قرآن کريم :
لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْميزانَ لِيَقُومَ النّاسُ بِالْقِسْطِ وَ أَنْزَلْنَا الْحَديدَ فيهِ بَأْسٌ شَديدٌ وَ مَنافِعُ لِلنّاسِ وَ لِيَعْلَمَ اللّهُ مَنْ يَنْصُرُهُ وَ رُسُلَهُ بِالْغَيْبِ إِنَّ اللّهَ قَوىٌّ عَزيزٌ؛
[سوره حديد، آيه ۲۵]
به راستى ما پيامبران خود را با دلايل آشكار فرستاديم و با آنها كتاب و ميزان (شناسايى حق از باطل و قوانين عادلانه) نازل كرديم تا مردم قيام به عدالت كنند و آهن را نازل كرديم كه در آن نيروى شديد و منافعى براى مردم است ، تا خداوند بداند چه كسى او و رسولش را يارى مى كند بى آن كه او را ببينند، خداوند قوى و شكست ناپذير است .
وَ مَنْ يَظْلِمْ مِنْكُمْ نُذِقْهُ عَذابًا كَبيرًا؛
[ سوره فرقان، آيه ۱۹ ]
هر كس از شما ظلم كند، عذاب شديدى به او مى چشانيم.
۱ امام صادق عليه السلام:ثَلاثَةُ اَشْياءَ يَحْتاجُ النّاسُ طُرّا اِلَيْها: اَلاَْمْنُ وَالْعَدْلُ وَالْخِصْبُ ؛
سه چيز است كه همه مردم به آنها نياز دارند: امنيّت، عدالت و رفاه.
[تحف العقول، ص ۳۲۰]
۲ پيامبر صلي الله عليه و آله:اَلظُّلْمُ ثَلاثَةٌ: فَظُلْمٌ لايَغْفِرُهُ اللّه ُ وَظُلْمٌ يَغْفِرُهُ وَظُلْمٌ لايَتْرُكُهُ، فَأَمَّا الظُّلْمَ الَّذى لايَغْفِرُ اللّه ُ فَالشِّرْكُ قالَ اللّه ُ: «إنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظيمٌ» وَأَمَّا الظُّلْمَ الَّذى يَغْفِرُهُ اللّه ُفَظُلْمُ الْعِبادِ أَنْفُسَهُمْ فيما بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ رَبِّهِمْ وَأَمَّا الظُّلْمَ الَّذى لا يَتْرُكُهُ اللّه ُ فَظُلْمُ الْعِبادِبَعْضُهُمْ بَعْضا؛
ظلم سه قسم است: ظلمى كه خدا نمى آمرزد، ظلمى كه مى آمرزد و ظلمى كه از آننمى گذرد، اما ظلمى كه خدا نمى آمرزد شرك است. خداوند مى فرمايد: «حقا كه شركظلمى بزرگ است» و اما ظلمى كه خدا مى آمرزد، ظلم بندگان به خودشان ميان خود وپروردگارشان است اما ظلمى كه خدا از آن نمى گذرد ظلم بندگان به يكديگر است.
[نهج الفصاحه، ح ۱۹۲۴]
۳ امام صادق عليه السلام:اَلْعَدْلُ اَحْلى مِنَ الشَّهْدِ وَاَلْيَنُ مِنَ الزُّبْدِ وَاَطيَبُ ريحا مِنَ الْمِسْكِ؛
عدالت از عسل شيرين تر، از كره نرم تر و از مُشك خوشبوتر است.
[كافى، ج ۲، ص ۱۴۷، ح ۱۵]
۴ پيامبر صلي الله عليه و آله:اِتَّقوا دَعْوَةَ الْمَظْلومِ وَإنْ كانَ كافِرا فَإِنَّها لَيْسَ دونَها حِجابٌ؛
از نفرين مظلوم بترسيد اگر چه كافر باشد، زيرا در برابر نفرين مظلوم پرده و مانعى نيست.
[نهج الفصاحه، ح ۴۸]
۵ امام صادق عليه السلام:اَلنّاسُ يَسْتَغْنونَ اِذا عُدِلَ بَينَهُمْ وَتُنْزِلُ السَّماءُ رِزْقَها وَتُخْرِجُالاَْرْضُ بَرَكَتَها بِاِذْنِ اللّه ِ تَعالى؛
هنگامى كه در ميان مردم عدالت برقرار شود، بى نياز مى شوند و به اذن خداوندمتعال آسمان روزىِ خود را فرو مى فرستد و زمين بركاتش را بيرون مى ريزد.
