در مورد انتظارات خداوند( یا ایهاالناس های قرآن ) از انسانها توضیحاتی بفرمایید.
پاسخ – در مفاتیح داریم که در باقیمانده ی ماه شعبان این دعا را زیاد بخوانید : اللهم ان لم تکن غفرت لنا فیما مضی من شعبان فغفر لنا فیما بقیه منه یعنی خدایا اگر تا امروز مرا نیامرزیدی در این باقیمانده شعبان من را بیامرز. خوب است که ما خودمان را برای ورود به ماه رمضان آماده کنیم .
در قرآن داریم :یا ایها الناس اعبدوا ربکم . یکی از انتظارات خداوند از ما عبادت کردن است . خدا خالق ما است و به ما حیات و روزی داده است و انتظار دارد که ما از خدا تشکر کنیم. آیات 168و 169 سوره بقره داریم که یا ایهاالناس.... ( در خطاب ایهاالناس یعنی همه مردم حتی غیر مسلمان ) لقمه حلال و پاکیزه بخورید و از قدمهای شیطان پیروی نکنید. حالا چرا ما نباید از گام های شیطان پیروی نکنیم؟ زیرا شیطان ما را به سه کار فرمان می دهد : بدی ، کارهای زشت و نسبت دادن چیزی به خدا که نمی دانید .مثل حلال خدا را حرام کردن یا برعکس . پرهیز از حرام یکی از مباحث مهم قرآنی و تربیتی است . در آیات قرآن بیش از 15 بار فرموده است که حلال و پاکیزه بخورید . روایات زیادی هم در این مورد داریم . پیامبر فرمود که من بعد از خودم از دو چیز نگران هستم :کسب های حرام و شهوت مخفی . حرمت لقمه یکی حرمت ذاتی و یکی حرمت عَرَضی است . بعضی چیزها ذاتا حرام است . مثلا خرید وفروش صلیب در اسلام حرام است زیرا صلیب تبلیغ مسیحیت است و تبلیغ دینی است که منسوخ است. کلاس اسلام بالاتر است . مثلا خرید و فروش بُت حرام است. Â خرید و فروش ضال یا سی دی های متبذل حرام است زیرا باعث انحراف می شود. درقدیم کتاب های گمراه کننده بود ولی الان سی دی و فیلم ها گمراه کننده هستند و حرام می باشند. آنچه که باعث انحراف جوانان می شود .مثل فروش مواد مخدر . کسانی که کارهای لغو را در جامعه گسترش می دهد مثل موسیقی و سِحر یا فروش ( درآمد) انگشتر طلا برای مرد ،اینها حرمت ذاتی دارد. در حرمت ذاتی معامله به خودی خود حرام نیست. مثل مارخریدن یا گوشت خریدن حرام نیست ولی کم فروشی در این کارها حرام است .نفس معامله حرام نیست ولی گرانفروشی حرام است. سوره هود و مطففین در مورد کم فروشی است . معامله ای که در آن ربا یا رشوه باشد حرام است. Â پس منظور از نخوردن حرام یعنی آن چیز نه حرام ذاتی باشد و نه حرام عرضی . در جلد 103 بحارالانوار بیش از 80 روایت در مور حلال خوردن داریم .پیامبرمی فرماید: یک فرشته در آسمان هر شب ندا می کند که هرکس لقمه ی حرام بخورد نه واجباتش قبول است و نه مستحباتش .منظور از این حدیث این است که ما باید لقمه حرام را کنار بگذاریم . ریشه ی لقمه ی حرام چیست و چرا مردم لقمه ی حرام می خورند ؟ اگر ما هر مشکلی را ریشه یابی کنیم می توانیم آن را حل کنیم . یکی از ریشه ها جهل است یعنی بعضی از افراد حرام مصرف می کنند ولی از آن بی خبر هستند. بعضی از مردم برای منزل شان از برق عمومی استفاده می کنند، بعضی ها مراسم نیمه شعبان جشن می گیرند و از برق دولتی استفاده می کند. بعضی ها به آینه ماشین دیگری می زنند و آنرا می شکنند یا خطی روی آن می زنند و رد می شوند و توجهی ندارد زیرا اینها مسئولیت شرعی دارد . صفوان شتردار بود و شترهایش را برای رفتن به حج، به هارون الرشیدÂ کرایه می داد. امام کاظم (ع) فرمودند : آیا تو می خواهی که هارون سالم برگردد تا کرایه ات را بگیری؟ او گفت : آیا تو راضی هستی که هارون سالم برگردد تا پول تو را بدهد .او گفت :بله. امام فرمود :این حرام است .خیلی از مردم کشور ما فکر می کنند که چون به دولت اسلامی مالیات می دهند دیگر لازم نیست که خمس بدهند. و آنرا پای خمس می گذارند . امام صادق (ع) می فرماید که خدا فرمود: ای پیامبر، مطففین کسانی هستند که خمس شان را نمی پردازند و نقص در خمس ایجاد می کنند .پیامبر فرمود :سه گروه دزد هستند ، یکی کسانی که Â مانع زکات هستند ، یکی کسانی که مهر زنان را بر خودشان حلال می کنند و قصد دادن آنرا ندارد و کسانی که قرض می گیرد و قصد عدم پرداخت را دارند. حالا ما باید با جهل مبارزه کنیم و راهش این است که مسائل را در منبر و صدا و سیما بیان کنیم . ریشه ی بعدی حرص است . بعضی ها می گویند که با مال حلال نمی شود ماشین و ویلا خرید .این بدبینی و سوء ظن به خداست . سعدبن انصاری فقیر بود و بعد وضعش خوب شد ولی زکات نمی داد. ریشه ی بعدی جاذبه ی حرام است . بعضی مواقع درآمد حرام، خیلی راحت بدست می آید و این درآمد با درآمد یک کارگر زحمت کش فرق می کند. آیا فرزند این فرد زحمت کش با فرزند کسی که با یک کار کم، میلیون ها پول در می آورد یکی است ؟ بعضی مواقع جاذبه ی حرام ،فرد را به طرف درآمد حرام می کشد .ریشه بعدی بدبین و سوء ظن به خدا است و ریشه ی دیگر، توجیه است. بعضی ها ندادن خمس را توجیه می کنند . در قرآن داریم که هر چه در زمین است بخورید ولی حلال و پاکیزه باشد. مثلا سیگار حرام نیست( به فرموده ی اکثر فقها) ولی کشیدن آن ضرر دارد و ریه انسان را از بین می برد .
