الإمامُ عليٌّ عليه السلام : الإيمانُ لَهُ أركانٌ أربعَةٌ : التَّوكُّلُ علَى اللّه ِ ، و تَفويضُ الأمرِ إلَى اللّه ِ ، و الرِّضا بِقَضاء اللّه ِ ، و التِّسليمُ لأمرِ اللّه ِ عَزَّ و جلَّ .[الكافي : 2/47/2.]
امام على عليه السلام : ايمان چهار ركن دارد: توكّل بر خدا، وا گذارى كار به خدا، راضى بودن به قضاى خدا و تسليم بودن در برابر فرمان خداوند عزّ و جلّ. روايت، روايت بسيار نفيسى است.

حضرت مى‌فرمايند: «ايمان چهار پايه دارد.

اوّل:توكّل بر خدا در امور است؛ (تكيه‌اش به خدا باشد، نه به رفيق و نه به مال و نه به تجارت و مغازه‌اش.) 

دوّم: امر خود را به خدا بسپارد.

سوّم: راضى‌بودن به حكم پروردگار است؛ (يعنى از آنچه خدا تقدير كرده و مى‌آورد خوشنود باشد.)

چهارم: تسليم امر خدا باشد؛ (خدا برايش هرچه خواست تسليم باشد و چون و چرا در مقابل امر پروردگار نداشته باشد.)»

اينها چهار ركن ايمان است و واقعاً كسى‌كه اين چهار ركن را داشته باشد چه چيزى ندارد؟! كسى‌كه اينها را دارد، به حقيقت ايمان رسيده است.

اهل توکل، کثیری از اهل ایمان و عبادت، صرفا به همان دستورات عبادی و دینی ظاهری خود اکتفا می کنند و ضمن اینکه در باطن سعی دارند تا جایی که می توانند خوب باشند و اعمال دینی را تا حدود و لااقل در حد واجبات و مستحبات انجام دهند، به زندگی خود مشغولند و تقریبا هیچ چیزی مهمتر از خودِ زیستن و خوب زیستن آن هم در بعد دنیوی و مادی و جسمانی است. آن دسته از مؤمنین می باشند که قدری بالاتر از عامّه مؤمنان می اندیشند. بیشترین سود و خاصیتی که برای اینگونه افراد می توان تصور نمود این است که انشا الله ضرری برای جامعه خویش ندارند.
اهل توکل با همت خویش به یک برتری رسیده اند نسبت به بقیه مومنین، و نه فقط در اوقات خاص عبادت، بلکه در تمام امور عادی زندگی خویش، خدا را مد نظر دارند و کارهایشان را هم محکم و جدی و با محاسبات دقیق و صحیح آغاز می نمایند و هم در آغاز هر کار، خدای بزرگ را می طلبند که یاری فرماید. این حالت توکل است و این افراد متوکلین می باشند.

اهل تفویض، آن دسته از اهل توکل هستند که اراده می کنند که در هیچ یک از امور زندگی خود به صرف اندیشه و تصور خود اکتفا ننمایند. او مقید می شود که تمام ریز و درشت کارهایش را مطابق دستورات خداوند اجرا نماید و برای تحقق این امر، طریق مختلفی را طی می کند و زحمت می کشد تا هر کاری و هر گفتاری و هر رفتار و اندیشه ای طبق موازین الهی و شرع مقدس باشد. گاهی از فرمان های آیات و ورایات، زمانی از صاحبنظران صادق، مواقعی از عمل دقیق به فتاوی و رسالات عملیه و ... و به هر حال، همه کوچک و بزرگ امورات خود را موافق قوانین الهی اعمال می نماید. این دسته یکایک امور را بر اساس اوامر الهی تنظیم می نمایند و به اصطلاح، امور خویش را به خداوند بزرگ تفویض می کنند. اینان مفوضین می باشند.

اهل تسلیم، آن دسته از مفوضین هستند که با تلاش و اراده و ریاضات نفسانیه، خود را به مرتبتی رساندیده اند که صد در صد، در قبال تمام اوامر و نواهی الهی و در مقابل همه ثمرات و نتایجی که به بار می آید، تسلیم هستند و لب به شکایت نمی گشایند و دم بر نمی آورند. اینان اهل تسلیم (=مسَلِّمین) می باشند.

اهل رضا، آنانند که از عمق وجود به هر آنچه فی سبیل الله پیش آید، خشنود می باشند. مانند اهل تسلیم نیستند که درد و فشار را تحمل نمایند؛ بلکه چون در معرفت و معنویت به کمال رسیده اند، هر آنچه که در راه وصول به معبود و معشوق است، هر قدر هم برای دیگران سخت و طاقت فرسا باشد، برای اینان شیرین است.

زیباترین و روشن ترین تصویری که در تاریخ ، برای درک و فهم مقام رضوان رخ نموده است، قضیه حضرت سید الشهدا علیه السلام می باشد.

فیش سخنرانی سید محمد موسوی