احکام و اعمال وارد شده در آخرین روز ماه رمضان
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين حسینی قمی
تاريخ پخش: 15-04-95

بسم الله الرحمن الرحیم و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین

شریعتی: سلام می‌کنم به همه شما دوستان عزیز. طاعات و عبادات شما قبول باشد. پیشاپیش فرا رسیدن عید سعید فطر را به شما تبریک می‌گویم. انشاءالله هر دعا و خواسته و حاجتی دارید به برکت این روزه‌هایی که گرفتیم و به برکت این خلوت‌ها و لحظه‌های انسی که داشتیم بر درگاه استجابت قرار گیرد، حاج آقای حسینی سلام علیکم خیلی خوش آمدید .
حاج آقا حسینی: عرض سلام خدمت همه بینندگان و همینطور شنوندگانی دارم که از رادیو قرآن برنامه را می‌بینند. ما هم پیشاپیش عید را تبریک می‌گوییم. انشاءالله که طاعات و عبادات عزیزان مقبول درگاه الهی قرار بگیرد.
ماه رمضان تمام شد، آنهایی که روزه گرفتند و موفق به روزه‌داری بودند، تمام شد. کسانی هم که عذری داشتند و نتوانستند واقعاً در حسرت این روزها بودند هم برای آنها هم گذشت. اگر کسانی هم بودند که می‌توانستند روزه بگیرند و نگرفتند، بر آنها هم تمام شد. حداقل فردا برای نماز عید فطر بروند. باب رحمت الهی گسترده است. امیدواریم که این ماه رمضان آخر ما نباشد. ولی شاید هم شد! بهتر این است که این ساعت‌های باقیمانده را غنیمت بشماریم. من تقاضا می‌کنم عزیزان اگر می‌خواستند کاری را در این ماه انجام بدهند، تکمیل نشده حتماً تکمیل کنند. فراوان این روایت را شنیدیم که پیامبر خدا فرمودند: کسی یک آیه در ماه رمضان بخواند، ثواب یک ختم قرآن را دارد. مثلاً ما الآن سوره توحید را بخوانیم، (قرائت سوره توحید) خداوند ثواب پنج ختم قرآن را برای ما می‌نویسد. (قرائت سوره کوثر) خداوند ثواب سه ختم قرآن را برای ما می‌نویسد. این ضیافت واقعاً عجیب است.
شما در حج یک چنین پذیرایی از مهمان‌ها دارید؟ «وَ نَوْمُكُمْ فِيهِ عِبَادَةٌ» بخوابی عبادت است. نفس کشیدن عبادت است. «أَنْفَاسُكُمْ‏ فِيهِ تَسْبِيحٌ» (امالی صدوق/ص93) در روایت نیامده که نفس کشیدن حاجی ثواب سبحان الله را داشته باشد. خوابش عبادت باشد. حاجی در روزه عرفه برای کسب ثواب باید مشغول اعمال و خواندن دعاها شود. اما در ماه رمضان خوابش عبادت و نفسش تسبیح است. یک آیه ثواب یک ختم قرآن را دارد. اگر چیزی از تلاوت‌های قرآن مانده انجام بدهند. اگر چیزی از صدقات و خیرات و افطاری دادن مانده، انجام بدهند. در شب عید افطاری دادن بحث فطریه مطرح می‌شود. البته فطریه هم مبلغ سنگینی نیست. کسی خودش را از افطاری دادن در این شب محروم نکند. ماه رمضان دارد تمام می‌شود. صله رحمی که در این ماه سفارش شده فراموش نشود. اگر با کسی مشکلی دارید، تماسی بگیرید، بروید منزلشان، ارحام و خویشاوندان را ببینید. این دعا را در ده شب آخر ماه رمضان می‌خوانند «أَعُوذُ بِجَلَالِ وَجْهِكَ الْكَرِيمِ» (كافى، ج 4، ص 160) خدایا پناه می‌برم، تو کریم هستی. «أَنْ يَنْقَضِىَ‏ عَنِّى شَهْرُ رَمَضَانَ» خدایا نکند این ماه بگذرد، «أَوْ يَطْلُعَ الْفَجْرُ مِنْ لَيْلَتِى» شب من به صبح برسد، «وَ لَكَ قِبَلِى ذَنْبٌ أَوْ تَبِعَهٌ تُعَذِّبُنِى عَلَيْهِ» من هنوز آمرزیده نشده باشم. مخصوصاً شب آخر ماه رمضان خودش یک فضیلت ممتازی دارد. شب عید فطر اعمال فراوانی دارد. خداوند در هر شب ماه رمضان یک میلیون انسانی را که مستحق عذاب هستند می‌آمرزد. شب آخر هم به اندازه تمام ماه رمضان می‌بخشد. در یک روایت هست که فرمودند: «فان الشقی حق الشقی» حقیقتاً بدبخت کسی است که این ماه برایش بگذرد و هنوز آمرزیده نشده باشد.