سوال – اگر کسی غذایی برای ما می آورد نیازی به تفحص دارد که ببینیم آن حلال است یاحرام ؟ اگر پدر نان آورد باشد وظیفه ی اهل خانه چیست ؟
پاسخ – ما وظیفه ی تفحص نداریم و در حدی که طرف را می شناسیم کافی است .من از یکی از علما پرسیدم که من آشنایی دارم که یقین دارم اهل خمس نیست ولی بعضی مواقع ناهار میهمان او هستیم .ایشان پرسیدند که شما مطمئن هستید که آن غذا از درآمد سال گذشته اش است ؟ من گفتم : یقین ندارم شاید غذایی را که می خوریم از درآمد سالش باشد و خمس نداشته باشد. اگر کسی دغدغه ی اثر وضعی غذایی که خورده است را دارد، می تواند صدقه یا در مظالم بدهد .اگر ما یقین داریم که طرف قاچاقچی است و لقمه ی حرام به خانه می آورد نباید به خانه ی او برویم و غذایش را بخوریم .مثلا اگر ما یقین داریم که طرف کم فروشی می کند احتیاط می کنیم ولی لازم به تفحص نیست .
پسر طلبه ای گفت که پدر من اهل خمس نیست و خیلی احتیاط نمی کند، در اینجا باید به پدر تذکر داد و نباید در خوردن غذا یا گرفتن پول افراط کرد .اگر فرد می تواند خودش درآمد بدست بیاورد ولی اگر این طور نیست برای اهل خانه تکلیفی نیست.
سوال – صفحه ی شانزده قرآن را توضیح بفرمایید.
پاسخ – در این صفحه در مورد سِحر است .در این آیات می فرماید: ما هاروت و ماروت را در بابل فرستادیم تا در آنجا ابطال سحر را به مردم یاد بدهند. پس اشکالی ندارد که کسی بتواند سحر را باطل کند. اگر کسی فکر می کند که او را سحر کرده اند باید تعویذات را بخواند و یا قربانی کند .
سوال – آیا توصیه به مسئولین برای رعایت حال افراد در مورد گرانی مسئله ی دینی نیست ؟ آیا گرانی موجب زیادشدن کسب های حرام نمی شود؟
پاسخ – حدیث داریم : فقر می تواند زمینه ساز گناه بشود .حدیث داریم : اگر نان نبود مردم نماز نمی خواندند . یکی از کمک های تقوا و دینداری، مال است.شهوت و غضب هم صفت خوبی است ولی باید در حد اعتدال باشد . ما به مسئولین توصیه می کنیم که باید گرانی ریشه کن بشود. ما می دانیم که بخشی از این گرانی بخاطر حوادث جهانی است ولی بخشی از این گرانی بخاطر ضعف مدیریت ،ضعف نظارت و کنترل است. مسئولین باید رو راست باشند و حقیقت را به مردم بگویند. یکی از وظیفه ی پولدارها این است که به فقرا کمک کنند.
کسانی که دچار فقرهستند مجوزی برای حرام ندارند . پیامبر سه سال در شعب ابیطالب در فقر زندگی می کردند و از گرسنگی سنگ بر شکم شان می بستند. در گذشته فقر بوده است ، الان هم هست و در آینده هم خواهد بود. مسئولین بایدجلوی فسادهای اقتصادی را بگیرند. در کتاب خصال مرحوم صدوق داریم که قوام دین به چهار چیز است :عالم بیاموزد ، جاهل یاد بگیرد ، غنی کمک کند و فقیر صبوری کند.
پیامبر فرمود: کسی که چهار صفت داشته باشد روزی اش زیاد می شود و عمرش هم طولانی می شود و هنگام جان دادن مومن از دنیا می رود : راست باشد، منصف باشد، به والدین شان برسد و صله ی رحم کند.
خدا می فرماید که از خطوات شیطان پیروی نکنید .یکی از مفسرین می فرماید که شیطان برای انحراف شش تا گام دارد : کفر و شرک ( اولین گام شیطان این است که بتواند فردی را کافر کند )، بدعت( در زمان موسی بجای خدا گوساله می پرستیدند )،کبائر( دروغ ،غیبت، زنا، ربا و...)، صغائر( مثلا نگاه کردن به نامحرم نسبت به زنا، گناه صغیره است، حرف لغو و بیهوده نسبت به دروغ، گناه صغیره است) ، اشتغال به مباحات بجای واجبات ( مثلا فرد بجای اینکه نماز را اول وقت بخواند، اول فیلم تماشا می کند و کارهای دیگر انجام می دهد )، عبادات سبک نسبت به عبادات سنگین( مثلا نماز در مسجد با جماعت در اول وقت نسبت به نماز در خانه وفرادا و در آخر وقت ) .
ما باید گام به گام جوانان را با دین آشنا کنیم .
