واقعه «رزیه یوم الخمیس» چه بود؟

پیامبرگرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) پس از آنکه در چهل‌سالگی به پیامبری مبعوث گشته و در طی بیست و سه سال مشقت و سختی و تحمل رنج‌های فراوان بار امانت رسالت خویش را به خوبی به سرنجام رسانید و در بیست و هشت صفر سال یازده هجری بار سفر بسته و به دیدار معبود خویش شتافت.

پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در اواخر عمر شریفش و به فرمان خداوند متعال که در قرآن فرمود:  «يَا أَيُّهَا الرَّ‌سُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّ‌بِّكَ ۖ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِ‌سَالَتَهُ ۚ وَاللَّـهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّـهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِ‌ينَ »[مائده/۶۷](ای پیامبر، آنچه از سوی پروردگارت به سوی تو نازل شده ابلاغ کن...) پس از انجام آخرین حجّ که به حجه الوداع نیز معروف گشت، در غدیر خم و در پی یک اعلان عمومی امیرالمومنین علی (علیه السلام) را به جانشینی خود انتخاب کرد. این جریان به گونه‌ای اتفاق افتاد که جای هیچ‌گونه انکاری را برای حاضران و معاندان باقی نگذاشت. اما پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در روزهای پایانی عمر شریفش و در هنگامی که در بستر بیماری قرار گرفته بود، درخواست قلم و دوات نمود تا وصیت و مطلب مهمی را که همان جانشینی پس از خودش را برای همیشه تاریخ مکتوب نماید؛ ولی متاسفانه حوادثی رقم خورد که به واقعه «رزیه یوم الخمیس» مشهور گشت.[۱]

حادثه «رزیه یوم الخمیس» فاجعه روز پنج‌شنبه، در چهار جا از کتاب بخاری[۲] و دو جا از کتاب مسلم [۳]روایت شده است. در این روایت وارد شده هرگاه ابن عباس که یکی از صحابه بزرگ پیامبر (صلی الله علیه و آله و یلم) بود، از این حادثه یاد می‌کرد، اشک از دیدگانش جاری می‌شد و می‌گفت: «روز پنج‌شنبه و چه روز پنج‌شنبه‌ای»!

«یوم الخمیس و ما یوم الخمیس ثم جعل تسیل دموعه حتی رایت علی خدّیه کانّها نظام اللولو قال قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) ائتونی بالکتف و الدواه او اللوح و الدواه اکتب لکم کتابا لن تظلّوا بعده ابدا. فقالوا ان رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) یهجر.»

ترجمه: روز پنج‌شنبه و چه روز پنج‌شنبه‌ای! آن‌گاه در حالی که اشک همچون دانه‌های مروارید بر گونه‌های ابن عباس جاری بود، گفت: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: کتف (استخوان شانه گوسفند) و دوات و یا لوح و دواتی بیاورید تا برای شما نوشته‌ای بنویسم که پس از آن هرگز گمراه نشوید، اما برخی گفتند: پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هذیان می‌گوید.

منابع:

[۱]. شبهات فاطمیه ص ۳۲ سید مجتبی عصیری 
[۲]. صحیح البخاری, ج ۱, ص ۵۴, ح ۱۱۴, کتاب ۳, کتاب العلم, باب ۳۹, باب کتابه العلم- ج ۳, ص ۱, ح ۲۹۹۷, کتاب ۶۲, کتاب الجزیه, و الموادعه, باب ۶, باب اخراج الیهود من جزیره العرب- ج ۳, ص ۱۱۱۱, ح ۲۸۸۸, کتاب ۶۰, کتاب الجهاد و السّیر, باب ۷۲, باب جوائزالوفد- ج ۴, ص ۱۶۱۲, ح ۴۱۶۸, باب ۷۸, باب مرض النبی
[۳]. صحیح مسلم, ج ۳, ص ۱۲۵۹, ح ۱۶۳۷ - ح ۱۷۳۸, کتاب الوصیّه, باب ۵, باب ترک الوصیّه, مسلم بن الحجاج التیسابوری(۲۶۱)