موضوع برنامه: آداب زیارت
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين حسینی قمی
تاريخ پخش: 09-09-95

حاج آقا حسینی: عرض سلام خدمت همه بینندگان و شنوندگان برنامه سمت خدا دارم. عرض تسلیت ایام شهادت وجود مقدس امام هشتم(ع) را دارم.
سلام علی آله طه و یاسین *** سلام علی آل خیر النبیین
سلام علی روضه حل فیها *** امام یباهی به الملک و الدین
«اللهم صل علی علی بن موسی الرضا المرتضی، الامام التقی النقی و حجتک علی من فوق الارض، و من تحت الثری الصدیق الشهید صلوة کثیرة تامةً زاکیةً متواصلةً متواترةً مترادفه کافضل ما صلیت علی احدٍ من اولیائک»
در آخرین شب از ماه صفر، دو ماه ایام عزاداری اهل‌بیت(ع) است. قبل از شروع بحث یادآوری کنم که فردا شب، شب اول ماه ربیع است. انشاءالله هم اعمال شب اول ماه ربیع و روز اول ماه ربیع را فراموش نکنند. نماز اول ماه، صدقه اول ماه، دیگر بعد از دو ماه عزاداری و سوگواری ماه ربیع ماه شادی اهل‌بیت(ع) است. اینجا تولی بود و آنجا تبری هست. جشن و شادی و مجالس عقد و عروسی انشاءالله زیر سایه اهل‌بیت مراسم خوبشان را برگزار کنند. هفدهم ربیع الاول ولادت خاتم الانبیاء و ولادت امام صادق(ع) است. هشتم ماه ربیع، شب شهادت امام حسن عسگری(ع) است. آغاز امامت ولایت ولی عصر است. انشاءالله همه جوان‌ها به خانه بخت بروند و جوان‌ها مسأله‌ی ازدواجشان به خوبی حل شود.
شریعتی: خدمت شما هستیم و بحث امروز را می‌شنویم.
حاج آقای حسینی: چون الآن فصل زیارت هست، خدا می‌داند که الآن امام رضا چند میلیون زائر دارد. ما همیشه در این مواقع باید به این مسأله اشاره کنیم. زیارت سلسله آدابی دارد. از آداب زیارت هم غافل نباشیم. هم در قرآن کریم آدابی برای زیارت ذکر شده و هم در روایات خیلی در مورد زیاد داریم و هم علمای ما خیلی به این مسأله توجه داشتند. کامل الزیارات ابن قولویه یک بخشی‌ در مورد آداب زیارت صحبت کرده است. این نشان از اهمیت موضوع دارد.
سیره اهل‌بیت(ع)، اصحاب ائمه، شاید برای بینندگان جالب باشد. یکی از اصحاب امام صادق شخصیت بزرگواری به نام عبدالله بن مسکان است. به قدری ادب حضور امام صادق را رعایت می‌کرد، که گاهی به او می‌گفتند: ما چند نفر هستیم می‌خواهیم خدمت امام صادق برویم و چیزی یاد بگیریم. شما می‌آیید؟ می‌گفت: نه. می‌گفتند: چرا؟ می‌گفت: می‌ترسم در آن جلسه خصوصی بیایم و ادب حضور در محضر حضرت را نتوانم رعایت کنم. شما بروید هرچه یاد گرفتید من می‌آیم از شما می‌پرسم. جلسه‌های عمومی را شرکت می‌کرد، اما از زیارت خصوصی و حضوری امام صادق می‌ترسید که نکند آداب را به جا نیاورد.
