در مورد یا ایها الناس های قرآن (آیه 105 سوره مائده )توضیحاتی بفرمایید.

پاسخ – آیه 105 سوره مائده می فرماید: ای کسانی که ایمان آورده اید مواظب خودتان باشید اگر عده ای در اطراف شما گمراه شدند آنها به شما ضرر نمی رسانند، اگر شما راه خودتان را درست بروید. بازگشت همه به سوی خداست .

این آیه زمانی نازل شد که بعضی ها مسلمان شدند و به پیامبر گفتند که ما مسلمان شده ایم ولی پدر و مادر و برادران مان مشرک هستند و ما در میان آنها زندگی می کنیم ، نکند که گمراهی آنها هم به ما سرایت کند.تکیلف ما چیست؟ بعد این آیه نازل شد: ای مومنان اول خودتان را حفظ کنید. در زمان طاغوت، دوستی می گفت که در ظهر به نمازخانه دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی رفتم ولی در بسته بود. استادی به من گفت که می خواهی نماز بخوانی؟ گفتم :بله .ایشان گفت که در این دانشگاه من و یک استاد دیگر نماز می خوانیم. اگر شما در جایی قرار گرفتید که همه گناهکار هستند شما باید مواظب خودتان باشید و تاثیر نپذیرید. در قرآن داریم: انسان در گروی تلاشش است ،هر کس کار خوب می کند برای خودش است ،مواظب خودتان و خانواده تان باشید یعنی می گوید :قبل از اینکه شما روی کسی  اثر بگذارید مواظب خودتان باشید که از کسی اثر نگیرید. خانواده هایی هستند که همه بدحجاب هستند ولی یک دختر خانم می خواهد حجابش را حفظ کند، مطمئنا با سرزنش هایی هم روبرو می شود. پس انسان نباید تحت تاثیر جو قرار بگیرد. بعضی ها به رنگ محیط درمی آیند. شخصی خدمت امام صادق(ع) آمد و گفت: من برای امام حسین(ع) عزاداری می کنم ولی فرزندانم مرا مسخره می کنند، تکلیف من چیست ؟ امام فرمود: همه را رها کن ولی تو با ما باش .آیت الله بهجت به کسانی که منبر می رفتند می فرمود: انشاءالله خدا دردنیا و آخرت شما را ثابت قدم نگه دارد. امیرالمومنین این دعا را در مورد یارانش می فرمودند. این دعا را در زیارت عاشورا هم را داریم. پیامبر فردی را برای تبلیغ دین به شهری فرستاد. او مدتی ماند و به پیامبر پیام فرستاد که در اینجا هیچ کس مسلمان نیست جز من .پیامبر فرمود: تو به تنهایی یک امت هستی.

علی بن یقطین در دربار هارون الرشید بود. امام موسی کاظم(ع) به او فرمود که من چند چیز را برای تو ضمانت می کنم و تو یک چیز را برای من ضمانت کن. من ضمانت می کنم که لو نروی، زندان نروی ،کشته نشوی و تو هم ضمانت کن که کار مردم را راه بیندازی. آسیه همسر فرعون در قصر فرعون زندگی می کرد که کافر بود.

گاهی افرادی در محلی کار می کنند که در آنجا حجاب را رعایت نمی کنند یا رشوه می گیرند و ... شما باید مواظب خودتان باشید البته کارتان سخت می شود ولی خدا شما را حمایت می کند. پس انسان نمی تواند بخاطر اینکه در جمع گناهکاری قرار گرفته، گناه انجام دهد و عذر بیاورد. امام کاظم (ع) سرسفره ای نشستند، سر آن سفره شراب آوردند. امام بلند شدند و فرمودند که  گوشت ،پوست و خون ما با شراب ارتباطی ندارد.