در صحیفه سجادیه دو دعا هست یکی دعای 44 استقابل از ماه رمضان و دعای 45 وداع با ماه رمضان است. این شعر زیبایی که شما خواندید در دعای 45 هست. این دعا 56 فراز دارد. 20 مرتبه امام سجاد تعبیر سلام سلام یعنی خداحافظی کرده است. یکی از دعاها این است که «اللهم و اجعلنا فی سائر الشهور و الایام کذلک» امام سجاد در صحیفه سجادیه به ما یاده داده است. از خدا بخواهید «اللهم و اجعلنا فی سائر الشهور و الایام کذلک ما عمرتنا» خدایا یک کاری کن که بعد از ماه رمضان هم، همان آدم ماه رمضانی باشیم. در ماه رمضان تلاوت‌ها، نماز جماعت‌ خواندن‌ها زیاد می‌شود. دعواها کم می شود. آمار هست که تعداد مراجعین به دادگستری‌ها در ماه رمضان به شدت کم می‌شود. چقدر زن و شوهرها با هم آشتی کردند. بحث آزادی زندانیان را که مطرح کردم، فردای آن روز یک آقایی دوان دوان دنبال من می‌آمد، گفتم: شما امری داشتید؟ گفت: دیشب که شما در مورد آزادی زندانیان حدیث‌ها و روایت‌هایی خواندید، ما صبح جمع شدیم و یک زندانی را که از او یک مبلغ سنگینی طلب داشتیم را رضایت دادیم و تا ظهر آزاد می‌شود. این تأثیر ماه رمضان است.
امام سجاد می‌فرماید: «اللهم و اجعلنا فی سائر الشهور و الایام کذلک ما عمرتنا» تا عمر داریم قرآن بخوانیم. نکذاریم تا ماه رمضان بعد. حتی یک سوره هم تلاوت کنیم خوب است. مراجع ما سفارش کردند که روزی یک سوره یاسین بخوانید، یاسین قلب قرآن است. به امام زمان هدیه کنید. زیارت آل یاسین که بهترین زیارت امام زمان است. از فردا از اول ماه شوال قرآن را نبندید و کنار بگذارید. روزی یک سوره قرآن را بخوانید و به امام زمان هدیه کنید. آنوقت ببینند شب قدر که نامه عمل ما دست امام زمان می‌رسد، در حالی دست حضرت می‌رسد که ما یکسال این هدیه را برای حضرت فرستادیم. من گاهی مثال زدم اگر کسی هر روز در خانه شما را بزند و یک کاسه شیر، یک شاخه گل، یک کاسه حلیم هر روز برای شما بیاورد، شما بگویید: آقا از ما چه می‌خواهی؟ چه انتظاری از ما داری؟ هر روز در این خانه هدیه می‌آوری؟ بگوید: چیزی نمی‌خواهم. فقط از شما خواهش می‌کنم اگر یادت بود، شب قدر یک گوشه چشم و یک دعایی هم برای ما بکن. امکان دارد یادمان برود؟ بی انصافی است که کسی یکسال هر روز به ما یک هدیه‌ای بدهد، می‌شود هر روز شما این سوره یاسین را به امام زمان هدیه کنی، آنوقت امام زمان شب قدر ما را فراموش کند؟! یکی هم زیارت آل یاسین است که یکی از بهترین زیارت‌های امام زمان(عج) است که یکی از اصحاب جلیل القدر امام زمان وقتی نامه نوشت به حضرت که ما چطور شما را زیارت کنیم؟ حضرت فرمودند: خدا چگونه سلام داده است؟ شما هم همانگونه سلام بدهید. «سلام علی آل یاسین» این زیارت آل یاسین هم از ناحیه خود امام زمان هست.
