در مورد سنت قرض الحسنه توضیحاتی بفرمایید.
پاسخ – در کتاب کافی داریم که چند نفر از اصحاب خاص امام صادق(ع) خدمت ایشان رسیدند. امام فرمود :خوش آمدید، چهره هایی که ما را دوست دارند و ما آنها را دوست داریم. خدا شما را در دنیا و آخرت از ما جدا نکند. یکی از اصحاب بنام ابن عمران سوال کرد: من فردی هستم که توان مالی خوبی دارم. بلافاصله امام فرمود: خدا به زندگی تو برکت بدهد. او در ادامه گفت: بعضی از نیازمندان به من مراجعه می کنند و از من کمک می خواهند. من می خواهم از زکاتم به آنها کمک کنم ولی هنور موقع دادن زکاتم نرسیده است، چکار کنم؟ حضرت فرمود: اگر وقت زکات تو نرسیده، بعنوان قرض به آنها پول بده. وقتی زمان زکاتت رسید، آنها را بعنوان زکاتت حساب کن. مگر نمی دانی که قرض هجده ثواب دارد. یعنی قرض را حلال بکند و لازم نیست که بگوید که این زکات است. در خمس هم می توان این کار را کرد. کسی که خمس یا زکات به گردنش است ،اگر این کار را بکند، هم قرض داده و هم واجبات مالی اش را انجام داده است. بعد امام فرمود: به هیچ نیازمندی دست رد نزن. اگر این کار را کردی ،این خطای بزرگی نزد خداست. اگر می دانستید که مومن پیش خدا چه منزلت و جایگاهی دارد، در برآوردن حاجات مومن سستی نمی کردید.
پس مومن خیلی پیش خدا عزیز است. نباید مومنی را ناامید کنیم. امام فرمود: اگر حاجت یک مومن را برآوردی، ثواب هفتاد حج را می بری و اگر دل مومنی را بشکنی، حج انجام داده را از دست می دهی. امام صادق(ع) از حج بر می گشتند که به منزلگاهی رفتند. یکی از همسرانش بنام اُم اسماعیل با یکی از خدمتکاران امام تندی کرد و او را زد. این سفر تمام شد و سال بعد دوباره به این مسیر برای حج آمدند. وقتی به آن منزلگاه رسیدند، همسر امام سوال کرد که اسم این منزلگاه چیست؟ حضرت فرمود: این همان جایی است که سال گذشته حج تو را حبط و نابود کرد. بعضی مواقع انسان کارهایی می کند که اعمالش حبط می شود. مثل کفر .
پس اگر دل مومنی را بشکنی حج خودت را نابود می کنی و اگر دلش را بدست بیاوری، ثواب هفتاد حج را می بری. ما باید اینها را باور کنیم. اگر اینها را باور کردیم حاضر هستیم که از همه چیزی که داریم بگذریم تا گرفتاری مومنی را برطرف کنیم.
اگر کسی واقعا نیاز ندارد پولش را برای سودگرفتن در بانک نگذارد و آنرا در راه قرض الحسنه استفاده کند یا با قرض دادن آن پول ،مشکل ازدواج یا اشتغال چند نفر را برطرف کند. این کارهای خیر را نمی توان با سود پول مقایسه کرد. به قول امام صادق (ع) اگر شما جایگاه مومن را نزد خدا بدانید، در برطرف کردن مشکل مومن تعلل نمی کنید.
بعضی ها پول شان را در قرض الحسنه مسدود می کنند و از صندوق قرض الحسنه می خواهند که به عده ای که آنها معرفی می کنند وام بدهد. با این کار هم می شود گره ی چند نفر را باز کرد.
در سوره تغابن داریم: مال و فرزندان شما وسیله ی آزمایش شماست ،مال برای خداست.
مرحوم اصفهانی سر درس آمدند و درس های روز پیش را تکرار کردند، باز روزهای دوم و سوم همان درس ها را تکرار کردند. یکی از شاگردان اعتراض کرد. ایشان فرمود: سه روز است که وقتی به سر درس می آیم، هیچ چیزی جدیدی به فکرم نمی آید.
یعنی خدا می خواهد بفهماند که فکر تو هم مال ماست. مهم است که ما باور کنیم مال، مال الله و وسیله ی آزمایش است. داریم که این اموال از فضل خداست تا شما را بیازماید که کدام شاکر هستید. اگر شما مبلغی را به قرض الحسنه بسپارید مال تان هم سالم می ماند. در آیه ی دیگر سوره تغابن داریم :کسی که به خدا قرض می دهد، خدا آنرا چند برابر می کند و شما را می آمرزد. در سوره مزمل قرض الحسنه در ریف نماز و زکات آمده است. و می فرماید: نماز بخوانید ،زکات بدهید و قرض بدهید، هرچه شما پیش بفرستید، خدا در قیامت به شما می دهد. ما مطمئن هستیم که حرف های قرآن حساب و کتاب دارد.
مهم این است که خدا از ما قرض می خواهد. و یادتان باشد خدایی که از شما قرض خواسته فقیر نبوده است و برای امتحان این کار را کرده است. خدا از شما طلب یاری کرده و فقیر هم نبوده است زیرا خزانه دار زمین و آسمان است و این برای امتحان است. در سوره مائده داریم :نماز بخوانید، زکات بدهید، به پیامبران ایمان بیاورید و قرض نیکو بدهید تا خدا شما را ببخشد. چند واژه در قرآن باعث آمرزش است که یکی از آنها قرض الحسنه است.