حالا وظیفه ی ما در مقابل کسانی که گناه می کنند چیست؟ما در مقابل کسانی که گناه می کنند وظیفه ای بنام امر به معروف و نهی از منکر داریم .برای اجرایی شدن امر به معروف و نهی منکر چند راه وجود دارد. امام علی(ع) می فرماید که اهل دین علاماتی دارند :راست می گویند ،امانت دار هستند، وفای به عهد دارند و به ضعفا رحم می کنند. ما چند جور ضعیف داریم :ضعیف جسمی ،ضعیف مالی (که از نظر اقتصادی و ضعیف هستند)، ضعیف اعتقادی (که دچار شبه هستند که علما باید آنها را هدایت کنند) و ضعیف رفتاری کسانی هستند که منکر انجام میدهند و گناهکار هستند. مثل کسی که شراب می خورد یا دزد است یا خطا می کند. یکی از مصادیق رحمت، رحم بر ضعفا است. یک گناهکار بیمار است و باید او را مداوا کرد نه اورا ترک کرد. آقای سیدمهدی قوام یکی از منبری های مشهور تهران بود. یک شب ایشان در خانه خوابیده بودند که صدای آی دزد را می شنود. در بیرون از خانه عده ای دزدی که ازخانه ی ایشان فرشی دزدیده بود را گرفتند. دزد را پیش قوام آوردند ولی ایشان گفت که این دزد از من طلب دارد او را رها کنید. مردم رفتند و قوام دزد را به خانه آورد و گفت که فرش را بردار و برو ولی یک چهار چرخ بخر و روی آن میوه بفروش ولی دزدی نکن. پیامبر بر بالینی یک پسر یهودی که بیمار بود نشست و پسر گفت که دلم می خواهد مسلمان بشوم ولی از پدرم می ترسم. پیامبر به پدرش گفت که اجازه می دهی که این بچه مسلمان بشود؟ و پدراجازه داد. بچه شهادتین را گفت و از دنیا رفت .پیامبر فرمود که او را تشییع جنازه کنید و در قبرستان بقیع دفن کنید. وقتی پیامبر از قبرستان بیرون می آمد خدا را شکر می کرد که امروز یک نفر بدست او مسلمان شده است. این رحمت بر ضعفا است .فرد ضعیف رفتار ،مرتکب منکر می شوند. ما می توانیم روی افراد تاثیر بگذاریم و رفتار آنها را درست کنیم.

بعضی ها از این آیه برداشت(سوره مائده آیه 105) بر نفی امر به معروف و نهی ازمنکر کرده اند. ده ها آیه در مورد امر به معروف و نهی از منکر در قرآن داریم .الان شرایط تذکر سخت شده است و حتی عده ای موضع می گیرند و ناسرا می گویند. در قدیم اگر پیرمردی در مورد حجاب تذکر می داد، اگر فرد رعایت هم نمی کرد می گفت :چشم ،ولی الان ممکن است که حجابش را بردارد یا بگوید که به شما ربطی ندارد.

اولین توصیه این است که ما در مورد منکر اعطای بینش کنیم. یعنی اعلام کنیم که چه کاری خوب است و چه کاری بد است یعنی آثار خوب و بد را در جامعه مطرح کنیم .قرآن وقتی روزه یا نماز را مطرح می کند آثار آن یعنی تقوا را می گوید. فیلم هایی که صدا و سیما می سازد باید جوری باشد که منکر را منکر جلوه بدهند و خوبی را هم خوب جلوه بدهند. در مورد حجاب باید گفت که چادر یک ارزش است و مجریان صدا و سیما یک الگو هستند. تمام ادارات، بیمارستان ،دانشگاه ، فرودگاه و ... ما می توانند از مجریان صدا و سیما الگو بگیرند. پس ما برای اینکه بتوانیم امر به معروف ونهی ازمنکر را در جامعه انجام بدهیم باید اعطای بینش کنیم و آثار نماز، حج ، حجاب و ... را بگوییم. متولی این کار همه ی مردم هستند. صاحب بن عُباد خیلی با سخاوت و خیلی میهمان دوست بود، در ماه رمضان هزار نفر را افطاری می داد. به او گفتند که تو این سخاوت را ازچه کسی یاد گرفته ای؟ او گفت: از مادرم .  مادرم هر شب پولی زیر بالشت من می گذاشت و می گفت :فردا در راه مدرسه ،اولین فقیری را که دیدی ،این پول را به او بده .پس مادر سخی بود . بدحجابی را مادر در خانه ایجاد می کند. تمام خصوصیات ما در خانه ایجاد می شود. این کار بر گردن همه ی مردم است .مدیران مدرسه، دانشگاه صدا و سیما، ادارات و ... اگردست به دست هم بدهند، تاثیری ایجاد خواهند کرد.