در حالت یکی از اصحاب پیغمبر خواندم. وقتی این آیه از سوره مبارکه حجرات نازل شد که در مورد آداب زیارت پیامبر هست، آیه اول و دوم هردو هست. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ» (حجرات/1) جلوتر از پیامبر حرکت نکنید. آیه بعد می‌گوید: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا أَصْواتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِيِّ» (حجرات/2) در حضور پیامبر بلند صحبت نکنید و داد نزنید. ادب حضور پیامبر را رعایت کنید. «وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ كَجَهْرِ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ أَنْ تَحْبَطَ أَعْمالُكُمْ» اگر ادب حضور پیامبر را رعایت نکنید، حبط عمل می‌آورد و عمل شما از بین می‌رود. «وَ أَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ» وقتی این آیه نازل شد، در بعضی تفاسیر می‌دیدم یکی از اصحاب پیامبر مدتی نزد حضرت نیامد. حضرت فرمود: فلانی دیگر تو را نمی‌بینم. گفت: آقا مگر این آیه نازل نشده است؟ می‌ترسم بیایم صدایم را بلند کنم و مشمول این آیه شوم. گرفتار حبط عمل شوم. یعنی صحابه امام صادق و پیامبر می‌ترسیدند بروند، که نکند آداب حضور را رعایت نکنند.
بنابراین خوب است ما وقتی مشهد و کربلا و زیارت می‌رویم، رعایت کنیم. کتاب هم در این مورد زیاد نوشته شده است. خدا مرحوم علامه امینی را رحمت کند. ایشان یک کتاب دارند که هشتاد ادب از آداب زیارت امام حسین را نوشتند. به نام «ادب الزائر» که ترجمه هم شده است. هشتاد ادب را ذکر کردند که کسی کربلا می‌رود باید این آداب را رعایت کند. یا زیارت امام رضا(ع) آدابی دارد. همین مفاتیح مرحوم محدث قمی بهترین است. اول زیارتی که روایت کرده زیارت پیامبر است. بعد امیرالمؤمنین و فاطمه زهرا را می‌گوید. قبل از اولین زیارت که زیارت حضرت رسول است، آداب زیارت را می‌گوید. سی ادب از آداب زیارت را در مفاتیح آورده است. من خواهش می‌کنم عزیزانی که مشهد مشرف شدند یا می‌خواهند بروند، ده دقیقه این آداب را مطالعه کنند. خیلی هم ساده است. وقتی به زیارت امام حسین می‌رسند بیست آداب دیگر به آن اضافه کردند.
ادب اول که بخواهم عرض کنم آداب ظاهری است. غسل زیارت کنیم. وضو بگیریم. عطر استفاده کنند. لباس خوب بپوشند. البته برای بانوان عطر زدن جایز نیست. حتی لباس زیبا پوشیدن هم برای خانم‌ها نیست. مرحوم محدث قمی در مفاتیح آوردند که شیخ شهید ما می‌فرمود: یکی از آداب زیارت برای خانم‌ها این است که لباس‌هایی که خیلی جلب نظر می‌پوشد نپوشند. زیارت امام رضا جای عطر زدن و آرایش برای بانوان نیست.
در مورد آقایانی که می‌خواهند حرم بروند. در بین بعضی‌ از آقایان می‌بینم که با یک لباس معمولی که در خانه می‌پوشند، با اینها به زیارت می‌روند. می‌گوید: اینجا کسی ما را نمی‌شناسد. ما غریب هستیم. نه! باید رعایت کنید. آداب ظاهری را باید رعایت کنید. خانم‌ها هم لباس ساده بپوشند و در معرض دید جلوه نکنند.
در زیارت حضرت زینب (س) که رفته بودم، انشاءالله هرچه زودتر با نابودی تکفیری‌ها این زیارت برای همه مقرر شود. بعد از زیارت زینب(س) زائرها را یک روز لبنان می‌بردند. من مسجدی در لبنان رفتم. در مساجد لبنان وقتی می‌خواهی وارد مسجد شوی، مسیر رفت شما از جایی است که ناچار باید پایتان را در حوضچه‌ای بشویی و بعد وارد مسجد شوی. گفتم: چه کار خوبی است.