در سوره حدید داریم :در قیامت مومنین نور دارند، منافقین به مومنین می گویند که مقداری به ما نور بدهید. آنها می گویند که اینجا محل کسب نور نیست به دنیا برگردید و از آنجا نور بیاورید. آنها می گویند: مگر ما با شما نبودیم؟ آنها می گویند: بله، شما با ما بودید ولی فریب خوردید، امروز و فردا کردید(معلوم نیست که خیلی فرصت داشته باشیم، پس نباید در کار خیر تأخیر کنیم)،شک کردید و آرزوهای زیادی کردید.
اگر شما نگران از بین رفتن پول تان هستید می توانید پول تان را در صندقی مسدود کنید و با شرایط صندوق به دیگران وام بدهید. خداوند اجر قرض را مضاعف می کند. اگر ما این وعده های الهی و آیات را باور کنیم باید از پول هایی هم که لازم داریم بگذریم و قرض بدهیم چه برسد به پول های کنار.
در کتاب امالی حدیثی از پیامبر داریم :اگر برادر مومنی از شما قرض بخواهد و شما می توانید به او قرض بدهید ولی این کار را نکنید ،خدا بوی بهشت را بر شما حرام می کند. در روایت داریم :بو بهشت از مسیر پانصد سال به مشام بهشتیان می رسد.
کسانی که می خواهند قرض بگیرند،تا آنجا که می توانند دنبال قرض گرفتن نروند. در کتاب تحریرالوسیله امام خمینی دارد: اگر کسی نیاز ندارد که قرض بگیرد و قرض بگیرد این کار مکروه است. هر چه ضرورت کمتر باشد کراهت بیشتر است. تا می توانید قرض نگیرید. ما باید روی فرهنگ قرض نگرفتن هم تبلیغ کنیم. امام می فرماید: اگر نمی توانید قرض تان را ادا کنید، نباید قرض بگیرید مگر اینکه مضطر باشید. اگر ما قرض بگیریم درحالیکه ضرورتی ندارد که قرض بگیریم، عده ای را که نیاز به قرض دارند، محروم می کنیم.
در خصال شیخ صدوق داریم که پیامبر فرمود: پناه می برم از کفر و بدهی. یعنی پیامبر کفر و بدهی را کنار هم گذاشته است. پس تا می توانیم خودمان را مدیون نکنیم. یعنی اگر ضرورت ندارد قرض نگیریم. پیامبر فرمود: بهترین شما کسی است که قرض را زود بدهد. خیلی ها هستند که قرض داده اند و در پرداخت اذیت شده اند و الان دیگر قرض نمی دهند. پس کاری نکنیم که مردم به سمت سنت قرض الحسنه نروند. این گناه سنگینی است زیرا جامعه را از قرض الحسنه دور کرده ایم. کسی که قرضش را نمی پردازد، به سهم خودش جامعه را از قرض الحسنه دور کرده است. خیلی ها قرض دارند ولی به تزیین خانه می پردازند یا به مسافرت های تفریحی می روند، این کار اشتباه است.
بعضی ها وقتی می خواهد در صندوقی پول بگذارند می گویند که ما به این صندوق قرض الحسنه اعتماد نداریم. این درست نیست. باید در جامعه اعتمادها بالا برود. الان مردم به بانک ها اعتماد ندارند. بانک ها می توانند اعتماد مردم را برگردانند. یعنی قرض الحسنه در جای خودش به فرد نیازمند ، وام را بصورت قرض الحسنه بدهد.
قرض الحسنه یعنی قرضی که سریع باشد، پنهانی باشد و آنرا بزرگ جلوه ندهند. در کتاب شیخ طوسی داریم که امام صادق(ع) فرمود: اگر به کسی قرض دادید به خانه ی او برای میهمانی طولانی نروید و حداکثر سه روز بمانید. اگر به کسی قرض دادیم احترام او را حفظ کنیم. یکی از اصحاب امام رضا(ع) هشت سال زندانی بود و صد تازیانه به او زده بودند. وقتی او از زندان آمد هیچ پولی نداشت. فردی به او گفت که تو از من طلب داشتی ،من طلب تو را می دهم .من خانه ام را فروخته ام که طلب تو را بدهم. او گفت: من به یک درهم آن نیاز دارم ولی این پول را برنمی دارم زیرا امام فرموده: کسی را بخاطر بدهی از خانه بیرون نکن.
در خدمت یکی از مراجع بودم که سهم بزرگی در انقلاب دارند .ایشان فرمودند: در مورد بانک ها فکری بکنید. ایشان فرمودند: ما خودمان مجبور شدیم برای این موسسه که داریم وام بگیرم ولی کارمان به جایی رسید که گفتیم :انشاءالله هیچ کافری کارش به بانک نیفتد چه برسد مسلمان.
کسانی که به زیارت حضرت معصومه مشرف می شوند، از لحظه ای که از خانه شان بیرون می روند به نیابت همه ی کسانی باشند که آرزوی زیارت حضرت معصوم را داشته اند و دعای حوائج را برای شفای بیماران، خیر دنیا و آخرت ،امر ازدواج و اشتغال جوانان را در نیت داشته باشند. بدانند که امام رضا(ع)، امام صادق(ع) و امام جواد(ع) بهشت را به زائران حضرت معصومه نوید داده اند.