توصیه بعدی از بین بردن زمینه هاست .اگر بتوان زمینه ی گناه را از جامعه کم کرد گناه هم کم می شود. قبلا شماره تلفن ها مشخص نبود ولی الان شماره ها روی تلفن می افتد و این زمینه ی مزاحم تلفنی را در جامعه کم می کند. اگر انگشترسازی، انگشتر طلا برای مردان نسازد،زمینه ی این گناه از جامعه برداشته می شود زیرا طلا برای مرد حرام است .بعضی فکر می کنند که طلا فقط سرنماز اشکال دارد ولی این طور نیست. وقتی بیشتر مانتوهای که در بازار تولید می شود کوتاه است ،این خودش زمینه ی گناه را در جامعه افزایش می دهد. گاهی شلوارهای پاره می دوزند یا آنقدر فاق آنها را کوتاه می گیرند که وقتی جوان خم می شود تمام بدنش پیدا می شود. اگر تولید کننده ها این نوع شلوار را تولید نکنند، این باعث از بین رفتن زمینه ی گناه می شود. وقتی جلوی ورود مواد مخدر به کشور گرفته شود زمینه ی اعتیاد کم می شود.

توصیه سوم این است که جایگزین مناسب داشته باشیم .ما نمی خواهیم همه چیز را نفی کنیم . اسلام رهبانیت (در گوشه ای تنها عبادت کردن) را نفی کرده و جهاد را جایگزین رهبانیت می کند. به پیامبر گفتند که در بنی اسرائیل فردی است که هشتاد سال عبادت کرده است. آیه آمد که در شب قدر دعا و عبادت کنید که ثواب آن بیشتراز هزار ماه عبادت است .وقتی خدا فرمود :بت نپرستید ،فرمود: بجای آن خدا را بپرستید. ما می گوییم که درمجالس عروسی مشروب نباشد، اختلات هم نباشد و موسیقی حرام هم نباشد. پس در عروسی چکار کنند ؟ ما باید افرادی را تربیت کنیم که با کارهای زیبا، هنری، لطیفه ، تقلید صدا و طنز مردم را سرگرم کنند. این هنر است .در ماهواره علیه دین ما کار می کنند . بعضی شبکه ها با ابتذال و بعضی شبکه ها با شبهه افکنی روی مردم کار می کنند. برای اینکه بتوانیم جلوی این شبکه ها را بگیریم، باید برنامه های شبکه های خودمان را زیاد کنیم تا این فضا از بین برود. شبکه های متعدد در ایران تا حدی جلوی فضای ماهواره را گرفته است .ما باید فضاهای مذهبی شاد ایجاد کنیم تا آن فضاهای غیرمذهبی از بین برود یا کمرنگ شود. الان صدا و سیما، در کربلا، مکه و مدینه دوربین های مستقیم دارند ولی در مشهد ،قم و شیراز این دوربین های مستقیم وجود ندارد. جا دارد که یک شبکه ای بصورت شبانه روزی برنامه های حرم امام رضا(ع) را پخش کند. مثلا کسی در روستا هوس کرده است که به حرم امام رضا(ع) برود، با دیدن این شبکه می تواند به آرزویش برسد.

سوال – صفحه 198 قرآن کریم را توضیح بفرمایید.