[كافى، ج ۳، ص ۵۶۸، ح ۶]
۶ پيامبر صلي الله عليه و آله:مَنْ أَخَذَ لِلْمَظْلومِ مِنَ الظّالِمِ كانَ مَعىَ فِى الْجَنَّةِ تَصاحُبا؛
هر كس داد مظلوم را از ظالم بگيرد، در بهشت با من يار و هم نشين باشد.
[بحارالأنوار، ج ۷۵، ص ۳۵۹، ح ۷۴]
۷ پيامبر صلي الله عليه و آله:عَدْلُ ساعَةٍ خَيْرٌ مِنْ عِبادَةِ سَبْعينَ سَنَةً قِيامِ لَيْلِها وَصِيامِ نَهارِها؛
ساعتى عدالت بهتر از هفتاد سال عبادت است كه شب هايش به نماز و روزهايش بهروزه بگذرد.
[مشكاه الأنوار، ص ۵۴۴]
۸ پيامبر صلي الله عليه و آله:إِنَّ النّاسَ إِذا رَأَوُا الظّالِمَ فَلَمْ يَأْخُذوا عَلى يَدَيْهِ أَوْشَكَ أَنْ يَعُمَّهُمُ اللّه ُبِعِقابٍ مِنْهُ؛
مردم آنگاه كه ظالم را ببينند و او را باز ندارند، انتظار مى رود كه خداوند همه را بهعذاب خود گرفتار سازد.
[نهج الفصاحه، ح ۸۳۳]
۹ پيامبر صلي الله عليه و آله:اَعدَلُ النّاسِ مَن رَضِىَ لِلنّاسِ مايَرْضى لِنَفسِهِ وَكَرِهَ لَهُمْ ما يَكْرَهُ لِنَفْسِهِ؛
عادل ترين مردم كسى است كه براى مردم همان را بپسندد كه براى خود مى پسنددو براى آنان نپسندد آنچه را براى خود نمى پسندد.
[نهج الفصاحه، ح ۳۴۰]
۱۰ پيامبر صلي الله عليه و آله:لِيَنْصُرِ الرَّجُلُ أَخاهُ ظالِما أَوْ مَظْلُوما إِنْ كانَ ظالِما فَيَنْهاهُ فَإِنَّهُ لَهُ نُصْرَةٌ وَإِنْ كانَ مَظْلوما فَيَنْصُرُهُ؛
انسان بايد برادر (دينى) خويش را يارى كند چه ظالم باشد چه مظلوم اگر ظالم باشداو را باز دارد كه اين به منزله يارى كردن اوست و اگر مظلوم باشد ياريش كند.
[نهج الفصاحه، ح ۲۴۲۲]
۱۱ پيامبر صلي الله عليه و آله:اِذا حَكَموا بِغَيْرِ عَدْلٍ اِرْتَفَعَتِ الْبَرَكاتُ؛
هنگامى كه به غير عدالت حكم كنند، بركت ها از بين مى روند.
[معدن الجواهر، ص ۷۳]
۱۲ پيامبر صلي الله عليه و آله:يَقولُ اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ: وَعِزَّتى وَجَلالى لأََنْتَقِمَنَّ مِنَ الظّالِمِ فى عاجِلِهِ وآجِلِهِ وَلأََنْتَقِمَنَّ مِمَّنْ رَأى مَظْلوما فَقَدَرٌ أَنْ يَنْصُرَهُ فَلَمْ يَنْصُرْهُ؛
خداى عزوجل مى فرمايد: به عزّت و جلالم سوگند كه از ظالم در دنيا و آخرت انتقاممى گيرم و از كسى هم كه مظلومى را ببيند و بتواند ياريش كند و نكند بى گمان انتقام مى گيرم.
[كنزالعمال، ج۳، ص ۵۰۵، ح ۷۶۴۱]
۱۳ امام على عليه السلام:اِجْعَلِ الدِّينَ كَهْفَكَ وَالْعَدْلَ سَيْفَكَ تَنْجُ مِنْ كُلِّ سوءٍ وَتَظْفَرْ عَلى كُلِّ عَدُوٍّ؛
دين را پناهگاه و عدالت را اسلحه خود قرار ده تا از هر بدى نجات پيدا كنى و بر هردشمنى پيروز گردى.
