تاريخ نگار شعبان المعزم
1 شعبان
رحلت عالم بزرگوار شيخ "محمد حسن نجفى" مؤلف و فقيه گرانقدر شيعه (1266 ق)
آيت الله شيخ محمد حسن فرزند شيخ محمد باقر نجفى در سال 1200 ق در نجف اشرف ديده به جهان گشود. پس از طى مقدمات، در نوجوانى به درس خارج فقه و اصول راه يافت و خوشه چين حلقه ى درس آيات عظام شيخ جعفر كاشف الغطاء، سيد مهدى بحر العلوم، سيد جواد عاملى و شيخ موسى كاشف الغطاء گرديد. در 25 سالگى به درجه ى اجتهاد رسيد و از همان سال نگارش كتاب گرانقدر جواهر الكلام را آغاز كرد. جواهر الكلام، اين دائرة المعارف فقه شيعه، ثمره ى 32 سال تلاش شبانه روزى او، اينك، معتبرترين متن درسى عالى ترين سطح دروس حوزه هاى علميه ى شيعه، يعنى درس خارج فقه است. وى كه در حوزه ى نجف، كرسى تدريس داشت شاگردان فراوانى تربيت نمود كه حضرات آيات سيد حسين كوه كمرى، شيخ جعفر شوشترى و ملا على كنى از آن جمله اند. صاحب جواهر تا آخرين لحظات عمر به تأليف مشغول بود. در اواخر عمر تصميم به شرح كتابى ديگر گرفت، اما پيمانه ى عمرش به سر آمد. سر انجام اين عالم كم نظير در 66 سالگى در نجف اشرف وفات يافت و پس از تشييعى با شكوه، بدن مطهر او را در مقبره اى كه خود جنب مسجدش در نجف آماده كرده بود، به خاك سپردند. شيخ محمد حسن نجفى در پايان عمر زمام امور دينى را پس از خود به شاگرد فقيه و فرزانه اش شيخ مرتضى انصارى سپرد و جان به جان آفرين تسليم نمود.
3 شعبان
ولادت حضرت امام حسين(عليه السلام) (4 ق)
سيد جوانان اهل بهشت، ريحانه ى باغ رسالت، يكى از دو گوشواره ى عرش خدا، خامس آل عبا، سرور آزادگان جهان، حضرت امام حسين(عليه السلام) در سوم شعبان سال چهارم هجرى در مدينه ى منوره به دنيا آمد. ابو عبدالله، كنيه و سيد شباب اهل الجنه، سبط النبى مبارك و سيد الشهدا از القاب آن حضرت مى باشند. اخبار و احاديث گوناگون در فضايل و مناقب آن بزرگوار از شيعه و سنى فوق تواتر است. نام آن حضرت زينت بخش تاريخ انسانيت و قيام او سر خط و الگوى قيام ها و نهضت هاى جهان است. آموزشگاه فداكارى را او، يگانه آموزگار است و دانشگاه شهامت و شهادت را او يكتا استاد. پيامبر اكرم درباره ى نواده ى گرامى خويش فرموده است: حسين را در دل هاى مؤمنان محبتى ژرف و پنهان است. و او درى از درهاى بهشت مى باشد. سوگند به آن كه جانم به دست اوست كه حسين در آسمان ها، بيش از روى زمين به عظمت ياد مى شود و او زيور آسمان و زمين است.
3 شعبان
ورود "امام حسين(عليه السلام)" به مكه ى منوره (60 ق)
چون معاويه در نيمه ى رجب سال شصت هجرى از دنيا رفت، بر خلاف مفاد قرار داد صلح با امام حسن(عليه السلام)، يزيد را به جاى خويش نصب كرد و امراى يزيد در سرزمين هاى اسلامى از مردم براى او بيعت مى گرفتند. يزيد به والى خود در مدينه دستور داد تا از بزرگان اين شهر به ويژه امام حسين(عليه السلام) بيعت بگيرد و گرنه آنان را به قتل برساند. امام حسين(عليه السلام) پس از آگاهى از موضوع، به اتفاق افراد خانواده، برادران و برادر زادگان خود از مدينه خارج شد و به سوى مكه حركت كرد آن حضرت در اواخر ماه رجب سال شصت از مدينه بيرون آمد و در سوم شعبان وارد مكه گرديد. اين اقامت تا ماه ذيحجه ادامه يافت و امام در آن تاريخ، راهى عراق گرديد.