شما از اول ماه شوال ساعت بگیرید و یک یاسین و یک آل یاسین بخوانید. اگر از ده دقیقه و یک ربع بیشتر شد، دیگر ادامه ندهید. روزی یک سوره یاسین را به امام زمان هدیه کنید. ده دقیقه برای قرآن و امام زمان وقت بگذاریم. سید طاووس یک عبارتی دارد می‌فرماید: «من المهمات» از کارهای مهم در آخر ماه رمضان در وداع با ماه رمضان این است که انسان از خودش حسابرسی کند. ببیند ایمانش در ماه رمضان بیشتر شد یا نه. اخلاقش بهتر شد یا نه؟ یک آقایی می‌فرمود: بعضی‌ها ماه رمضان را بهانه بداخلاقی قرار می‌دهند، چون روزه هستند و خسته شدند، کاری می‌کنند که زن و فرزندشان بگویند: خدایا کی این ماه رحمت تمام می‌شود؟ این ماه را نخواستیم. این مرد بزرگ به این نکته اشاره می‌کند که ببیند همان حال قبل رمضان را دارد یا تحولی در او ایجاد شد، ببیند زبانش فرق کرد یا نه؟ اگر زبان ما در ماه رمضان بهتر شد و مراقبات ما بیشتر شد، ماه رمضان اثر گذاشته است.
امام (ره) خیلی تکرار می‌کردند که اگر می‌خواهید بدانید ماه رمضان روزه‌ی شما قبول شده یا نه؟ یک راه امتحانی دارد. اگر یک تحولی در حالات و روحیه و اخلاق شما پیدا شد، به همان نسبت روزه شما قبول است. حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه، در کلمات حکمت آمیز می‌فرماید: «صائم لیس له من صیامه الا الجوع و العطش» فقط گرسنگی و تشنگی بوده و بیش از این بهره‌ای نبرده است. انشاءالله جزء این دسته نباشیم.
سید بن طاووس می‌فرماید: «اطلب من دموع الوداع» می‌خواهی با ماه رمضان وداع کنی گریه کن، گریه‌ای که گویا می‌خواهی با عزیزترین کس خودت وداع کنی. امام سجاد در دعاهایش می‌گوید: «و اجبر مصیبتنا» خدایا ماه رمضان دارد از دست می‌رود. مصیبت سنگینی به ما رسید. مصیبت ما را جبران کن. یک کسی جوانش را از دست داده. می‌گوییم: خدا به خاطر جوان از دست داده‌ات به تو اجر بدهد. امام سجاد می‌گوید: خدایا ماه رمضان رفت، تو مصیبت ما را جبران کن. واقعاً ما به اینجا رسیدیم که بگوییم: چه مصیبت سنگینی است که ماه رمضان تمام شود. خدا جبران کند؟ انشاءالله برسیم به اینجا و با ماه رمضان به خوبی وداع کنیم.
من می‌خواهم امروز احکامی را در مورد روز آخر رمضان و عید فطر بگویم. در آخرین روز ماه رمضان، ما و هرکسی که نان خور ما است، زکات فطریه او بر ما واجب است. یعنی پدر، همسرش، فرزندانش، کسانی که نان خور او هستند، زندگی آنها را اداره می‌کند، برای هر کدام سه کیلو گندم باشد، برنج باشد، خرما باشد، هم خودش و هم پولش را می‌توانند بدهند. بعضی می‌گویند: باید قوت غالب را بدهیم. مثلاً اگر در طول سال برنج می‌خوریم، برنج را بدهیم. این مستحب است، واجب نیست. ولی بهتر است که این کار را بکنید. اما الزامی ندارد!