مهمتر از این‌ها آداب باطنی است. ادب اولی که خیلی سفارش کردند. اذن دخول است. قرآن کریم به ما یاد داده «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُيُوتَ‏ النَّبِيِ‏ إِلَّا أَنْ يُؤْذَنَ لَكُم‏» (احزاب/53) مؤمن وقتی می‌خواهد وارد خانه پیامبر شود باید با اجازه وارد شود. در زیارت امام رضا هم هست که به دلیل این آیه می‌ایستیم. «اَللّهُمَّ اِنّى‏ وَقَفْتُ عَلى‏ بابٍ مِنْ اَبْوابِ بُيُوتِ نَبِيِّكَ» خدایا من مقابل در یکی خانه‌های پیامبر تو ایستادم. «وَقَدْ مَنَعْتَ النَّاسَ اَنْ يَدْخُلوُا اِلاَّ بِاِذْنِهِ، فَقُلْتَ يا اَيُّهَا الَّذينَ امَنُوا لا تَدْخُلُوا بُيُوتَ النَّبِّىِ اِلاَّ اَنْ يُؤْذَنَ لَكُمْ» اگر اجازه بدهی. حرف من این است که فقط اذن دخول را بخوانیم و سرمان را بیاندازیم پایین و برویم؟ اینطور نیست. اذن دخول فقط یک اذن زبانی نیست. ولی به خودمان مراجعه کنیم که امام رضا(ع) الآن به ما اجازه داده یا نه.
مرحوم محدث قمی این قصه را نقل کردند. علی بن یقطین وزیر دستگاه هارون بود. علی بن یقطین به اجازه آقا موسی بن جعفر آنجا رفته بود که به داد و فریاد مظلومین برسد. وقتی مدینه رفت که خدمت آقا موسی بن جعفر(ع) برسد. حضرت او را راه نداد. دوباره آمد حضرت او را راه نداد. در کوچه‌های مدینه حضرت را دید. گفت: چه اتفاقی افتاده که مرا نمی‌پذیری؟ حضرت فرمود: چرا ابراهیم جمال که یک شتربان بود و نزد تو آمد راهش ندادی؟ راه ندادی به تو راه ندادم. گفت: من چطور او را پیدا کنم که عذرخواهی کنم؟ قصه‌اش معروف است که حضرت با یک معجزه او را در خانه ابراهیم جمال فرستاد. گفت: برای چه آمدی؟ گفت: آمدم عذرخواهی کنم. گفت: حلال کردم! گفت: نه اینطور فایده ندارد. تو باید کف پایت را روی صورت من بگذاری، تا من یقین کنم مرا بخشیدی. باید غرور من بشکند.
بعضی‌ها می‌گویند: ما پنجاه سفر کربلا رفتیم. مشهدمان که دیگر قابل شمارش نیست. خدا قبول کند. خانواده‌ات را هم بردی؟ زن و بچه‌ات راضی هستند؟ یک بازنگری در اعمال خودمان بکنیم. قابلیت حضور در محضر امام را داریم یا نه؟ این همه سفر رفتی یکبار هم آن کسی را که نرفته بفرست. پدر و مادرت را ببر.
امام صادق(ع) سفر حج بیت الله الحرام با همسرشان داشتند. به منزلی رسیدند، در آن منزل قصه‌ای پیش آمد. همسر امام صادق دل یکی از خانم‌هایی که خدمتکار این کاروان بود و همراه قافله بود را شکست. دل او را سوزاند. گذشت، سال دیگر حج آمدند. به این منزل رسیدند. همسر امام صادق از حضرت سؤال کرد اسم این منزل چه بود؟ حضرت فرمود: اسمش مهم نیست. یک چیز دیگر به تو بگویم. همان مکانی است که تو پارسال اینجا حج خودت را باطل کردی. اینجا همان‌‌جا است که دل آن خانم را شکستی.
گاهی به زائرین گفتم که مواظب باشید کجا زیارتمان را باطل می‌کنیم. یکوقت در همین صحن زیارت را باطل می‌کنیم. آقا با خانمش نشسته یک داد می‌زند. غیبت می‌کند. بد اخلاقی می‌کند. بعضی‌ها زیارت را تا مسافرخانه می‌برند و آنجا باطل می‌کنند. بعضی‌ها تا خود شهرشان هم می‌روند و آنجا باطل می‌کنند. تو الآن مشهد رفتی، پشت سرت ناله و حقی نیست؟ نباید یک کاری انجام می‌دادی؟
مرحوم شیخ صدوق در عیون اخبار الرضا نوشتند. عده‌ای زیارت امام رضا(ع) آمدند. حضرت راهشان نداد. مدتی معطلشان کرد. روز آخر پیغام دادند به امام رضا بگویید: ما داریم برمی‌گردیم. ولی دیگر به شهرمان هم نمی‌توانیم برگردیم. آبروی ما رفته است و اهالی شهر فهمیدند شما ما را راه ندادید. حضرت فرمود: بگویید بیایند. گفتند: ما چه اشتباهی کردیم؟ چرا اینقدر ما را معطل کردید؟ امام رضا(ع) فرمود: گرفتارها و فقرا را فراموش کردید.
