در مورد سوره ی تغابن و یوم التغابن توضیحاتی بفرمایید.

پاسخ- روایت داریم :لذتی که انسان خودش را مخاطب پروردگار می بیند سختی ها را بر انسان آسان می کند. هیچ کس مثل یک فرد روزه دار نمی تواند دعای لحظه ی افطار را درک کند مخصوصا در مناطق گرم و کسانی که کارهای سنگین دارند. اللهم لک صمت وعلی رزقک ... این خستگی روزانه را از بین می برد. لحظه ی افطار یک دعای مستجاب دارد. به امام خمینی گفته بودند که وقتی ما روزه می گیریم به کارهای مان نمی رسیم. امام فرموده بودند که روزه خودش یک کار است. ما از خدا می خواهیم که به دو گروه کمک کند: کسانی که در مناطق گرمسیر زندگی می کنند و کارهای سخت دارند، و می خواهند  روزه بگیرند و همچنین کسانی که سال اولی است که روزه می گیرند.

در سوره تغابن و آیه نهم آمده است :فردای قیامت روزی است که افراد می فهمند که مغبون شده اند، هم خوب ها وهم بدها. خوب ها وقتی خوبی را می بینند احساس زیان کاری می کنند و می گویند که ای کاش ما بیشتر کار خوب می کردیم. خداوند فرمود :من جزای روزه را می دهم، من خودم پاداش روزه دار هستم. افراد خوب می گویند که ای کاش بیشتر روزه می گرفتیم. بدها هم وقتی عذاب را می بینند متوجه می شوند که مغبون شده اند. انسان هر چه هم به مقامات بالا برسد ،باز مقامات انبیاء را می بیند و حسرت می خورد.

در قرآن به تغابن و خسران اشاره کرده است. در قرآن بیش از پنجاه بار واژه ی خسارت آمده است. در آیه 15 سوره زمر داریم :ای پیامبر بگو کسانی ضرر می کنند که می بینند در قیامت همه چیز را باختند، در قیامت خسران مبین معلوم می شود.

در آیه 103 سوره مومنون داریم :در قیامت متوجه می شوند که زیان دیدند و در جهنم خواهند بود.

در آیه 78 سوره غافر  داریم: کسانی که در دنیا دنبال باطل بوده اند متوجه می شوند که خسارت دیده اند.

در آیه 27 سوره جاثیه هم در مورد خسران صحبت کرده است. تمام موارد خسران در قرآن خسران معنوی است. ضرر مادی جبران می شود ولی خسارت مبین خسارت معنوی است زیرا کاری از دست کسی برنمی آید.

یکی از خسارت های مهم انسان در روز قیامت این است که ماه رمضان تمام بشود و او آمرزیده نشود. پیامبر در خطبه ی شعبانیه فرمود: بیچاره و مغبون کسی است که در ماه رمضان آمرزیده نشود. مثل افرادی که از فرصت های رمضان استفاده نکردند، دعا، نماز و روزه نخواندند. و برای آنها ماه رمضان با ماه های دیگر مساوی است.

امام رضا(ع) می فرماید که قبل از ماه رمضان حق الناس و حق الله را ادا کن. سعی کنیم که سحری و افطاری حلال بخوریم. اینها خسارت است و غیر قابل جبران است. خدا در هر روز ماه رمضان و شب های قدر میلیون ها انسان را می بخشد و اگر ما یکی از آنها نباشیم آیا این ضرر نیست؟ از امام صادق(ع) داریم که اگر کسی در ماه رمضان آمرزیده نشد باید تا ماه رمضان سال آینده منتظر بماند. توبه فقط برای ماه رمضان نیست ولی وقتی این همه زمینه در این ماه است و ما جذب نشدیم، چه زمانی توبه خواهیم کرد؟

پیامبر فرمود: اگر کسی یک روز را روزه بگیرد، اگر خدا تمام زمین پر از طلا را به آنها بدهد باز پاداش آنها را نداده است تا روز قیامت. پاداش روزه در این دنیا امکان ندارد. علامه طباطبایی فرمود: سنجش های خوبی و بدی دنیا و آخرت با هم متفاوت است. آیا می شود کسی این حدیث را بشوند و روزه گرفتن برای او سخت باشد؟

پیامبر فرمود :کسی که یک روزه ی ماه رمضان را بدون عذر بخورد، اگر تمام روزگار را روزه بگیرد، جبران آن روزه نمی شود. اگر ما قضای روزه را بگیریم عذاب نخواهیم دید ولی روزه خوردن با قضا جبران نمی شود. اگر ما می خواهیم گرفتار تغابن نشویم از ماه رمضان استفاده کنیم. فضیلت ماه رمضان خیلی زیاد است.

مغبون های قیامت چه کسانی هستند؟

1-امام فرمود :کسی که زکات مالش را با طیب خاطر ندهد، در قیامت مغبون است. زیرا این مال ها برای وارث می مان که یا وارث آنرا به حرام می خورد که باز عذابش برای فرد است یا اینکه خمس مال را می دهد و آنرا حلال استفاده می کند که باز حسرتش برای فرد می ماند.

بعضی ها می گویند که خمس مال مان را به چه کسی بدهیم که بخورد؟ خمس دو بخش دارد:  سهم امام و سهم سادات فقیر. مراجع معمولا پرداخت خمس سادات فقیر را به طرف واگذار می کنند. پس شما می توانید سید فقیر پیدا کنید و به او بدهید. مصرف سهم امام برای خرج مساجد ،کارهای دینی و چاپ کتاب است. شما می توانید پیش مجتهد بروید و بگویید که من می خواهم مستقیم آنرا خرج کنم و آنها شما را به ساخت مسجد یا کارهای خیر راهنمایی می کنند. مناطق دور افتاده ای هستند که مسجد و بیمارستان و مدرسه ندارند. شما می توانید این کار را مستقیم انجام بدهید. اگر شما این کار را بکنید در قیامت مغبون نخواهید شد.