نکته دومی که باید بگویم این است که بهترین مصرف زکات فطره این است که ما به ارحام نیازمندمان بدهیم. خویشاوندان ما مقدم بر همه هستند. واجب النفقه نباشند. من نمی‌توانم به پدرم بدهم. به مادرم نمی‌توانم بدهم. اولاد من واجب النفقه من هستند. اما برادرم اگر نیازمند است. خواهرم نیازمند است. عمو و عمه و خاله و خاله‌زاده اگر نیازمند هستند، بر همه مقدم هستند. درست است گفتند: قبل از نماز عید انسان باید زکاتش را کنار بگذارد. همه زکاتشان را در این صندوق‌هایی که در خیابان‌ها و مساجد است می‌اندازند. ما مخالف این کار نیستیم. اما این جمعیت واقعاً در ارحام و خویشاوندانشان هیچ فقیری نیست؟ تنبلی ما به جایی رسیده که صدقات روزانه‌مان را کنار نمی‌گذاریم یک جایی به ارحام نیازمند بدهیم. بهترین مصرف زکات فطره ارحام ما هستند. ارحام ما هم واجب النفقه ما نباشند. زکات فطره را باید به فقیر داد. کمک به مسجد نمی‌شود. به کتابخانه مسجد، به مؤسسه خیریه که یک خرج دیگری دارد. کمیته امداد یک خرج دیگری داشته باشد. اینها نمی‌شود! حتماً باید به دست فقیر برسد.
شریعتی: زکات فطره مختص آنهایی که روزه گرفتند یا نه؟
حاج آقای حسینی قمی: اگر کسی روزه نگرفته یا مریض بوده یا مسافر بوده، به هر دلیلی روزه نگرفتند، باید زکات فطره را بدهند. تنها کسی که زکات فطره بر او واجب نیست، کسی است که خودش نیازمند است. زندگی‌اش نمی‌چرخد.
نکته بعدی این است که خیلی سؤال می‌کنند: پسر ما دانشجو است یا سرباز است. در فلان شهر است آیا زکات فطره آنها هم واجب است؟ بله. اگر خرجی آنها با ما است، ولو در شهر دیگری سرباز است، زکات فطره واجب است. سرباز باشد، دانشجو باشد، اگر نان خور ما هستند، در هرکجا که باشند واجب است.
در مورد مهمان هم مهمان اگر قبل از غروب بیاید، گفتند: زکات فطره‌اش واجب است. ولی اگر بعد از غروب بیاید واجب نیست. نکته دیگر این است که ما که سادات هستیم، به همه می‌توانیم زکات فطره بدهیم. به سید فقیر بدهیم. ولی شما آقای شریعتی باید به غیر سید بدهی. سادات از خودشان می‌توانند بین خودشان بدهند. ولی شما باید به غیر سید بدهی. نکته دیگر اینکه در ارحام هم یادمان باشد، باید به ارحام غیر سید بدهیم. مثلاً اگر دایی شما سید بود نمی‌توانی به او بدهی.
مسأله دیگر اینکه گفتیم: فقیر، ولی در فقر عدالت لازم نیست. فقیری یعنی لازم نیست حالا امام جماعت باشد، یعنی عدالتش در حدی باشد که بشود پشت سرش نماز بخوانی. فقها فرمودند: علنی کار گناهی انجام نده. یک فقیری بوده ماه رمضان تنش هم سالم است. می‌توانسته روزه بگیرد، علنی روزه خواری کرده است. نمی‌شود زکات فطره را به این داد. چون این تجاهر می‌کرده است. اگر متجاهر به فسق نباشد، دیگر عدالت لازم نیست. ولو مسلمان است کافی است.
نکته دیگر اینکه گفتند: کمتر از سه کیلو به فقیر ندهید. این هم احتیاط است. فرض کنید پول سه کیلو بیست هزار تومان شده است. به یک فقیر کمتر از بیست هزار تومان ندهید.