آقایی نوشته بود: برادری دارم چهار سفر کربلا رفته است، خبر دارد فرزند من آرزوی این کربلا را دارد. شب و روز گریه می‌کند. یک کمک به ما نمی‌کند. امام رضا راضی است که من پنجاه سفر مشهد رفته باشم و نزدیکان من هنوز مشهد نرفته باشند؟
من زابل رفتم. مرز نشینان ولایتمدار هستند. بیست کیلومتر تا مرز افغانستان است. رفتم سخنرانی کردم و گفتم: اگر اصفهان رفتید، یادتان باشد سر قبر فلان عالم بزرگ هم بروید. دیدم شروع کردند پچ پچ کردند. گفتم: چه شد؟ گفتند: خنده‌مان گرفت. ما از زابل تا به حال بیرون نرفتیم. شما می‌گویید: اصفهان رفتید فلان‌جا بروید؟ پس اذن دخول با معنا باشد. اگر زمان حیات امام بود شاید امام رضا هم ما را معطل می‌کرد و راه نمی‌داد.
ادب دوم که خیلی مهم است این است که متأسفانه خیلی‌ها فکر می‌کنند زیارت فقط این است که دست ما به ضریح برسد. دست رسیدن به ضریح خیلی خوب است. ولی زیارت منحصر به این نیست که ما به هر زحمتی شده خودمان را به ضریح برسانیم. بعضی خانم‌ها و آقایان به چه زحمتی خودشان را به ضریح می‌رسانند و وقتی برمی‌گردند مثل کسی که از جنگ برگشته می‌گوید: الحمدلله دستم رسید و زیارت کردم! فکر می‌کند زیارت منحصر به دست زدن به ضریح است. حدیثی از امام صادق است که حضرت حجرالاسود را با اینکه مستحب بود دست نمی‌زدند. گفتند: جد شما پیامبر این کار را می‌کرد. فرمود: جدم وقتی به اینجا می‌رسید مردم راه می‌دادند. راه باز می‌کردند. من نمی‌خواهم خودم را اذیت کنم و نمی‌خواهم دیگری را اذیت کنم. حضرت از دور اشاره می‌کرد.
بعضی از ما از خواندن زیارت نامه غافل هستیم. زیارت امین الله بخوانیم. زیارت جامعه کبیره بخوانیم. بعد از زیارت چند نماز هست بخوانیم. یکی نماز زیارت است. هربار به حرم مشرف شدید، زیارت کردید، نماز زیارت بخوانید. دو رکعت مثل نماز صبح است. رکعت اول بعد از حمد سوره یس بخوانند. و رکعت دوم بعد از حمد، الرحمن بخوانند. دوم در مشهد الرضا مخصوصاً نماز جعفر طیار سفارش شده است. هرکسی از آیت الله بهجت سؤال می‌کرد، وقتی مشهد رفتیم چه کنیم؟ ایشان می‌فرمود: زیارت که تمام شد و نماز زیارت خواندید، نماز جعفر طیار را بخوانید. نماز خیلی عجیبی است. جایزه دوازده سال هجرت بود که پیامبر به جعفر طیار داد. آثار بسیار فراوانی دارد. در روایت داریم، امام رضا نماز شب که می‌خواندند، چهار رکعت از نماز شب‌شان را همین نماز جعفر طیار قرار می‌دادند. مانعی ندارد که آدم یک نماز مستحبی را بخواند، هم نیت آن را کند و هم نیت نماز شب را بکند. امام رضا نماز جعفر طیار را جزئی از نماز شب خود قرار می‌دادند. شیخ انصاری هر روز این نماز را می‌خواندند.