4 شعبان
ولادت حضرت اباالفضل العباس(عليه السلام) (26 ق)
حضرت ابا الفضل العباس(عليه السلام) فرزند برومند امام على(عليه السلام) از مادرى مشهور به ام البنين متولد شد. حضرت ابا الفضل(عليه السلام)، از محضر پدرى چون امير المؤمنين و برادرانى همچون امام حسن(عليه السلام) و امام حسين(عليه السلام)، فيوضات علمى، معنوى و اخلاقى برگرفت و در كمالات گوناگون به جايگاه رفيعى دست يافت; حضرتش پس از شهادت پدر از همراهى و يارى برادرانش فروگذار نكرد و سر انجام به همراه امام و پيشواى خود، حضرت امام حسين(عليه السلام) در صحراى كربلا به شهادت رسيد.
5 شعبان
ولادت حضرت امام سجاد(عليه السلام) (38 ق)
امام چهارم شيعيان حضرت امام سجاد(عليه السلام) در پنجم شعبان سال سى و هشت هجرى در مدينه به دنيا آمد در سال و ماه ولادت حضرت، اختلاف است ولى اين تاريخ معتبرتر مى باشد. ابو محمد و ابو الحسن از كنيه هاى ايشان و مشهورترين القابش، زين العابدين، سيد العابدين و سجاد است. مادر وى شهر بانو (شاه زنان) دختر يزدگرد سوم مى باشد. آن حضرت در بقيه ى حكومت يزيد و حكومت معاويه بن يزيد. مروان بن حكم، عبدالملك مروان و وليد بن عبدالملك زندگى مى كرده است. براى آن حضرت يازده پسر و چهار دختر ذكر كرده اند.
5 شعبان
درگذشت "محمد بن زكرياى رازى" دانشمند نامدار جهان اسلام (313 ق)
محمد بن زكرياى رازى در سال 251 ق در شهر رى به دنيا آمد. ابتدا به كيميا گرى پرداخت و در نهايت به شيمى روى آورد. سپس در علوم طب، هندسه، منطق و فلسفه نيز مهارت يافت. رازى سال هاى بسيارى از عمر خويش را در تجزيه و تركيب عناصر و مواد طبيعى صرف كرد و موفق به كشف الكل وتهيه ى اسيد سولفوريك شد. محمد بن زكريا علاوه بر تحقيقات علمى و طبابت، به تدريس و تربيت شاگردان نيز مى پرداخت. تاليفات وى را تا حدود 250 اثر در رشته هاى مختلف علمى ذكر كرده اند كه در زمينه هاى طب، طبيعيات، منطق، رياضى و نجوم، تفسير، فلسفه، مابعد الطبيعه، الهيات و... نگاشته است. از مهم ترين كتاب هاى محمد بن زكريا، الحاوى و المنصورى است.