نکته دیگر اینکه بعضی می‌گویند: به من بده. هرکسی ادعای فقر کرد، نمی‌شود به او داد. مطمئن باشیم فقیر است. فقیر کسی نیست که رو به قبله بخوابد و لباس‌هایش پاره باشد. فقیر کسی است که هشتش گرو نه باشد. خرجی ندارد. اگر کسی دخل و خرجش نخواند، فقیر است. در صدقات مستحبی کسی ادعا کرد فقیر هستم و شما به او دادی، به جایی برنمی‌خورد اگر فقیر هم نباشد. ولی زکات فطره چون واجب است، اگر دادی و او فقیر نباشد، آنوقت باید دوباره بپردازی که به دست فقیر برسد.
نکته دیگر اینکه اگر الآن هم بخواهیم بپردازیم که هنوز عید نشده، اشکالی ندارد ولی به شرط اینکه الآن به نیت قرض بدهد. وقتی عید شد دیگر شما آن قرض را به ما بدهکار نیستی. چون از غروب شب عید فطر به گردن ما واجب می‌شود. اگر کسانی امشب صاحب اولاد شدند، اگر قبل از اذان صاحب اولاد شدند، او هم باید زکات فطره بدهد.
شریعتی: امروز صفحه 267 را با هم تلاوت می‌کنیم. آیات پایانی سوره مبارکه حجر و آیات ابتدایی سوره مبارکه نحل را تلاوت می‌کنیم.
الَّذِينَ‏ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضِينَ «91» فَوَ رَبِّكَ لَنَسْئَلَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ «92» عَمَّا كانُوا يَعْمَلُونَ «93» فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ «94» إِنَّا كَفَيْناكَ الْمُسْتَهْزِئِينَ «95» الَّذِينَ يَجْعَلُونَ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ «96» وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِما يَقُولُونَ «97» فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَ كُنْ مِنَ السَّاجِدِينَ «98» وَ اعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ «99»
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏، أَتى‏ أَمْرُ اللَّهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحانَهُ وَ تَعالى‏ عَمَّا يُشْرِكُونَ «1» يُنَزِّلُ الْمَلائِكَةَ بِالرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ عَلى‏ مَنْ يَشاءُ مِنْ عِبادِهِ أَنْ أَنْذِرُوا أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا أَنَا فَاتَّقُونِ «2» خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ تَعالى‏ عَمَّا يُشْرِكُونَ «3» خَلَقَ الْإِنْسانَ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ «4» وَ الْأَنْعامَ خَلَقَها لَكُمْ فِيها دِفْ‏ءٌ وَ مَنافِعُ وَ مِنْها تَأْكُلُونَ «5» وَ لَكُمْ فِيها جَمالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَ حِينَ تَسْرَحُونَ «6»
آنان كه قرآن را قطعه قطعه كردند. (آنچه به سودشان بود گرفتند و آنچه نبود رها كردند) پس به پروردگارت سوگند ما از همه آنان (در قيامت) بازخواست خواهيم كرد. از آنچه انجام مى‏داده‏اند.پس آنچه را بدان مأمور شده‏اى آشكار كن و از مشركان اعراض نما (و به آنان اعتنا نكن) همانا ما تو را از (شرّ) استهزا كنندگان كفايت كرديم. همانان كه معبود ديگرى را در كنار خداوند قرار مى‏دهند. پس به زودى حقيقت را خواهند فهميد. (اى پيامبر!) البتّه ما مى‏دانيم كه سينه‏ات بواسطه آنچه مى‏گويند، تنگ مى‏شود. پس (براى تقويت خود) پروردگارت را با سپاس و ستايش به پاكى ياد كن و از سجده كنندگان باش. و پروردگارت را پرستش كن تا آنكه يقينى (مرگ)، تو را فرارسد.