پاسخ – این صفحه مربوط به امر به معروف و نهی از منکر است .قبل از این آیه داریم :زنان و مردان منافق امر به منکر و نهی از معروف می کنند. خدا می فرماید: زنان و مردان مومنان با هم رفیق هستند. امر به معروف و نهی از منکر می کنند و امر به نماز و زکات می کنند.

سوال – در خانواده ،برای امر به معروف و نهی ازمنکر چکار باید کرد؟

پاسخ – فردی به امام جواد(ع) نامه نوشت که من پدری دارم که به اهل بیت ناسزا می گوید. وظیفه ی من چیست ؟امام فرمود: با او مدارا کن که بهتر از درگیری است .همراه هر سختی، آسانی است .(زهیر امام حسین(ع) را تنها گذاشت ورفت ولی امام حسین(ع) به دنبال او رفت و او را برگرداند. امام حسین(ع) در عاشورا چندین خطبه خواند وعده ای با شنیدن این خطبه ها عوض شدند.)پسر با پدرش مدارا کرد و بالاخره پدر عوض شد و آن مرد به امام گفت که نسخه ی شما جواب داد.

فردی که تازه مسلمان شده بود به امام صادق(ع) گفت که تکلیف من در مورد مادرم که مسیحی است چیست؟ امام فرمود: بیشترمراقب او باش.بعد از مدتی مادر دید که پسرش خیلی باادب شده است و وقتی از پسرش پرسید، پسر گفت که این بخاطردین اسلام است، قدری در مورد پیامبر توضیح داد و مادر هم مسلمان شد.

بعضی خانم ها می گویند که شوهر ما نماز نمی خواند یا رعایت موازین شرعی را نمی کند، وظیفه ی کلی شما این است که این اصل را رعایت کنید که خودتان تاثیر نپذیرید و مواظب خودتان باشید ولی نباید قطع رابطه کنید و باید با آنها رفت و آمد کرد و روی آنها هم اثر گذاشت. اگر زمانی احساس کردید که رابطه شما تاثیری بر آنها ندارد می توانید آنها را رها کنید. خدا به پیامبر گفت که دشمنان را رها کن یا فرمود: دو دست ابولهب بریده باش. گاهی ما می بینم که اگر با کسی رابطه داشته باشیم روی فرزندمان هم اثر منفی می گذارد، دراینجا می توانیم ارتباط برقرار نکنیم ولی انسان باید سعی کند که روی دیگران تاثیر بگذارد.

امام صادق(ع) می فرماید :تمام کسانی که امر به معروف و نهی از منکر می کنند باید سه تا ویژگی داشته باشند :عامل باشدیعنی عمل کننده باشد، عادل باشد و در آنچه که امر می کند رفیق باشد یعنی با مهربانی و دوستی امر به معروف و نهی از منکر کند. گاهی آبرو نریختن فرد دزد بیشتر اثر دارد تا او را دستگیر کنند و به زندان ببرند. ما نباید در بین جوانان دین را منفور جلوه دهیم .پیامبر فرمود: آسان بگیریم و از دین نفرت ایجاد نکنید. بعضی ها با امر به معروف فرد را لجوج می کنند. وقتی پیرمردی در نزد امام حسین(ع) و امام حسن(ع) وضوی اشتباه گرفت، آنها با رفتاری به پیرمرد فهماندند که وضویش اشتباه است و مستقیم به او نگفتند. پس نوع تذکر مهم است. بزرگی بود که وقتی پای منبرها می نشست اشتباهات را نمی گفت ولی بعد از ظهر بین طلبه ها بود و با آنها صحبت می کرد و بین صحبت هایش آن آیه اشتباه را صحیح می خواند و طرف متوجه اشتباهش می شد. روایت داریم :اگر با اشاره و کنایه به فرد عاقل تذکر بدهید بهتر از سرزنش مستقیم است. یعنی سرزنش مستقیم جواب نمی دهد. ما باید راه نفوذ روی افراد را بدست بیاوریم.

انشاءالله خداوند ما را دردنیا و آخرت ثابت قدم نگه دارد .