بعضی می‌گویند: ممکن است نرسیم این نماز را بخوانیم. چون سیصد مرتبه «سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر» دارد. بعد از حمد پانزده مرتبه به رکوع می‌روی و از رکوع بلند می‌شوی و به سجده می‌روی و از سجده بلند می‌شوی. هرکدام ده مرتبه است. می‌توانیم دو رکعت را معمولی بخوانیم. بعد از نماز همینطور که مشغول کار هستیم، سیصد مرتبه «سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر» را بگوییم. از امام صادق(ع) در کافی شریف هست که حضرت فرمودند: اگر کسی عجله دارد نماز جعفر طیار را دو رکعت بخواند. بعد همینطور که دنبال کارهایش می‌رود این سیصد مرتبه «سبحان الله و الحمدلله و لا اله الا الله و الله اکبر» را بگوید.
پس اول نماز زیارت شد. دوم نماز جعفر طیار، سوم نمازهای قضا، همه ما نماز قضا داریم. یکوقتی تقاضا کردیم که در حرم امام رضا و حرم حضرت معصومه جایی برای خواندن نمازهای قضا قرار بدهند. شنیدم در حرم حضرت معصومه این کار را کردند. چهارم نماز امام زمان(ع) است. پنجم نماز شب است. اگر کسی بخواهد حرم برود و این زیارت را بخواند و این نمازها که گفتیم را بخواند دیگر وقت کم می‌آورد.
ادب سوم هم این است که زیارت با نشاط باشد. خسته نشویم. البته هرچه معرفت انسان بالا می‌رود خستگی کم می‌شود. خدا مرحوم آیت الله بروجردی را رحمت کند. ایشان خیلی با عظمت بودند. به عظمت این مرد بزرگ همین مقدار کافی است که امام(ره) ما با همه عظمتی که داشت خودش را وقف کارهای ایشان کرده بود. وقتی آیت الله العظمی بروجردی مشهد مشرف می‌شدند، امام هم مشرف می‌شدند که کارها و وقت ملاقات آیت الله بروجردی را تنظیم می‌کردند. ایشان وقتی حرم می‌رفتند از حرم دیر می‌آمدند. به ملاقات‌ها نمی‌رسیدند و دیر می‌شد. مرحوم امام (ره) به آیت الله بروجردی گفته بود، اینطور که ما ملاقات‌های شما را تنظیم کردیم، همه چیز به هم می‌خورد. شما فلان ساعت باید از حرم بیایید. ایشان فرموده بود: وقتی وارد حرم می‌شوم. آنچنان غرق می‌شوم که یادم می‌رود. اگر ما ذره‌ای از معرفت این‌ها را داشتیم، مشهد که می‌رفتیم تحصن می‌کردیم و همان‌جا می‌نشستیم. اگر آن معرفت را نداریم به هر مقدار که نشاط داریم انجام بدهیم. در روایت داریم امام صادق فرمود: حتی در طواف زیارت خانه خدا تا تشنه هستی، بیرون بیا. پدر و مادرها یادشان باشد، مراعات حال همراهان را داشته باشیم. اگر کودکانی همراه ما هستند، افراد سالخورده همراه ما هستند، حواسمان به آنها باشد. کاری کنید که بچه‌ها از زیارت مشهد خاطره خوبی داشته باشند.
شریعتی: امروز صفحه 414 قرآن کریم، آیات پایانی سوره مبارکه لقمان را تلاوت می‌کنیم. در شب شهادت امام رضا(ع) ثواب تلاوت آیات را به روح این امام عزیز هدیه می‌کنیم.