[غررالحكم، ج۲، ص ۲۲۱، ح ۲۴۳۳]
۱۴ امام باقر عليه السلام:مَا انْتَصَرَ اللّه ُ مِنْ ظالِمٍ إِلاّ بِظالِمٍ وَذلِكَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ (وَكَذلِكَ نُوَلّىبَعْضَ الظّالِمينَ بَعْضا)؛
خداوند هيچگاه از ظالم انتقام نگرفت مگر به وسيله ظالمى ديگر و اين سخن خداىعزّوجلّ است كه: «و بدين سان ظالمان را به سزاى اعمالى كه مى كنند بر يكديگر مسلّطمى كنيم».
[بحارالأنوار، ج ۷۵، ص ۳۱۳، ح ۲۸]
۱۵ امام على عليه السلام:اِنَّ الْعَدْلَ ميزانُ اللّه ِ سُبْحانَهُ الَّذى وَضَعَهُ فِى الْخَلْقِ وَنَصَبَهُ لاِِقامَةِالحَقِّ فَلا تُخالِفْهُ فى ميزانِهِ وَلا تُعارِضْهُ فى سُلطانِهِ؛
به راستى كه عدالت ترازوى (معيار) خداى سبحان است كه در ميان خلق نهاده استو براى برپاداشتن حق نصب فرموده، پس در ترازوى خداوند با او مخالفت نكن و باحكومتش مقابله ننما.
[غررالحكم، ج۲، ص ۵۰۸، ح ۳۴۶۴]
۱۶ امام على عليه السلام:مَنْ طَلَبَ عِزّا بِظُلْمٍ وَباطِلٍ أَوْرَثَهُ اللّه ُ ذُلاًّ بِإِنْصافٍ وَ حَقٍّ؛
هر كس عزّت را با ظلم و باطل طلب كند، خداوند به انصاف و حق ذلّت نصيبشمى نمايد.
[شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحديد، ج۲۰،ص۳۰۹، ح۵۳۶]
۱۷ امام على عليه السلام:قُلوبُ الرَّعِيَّةِ خَزائِنُ راعيها فَما اَوْدَعَها مِنْ عَدْلٍ اَوْ جَوْرٍ وَجَدَهُ؛
دل هاى مردم صندوقچه هاى حاكم است، پس آنچه از عدالت و يا ظلم در آنهابگذارد، همان را خواهد ديد.
[غررالحكم، ج۴، ص ۵۲۱، ح ۶۸۲۵]
۱۸ امام سجاد عليه السلام:اَللّهُمَّ إِنّى أَعوذُبِكَ مِنْ... أَنْ نَعْضِدَ ظالِما أَوْ نَخْذُلُ مَلْهوفا أَؤْ نَرومَ ما لَيْسَ لَنا بِحَقٍّ؛
خدايا به تو پناه مى برم... از اين كه ظالمى را يارى كنيم و يا مظلوم و دلسوخته اى رابى ياور گذاريم و يا آنچه حق ما نيست بخواهيم.
[صحيفه سجاديه، از دعاى ۸]
۱۹ امام على عليه السلام:اِسْتَعْمِلِ الْعَدْلَ وَاحْذَرِ الْعَسْفَ وَالْحَيْفَ فَاِنَّ الْعَسْفَ يَعودُ بِالْجَلاءِوَالْحَيْفَ يَدْعوا اِلَى السَّيْفِ؛
عدالت را اجرا كن و از زورگويى و ستمگرى بپرهيز زيرا زورگويى مردم را به ترك ازوطن وامى دارد، و ستم آنان را به قيام مسلّحانه مى كشاند.
[نهج البلاغه، حكمت ۴۷۶]
۲۰ پيامبر صلي الله عليه و آله:رَحِمَ اللّه ُ عَبْدا كانَتْ لأَِخيهِ عِنْدَهُ مَظْلِمَةٌ فى عِرْضٍ أَوْ مالٍ فَجاءَهُ فَاسْتَحَلَّهُ قَبْلَ أَنْ يُؤْخَذَ وَلَيْسَ ثَمَّ دينارٌ وَلادِرْهَمٌ فَإِنْ كانَتْ لَهُ حَسَناتٌ اُخِذَ مِنْحَسَناتِهِ وَإِنْ لَمْ تَكُنْ لَهُ حَسَناتٌ حَمَلوا عَلَيْهِ مِنْ سَيِّئاتِهِ؛
خدا رحمت كند بنده اى را كه حلاليت بطلبد از برادرى كه به آبرو يا مال او تجاوزكرده، قبل از آن كه (در قيامت) از او بازخواست كنند، آنجايى كه دينار و درهمى نباشد،در نتيجه اگر شخص كار نيكى داشته باشد از آن بردارند و اگر نداشته باشد، از گناهانمظلوم برداشته بر گناهان او بيفزايند.