9 شعبان
دركذشت فقيه عالى قدر "قاضى ابو القاسم ابن برّاج" (481 ق)
شيخ سعدالدين ابو القاسم، عبدالعزيز بن نحرير بن عبدالعزيز بن براج طرابلسى معروف به قاضى در حدود سال 400 ق در مصر به دنيا آمد. تحصيلات خود را در زادگاه و سپس در بغداد ادامه داد تا اين كه يكى از فقهاى نامدار و معتبر شيعه در عصر خويش شد. ابن براج از علم وسيع و اطلاعات شايسته در زمينه ى فقه و علوم اسلامى برخوردار بوده و تاليفات فراوانى در اين باره دارد. او از شاگردان خاص سيد مرتضى و شيخ طوسى بود و مورد توجه آنان قرار گرفت. شيخ ابو القاسم ابن براج بعدها نماينده ى شيخ طوسى در شام گرديد و يكى از مردان فقه و فقاهت معروف آن ديار شد. ابن براج در حدود سى سال در طرابلس منصب قضاوت داشته و به قاضى مشهور گشت. ابن براج از دانشمندان پر آوازه و معتبر شيعى است كه آراى او پيوسته مورد توجه ى فقيهان بزرگ بوده و غالباً نظريات او، اشاره و استناد شده است بسيارى از فقيهان و محدثان سده هاى بعد، در اجازه هايى كه به برخى از شاگردان خود داده اند، به شخصيت و آثار او اشاره كرده اند. قاضى، از نويسندگانى است كه نوشته هايى در فقه و كلام از خود به يادگار گذاشته است. نوشته هاى به جاى مانده از او، شامل مجموعه اى از فتواهاى فقهى است كه در آن جا، استدلال هاى فقهى و نقد نظرهاى ديگر فقيهان، بسيار كم به چشم مى خورد جواهر الفقه، عماد المحتاج فى مناسك الحاج و... از تأليفات اوست. سر انجام اين عالم ربانى در حدود هشتاد سالگى در طرابلس در لبنان بدرود حيات گفت.
11 شعبان
ولادت حضرت على اكبر(عليه السلام) فرزند ارشد امام حسين(عليه السلام) (33 ق)
11 شعبان
رحلت فقيه گرانقدر شيعه، علامه "ملا محمد تقى مجلسى" در اصفهان (1070 ق)
علامه محمد تقى مجلسى در سال 1003 ق در اصفهان به دنيا آمد. مقدمات علوم را نزد پدرش مولا على مجلسى فرا گرفت و سپس به حلقه ى درس علامه عبدالله شوشترى راه يافت. وى سال ها از محضر اين عالم بزرگ، فقه، حديث اصول فقه، كلام و تفسير را آموخت. علاوه بر آن از درس عالم كم نظيرى همچون شيخ بهايى بهره برد و روح تشنه ى خود را از درياى علم استاد، سيراب ساخت; علامه مجلسى همچنين از محضر اساتيد ديگر زمان از جمله مير فندرسكى، قاضى ابو السرور و امير اسحاق استر آبادى نيز استفاده كرد. ايشان پس از سفرى به نجف، به حيطه ى شرح احاديث روى آورد و به تاليف و تدريس پرداخت. علامه محمد باقر مجلسى صاحب بحار الانوار (فرزندش)، محقق خوانسارى، سيد نعمت الله جزايرى، ملا محمد صالح مازندرانى و ملا محمد صادق كرباسى از جمله شاگردان و روضة المتقين، اربعين و شرح زيارت هاى مختلف از تاليفات اوست. علامه مجلسى در 67 سالگى در اصفهان وفات يافت و در كنار مسجد جامع اين شهر به خاك سپرده شد.
15 شعبان
تغيير قبله از مسجد الاقصى در بيت المقدس به مسجد الحرام در مكه به روايتى (2 ق)
تغيير قبله از بيت المقدس به مسجدالحرام در ركوع ركعت دوم نماز ظهر روز سه شنبه نيمه ى شعبان روى داد. اين واقعه سيزده روز پس از واجب شدن روزه ى ماه رمضان بود. ابن هشام مؤلف سيرة النبى معتقد است كه تغيير قبله در نيمه ى ماه رجب هفده ماه پس از ورود پيامبر به مدينه اتفاق افتاده است.