به نام خداوند بخشنده‏ى مهربان. فرمان (قهر) خدا آمد پس در آن شتاب نكنيد او منزه و برتر از هرچيزى است كه براى او شريك مى‏سازند. خداوند فرشتگان را، همراه با وحى كه از فرمان اوست، بر هر كس از بندگانش كه بخواهد فرو مى‏فرستد كه مردم را هشدار دهيد كه معبودى جز من نيست پس تنها از من پروا كنيد (و مخالف دستورم عمل نكنيد.) او آسمان‏ها وزمين را براساس حقّ آفريد او از آنچه با او شريك مى‏سازند برتر است. او انسان را از نطفه‏اى آفريد، پس آنگاه او به آشكارا با (خداوند) دشمنى مى‏ورزد. وچهارپايان را آفريد، كه براى شما در آنها وسيله گرمى وبهره‏هايى است و از (گوشت و شير) آنها مى‏خوريد. و براى شما در چهارپايان، (شب هنگام) كه از چراگاه برمى‏گردانيد و (بامدادان) كه به چراگاه مى‏فرستيد، شكوه و جلوه‏اى است.
شریعتی:
گیرند همه روزه و من گیسویت *** جویند همه هلال و من ابرویت
از جمله این دوازده ماه تمام *** یک ماه مبارک است آن هم رویت
برای آمدنش دعا کنیم. اللهم عجل لولیک الفرج. اشاره قرآنی را می‌شنویم.
حاج آقای حسینی: از آیه پنجم سوره نحل تا آیه هفدهم این سوره، دوازده آیه است که نعمت‌های پروردگار است. خداوند یکی یکی نام می‌برد. «هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ» (نحل/10) «يُنْبِتُ لَكُمْ بِهِ الزَّرْعَ» (نحل/11) زراعت، «وَ سَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ» (نحل/12) شب و روز، همینطور خداوند نعمت‌ها را یکی یکی نام می‌برد که ما واقعاً از این نعمت‌ها غافل هستیم. آخر می‌فرماید: «وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَة‏ اللَّهِ‏ لا تُحْصُوها» روز و شب و زمین و باران و زراعت و همه را می‌گوید، آخرش می‌گوید: چه بگویم. نمی‌توانید نعمت‌ها را بشمارید. هفده آیه از نعمت‌ها گفته آخرش «إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ» (نحل/18) شما کجا می‌توانید شکر نعمت را به جا آورید؟ خدا می‌بخشد. واقعاً خدا باید بیامرزد. ماه رمضان گذشت، فراوان بودند کسانی که با اشک به من می‌گفتند: آقا ما رجب، شعبان، رمضان می‌گذرد ما حسرت یک روز روزه را داریم. مریض هستیم نمی‌توانیم بگیریم. بیمار هستیم نمی‌توانیم بگیریم. امام سجاد به ما یاد داده خدا را حمد بگوییم برای بیماری‌هایی که به ما نداده است. عزیزی متخصص بیماری بود به من گفت: ما چهار هزار نوع سرطان تا الآن شناسایی کردیم.