[نهج الفصاحه، ح ۱۶۵۷]
۲۱ امام على عليه السلام:اَحْسَنُ الْعَدْلِ نُصْرَةُ الْمَظْلومِ؛
بهترين عدالت يارى مظلوم است.
[غررالحكم، ج۲، ص ۳۹۴، ح ۲۹۷۷]
۲۲ پيامبر صلي الله عليه و آله:اِسْتَعيذوا بِاللّه ِ... مِنْ اَنْ تَظْلِموا اَوْ تُظْلَموا؛
به خدا پناه ببريد از اين كه ظلم كنيد و يا زير بار ظلم برويد.
[نهج الفصاحه، ح ۲۷۸]
۲۳ امام على عليه السلام:اِنَّ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ فَرَضَ عَلى اَئِمَّةِ الْعَدْلِ اَنْ يُقَدِّروا اَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَةِ النّاسِ كَيْلا يَتَبَيَّغَ بِالْفَقيرِ فَقْرُهُ؛
خداوند عزوجل بر پيشوايان عادل واجب كرده كه سطح زندگى خود را با مردم ناتوانبرابر كنند تا فقير را، فقرش برآشفته نكند.
[نهج البلاغه، خطبه ۲۰۹]
۲۴ امام على عليه السلام:خَيْرُ النّاسِ مَنْ اِنْ اُغْضِبَ حَلُمَ وَ اِنْ ظُلِمَ غَفَرَ وَ اِنْ اُسى ءَ اِلَيْهِ اَحْسَنَ؛
بهترين مردم كسى است كه اگر او را به خشم آورند، بردبارى نمايد و چنانچه به اوظلم شود، ببخشايد و چون به او بدى شود، خوبى كند.
[غررالحكم، ج۳، ص ۴۳۰، ح ۵۰۰۰]
۲۵ امام على عليه السلام:اَلْعَدلُ اَفْضَلُ مِنَ الشَّجاعَةِ لاَِنَّ النّاسَ لَوِ اسْتَعْمَلُوا الْعَدْلَ عُموما فىجَميعِهِمْ لاَسْتَغْنَوْا عَنِ الشَّجاعَةِ؛
عدالت بهتر از شجاعت است، زيرا اگر مردم همگى عدالت را درباره يكديگر به كارگيرند، از شجاعت بى نياز مى شوند.
[شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ح۲۰،ص۳۳۳، ح۸۱۶]
۲۶ امام على عليه السلام:اوصيكُما بِتَقْوَى اللّه ِ... وَ كونا لِلظّالِمِ خَصْما وَ لِلْمَظْلومِ عَوْنا؛
شما را سفارش مى كنم به تقواى الهى... و دشمن ظالم و ياور مظلومباشيد.
[نهج البلاغه، از نامه ۴۷]
۲۷ پيامبر صلي الله عليه و آله:مَهْدىُّ اُمَّتِى الَّذى يَمْلاَُ الاَْرْضَ قِسْطا وَ عَدْلاً كَما مُلِئَتْ جَوْرا وَ ظُلْما؛
مهدى امت من كسى است كه هنگام پر شدن زمين از بيداد و ظلم، آن را پر از قسط وعدل خواهد كرد.
[كتاب سليم بن قيس، ص ۴۲۹]
۲۸ امام على عليه السلام:مَنْ اَشْفَقَ عَلى نَفْسِهِ لَمْ يَظْلِمْ غَيْرَهُ؛
هر كس دلسوز خود باشد به ديگران ظلم نمى كند.
[غررالحكم، ج ۵، ص۲۳۱، ح ۸۱۱۹]
۲۹ پيامبر صلي الله عليه و آله:ما مِنْ اَحَدٍ يَكونُ عَلى شَى ءٍ مِنْ اُمورِ هذِهِ الاُْمَّةِ قَلَّتْ اَمْ كَثُرَتْ فَلايَعْدِلُ فيهِمْ اِلاّ كَبَّهُ اللّه ُ فِى النّارِ؛
هر كس كارى از كارهاى كوچك و يا بزرگ اين امت را در دست بگيرد و در ميانشانعدالت را اجرا نكند خداوند او را به رو، در آتش خواهد افكند.
