در قسمت قبل مطالبی را درباره عوامل مؤثر در پرورش و وظایف خانواده شرح دادیم در این قسمت می خوانیم...

مراقبت های لازم

در طریق تربیت دینی كودكان مراقبت هایی باید صورت گیرد تا امر تربیت مؤثرتر باشد . این مراقبت ها از جهات مختلفی مورد بحث اند كه اهم آنها عبارت اند از :

1- در پاسخ درست به سؤالات : فراموش نمی كنیم كه درك و فهم كودك نسبت به مسائل مذهبی بسیار محدود است و بههمین نظر او دائماً در زمینه های گوناگون به سؤال و پرسش می پردازد تا دامنهیاطلاعات خود را وسیع تر سازد . پرسش های او نشانهیعلاقهمندی او به عقلانی و مستدل كردن اطلاعات مذهبی و برای مربی نقطه مثبتی است .

آنچه مهم است دادن پاسخ به سؤالات است كه باید درست و اقناع كننده باشد . ما نیاز نداریم كه با استدلال نیرومند و قوی به كودك جواب دهیم؛زیرا او در این رابطه شاید نتواند حقایق را درك كند و مبانی درك منطقی و مستدل او چندان رشدی ندارند ولی ضروری است پاسخ ها قاطع باشند آنچنان كه اوراقانع كنند نه ساكت. قلب پاك و منزه او باید آن را بپذیرد و ذهنش او را در خود جای دهد .

موفقیت در این امر منوط به آن است كه والدین و مربیان،خود اعتقادات و اطلاعات روشنی داشته باشند و به آنچه كه می گویند مؤمن باشند . اگر جای ابهامی در زمینه ای خاص برای شان وجود دارد از خود دور سازندودر پاسخ،خود را در وضع درك و فهم و موقعیت كودك قرار دهند .

2- در جلوگیری از بدآموزی ها: چه بسیارند شبهات و بدآموزی هایی كه برای كودك پدید می آیند و ناشی از جهل و یا بی توجهی مربیان است و البته آنها هم در این امر شاید معذور باشند از آن بابت كه برخی از مستشرقان خیانتكار، دوستان نادان و دشمنان دانا ذهن ها را آلوده كرده اند و افسانه ها و اساطیری را بهنام مذهب وارد جامعه نموده اند و اذهان مردم را آلوده اند .

3- در ایجاد عادات مذهبی : زندگی خود و خانواده خود را مذهبی كنید ، آنچنان كه رفتار و گفتار ، آمدو شدها ، معاشرت ها،خور و خواب ها ، موضعگیری ها همه رنگ مذهب داشته باشند. نماز خود را در اول وقت بخوانید و برنامه كار و بازی كودك را طوری ترتیب دهید كه در آن ساعت فارغ البال و با شما همراه باشد . روح خیرخواهی نسبت به همنوع را در خود زنده و متجلی سازید تا فرزند شما از آن درس بیاموزد . در برخورد خوشرو باشید كه حاصل آن عملاً خوشرویی فرزند شما باشد و در همهیآنچه كه مورد نظر است بهطور مداوم و مستمر عمل كنید تا این خوبی ها در شما و فرزندانتان بهصورت عادت درآید .

4- در خستگی جسمی و ذهنی : طفلی كه از همان آغاز حیات از عبادت خسته شود ترجیح خواهد داد كه بدون مذهب باشد. غرض این است كه در اعمال مذهبی ظرفیت جسمانی ، روانی ، فكری و عاطفی كودك را در نظر گیریم و ببینیم تا چه حد آمادگی پذیرش و عمل دارند .

بررسی های علمی نشان می دهند كه بیشتربی دینان و یا مخالفان مذهب از دو گروه اند : یكی فردی كه در دوران كودكی و نوجوانی آگاهی و تربیت مذهبی به او نداده اند و دیگر فردی كه تربیت مذهبی دوران كودكیاش با خشونت و سختگیری توأم و همراه بوده است و یا كودك را درعین نفهمیدن مسئله ای وادار به عمل كرده اند .

هشدارها

غرض هشداری است به والدین و مربیان كه بر اثر بی توجهی ، سهل انگاری،جهل و نادانی،وضع و موقعیتی را برای كودكان پدید می آورند كه آنان در آینده با دشواری هایی مواجه خواهند شد . فی المثل برخی از والدین و مربیان طفل را در دوران كودكی از تربیت دینی دور نگه می دارند بدان مقصد كه این امر برایشان زود است و بعدها در سنین نوجوانی امكان اعمال نظر برای شان نخواهد بود . و یا بعضی از مربیان مسئله ای را وارونه و غلط به كودك القاء می كنند بدان گمان كه در آینده پس از بزرگ شدن كودك آن را اصلاح نمایند و اینان روزی بهخود می آیند كه كار از كار گذشته در امر تربیت با صدها دشواری مواجه خواهند بود .