«أَ لَمْ تَرَ أَنَ‏ اللَّهَ‏ يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهارِ وَ يُولِجُ النَّهارَ فِي اللَّيْلِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى وَ أَنَّ اللَّهَ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ «29» ذلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَ أَنَّ ما يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ الْباطِلُ وَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْعَلِيُّ الْكَبِيرُ «30» أَ لَمْ تَرَ أَنَّ الْفُلْكَ تَجْرِي فِي الْبَحْرِ بِنِعْمَتِ اللَّهِ لِيُرِيَكُمْ مِنْ آياتِهِ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ «31» وَ إِذا غَشِيَهُمْ مَوْجٌ كَالظُّلَلِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَى الْبَرِّ فَمِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ ما يَجْحَدُ بِآياتِنا إِلَّا كُلُّ خَتَّارٍ كَفُورٍ «32» يا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ وَ اخْشَوْا يَوْماً لا يَجْزِي والِدٌ عَنْ وَلَدِهِ وَ لا مَوْلُودٌ هُوَ جازٍ عَنْ والِدِهِ شَيْئاً إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا وَ لا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ «33» إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَ يُنَزِّلُ الْغَيْثَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْأَرْحامِ وَ ما تَدْرِي نَفْسٌ ما ذا تَكْسِبُ غَداً وَ ما تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ «34»
ترجمه: آيا نديدى كه خداوند، پيوسته شب را در روز، و روز را در شب داخل مى‏كند، و خورشيد و ماه را تسخير كرده، هر يك تا زمان معيّنى در حركت‏اند؟ همانا خداوند به آنچه انجام مى‏دهيد آگاه است. اين همه، دليل بر آن است كه خداوند، حقّ، و آنچه غير از او مى‏خوانند باطل است، و همانا خداوند بلند مرتبه و بزرگ است. آيا نمى‏بينى كه كشتى‏ها در سايه‏ى نعمت خداوند در دريا حركت مى‏كنند، تا خداوند بخشى از آيات قدرت خود را به شما نشان دهد؟ همانا در اين (حركت كشتى‏ها) براى مردم شكيبا و سپاس‏گزار، نشانه‏هايى است. و هرگاه موجى (خروشان در دريا) همچون ابرها (ى آسمان) آنان را بپوشاند، خدا را با طاعتى خالصانه مى‏خوانند، پس چون خداوند آنان را به خشكى (رساند و) نجات دهد، بعضى راه اعتدال پيش گيرند (و بعضى راه انحراف)، و جز پيمان‏شكنانِ ناسپاس، آيات ما را انكار نمى‏كنند. اى مردم! از پروردگارتان پروا كنيد و بترسيد از روزى كه هيچ پدرى مسئوليّت (اعمال) فرزندش را نمى‏پذيرد و هيچ فرزندى به جاى پدرش قبول مسئوليّت نمى‏كند، قطعاً وعده‏ى خداوند حقّ است، پس زندگى دنيا شما را نفريبد و (شيطانِ) فريبكار، شما را نسبت به خدا فريب ندهد. بى‏گمان آگاهى از زمان (برپايى قيامت) مخصوص خداست، و اوست كه باران را نازل مى‏كند، و آنچه را در رحم‏هاست مى‏داند، و هيچ كس نمى‏داندكه فردا چه به دست مى‏آورد، و هيچ كس نمى‏داند كه در چه سرزمينى مى‏ميرد، همانا خداوند عليم و خبير است.
شریعتی: صحن تو و ضریح تو و بارگاه تو *** هر حاجت نگفته گمانم روا شود
انشاءالله به حق امام رضا حاجت همه شما روا شود. اشاره قرآنی را بفرمایید و انشاءالله باقی آداب را بشنویم.
حاج آقای حسینی: در این ایام یادی هم از شهدای مدافع حرم بکنیم. چون بسیاری از شهدای مدافع حرم هم از استان خراسان هستند و مهاجرین عزیزی که در استان خراسان بودند. یک زیارت مخصوص، زیارت امین الله و جامعه کبیره به نیابت شهدای مدافعین حرم هم بخوانند.