[مستدرك على الصحيحين، ج ۴، ص ۹۰]
۳۰ امام على عليه السلام:خَيْرُ الْمُلوكِ مَنْ اَماتَ الْجَوْرَ وَ اَحْيَى الْعَدْلَ؛
بهترين فرمانروا كسى است كه ظلم را از بين ببرد و عدل را زنده كند.
[غررالحكم، ج۳، ص ۴۳۱، ح ۵۰۰۵]
۳۱ امام على عليه السلام:لا عَدْلَ اَفْضَلُ مِنْ رَدِّ الْمَظالِمِ؛
هيچ عدالتى بهتر از بازگرداندن حقوق پايمال شده نيست.
[غررالحكم، ج۶، ص ۴۱۵، ح ۱۰۸۴۱]
۳۲ امام باقر عليه السلام:لَيْسَ مِنّا وَ لا مِنْكُمْ مَنْ ظَلَمَ النّاسَ؛
از ما نيست و از شما (شيعيان هم) نيست كسى كه به مردم ظلم كند.
[شرح الأخبار، ج ۳، ص ۴۸۸، ح ۱۴۱۴]
۳۳ امام على عليه السلام:مَنْ عَمِلَ بِالْعَدْلِ حَصَّنَ اللّه ُ مُلْكَهُ؛
هر كس به عدالت رفتار كند، خداوند حكومتش را حفظ خواهد كرد.
[غررالحكم، ج۵، ص ۳۵۵، ح ۸۷۲۲]
۳۴ پيامبر صلي الله عليه و آله:لَيْسَ شَىْ ءٌ اُطيعَ اللّه ُ فيهِ اَعْجَلَ ثَوابا مِنْ صِلَةِ الرَّحِمِ وَ لَيْسَ شَىْ ءٌاَعْجَلَ عِقابا مِنَ الْبَغْىِ وَ قَطيعَةِ الرَّحِمِ؛
هيچ طاعتى نيست كه پاداشش زودتر از صله رحم برسد و مجازاتى سريع تر ازمجازات ظلم و قطع رحم نيست.
[نهج الفصاحه، ح ۲۳۹۸]
۳۵ امام على عليه السلام:اِنَّ فِى الْعَدْلِ سَعَةً وَ مَنْ ضاقَ عَلَيْهِ الْعَدْلُ فَالْجَوْرُ عَلَيْهِ اَضْيَقُ؛
به راستى كه در عدالت گشايش است و هر كس عدالت بر او تنگ آيد، بى عدالتى بروى تنگ تر خواهد بود.
[نهج البلاغه، خطبه ۱۵]
۳۶ امام على عليه السلام:مَنْ باعَ نَفْسَهُ بِغَيْرِ نَعيمِ الْجَنَّةِ فَقَدْ ظَلَمَها؛
هر كس خودش را جز به نعمت بهشت بفروشد، براستى كه به خويشتن ظلم كردهاست.
[غررالحكم، ج۵، ص ۴۵۸، ح ۹۱۶۴]
۳۷ فاطمه زهرا عليهاالسلام:فَرَضَ اللّه ُ... العَدْلَ تَسكينا لِلْقُلوبِ؛
خداوند عدالت را براى آرامش دل ها، واجب كرد.
[علل الشرايع، ج۱، ص ۲۴۸، ح ۲]
۳۸ لقمان حكيم عليه السلام:يا بُنَىَّ اِذا دَعَتْكَ القُدْرَةُ عَلى ظُلْمِ مَنْ هُوَ دونَكَ فَاذْكُرْ قُدْرَةَاللّه ِ عَلَيْكَ؛
فرزندم هرگاه قدرت، تو را به ظلم بر زيردستت فرا خواند، قدرت خدا را بر خودتبه يادآور.
[ارشاد القلوب ديلمى، ج۱، ص ۷۲]
۳۹ امام صادق عليه السلام:لَمْ يَبْعَثِ اللّه ُ نَبيّا قَطُّ اِلاّ بِالْبِرِّ وَالْعَدْلِ؛
خداوند هيچ پيامبرى را جز به نيكى و عدالت بر نينگيخت.
[بحارالأنوار، ج ۲۴، ص ۲۹۲]
۴۰ پيامبر صلي الله عليه و آله:مَنْ اَصْبَحَ لا يَهِمُّ بِظُلْمِ اَحَدٍ غَفَرَ اللّه ُ مَا اجْتَرَمَ؛
هر كس صبح كند و قصد ظلم كردن به كسى را نداشته باشد، خداوند جُرم و گناه اورا مى بخشد.
[كافى، ج ۲، ص ۳۳۲، ح ۸]
پديدآورنده : هادی موحدی
