چشم‌ پاكي

در مكتب انسان ساز اسلام، پاكدامني از ارزش هاي والاي انساني به حساب مي آيد و در مقابل، بي عفّتي و بي بندوباري جنسي محكوم شده است. اسلام نخست با راهنمايي و هدايت، ‌مسائل جنسي و شهواني را كنترل و تعديل مي كند و مسلمانان را به عفاف و پاكدامني فرا مي خواند، سپس با تدابير حكمت آميز و اصولي زمينه هاي انحراف را از ميان بر مي دارد. هم به پيروان خويش دستور مي‌دهد، بي عفتي نكنند و هم از آنان مي خواهد كه اسباب لغزش و گناه ديگران را فراهم نسازند.

چشم چراني، اولين قدم انحراف

معمولاً گذرگاه ورود به منجلاب انحرافات و فساد جنسي «چشم چراني» و نگاه به نامحرم است. نگاههاي آلوده، تخم شهوت را در دل بارور ساخته، صاحبش را به فتنه و انحراف مبتلا مي كند.

حضرت امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود:

«اَلنَّظرَةُ بَعْدَ النًّظرَةِ تَزرِعُ في الْقَلبِ الشَّهْوَةَ وَ كَفي بِها لِصاحِبِها فِتْنَة»1

نگاه پس از نگاه =چشم چراني، تخم شهوت را در دل مي كارد و چنين كاري براي نگاه كننده كافي است كه منشأ فتنه گردد.

نگاه كردن به ناموس ديگران،‌خواست شيطان است. چشمي كه تيرهاي آلوده نگاه را به نامحرمان پرتاب مي كند، محل كمين شيطان است. شيطان از كمان چشم هاي او ناموس ديگران را نشانه مي گيرد.

پيامبر خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمود:

«النَّظَرُ سَهمٌ مَسْموُمٌ مِنْ سِهامِ اِبليسَ...»2

نگاه = آلوده تيز زهرآلودي از تيرهاي شيطاني است....

اميرمؤمنان ـ عليه السلام ـ فرمود:

«الْعُيونُ مَصائِدُ الشَّيطانَ»3

چشمها، صيدگاه شيطان است.

پس بايد مراقب چشمان خويش باشيم، تا شيطان از آن براي تخريب ايمان ما و ناموس مردم استفاده نكند.

سفارش قرآن به چشم پوشي از نامحرم

امام باقر ـ عليه السلام ـ فرمود:

جواني از انصار، در مدينه با زني برخورد كرد. در آن زمان، مقنعه زن ها تا پشت گوششان را مي پوشاند (گوشها، گردن و صورت حجاب نداشت) جوان به آن زن خيره شد و چشم از او بر نداشت تا عبور كرد. همين طور كه با نگاه به پشت سرش آن زن را تعقيب مي كرد، وارد كوچه تنگي شد در اين هنگام صورتش به استخواني كه از ديوار بيرون زده بود برخورد و شكافت. وقتي آن زن رفت، جوان به خود آمد و ديد خون از صورتش جاري است. با خود گفت: به خدا سوگند! نزد رسول خدا مي‌روم و اين ماجرا را با او در ميان مي‌گذارم.

جوان نزد پيامبر رفت. حضرت از ماجرا پرسيد. او جريان را نقل كرد. در اين هنگام جبرئيل نازل شد و اين آيه را آورد؛4

قُل لِلمؤمِنينَ يغُضُّوا مِنْ اَبْصارِهِمْ وَ يَحفَظُوا فُرٌجَهُمْ ذلِكَ اَزْكي لَهٌم اِنًَّ اللهَ خَبيرٌ بِما يَصْنَعونَ»5

به مؤمنان بگو چشمان خود را فرو بندند و دامن خود را حفظ كنند، اين براي آنها پاكيزه‌تر است و خدا به آنچه مي كنند، آگاه است.

و پس از آن فرمود:

«وَ قُلْ لِلْمؤمِناتِ يَغْضُضنَ‌مِنْ اَبْصارِهنَّ وَ يَحفَظنَ‌ فُروجَهُنًّ...»6

به زنان با ايمان بگو چشمانشان را (از نامحرم) فرو بندند و دامن خود را حفظ كنند.