خانم هایی که شوهرشان اهل خمس دادن نیستند می توانند خمس سحر و افطارشان را بدهند. یعنی اگر نمی خواهند خمس تمام مال شان را بدهند، خمس سحر و افطارشان را بدهند. اگر خانم یقین دارد که به سحری و افطاری خمس تعلق می گیرد(مثلا شما برنجی دارید که برای سال قبل است و خمس به آن تعلق گرفته است و از آن استفاده می کنید) می تواند خمس سحر و افطار خودش را بدهد. اگر خانم پول ندارد می تواند نیت کند یعنی بر ذمه بگیرد و بعداً پرداخت کند. بیشتر مجتهدین این کار را اجازه می دهند.

2-امام صادق(ع) می فرماید: کسانی مغبون هستند که دست گرفتن شان بیشتر از دست دادن شان است.یعنی گرفتن برایش محبوب تر باشد تا دادن. در واقع در قیامت پرداخت های خیر به درد ما می خورد. عده ای در ماه رمضان سبد کالا به فقرا می دهند که این کار خیلی خوبی است. هر کس به توان خودش می تواند به دیگران کمک کند.

روایت داریم که پیامبر گوسفندی را قربانی کردند و همه را پخش کردند. یکی از همسران پیامبر گفت که همه ی گوسفند رفت. پیامبر فرمود :اشتباه می کنی، آنچه رفت مانده است.

وقتی امام سجاد(ع) روزه می گرفتند؛ گوسفند ذبح می کردند، آبگوشت درست می کردند و بین نیازمندان تقسیم می کردند. ولی افطار خودشان نان و خرما بود. ما نمی توانیم به حضرت برسیم ولی می توانیم به حضرت نزدیک بشویم.

پیامبر فرمود :اگر به دیگران افطاری بدهی، ثوابش بیشتر از روزه گرفتن است. هر کس به توان خودش می تواند افطاری بدهد.

3-پیامبر فرمود: مغبون کسی است که با امروز و فردا کردن فرصت ها را از دست می دهد. روایت داریم که بیشتر فریاد اهل جهنم از سوف سوف (امروز و فردا) کردن است.

4-دو نعمت وجود دارد که بیشتر مردم در آن مغبون هستند: سلامتی و از فرصت ها استفاده نکردن. آیا سلامتی نعمت نیست؟ کسانی هستند که برای گرفتن یک روزه در ماه رمضان حسرت می خورند. کسی که برایش روزه ضرر دارد نباید روزه بگیرد. حتی خوف ضرر هم کافی است که فرد روزه نگیرد .حیف نیست که عده ای سالم هستند و روزه نمی گیرند؟

5-امام صادق(ع) می فرماید: شب زنده داری را کنار نگذارید اگر کسی این کار را کنار بگذارد مغبون است. در ماه رمضان سر خودمان را به فیلم ها و سریال ها گرم نکنیم تا از خواندن نماز شب و قرائت قرآن عقب بمانیم.

سوال – صفحه 388 قرآن کریم را توضیح بفرمایید.

پاسخ – داستان این صفحه در مورد حضرت موسی و خانواده اش است که حضرت موسی در بیابان تاریک آتشی دید و وقتی جلو رفت تا ببیند که آن آتش چیست ، ندا آمد که من خدای تو هستم.

در ماه رمضان همه باید به خدا امید داشته باشیم. پیامبر فرمود :چیزی که به آن امید نداری، بیشتر به آن امید داشته باش تا چیزی که به آن امید داری. حضرت موسی رفت که آتش بیاورد ولی پیامبر شد و برگشت .ما باید به فضل الهی امیدوار باشیم.

اگر بخواهیم از نعمت ماه رمضان مغبون نشویم، باید کارهای خیر مثل تلاوت قرآن، افطاری دادن ،خمس دادن و ... را از همان ابتدای ماه رمضان شروع کنیم.

در رمضان اخلاق مهم است. بزرگواری می فرمود که ما در ماه رمضان طوری بداخلاقی می کنیم که خانواده مان می خواهد زودتر این ماه رحمت تمام بشود. و این کار خیلی بد است. سختی روزه ،مجوز بداخلاقی نیست. پیامبر در خطبه ی شعبانیه فرمود: کسی که در رمضان اخلاقش را خوب کند  آن روزی که در صراط قدم ها می لغزد، او ثابت قدم رد می شود.

امام موسی بن جعفر(ع) می فرماید: توسعه بدهید روزی خانواده تان در ماه رمضان. ما باید کاری بکنیم که بچه ها چشم انتطار ماه رمضان باشند. یعنی طعم شیرین ماه رمضان در خانواده ی ما باشد.

در کتاب ارشاد القلوب داریم که در شب معراج به پیامبر خطاب شد :ای احمد، می دانی میراث روزه چیست ؟میراث روزه کم گفتن و کم خوردن است. پس در ماه رمضان مواظب گفتار و خوردن مان باشیم. ما نباید در سحر و افطار جبران خوردن را بکنیم. معمولا در کشور ما سرانه ی مصرف مواد غذایی در ماه رمضان بالا می رود.

خدایا بیماران را لباس عافیت بپوشان و امر ازدواج و اشتغال جوانان را فراهم کن و شب زنده داری و استفاده از ماه رمضان را به ما عنایت بفرما.