ذخیره کند. فقط انسانها و بعضی از حیوانات روزی شان را ذخیره می کنند. ما گاهی نگران هستیم که اگر کمک و انفاق بکنیم برای خودمان چه اتفاقی می افتد؟ در نهج البلاغه داریم: با صدقه روزی را زیاد کنید. حضرت می فرماید : اگر فقیر و تنگدست شدید صدقه بدهید. در کلمات  126 قصار حضرت امیر داریم : من از کسانی که در راه خدا بخیل هستند تعجب می کنم ،در دنیا مثل فقیر زندگی می کنند ولی در آخرت مثل یک فرد غنی به حساب آنها رسیدگی می شود. ما در این چند روزباقی مانده ازماه رمضان می توانیم اینها را جبران کنیم .

عرب بیابانگردی  نزد امیرالمومنین آمد و تقاضای کمک کردند. حضرت قسم خوردند که الان چیزی در دست ندارند. این نیازمند جمله ای گفت که فردای قیامت جواب خدا را چه می دهی ؟ حضرت گریه کرد و به او گفت که بار دیگر جمله ات را تکرار کن. حضرت زره اش را به او داد و فرمود که در روز قیامت نمی خواهم چنین سوالی را جواب بدهم.

در دعای چهارم می فرماید :خدایا به ما توفیق بده که به همسایگان برسیم ، در دعای پنجم می فرماید :خدایا به ما توفیق بده اموال مان را پاکسازی کنیم.

در غروب پولی به بیت المال رسید که باید بین مسلمانان تقسیم می شد. حضرت امیر فرموند : همین الان باید این کار انجام بشود. آیا ضمانت می کنید که من تا فردا زنده باشم ؟ در دعای ششم می فرماید : خدایا در ماه رمضان به ما توفیق بده که زکات مان را بدهیم و در دعای هفتم می فرماید :خدایا توفیق بده ،کسی که با من قهر کرده با او ارتباط برقرار کنیم . در دعای هشتم می فرماید :خدایا کسی که به من ظلم کرده است من با عدل با او رفتار کنم .در دعای نهم می فرماید: خدایا به ما توفیق بده کسانی که به ما بدی کرده اند با آنها به خوبی برخورد کنیم و در دعای دهم می فرماید: به ما توفیق بده که در ماه رمضان کارهایی بکنیم که کفاره ی گناهان ما باشد. ما باید کاری بکنیم که شایسته ی رحمت الهی باشیم. در حکمت 24 داریم :کفاره ی گناهان بزرگ برطرف کردن غم و اندوه دیگران است. کفاره ی گناهان ما فقط دعا خواندن نیست. حضرت امام سجاد (ع) می فرماید: خدایا در بقیه ی ماهها مثل ماه رمضان باشم. خیلی ها در ماه رمضان مراقبت هایی خوبی دارند ولی بعد از ماه رمضان آنرا کنار می گذارند. اگر ما این ده دستور را انجام داده ایم خوب است ولی اگر انجام نداده ایم باید نگران باشیم .

در دعای 45 که دعای وداع با ماه رمضان است، 56 فراز دارد و امام بیست بار با ماه رمضان خداحافظی کرده است. ما باید دو نوبت وداع را بخوانیم: یکی آخرین جمعه ی ماه رمضان(جابر نزد پیامبر رفت و پیامبر به او گفت که امروز جمعه آخر ماه رمضان است با رمضان وداع کن) و یکی آخرین شب ماه رمضان. اگر ما نمی دانیم که ماه رمضان بیست و نه روز است یا سی روز ، باید دو شب با ماه رمضان وداع کنیم . گاهی ما دعا را برای ثواب می خوانیم . سید بن طاوس می فرمود که با حال و اشک با ماه رمضان وداع کن . این وداع باید واقعی باشد نه دروغی .در این دعا امام می فرماید :خدایا من با ماه رمضان وداع می کنم، وداعی که با آن دشوار است و از جدایی ماه رمضان به وحشت افتاده ام و غم به دلم افتاده است . آیا ما می توانیم این جملات را بگوییم ؟ حضرت می فرماید : خداحافظ ای ماه بزرگ خدا، ای ماه عید اولیاء، ای ماهی که در آن دلها نرم شد و اشک ها جاری شد و گناهان کم شد، ای ماهی که خیلی ها در آن آزاد شدند ، ای ماهی که ما را یاری کرد که بر شیطان غلبه پیدا کنیم، هیچ روزهایی قابل رقابت با این ماه نیست ،(ماهی که در آن نفس ثواب ذکر دارد) ، ماهی که ما از روزه ی آن خسته نشدیم . از مستحبات ماه شوال این است که انسان شش روز را روزه بگیرد. یعنی ما باید ماه رمضان را بدرقه کنیم. حضرت می فرماید: خدایا به ما مصیبتی می رسد که این ماه دارد از دست ما می رود، خدایا این مصیبت را جبران کن.

سوال – صفحه ی 55 قرآن را توضیح بفرمایید.

پاسخ – داستان این صفحه در مورد دو خواهر است که هر دو فرزند نداشتند: یکی مادر مریم و یکی همسر زکریا. وقتی مادر مریم در سن بالا فرزند دار شد ، زکریا دعا کرد خدایا به من فرزندی پاک عطا کن، خدا دعای ما را می شنود. ملائکه به او خطاب کردند که خدا به همسر تو یحیی را عطا خواهد کرد.

سوال – جمع بندی در مورد ماه رمضان بفرمایید.

پاسخ – ما برای تمام شدن ماه رمضان باید نگران باشیم که مبادا از آن خوب استفاده نکرده باشیم . در کتاب المراقبات میرزا ملکی تبریزی داستانی را از امام سجاد(ع) نقل کرده است : یکی از برنامه های امام این بود که بردگانی را می خریدند و مدتی آنها را در خانه شان تربیت می کردند و بعد آنها را آزاد می کردند و مبلغی به آنها می داند که در زندگی بی نیاز باشند. امام در شرایطی قرار داشتند که نمی توانستند کلاسی داشته باشند بنابراین این بردگان را تربیت می کردند و در سال دو بار یکی در روز عرفه و یک در پایان ماه رمضان آنها را آزاد می کردند. در روز آخرماه رمضان، حضرت اینها را جمع می کرد و به آنها می فرمود : شما خطاهایی کرده اید ولی من از آنها گذشتم. داریم که امام در میان آنها اشک می ریخت و نوحه می کردند و به آنها می فرمودند که شما دعا کنید که خدا من را ببخشد و از من بگذرد و بگویید که خدایا او را از آتش جهنم نجات بده همانطور که او ما را از بردگی نجات داد. ما نباید دعای هیچ کس را کوچک بشماریم . وقتی امام صادق (ع) غصه دار می شدند، اعضای خانه و بچه ها را جمع می کردند و دعا می کردند و آنها آمین می گفتند.

در این ساعات پایان ماه رمضان خوب است که اگر ما به کسی ظلم کرده ایم طلب عفو بکنیم و اگر کسی به ما ظلم کرده، او را ببخشیم و بگوییم که برای ما دعا کند.

ما باید به مصیبت زدگان کمک کنیم تا غصه هایشان کمتر بشود. خدایا به همه ی مصیبت زدگان صبر عنایت بفرما و ما هم را موفق به انجام وظیفه مان بگردان .