15 شعبان
روز زيارتى امام حسين(عليه السلام) به روايتى از امام رضا(عليه السلام)
15 شعبان
ولادت با سعادت منجى عالم بشريت حضرت ولى عصر، امام زمان (عج)(255 ق)
معصوم چهاردهم، حجت دوازدهم، ولى الله المنتظر، بقية الله الاعظم، حضرت امام زمان، مهدى موعود (عج) در نيمه ى شعبان سال 255 هجرى قمرى در سامرا به دنيا آمد. پدرش امام حسن عسگرى(عليه السلام) و مادر آن حضرت، نرجس خاتون مى باشد. آن امام، هم نام و هم كنيه ى پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) و داراى القاب قائم، منتظر، حجت، مهدى، خلف صالح، صاحب الزمان بقية الله و... مى باشد. رهبرى پيشوايان الهى به منظور هدايت مردم به سر منزل كمال مطلوب است به دست اوست و اين امر در صورتى ميسر است كه آنها آمادگى بهره بردارى از اين هدايت الهى را داشته باشند. اگر چنين زمينه ى مساعدى در مردم وجود نداشته باشد، حضور پيشوايان آسمانى در بين مردم ثمرى نخواهد داشت. فشارها و تضييقاتى كه از جانب خلفاى جور بنى عباس، به ويژه از زمان امام جواد(عليه السلام) به بعد، بر امامان معصوم وارد شد و محدوديت هاى فوق العاده اى كه از طرف دستگاه حاكم بر قرار گرديد، فعاليت هاى امامان را به حد اقل رسانيد وجود اين وضعيت خاص در زمان امامت حضرت مهدى (عج) و همچنين احتمال به شهادت رساندن آن حضرت در آن شرايط حساس، نشان داد كه زمينه ى مساعدى جهت بهره مندى از هدايت ها و راهبرى هاى امامان در جامعه وجود ندارد. از اينرو حكمت الهى اقتضا كرد كه حضرت مهدى (عج) به اذن خداوند متعال غيبت اختيار كند تا موقعى كه آمادگى لازم در جامعه به وجود آيد. او روزى خواهد آمد و زمين را كه از ظلم و جور پر شده است، از عدل و داد پر خواهد كرد.
15 شعبان
درگذشت على بن محمد سمرى نايب خاص امام زمان و پايان غيبت صغرى (329 ق)
ابو الحسن على بن محمد سمرى چهارمين و آخرين سفير و نايب خاص حضرت صاحب الزمان (عج) است كه به امر آن حضرت در سال 326 ق به سفارت آن امام برگزيده شد. سمرى به مدت سه سال نيابت خاص امام عصر را بر عهده داشت و چند روز قبل از وفات، نامه اى از جانب امام به او رسيد كه وى را آخرين نايب حضرت معرفى نمود; با وفات او، باب وكالت و سفارت و نيابت خاصه مسدود شد و با به انتها رسيدن غيبت صغرى، غيبت كبرى آغاز گرديد.
15 شعبان
درگذشت فقيه جليل آيت الله شيخ عبدالله مامقانى عالم بزرگ شيعه (1351 ق)
حاج شيخ عبدالله بن محمد حسن مامقانى از بزرگان علماى شيعه در قرن چهاردهم هجرى، فقيه اصولى، رجالى، محدث، اديب و مرجع تقليد زمان خود بوده است. وى در سال 1290 ق در نجف به دنيا آمد و در پنج سالگى به آموختن قرآن و سپس مقدمات متداول شروع كرد. آيت الله مامقانى از 18 سالگى در حوزه ى درس اصول و سال بعد در درس فقه پدر بزرگوار خود شركت كرد و از همان سال به تاليف نيز روى آورد. وى داراى تاليفات بسيارى مى باشد كه بيش از صد جلد را تشكيل مى دهد. مهم ترين اثر مامقانى تنقيح المقال فى احوال الرجال است. همچنين كتب مقياس الهدايه فى علم الدرايه و نيز منتهى المقاصد از اوست. آيت الله شيخ عبدالله مامقانى در نيمه ى شعبان سال 1351 ق در 61 سالگى در نجف اشرف بدرود حيات گفت و در مقبره ى والد خود مدفون گشت.
18 شعبان
رحلت ابو القاسم حسين بن روح نوبختى سومين نايب خاص امام زمان (عج) (1326 ق)
سومين سفير و نايب و وكيل امام زمان عالم جليل القدر و شيخ بزرگوار، حسين بن روح نوبختى است. وى پس از محمد بن عثمان نايب دوم حضرت ولى عصر (عج) به نيابت حضرت حجت دست يافت و در مدت 21 سال واسطه اى بين مردم با ذات مقدس امام زمان بود. وفات اين دانشمند امامى در سال 326 ق روى داد و در بازار عطاران بغداد به خاك سپرده شد.
18 شعبان
رحلت عالم جليل "ملا مهدى نراقى" (1209 ق)
ملا محمد مهدى نراقى در سال 1128 ق در نراق كاشان به دنيا آمد شوق تحصيل معارف دينى او را به كاشان سوق داد و پس از مدتى راهى اصفهان شد. او در اصفهان در محضر درس حكيم پارسا، مولى اسماعيل خواجويى استفاده ى فراوان برد و توقف سى ساله ى ملاّى نراق در اصفهان، از او دانشمندى توانا و استادى بزرگ ساخت پس از مراجعت به كاشان، پرچم هدايت را به دوش گرفت و در حوزه ى علميه ى كاشان كرسى درس و بحث برپا نمود. علاقه به ادامه ى راه، وى را به كربلا كشاند و از استادان آن ديار بهره برد و از آنان اجازه نامه هاى متعدد گرفت. از اين عالم توانمند. تاليفات گران بهايى در رشته هاى گوناگون به يادگار مانده است كه هر كدام از اهميت ويژه اى برخوردارند. لوامع الاحكام، معتمد الشيعه و... در فقه، تجريد الاصول، جامعة الاصول و... در اصول; لمعات العرشيه، انيس الحكما و... در فلسفه و حكمت، جامع الشعادات و جامع المواعظ در اخلاق بسيارى كتب ديگر از ايشان به يادگار مانده است. اين عالم خدمتگزار پس از سال ها فداكارى و خدمت در روز شنبه 18 شعبان سال 1209 ق در هشتاد و يك سالگى در كاشان چشم از جهان فروبست و پس از مراسمى با شكوه به نجف اشرف منتقل گرديد و در حرم علوى مدفون گشت.
19 شعبان
وقوع غزوه ى بنى مصطلق به فرماندهى پيامبر بزرگ اسلام (6 ق)
بنى مصطلق تيره اى از قبيله ى خزاعه مى باشند كه با قريش هم جوار بودند. آنان قصد داشتند با تهيه ى سلاح و نيرو، مدينه را به محاصره درآورند. پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله)همچون مواقع ديگر، براى خاموش كردن نطفه ى فتنه، با ياران خود به سوى قبيله بنى مصطلق حركت كرد و در كنار چاه "مريسيع" با آنان روبرو گرديد و پس از نبردى، سپاه دشمن پس از دادن 10 كشته متفرق شدند.
22 شبعان
رحلت "ابن شهر آشوب" عالم و محدث بزرگ (588 ق)
محمد بن على بن شهر آشوب مازندرانى معروف به "ابن شهر آشوب" ملقّب به "زين الدين و رشيد الدين" متكلم، واعظ، اديب و قاضى معروف شيعى مذهب، در مازندران متولد شد. بنا به دلايل مذهبى ناچار به ترك ايران در دوره سلجوقيان شد و به حلب رفت. او از دانشمندترين عالمان زمان خود و مورد قبول و احترام پيروان اهل تسنن نيز بود. ابن شهر آشوب از عالمانى چون زمخشرى، امام محمد غزالى و خطيب خوارزمى اجازه نقل حديث داشت. پاره اى از آثار مهم او عبارتند از معالم العلماء، مناقب آل ابى طالب، متشابه القرآن والاربعين مقبره ى او در "جبل الجوشن" در نزديكى مشهد حسينى قرار دارد.
22 شعبان
رحلت متكلم كبير "شيخ محمد جواد بلاغى" (1352 ق)
علامه محمد جواد بلاغى فرزند شيخ حسن در سال 1282 ق در نجف اشرف متولد شد. وى در محضر استادانى چون حاج آقا رضا همدانى، علامه سيد محمد هندى، شيخ محمد طه نجف، ميرزا محمد تقى شيرازى و ملا محمد كاظم خراسانى تلمذ نمود. علامه بلاغى همراه ميرزاى شيرازى در نهضت استقلال طلبى علماء عراق شركت داشت. اين شخصيت برجسته ى علمى هم چنين پايه گذار علم كلام نوين در حوزه ى علميه ى نجف بود. برخى از آثار علاّمه بلاغى عبارتند از: الهدى الى دين المصطفى، الاء الرحمن فى تفسير القرآن، التوحيد و التثليث، انوار الهدى و الرحله المدرسيه، اين عالم ربانى در هفتاد سالگى در نجف اشرف درگذشت.
24 شعبان
رحلت عالم جليل "ميرزا محمّد حسن شيرازى" مرجع كل و مجاهد عالى قدر شيعه (1312 ق)
آيت الله ميرزا محمد حسن شيرازى در نيمه ى جمادى الاولى سال 1230 ق در شيراز به دنيا آمد از چهار سالگى شروع به تحصيل نمود و در 8 سالگى مقدمات را به پايان برد. وى در پانزده سالگى شرح لمعه را تدريس كرد و سپس عازم اصفهان گرديد ميرزاى شيرازى در 29 سالگى وارد كربلا شد و پس از آن به نجف رفت و در درس شيخ اعظم انصارى، شركت جست و از خواص شاگردان او شد. پس از فوت شيخ مرتضى انصارى در 1281 ق زعامت شيعه به ميرزاى بزرگ شيرازى محوّل گرديد و نزديك به 30 سال در اين مقام به رفع مشكلات مردم و اداره ى حوزه هاى علميه مشغول بود. مهم ترينحادثه اى كه در ايام زعامت آن پيشواى بزرگ شيعه رخ داد. قضيه ى جنبش تنباكو بود. فتواى تاريخى ايشان در معاهده ى انحصار تنباكو در زمان ناصر الدين شاه، چنان مردم را به صحنه كشاند كه شاه قاجار، مجبور به فسخ قرار داد تنباكو گرديد. ميرزاى شيرازى همزمان با رهبرى جامعه ى اسلامى، شاگردان بسيارى را به جامعه ى اسلامى تقديم نمود و كتب متعددى را تاليف كرد. حضرات آيات عظام سيد محمد كاظم يزدى، آخوند ملا محمد كاظم خراسانى، ميرزا محمد تقى شيرازى معروف به ميرزاى دوم، شيخ فضل الله نورى، حاج ميرزا حسين نورى ميرزا اسماعيل شيرازى و ده ها عالم بزرگوار از جمله شاگردان اين فقيه بزرگوار مى باشند سر انجام. ميرزاى بزرگ در 82 سالى در سامرا چشم از جهان فرو بست. جسد مطهرش را از سامرا تا نجف با پاى پياده تشييع كردند و در آخر شعبان در جوار مرقد منور امير المؤمنين(عليه السلام) به خاك سپردند. از آن پس مجالس فاتحه در تمام شهرها برگزار گرديد. همه ى بازارها در اين ايام تعطيل بود و اين عزادارى تا نزديك به يك سال ادامه داشت.
27 شعبان
اعدام "ميرزا على محمد شيرازى" بنيانگذار فرقه ى بابيه (1266 ق)
پس از درگذشت حاج سيد كاظم رشتى جانشين شيخ احمد احسايى كه فرقه ى شيخيه را پايه ريزى كرده بود. بين دو تن از شاگردان او بر سر رياست اين فرقه رقابت در گرفت. در 1259 ق سيد على محمد شيرازى كه از شاگردان معروف سيد كاظم بود، پس از سفر به مكه به بندر بوشهر رفت و در آن جا خود را به جاى "ركن باب" يعنى نايب امام زمان خواند و پيروانش به بابيه معروف شدند. چيزى نگذشت كه سيد على محمد از مقام بابيت بالاتر رفت و ادعا كرد كه او نقطه ى اعلى يا نقطه ى بيان است و سپس مدعى شد كه خود قائم آل محمد(صلى الله عليه وآله) مى باشد و كتاب البيان را نگاشت. از اين پس او دعوت خود را آشكار كرد و طرفداران فراوانى يافت كه چندين بار با قشون دولتى جنگيدند و حتى پيروزى هايى به دست آوردند سر انجام سيد على محمد محبوس گرديد و پس از درگيرى هاى فراوان، علماى تبريز حكم به اعدام وى دادند. بالاخره در شعبان 1266 ق ميرزا على محمد شيرازى را به تبريز برده و به دستور امير كبير تير باران كردند.