شریعتی: گر بر تن من زبان شود هر مویی *** یک شکر تو از هزار نتوانم کرد
حاج آقای حسینی: چند هفته بود پیام‌ها را زیاد نگاه می‌کردم. خیلی پیام در بحث مطالبات جوان‌ها از والدین که داشتیم، واقعاً متأثر شدم. دختر خانم‌هایی که نوشته بودند: به خانواده‌ها بگویید در خواستگاری‌ها باعث اذیت دخترخانم‌ها نشوند. یعنی چه؟ رفتن به خواستگاری خیلی خوب است. اما اینکه بعضی‌ها یک تصمیم جدی ندارند. خواستگاری را مثل یک مهمانی می‌دانند. می‌گویند: یک خواستگاری برویم. اگر کسی خدای نکرده ذره‌ای در دلش هست که برای سرگرمی به خواستگاری برود، بگوید: یک مهمانی و سرگرمی است، ضرری ندارد. تقاضا می‌کنم اگر واقعاً مصمم نیستید، مزاحم کسی نشوید. میروید خانواده دختر خانم را به زحمت می‌اندازید. من نمی‌دانم از نظر فقهی و شرعی درست است یا نه. اما اینها مهم نیست. پولش و هزینه‌اش هیچ. روحیه دختر خانم مهم است. بعضی‌ها بعد از رفتن خواستگاری استخاره می‌کنند، می‌گویند: بد آمد. بعضی از اساتید بزرگ می‌گویند: اگر بنا به استخاره است، از اول استخاره کن. با روحیه کسی بازی نکنید. یک دختر خانمی نشسته یک خواستگاری آمده، بعد برای سرگرمی می‌آیند می‌روند، بعدهم بگویند: نه! حدیث خواندیم پیامبر خدا فرمود: اگر کار به ازدواج کشید، علنی بگوییم. ولیمه بدهید. مهمانی بدهید. خواستگاری را مخفی کنید. برای چه همه جا اعلام می‌کنید که من خواستگاری رفتم؟ از مرحوم آیت الله العظمی تبریزی سؤال کردم، کسی از من سؤال می‌کند که فلان پسر برای دختر من خواستگاری آمده است، من همه چیز را به او بگویم یا نه؟ایشان جواب فقیهانه‌ای داده است. ایشان فرمودند: شما حق نداری اشکالات پسر را بگویی. همینطور بگو: اجمالاً تا جایی که می‌دانم این پسر به درد شما نمی‌خورد.
باز از پیام‌هایی که آمده قصه واسطه شدن در ازدواج قدیم‌ها زیاد بود. الآن خیلی کم شده است. عده‌ای بودند پا پیش می‌گذاشتند. یکی از بهترین شفاعت‌ها، شفاعت در امر ازدواج است. روایت خیلی زیاد است. قرآن می‌گوید: «وَ أَنْكِحُوا الْأَيامى‏ مِنْكُمْ وَ الصَّالِحِينَ» (نور/32) یعنی شما مقدمات ازدواج را فراهم کنید. یک وقت شما می‌دانی یک خانواده اشکالاتی دارد، خوب نباید معرفی کنی. اما یکوقت شما معرفی می‌کنی می‌گویی: خودتان تحقیق کنید. این خیلی خوب است. الآن اگر ده گزینه در بحث ازدواج مطرح باشد، یکی همین واسطه شدن است.
در مفاتیح نوشته شده که دعای امام حسین(ع) در عصر عاشورا، روایت است که امام سجاد(ع) فرمودند: در خیمه بودم. پدرم سید الشهداء در خیمه من آمدند، در حالی که نگاه کردم خون از بن زره پدرم می‌جوشید. کسی که خون از بن زره‌اش می‌چکد معلوم می‌شود چند ساعتی بیشتر در قید حیات نیست. یعنی در آستانه شهادت بودند فرمودند: پسرم آمدم یک سفارش و یک دعا کنم. از ظلم به کسی که جز خدا پناهی ندارد بپرهیز. دعا هم کردند و گفتند: این دعا یادگار مادرم فاطمه زهرا است که در سختی‌ها و گرفتاری‌ها بخوان. بسم الله الرحمن الرحیم، «بحق یس والقرآن الحکیم و بحق طاها و القرآن الکریم، یا من یقدر علی حوائج السائلین، یا من یعلم ما فی الضمیر، یا منفس عن المکروبین، یا مفرج عن المغمومین، یا راحم الشیخ الکبیر، یا رازق الطفل الصغیر، یا من لا یحتاج الی تفسیر و تأویل»
خدایا به حق محمد و آل محمد حوائج همه عزیزانی که به این برنامه نگاه امید و چشم امید دارند، حوائجشان را برآورده بخیر بفرما. مرضای آنها را لباس عافیت بپوشان. گرفتاری‌‌هایشان را برطرف بفرما. گذشتگان، پدرها و مادرها و شهیدان و شهدای مدافع حرم غریق رحمتت بفرما. خدای ماه رمضان را ماه رمضان آخر ما قرار نده. طاعات همه مؤمنین را قبول بفرما. عید را بر همه ما مبارک بگردان.