آخرین آیه هشدار بزرگی است. «وَ ما تَدْرِي نَفْسٌ بِأَيِّ أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ» هیچکس نمی‌داند کجا و در چه زمینی از دنیا می‌رود. قصه معروفی هست که یکوقتی کسی نزد حضرت سلیمان آمده بود و شکایت کرد که عزرائیل به من بد نگاه می‌کند. حضرت سلیمان عزرائیل را خواست و گفت: چرا چنین نگاه می‌کنی؟ عزرائیل گفت: من تعجب کردم امروز باید جان او را در فلان نقطه می‌گرفتم، اینجا چه می‌کند؟ از سلیمان قبل از آمدن عزرائیل تقاضا کرد که مرا فلان نقطه عالم بفرست. سلیمان فرمود: غصه نخور، خودش آنجا رفت تا جانش را بگیری. ما واقعاً نمی‌دانیم. این همه سر و صدا و ادعایی که داریم از یک دقیقه بعد هم خبر نداریم. هیچکس نمی‌داند کجا می‌میرد و چه وقت می‌میرد و مکان و زمانش معلوم نیست. «عاقبت خاک گل کوزه‌گران خواهی شد»
نکته‌ای که باید بگویم این است که در آداب زیارت گفتند: وقت نماز که شد انسان نماز را فراموش نکند. هنگام اذان زیارت را رها کنید. امام رضا فرمود: هر نمازی دو وقت دارد. اول وقت و آخر وقت، اگر نماز را اول وقت خواندی رضوان خدا شامل حال تو می‌شود. اگر آخر وقت خواندی، خدا از تو می‌پذیرد و می‌گوید: از او گذشتیم. اول انسان وارد رضوان الهی می‌شود و آخروقت می‌گویند: قبول کنیم. نمازش را خواند! توصیه اول و آخر اولیای خدا مداومت بر نماز اول وقت است. امام رضا با عمران صابئی که رئیس فرقه صابئی بود. مثل یهودی‌ها و مسیحی‌ها فرقه‌ای به نام صابئی داریم که نامشان در قرآن هم آمده است. رئیس این فرقه با امام رضا مناظره می‌کرد. وقت اذان شد امام رضا فرمود: مناظره تمام، نماز برویم. عمران التماس کرد و گفت: دلم نرم شد. دو سؤال دیگر بپرسم تمام است. حضرت فرمود: نماز اول وقت! رفتند نماز را خواندند و آمدند و این آقا اسلام آورد. جزء طرفداران امام رضا شد. مرحوم علامه جعفری شرح مفصلی از مناظره امام رضا با عمران نوشتند.
مطلب دیگر اینکه انسان قرآن بخواند و هدیه کند به کسی که به زیارت او رفته است. زائرین امام رضا زیارت یادمان نرود. نمازها یادمان نرود. هربار که به حرم مشرف می‌شوید یک جزء قرآن هدیه به امام رضا کنید. از آداب زیارت است که مرحوم شهید فرمودند: تعظیم آن امامی که زیارت او می‌روید این است که وقتی زیارت‌نامه خواندید قرآن بخوانید و هدیه به امام کنید. خود امام رضا وقتی به طرف خراسان می‌آمدند فراوان قرآن می‌خواندند. هر سه روز یک ختم قرآن می‌کرد.
از آداب مهم زیارت این است که انسان به همسفران خود خدمت کند و غافل نشود. امام (ره) با دوستانشان به مشهد مشرف می‌شدند. امام یک مقدار زودتر از دوستانش به خانه می‌آمد. گفتند: چرا زود آمدید؟ می‌فرمودند: آمدم خانه را آب و جارو کنم و غذا و میوه‌ای آماده کنم. خدمت به زائرین امام رضا بکنم. اگر ما باور کنیم خدمت به زائر امام رضا ثوابش بیشتر از زیارت است، امام سجاد ناشناس به کاروان حج می‌رفت که خدمت کند. «الَّذِي‏ خَلَقَ‏ الْمَوْتَ‏ وَ الْحَياةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُور» (ملک/2) «أحسن عملا» نه اکثر عملا! زیارت امام رضا را نمی‌کشند که چند کیلو زیارت داریم. کدام زیارت خالص‌تر و مقبول‌تر بوده است. شما پنج دقیقه رفتی ولی مواظب فرزند معلولت بودی. مراقب همسرت بودی. مواظب پدر و مادر پیرت بودی. یقین داشته باش ثوابت به مراتب بیشتر از این است که می‌گوید: نشد خیلی زیارت برویم. «لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا»