قرآن کريم :
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ كونوا مَعَ الصّادِقينَ؛
[سوره توبه ، آيه ۱۱۹]
اى كسانى كه ايمان آورده ايد ، تقواى الهى پيشه كنيد و همواره با راستگويان باشيد .
اِنَّ اللّه َ لا يَهْدى مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ كَذّابٌ؛
[ سوره مؤمن، آيه ۲۸ ]
به راستى كه خداوند اسرافكار دروغگو را هدايت نمى كند.
۱ امام صادق عليه السلام:إِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ لَمْ يَبْعَثْ نَبيّا إِلاّ بِصِدْقِ الْحَديثِ وَأَداءِ الأَْمانَةِ إِلَى الْبَرِّ وَالْفاجِرِ؛
خداى عزوجل هيچ پيامبرى را نفرستاد، مگر با راستگويى، و برگرداندن امانت به نيكوكار و يا بدكار.
[كافى، ج ۲، ص ۱۰۴، ح ۱]
۲ پيامبر صلي الله عليه و آله:إِنَّ رَجُلاً أَتى سَيِّدَنا رَسولَ اللّه ِ صلي الله عليه و آله فَقالَ: يا رَسولَ اللّه ِ عَلِّمْنى خُلْقايَجْمَعُ لى خَيْرَ الدُّنْيا وَالآْخِرَةِ فَقالَ صلي الله عليه و آله: لاتَكْذِبْ؛
مردى به رسول خدا صلي الله عليه و آله عرض كرد: به من اخلاقى بياموزيد كه خير دنيا و آخرت درآن جمع باشد، حضرت فرمودند: دروغ نگو.
[بحارالأنوار، ج ۷۲، ص ۲۶۲، ح ۴۳]
۳ امام صادق عليه السلام:إِنَّ الصّادِقَ أَوَّلُ مَنْ يُصَدِّقُهُ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ يَعْلَمُ أَنَّهُ صادِقٌ وَتُصَدِّقُهُ نَفْسُهُ تَعْلَمُ أَنَّهُ صادِقٌ؛
راستگو را نخستين كسى كه تصديق مى كند، خداى عزوجل است كه مى داند اوراستگوست و نيز نفس او تصديقش مى كند كه مى داند راستگوست.
[كافى، ج ۲، ص ۱۰۴، ح۶]
۴ امام على عليه السلام:لَيْسَ الْكَذِبُ مِنْ خَلائِقِ الإِسلامِ؛
دروغگويى از اخلاق اسلام نيست.
[غررالحكم، ج ۵، ص ۷۴، ح ۷۴۶۰]
۵ پيامبر صلي الله عليه و آله:يا عَلىُّ اصْدِقْ وَإِنْ ضَرَّكَ فِى الْعاجِلِ فَإِنَّهُ يَنْفَعُكَ فِى الآجِلِ وَلاتَكْذِبْ وَإِنْ يَنْفَعْكَ فِى الْعاجِلِ فَإِنَّهُ يَضُرُّكَ فِى الآجِلِ؛
اى على راست بگو اگر چه در حال حاضر به ضرر تو باشد ولى در آينده به نفع توستو دروغ نگو اگر چه در حال حاضر به نفع تو باشد ولى در آينده به ضرر توست.
[ميراث حديث شيعه، ج۲، ص۲۷، ح۶۵]
۶ امام على عليه السلام:(علامة) اَلإْيمانُ أَنْ تُؤْثِرَ الصِّدْقَ حَيْثُ يَضُرُّكَ عَلَى الْكَذِبِ حَيْثُ يَنْفَعُكَ؛
(نشانه) ايمان، اين است كه راستگويى را هر چند به زيان تو باشد بر دروغگويى،گرچه به سود تو باشد، ترجيح دهى.
[نهج البلاغه، حكمت ۴۵۸]
۷ امام على عليه السلام:أَرْبَعٌ مَنْ أُعْطيَهُنَّ فَقَدْ أُعْطىَ خَيْرَ الدُّنْيا وَالآْخِرَةِ صِدْقُ حَديثٍ وَأَداءُ أَمانَةٍ وَعِفَّةُ بَطْنٍ وَحُسْنُ خُلْقٍ؛
چهار چيز است كه به هر كس داده شود خير دنيا و آخرت به او داده شده است:راستگويى، اداء امانت، حلال خورى و خوش اخلاقى.
[غررالحكم، ج۲، ص ۱۵۱، ح ۲۱۴۲]
۸ پيامبر صلي الله عليه و آله:أَنَا زَعيمٌ بِبَيتٍ فى رَبَضِ الْجَنَّةِ ، وَبَيْتٍ فى وَسَطِ الْجَنَّةِ ، وَبَيْتٍ فى أَعْلَى الْجَنَّةِ لِمَنْ تَرَكَ الْمِراءَ وَإنْ كانَ مُحِقّا ، وَلِمَنْ تَرَكَ الْكَذِبَ وَإِنْ كانَ هازِلاً ، وَلِمَنْ حَسُنَ خُلْقُهُ؛
من بر كسى كه مجادله را رها كند، هر چند حق با او باشد و كسى كه دروغ نگويد، هرچند به شوخى باشد و كسى كه اخلاقش را نيكو گرداند، خانه اى در حومه بهشت وخانه اى در مركز بهشت و خانه اى در بالاى بهشت ضمانت مى كنم.
[خصال، ص ۱۴۴]
۹ امام على عليه السلام:اَلصّادِقُ عَلى شَفا مَنْجاةٍ وَكَرامَةٍ وَالْكاذِبُ عَلى شُرُفِ مَهْواةٍ وَمَهانَةٍ؛
راستگو در آستانه نجات و بزرگوارى است و دروغگو در لبه پرتگاه و خوارى.
[نهج البلاغه، خطبه ۸۶]
۱۰ امام سجاد عليه السلام:اِتَّقُوا الْكَذِبَ الصَّغيرَ مِنْهُ وَالْكَبيرَ، فى كُلِّ جِدٍّ وَهَزْلٍ فَإِنَّ الرَّجُلَ إِذاكَذِبَ فِى الصَّغيرِ اجْتَرَأَ عَلَى الْكَبيرِ؛
از دروغ كوچك و بزرگش، جدّى و شوخيش بپرهيزيد، زيرا انسان هرگاه در چيزكوچك دروغ بگويد، به گفتن دروغ بزرگ نيز جرئت پيدا مى كند.
[تحف العقول، ص ۲۷۸]
۱۱ امام صادق عليه السلام:لا تَغْتَرّوا بِصَلاتِهِمْ وَلا بِصيامِهِمْ، فَإِنَّ الرَّجُلَ رُبَما لَهِجَ بِالصَّلاةِ وَالصَّوْمِ حَتّى لَوْ تَرَكَهُ اسْتَوْحَشَ ، وَلكِنِ اخْتَبِروهُمْ عِنْدَ صِدْقِ الْحَديثِ وَأداءُ الأمانَةِ؛
فريب نماز و روزه مردم را نخوريد، زيرا آدمى گاه چنان به نماز و روزه خو مى كند كهاگر آنها را ترك گويد، احساس ترس مى كند، بلكه آنها را به راستگويى و امانتدارى بيازماييد.
[كافى، ج۲، ص ۱۰۴، ح۲]
۱۲ پيامبر صلي الله عليه و آله:اَلْكَذِبُ يَنْقُصُ الرِّزْقَ؛
دروغ، روزى را كم مى كند.
[الترغيب والترهيب، ج ۳، ص ۵۹۶، ح۲۹]
۱۳ پيامبر صلي الله عليه و آله:إِذا رَأَيْتَ مِنْ أَخيكَ ثَلاثَ خِصالٍ فَارْجُهُ: اَلْحَياءُ وَالأَْمانَةُ وَالصِّدْقُ؛
هر گاه در برادر (دينى) خود سه صفت ديدى به او اميدوار باش: حيا، امانتدارى وراستگويى.
[نهج الفصاحه، ح ۲۰۵]
۱۴ امام على عليه السلام:يَكْتَسِبُ الْكاذِبُ بِكَذِبِهِ ثَلاثا: سَخَطُ اللّه ِ عَلَيْهِ وَاسْتِهانَةُ النّاسِ بِهِوَمَقْتُ الْمَلائِكَةِ لَهُ؛
دروغگو با دروغگويى خود سه چيز بدست مى آورد: خشم خدا را نسبت به خود، نگاهتحقيرآميز مردم را نسبت به خود و دشمنى فرشتگان را نسبت به خود.
[غررالحكم، ج ۶ ، ص ۴۸۰، ح ۱۱۰۳۹]
۱۵ امام على عليه السلام:اَلْمؤْمِنُ صَدوقُ اللِّسانِ بَذولُ الإِْحْسانِ؛
مؤمن بسيار راستگو و بسيار نيكوكار است.
[غررالحكم، ج۲، ص ۹، ح ۱۵۹۶]
۱۶ امام صادق عليه السلام:إِنَّ مِمّا أَعانَ اللّه ُ (بِهِ) عَلَى الْكَذّابينَ النِّسْيانَ؛
از جمله كمك هاى خداوند بر ضد دروغگويان فراموشى است.
[كافى، ج ۲، ص ۳۴۱، ح ۱۵]
۱۷ امام صادق عليه السلام:مَنْ صَدُقَ لِسانُهُ زَكى عَمَلُهُ؛
هر كس راستگو باشد عملش پاكيزه مى شود و رشد مى كند.
[كافى، ج ۲، ص ۱۰۵، ح ۱۱]
۱۸ پيامبر صلي الله عليه و آله:عَبْدُ اللّه ِ بْنِ عامِرٍ: دَعَتْنى أُمّى يَوْما وَرَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله قاعِدٌ فى بَيْتِنا ،فَقالَتْ : ها تَعالَ اُعْطِكَ ، فَقالَ لَها رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله ما أَرَدْتِ أَنْ تُعْطيهِ ؟ قالَتْ : أَرَدْتُ أَنْاُعْطِيَهُ تَمْرا ، فَقالَ لَها رَسولُ اللّه ِ صلي الله عليه و آله أَما إِنَّكَ لَوْ لَمْ تُعْطِهِ شَيْئا كُتِبَتْ عَلَيْكَ كِذْبَةٌ؛
عبداللّه بن عامر: روزى رسول خدا صلي الله عليه و آله در خانه ما نشسته بودند. مادرم مرا صدا زد وگفت: بيا به تو (چيزى) بدهم. رسول خدا صلي الله عليه و آله به او فرمودند: مى خواهى چه به او بدهى؟ عرض كرد: مى خواهم خرمايى به او بدهم. رسول خدا صلي الله عليه و آله به مادرم فرمودند: بدان كه اگرچيزى به او ندهى، دروغ برايت نوشته مى شود.
[الترغيب والترهيب، ج ۳، ص ۵۹۷، ح۳۲]
۱۹ امام على عليه السلام:يَبْلُغُ الصّادِقَ بِصِدْقِهِ ما يَبْلُغُهُ الْكاذِبَ بِاحْتيالِهِ؛
راستگو، با راستگويى خود به همان مى رسد كه دروغگو با حيله گرى خود.
[غررالحكم، ج ۶، ص ۴۷۱، ح ۱۱۰۰۶]
۲۰ پيامبر صلي الله عليه و آله:إِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ أَحَبَّ الْكَذِبَ فِى الصَّلاحِ وَ أبْغَضَ الصِّدْقَ فِى الْفَسادِ؛
خداوند عزوجل، دروغى را كه باعث صلح و آشتى شود دوست دارد و از راستى كهباعث فتنه شود بيزار است.
[من لايحضره الفقيه، ج ۴، ص ۳۵۳،ح ۵۷۶۲]
۲۱ امام سجاد عليه السلام:خَيْرُ مَفاتيحِ الاُمورِ الصِّدقُ وَ خَيْرُ خَواتيمِهَا الْوَفاءُ؛
بهترين شروع كارها صداقت و راستگويى و بهترين پايان آنها وفا است.
[بحارالأنوار، ج ۷۸، ص ۱۶۱]
۲۲ امام على عليه السلام:اَللّهُمَّ طَهِّرْ لِسانى مِنَ الْكَذِبِ؛
خدايا زبانم را از دروغ پاك گردان.
[بحارالأنوار، ج ۸۶ ، ص ۱۱۳]
۲۳ امام موسى كاظم عليه السلام:اَداءُ الاَمانَةِ وَالصِّدْقُ يَجْلِبانِ الرِّزْقَ، وَالْخيانَةُ وَالْكَذِبُ يَجْلِبانِ الفَقْرَ وَ النِّفاقَ؛
اداى امانت و راستگويى روزى را زياد مى كند و خيانت و دروغگويى باعث فقر و نفاقمى شود.
[بحارالأنوار، ج ۷۸، ص ۳۲۷]
۲۴ امام باقر عليه السلام:اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ جَعَلَ لِلشَّرِّ اَقْفالاً وَ جَعَلَ مَفاتيحَ تِلكَ الاَقْفالِ الشَّرابَوَالكَذِبُ شَرٌّ مِنَ الشَّرابِ؛
به راستى كه خداوند عزوجل براى شر قفل هايى گذارد و كليد آن قفل ها را شراب قرارداد و دروغ از شراب بدتر است.
[كافى، ج ۲، ص ۳۳۸، ح ۳]
۲۵ امام على عليه السلام:مَنْ تَحَرَّى الصِّدْقَ خَفَّتْ عَلَيهِ المُؤُنُ؛
هر كس صداقت و راستگويى پيشه كند، بار زندگى براى او سبك مى شود.
[تحف العقول، ص ۹۱]
۲۶ امام صادق عليه السلام:اَلْكَلامُ ثَلاثَةٌ: صِدْقٌ وَكِذْبٌ وَ إِصْلاحٌ بَيْنَ النّاسِ قالَ: قيلَ لَهُ:جُعِلْتُ فِداكَ مَا الاِْصْلاحُ بَيْنَ النّاسِ؟ قالَ: تَسْمَعُ مِنَ الرَّجُلِ كَلاما يَبْلُغُهُ فَتَخْبُثُ نَفْسُهُ، فَتَلْقاهُ فَتَقولُ: سَمِعْتُ مِنْ فُلانٍ قالَ فيكَ مِنَ الْخَيْرِ كَذا وَ كَذا، خِلافَ ماسَمِعْتَ مِنْهُ؛
سخن سه گونه است: راست و دروغ و اصلاح ميان مردم به آن حضرت عرض شد:قربانت اصلاح ميان مردم چيست؟ فرمودند: از كسى سخنى درباره ديگرى مى شنوىكه اگر سخن به گوش او برسد، ناراحت مى شود. پس تو آن ديگرى را مى بينى و بر خلافآنچه شنيده اى، به او مى گويى: از فلانى شنيدم كه در خوبى تو چنين و چنان مى گفت.
[كافى، ج۲، ص ۳۴۱، ح ۱۶]
۲۷ امام على عليه السلام:مَا السَّيْفُ الصّارِمُ فى كَفِّ الشُّجاعِ بِاَعَزَّ لَهُ مِنَ الصِّدْقِ؛
شمشير بُرّنده در دست شجاع براى او دشمن شكن تر از راستگويى نيست.
[شرح نهج البلاغهابن ابى الحديد، ج۲۰،ص۲۹۶، ح۳۸۷]
۲۸ امام على عليه السلام:لا تُحَدِّثِ النّاسَ بِكُلِّ ما سَمِعْتَ بِهِ، فَكَفى بِذلِكَ كَذِبا؛
هر چه را شنيدى براى مردم بازگو مكن، كه همين براى دروغگويى (تو) كافى است.
[نهج البلاغه، از نامه ۶۹]
۲۹ امام على عليه السلام:اَقْبَحُ الصِّدقِ ثَناءُ الرَجُلِ عَلى نَفْسِهِ؛
زشت ترين راستگويى، تعريف انسان از خودش مى باشد.
[غررالحكم، ج ۲، ص ۳۸۸، ح ۲۹۴۲]
۳۰ امام على عليه السلام:اَمرانِ لا يَنْفَكّانِ مِنَ الْكَذِبِ: كَثْرَةُ المَواعيدِ، وَ شِدَّةُ الاِْعتِذارِ؛
دو چيز از دروغ جدا نمى شود: بسيار وعده دادن و به شدت عذرخواهى نمودن.
[شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج ۲۰، ص۲۸۷، ح ۲۸۲]
۳۱ امام على عليه السلام:اِذا اَحَبَّ اللّه ُ عَبْدا اَلْهَمَهُ الصِّدْقَ؛
هرگاه خداوند بنده اى را دوست بدارد، راستگويى را به او الهام مى نمايد.
[غررالحكم، ج ۳، ص ۱۶۱، ح ۴۱۰۱]
۳۲ امام على عليه السلام:اَلكَذِبُ فِى العاجِلَةِ عارٌ وَ فِى الآجِلَةِ عَذابُ النّارِ؛
دروغ در دنيا ننگ و عار است و در آخرت عذاب جهنم.
[غررالحكم، ج ۲، ص ۳۱، ح ۱۷۰۸]
۳۳ امام على عليه السلام:يَكْتَسِبُ الصّادِقُ بِصِدْقِهِ ثَلاثا: حُسْنَ الثِّقَةِ بِهِ، وَالْمَحَبَّةَ لَهُ،وَ الْمَهابَةَ عَنْهُ؛
راستگو با راستگويى خود، سه چيز را به دست مى آورد: اعتماد، محبت و شكوه (در دل ها).
[غررالحكم، ج ۶، ص ۴۸۰، ح ۱۱۰۳۸]
۳۴ امام على عليه السلام:لَيْسَ لِكَذوبٍ اَمانَةٌ، وَ لا لِفُجورٍ صيانَةٌ؛
دروغگو امانتدار نيست و بدكار، نگهدارنده اسرار.
[غررالحكم، ج ۵، ص ۸۵ ، ح ۷۵۰۶]
۳۵ پيامبر صلي الله عليه و آله:لا تَنْظُروا اِلى كَثْرَةِ صَلاتِهِم وَ صَوْمِهِم وَ كَثْرَةِ الحَجِّ وَالْمَعروفِ وَطَنْطَنَتِهِم بِاللَّيْلِ، وَلكِنِ انْظُرُوا اِلى صِدْقِ الحَديثِ وَ اَداءِ الاَمانَةِ؛
به زيادى نماز و روزه و حج و نيكى و وِرد و ذكر شبانه مردم نگاه نكنيد، بلكه بهراستگويى و امانتدارى آنان توجه نماييد.
[عيون اخبار الرضا عليه السلام، ج۱، ص۵۶، ح۱۹۷]
۳۶ پيامبر صلي الله عليه و آله:اَلصِّدْقُ طُمَأْنينَةٌ وَ الْكَذِبُ ريبَةٌ؛
راستگويى مايه آرامش و دروغگويى مايه تشويش است.
[نهج الفصاحه، ح ۱۸۶۴]
۳۷ پيامبر صلي الله عليه و آله:ثَلاثٌ يَقْبَحُ فيهِنَّ الصِّدْقُ: اَلنِّميمَةُ، وَ اِخبارُكَ الرَّجُلَ عَنْ اَهلِهِ بِمايَكْرَهُهُ، وَ تَكذيبُكَ الرَّجُلَ عَنِ الخَبَرِ؛
در سه چيز راستگويى زشت است: سخن چينى، خبر ناخوشايند دادن به مردىدرباره زن و فرزندش و تكذيب كردن خبر كسى.
[خصال، ص ۸۷ ، ح ۲۰]
۳۸ پيامبر صلي الله عليه و آله:اِنَّ اَشَدَّ النّاسِ تَصْديقا لِلنّاسِ اَصْدَقُهُمْ حَديثا وَ اِنَّ اَشَدَّ النّاسِ تَكْذيبااَكْذَبُهُمْ حَديثا؛
هر كس راستگوتر است سخن مردم را بيشتر باور مى كند و هر كس دروغگوتر است مردم را بيشتر دروغگو مى داند.
[نهج الفصاحه، ح ۵۹۱]
۳۹ پيامبر صلي الله عليه و آله:عَلَيْكُمْ بِالصِّدْقِ فَاِنَّهُ مَعَ البِرِّ وَ هُما فِى الْجَنَّةِ وَ اِيّاكُمْ وَالْكِذْبَ فَاِنَّهُ مَعَالْفُجورِ وَ هُما فِى النّارِ؛
شما را سفارش مى كنم به راستگويى، كه راستگويى با نيكى همراه است و هر دو دربهشت اند و از دروغگويى بپرهيزيد كه دروغگويى همراه با بدكارى است و هر دو درجهنم اند.
[نهج الفصاحه، ح ۱۹۷۶]
۴۰ پيامبر صلي الله عليه و آله:ثَلاثٌ مَنْ كُنَّ فيهِ فَهُوَ مُنافِقٌ وَ اِنْ صامَ وَ صَلّى وَحَجَّ وَاعْتَمَرَ وَقالَ«اِنّى مُسْلِمٌ» مَنْ اِذا حَدَّثَ كَذِبَ وَ اِذا وَعَدَ اَخْلَفَ وَ اِذَا ائْتُمِنَ خانَ؛
سه چيز است كه در هر كس باشد منافق است اگر چه روزه دارد و نماز بخواند و حج وعمره كند و بگويد من مسلمانم، كسى كه هنگام سخن گفتن دروغ بگويد و وقتى كه وعدهدهد تخلف نمايد و چون امانت بگيرد، خيانت نمايد.
[نهج الفصاحه، ح ۱۲۸۰]
پديدآورنده : هادی موحدی