پس خواست قرآن رعايت عفت عمومي براي زن و مرد است و اين كار ضروري و واجب شمرده شده است:

نگاه كردن مرد به بدن زن نامحرم چه با قصد لذّت و چه بدون آن حرام است و نگاه كردن به صورت و دستها، اگر با قصد لذّت باشد، حرام است، بلكه احتياط واجب آن است كه بدون قصد لذت هم نگاه نكنند و نيز نگاه كردن زن به بدن مرد نامحرم حرام است.»7

ارزش چشمان پاك

هر يك از اعضاي بدن مؤمن نسبت به عبادت پروردگار متعال وظيفه خاصي بر عهده دارد كه اگر بدان وظيفه عمل كرد، ارزشمند است.

حضرت علي ـ عليه السلام ـ درباره مواظبت و حفاظت از چشمها فرمود:

«لَيْسَ فِي الْبَدَنِ‌ شَيءٌ اَقَلَّ شٌكراً مِنَ الْعَيْنِ فَلا تُعطوها سٌؤلَها فَتَشْغَلكُم عَنْ ذِكْرِ اللهِ‌ عَزَّ وَجَل»8

چيزي در بدن كم سپاستر از چشم نيست، پس خواسته‌اش را ندهيد كه شما را از ياد خدا باز مي‌دارد.

رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ چشمان با ارزش را اين گونه توصيف مي‌كند:

«كُلُّ عَيْنٍ باكِيَةٌ يَومَ القِيامَةِ اِلّا ثَلاًًثَةُ اَعيُنٍ: عَيْنٌ بَكَتْ مِنْ خَشيَةِ اللهِ وَ عَيْنٌ غَضَّتْ عَنْ مَحارِمِ اللهِ وَ عَيْنٌ باتَت ساهِرَة في سبيلِ الله»9

همه چشمها روز قيامت گريانند جز سه چشم: چشمي كه از ترس خدا بگريد، چشمي كه از نامحرم فرونهاده شود، چشمي كه در راه خدا (و پاسداري از كيان اسلام) شب زنده دار باشد.

چشمي كه به نگاه حرام آلوده نگردد، سبب بركات زير مي گردد:

1. ديدن شگفتيها: رسول خدا ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمود:

«غُضُّوا اَبْصارَكُم تَرَوْنَ الْعَجائِبَ»10

چشمهايتان را فروبنديد تا شگفتيها را ببينيد.

2. راحتي قلب: امام علي ـ عليه السلام ـ فرمود:

«مَنْ غَضَّ طَرْفَهُ اَراحَ قَلْبَهُ»11

آنكه چشم خود را فرو نهاد، قلبش را راحت كرد.

3. نيك خويي:‌همچنين آن حضرت فرمود:

«مَن‌ غُضَّتْ اَطرافُهُ حَسَنَتْ اَوصافُهُ»12

كسي كه نگهاههايش كنترل شود، صفاتش نيكو گردد.

4. پاداش الهي: امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود:

«مَنْ نَظَرَ اِلي امْرأَةٍ فَرَفَعَ بَصَرَهُ اِليَ السَّماءِ اَوْ غَمَضَ بَصَرَهُ لَمْ يَرْتَدَّ اِلَيْهِ بَصَرُهُ حَتّي يُزَوَّجَهُ اللهُ مِنَ الْحُورِ العينِِ»13

هر كسي زني را ببيند و (بلافاصله) ديده‌اش را به آسمان بدوزد يا چشم فرو بندد، چشم باز نگرداند مگر خداوند حوريان بهشتي را به عقد او در آورد.

5. چشيدن شيريني ايمان: پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمود:

«اَلنَّظَرُ سَهْمٌ مَسموُمٌ مِنْ سِهامِ اِبْليسَ‌ فَمَنْ تَرَكَها خَوْفاً مِنَ اللهِ اَعطاهُ اللهُ ايماناً يَجِد حَلاوَتَهُ في قَلْبِهِِ»14

نگاه آلوده تير زهرآلودي از تيرهاي شيطان است. هر كس آن را از ترس خدا ترك كند، خداوند چنان ايماني به او عطا كند كه شيريني اش را در دل خويش بيابد.

قرآن و زيباترين داستان

قرآن كريم براي عبرت و راهنمايي مردم، داستانهاي گوناگوني را نقل كرده كه ميان همه آنها از داستان حضرت يوسف ـ عليه السلام ـ به عنوان «احسن القصص» يا زيباترين داستان ياد شده است. در اين داستان حضرت يوسف از زشت ترين عمل كه «خيانت به ناموس ديگران»‌است پرهيز كرده، با فراهم بودن تمام مقدمات با توجه به حضور و قدرت الهي، شهوت خود را كنترل كرده و از نامحرم چشم پوشيده است و اين كاري بزرگ است كه تنها با كمك ايمان به پروردگار انجام‌پذير است.

قرآن مجيد حضرت يوسف ـ عليه السلام ـ را به عنوان قهرمان ميدان «عفاف» مطرح مي كند تا جوانان مسلمان كه در پي قهرمان يابي و الگوپذيري هستند، از يوسف ـ عليه السلام ـ كه شجاعترين مرد روزگار بود پيروي كنند؛ چرا كه حضرت رسول ـ صلي الله عليه و آله ـ فرمود:

«اَشْجَعُ النّاسِ مَنْ غَلَبُ هَواهُ»15

شجاع ترين مردم كسي است كه بر خواهش نفساني‌اش چيره شود.

نكته شايان توجه در داستان حضرت يوسف ـ عليه السلام ـ استمداد از خداي سبحان و پناه بردن به قدرت سرمدي اوست كه هيچ چيز جز ايمان به پروردگار نمي تواند جلوي نفس سركش و غريزه نيرومند شهوت را بگيرد.

عفت در برابر عفت

نكته ظريف ديگري كه در مسأله «ناموس»‌ نهفته است و روايات نيز آن را تأييد كرده‌اند اين است كه به هر دستي بدهي به همان دست پس مي‌گيري، چنان كه فرموده‌اند:

«كَما تُدينُ تُدانُ»16

آن طور كه جزا دهي جزا بيني.

امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود:

«در زمان حضرت موسي ـ عليه السلام ـ مردي با زني زنا كرد وقتي به خانه خويش آمد، مردي را با زن خود ديد، آن مرد را نزد حضرت موسي آورد و از او شكايت كرد. در آن لحظه جبرئيل بر آن حضرت نازل شد و گفت: هر كس به ناموس ديگران تجاوز كند به ناموسش تجاوز كنند. حضرت موسي به آن دو فرمود: با عفت باشيد تا ناموستان محفوظ بماند.»17

بنابراين، مؤمن با غيرت هرگز به ناموس ديگران نگاه حرام نمي كند، چرا كه نمي خواهد كسي به ناموسش نظر بد داشته باشد.

هر كه باشد نظرش در پي ناموس كسان پي ناموس وي افتد نظر بوالهوسان

شخصي از امام صادق ـ عليه السلام ـ پرسيد: آيا نگاه كردن به پشت سر زنهايي كه عبور مي كنند جايز است؟ حضرت پاسخ داد: اگر به ناموس شما اين گونه نگاه كنند، خوشنود مي شويد؟! آنگاه فرمود: براي مردم همان را بخواهيد كه براي خود مي خواهيد.18

.........................................................

1. روضة المتقين، ج 9،‌ص 434.

2. بحارالانوار، ج 104، ص 38.

3. همان، ج 77، ص 294.

4. فروع كافي، ج 5، ص 521.

5. سوره نور : آيه 30.

6. سوره نور : آيه 31.

7. رساله حضرت امام خميني (قدس سره)، مسأله 2440،‌انتشارات اسلامي.

8. بحارالانوار، ج 101، ص 35.

9. بحارالانوار، ج 101، ص 35.

10. همان، ص 41.

11. شرح غررالحكم، آمدي،‌ج 5، ص 449.