امر تربیت با همهیسادگی و آسانی بهنظر ما كاری دشوار است از آن بابت كه ما با انسان دشوار و پیچیده ای روبرو هستیم؛ حدود اطلاعات ما از انسانها نسبتاً ناچیز است؛ مطالعهیوالدین و مربیان درباره كودك اندك است؛ اغلب انسانها در رابطه با مسائل تربیتی دچار احساس غلوند و گمان دارند كه همه چیز را می دانند در حالی كه چنین نیست .

رمز از دست دادن عقاید

1- عدم آگاهی و معرفت نسبت به مسائل مذهبی كه خود سبب رسیدن به این نكته می شود كه كار مذهب،عملی پوچ و بی فایده است .

2- وجود تناقض در رفتار و كردار ، گفتار و عمل والدین و مربیان كه كودك را نسبت به آنها بدبین می سازد .

3- اعمال روش های خشك و مستبدانه در آموزش مذهبی و درخواست اطاعت كوركورانه و بی قید و شرط .

4- عدم توان استدلال منطقی در این رابطه كه وجودش برای دفاع از كیان عقیدتی هر كس ضروری است .

5- وجود افسانه و اساطیر و خرافات و موهومات و شبهات به اسم مذهب كه سبب بدنام كردن مذهب می شود .

6- عدم ایجاد رابطه بین دین و دانش و حتی اصرار به متضاد نشان دادن این دو مسئله .

7- القاء ترك لذات به اسم دین با این ادعا كه لازمهیدینداری ترك لذات است .

8- وجود تفاوت بین آنچه كه از لحاظ تعالیم مطرح می شود .

9- تحمیل ها بدون در نظر داشتن ظرفیت جسمی و روانی كودك و استفاده از رودربایستی در این تحمیل .

10- عدم زمینه سازی برای ایجاد آمادگی در كودك بهگونه ای كه گاهی جاذبهیتلویزیون نمی گذارد كودك به دنبال نمازش برود .

11- معاشرت های بی بند و بار و بی ضابطه كه موجبات فساد و گمراهی ها را فراهم می آورند .

12- زرق و برق های فساد انگیز محیط و القائات ناروا در این رابطه كه ناشی از تلاش جاهلان ، دشمنان دوست نما و در مواردی هموجود استعمار، است .

توجه به امانت داری

كودك ، امانتی است از خدا در دست ما. ما در برابر این امانت مسئولیم و بار مصیبت دو چندان خواهد بود كه ما نه برای خود فكری كرده باشیم ، نه برای فرزندانمان .ما در برابر نسلی قرار داریم كه چشم به ما دوخته اند تا ببینند ما چه می كنیم و گوش به ما داده اند تا ببینند ما چه می گوییم .مادر برابر نیك و بد رفتارشان مسئولیم . مذهبی بار آوردن كودك و توجه دادن به صاحب و مالك اصلی خود ،و بنده خدا بار آوردن او یك وظیفه است .

ما در انجام این وظیفه نخست در پیش خدا مسئولیم و بعد در پیشگاه كودك و اجتماع. فرزندان ما حق تربیت را از ما طلبكارند و كم مایه گذاردن ادای این بدهی عقوبت آور است . اجتماع از ما انتظار دارد نسلی سالم و پرورده به آنها تحویل دهیم ، و این مسئولیت از خود ماوبرای خود ما هم وجود دارد از آن بابت كه فرزندان ثمره زندگی مایند و باید نیكو ساخته و پرورده شوند و نهال ما باید روزی،نیكو به ثمر بنشیند .

استمدادها

در تربیت فرزندان و ساختن و بهعمل آوردنشان باید از مددها و نیروهایی استفاده كرد . نخست باید از همت و عزم و اراده خود مدد خواست كه جداً به تربیت كودك همت گماریم و بكوشیم او را بسازیم و بهعمل آوریم . ثانیاً از آنها كه آگاه و صاحبنظرند ، از مسئولان تربیت ، از معلمان اخلاق ، از صاحبنظران در فهم قرآن باید مدد بخواهیم كهآگاهی ها و اطلاعات لازم را در این رابطه در اختیار ما بگذارند . از فرصت هایی كه در اجتماع است ، از امكاناتی كه دولت و دستگاه های آموزشی در اختیارمامی گذارند باید بهنفع سازندگی و اصلاح كودك استفاده كرد .

و در رأس همه ، باید از هستی بخش مطلق ، از مددرسان توانا و نزدیك ، از خداوند خالق برای حفظ و به ثمر رساندن امانت خودش طلب كمك كرد.