تاريخ پخش: 8/7/1361
بسم اللّه الّرحمن الّرحيم
«الحمد للّه رب العالمين و صلي اللّه علي سيدنا و نبیّنا محمّد و علي اهل بيته و لعنة اللّه علي اعدائهم اجمعين من الان الي قيام يوم الدين».
مقدمه
يكي از مسائلي كه در قرآن و روايات زياد است، مسئله شهادت است. خوب البته مردم ما نياز به شنيدن اين بحث ندارند و واقعيت اين است كه در مكتب امام حسين علیه السلام تربيت شده اند و درسي را كه بايد مي گرفته اند، گرفته اند. آدم خجالت مي كشد براي اين مردم حرف بزند، چون به مراتب از ما جلوتر هستند ولي خوب، حال هم كه مردم ما عامل هستند، نبايد ساكت بمانيم. آفتابي كه به درخت مي تابد، باعث مي شود توت هايش برسد، بعضي از توت‌ها جمعه اول مي رسند، يك هفته مي گذرد و كمي آفتاب مي تابد، باز يك عده براي جمعه دوم مي رسند. آيات قرآن و مكتب امام حسين علیه السلام مثل آفتابي است كه به دل‌ها مي تابد و هر دلي را دير يا زود آتش مي زند، البته يك سري دل‌ها هم هستند كه قابل هدايت نيستند. قرآن درباره دل‌هايي كه قابل هدايت نيستند مي فرمايد «ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُكُمْ مِنْ بَعْدِ ذلِكَ فَهِيَ كَالْحِجارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً وَ إِنَّ مِنَ الْحِجارَةِ لَما يَتَفَجَّرُ مِنْهُ الْأَنْهارُ وَ إِنَّ مِنْها لَما يَشَّقَّقُ فَيَخْرُجُ مِنْهُ الْماءُ» بقره/74 يعني دل هايشان مثل سنگ است. بعد مي فرمايد: «وَ إِنَّ مِنَ الْحِجارَةِ لَما يَتَفَجَّرُ مِنْهُ الْأَنْهارُ» گاهي چشمه آب كنار سنگ‌ها مي جوشد. اما دل‌هايي در سينه بعضي از مردم هست كه اصلاً تكان نمي خورد. از سنگ سفت تر هستند.
استعداد بی نهایت انسان
واقعيت اين است كه اگر انسان خوب شد، از ملائكه بهتر مي شود. و اگر بد شود، از موش دزدتر مي شود. از گرگ درنده تر، از روباه حيله گرتر، از سنگ سفت تر و از الاغ نفهم تر مي شود. آدم بعد از سال‌ها درس خواندن، مطالعه و حركت در قرآن و حديث و مقاله و كتاب، بيايد و بگويد: اين‌ها كه به نماز جمعه مي آيند، از روي اجبار به نماز جمعه مي آيند. حرف اين شخص، چه تفسيري دارد؟ بنابراين اگر خط انسان راست باشد، از ملائكه بهتر است. شما حساب كن و ببين تمام گرگ‌هاي دنيا صد پرونده ندارند، ولي آدم‌ها چقدر پرونده دارند. انسان يك موجود بسيار عجيب است. اگر خوب شود، بسيار خوب است. ولي اگر بد شود، خيلي بد است.
تفاوت های انسان
خدا در قرآن به پيغمبر مي فرمايد: «إِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتى» نمل/80 بعضي از مردم مرده اند. بي خود با مرده ها حرف نزن. نمي تواني به مرده چيزي بفهماني «صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لايَعْقِلُونَ» بقره/171 كر و كورند گوش دارند ولي نمي شنوند، چشم دارند ولي نمي بينند، دل دارند ولي نمي فهمند بنا براين يك سري دل‌ها مرخص هستند اما دل‌هايي هم آماده هستند. اين دل‌هاي آماده هم درجه بندي دارد. يك سري دل‌ها عاشق است. يك سري دل‌ها نيمه عاشق است. يك سري دل ها تشنه و يك سري بسته و يك سري مغرور و يك سري بي تفاوت هستند. روحيه ها نيز فرق مي‌كند، روحيه هاي مغرور، روحيه هاي تشنه، روحيه هاي بي تفاوت، آن وقت نور قرآن و حديث و وحي به دل‌ها مي تابد، هر دلي آمادگي دارد، جرقه مي زند. دل‌هاي بعضي از مردم چنان خشك شده و يا آغشته به بنزين هستند كه تا جرقه وحي به آن ها مي خورد، آتش مي گيرند، اما دل بعضي از مردم خيس است.
مدتي آفتاب بايد به اين‌ها بتابد تا خشك شوند، بعد به نفت آغشته گردد و بعد آتش بگيرد. آهن ربا آهن را مي ربايد، حلبي را نمي ربايد و بعضي از رزمندگان ما در جبهه ها چنان دل‌هاي آماده اي داشتند كه فوراً جذب شدند. خدا قدوس است و دل هاي مقدس را جذب مي كند و دل هاي پاكي را مانند آهن، آهن رباي الهي جذب كرد ولي باز هم اين آيات قرآن را مي خوانيم تا شايد ديگران هم كه از قافله عقب افتاده اند، جذب شوند.
ارزش شهادت در سخنان پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم : «فَوْقَ كُلِّ ذِي بِرٍّ بِرٌ حَتَّى يُقْتَلَ الرَّجُلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَإِذَا قُتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَلَيْسَ فَوْقَهُ بِرٌّ» (كافى، ج2، ص348) رسول اكرم صلّی الله علیه و آله و سلّم فرموده است يعني فراي هر خوبي، خوبي ديگري هست. هر كس هر چقدر كار خوب انجام دهد، بهتر از آن هم كار خوبي هست، تا اين كه انسان در راه خدا كشته و شهيد شود. «فَلَيْسَ فَوْقَهُ بِرٌّ» ديگر بالاتر از آن خوبي نيست. از هر خوبي بهتر هست به جز شهادت. عمل خوبي فراتر از شهادت نيست.
پيغمبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «أَشْرَفَ الْمَوْتِ قَتْلُ الشَّهَادَة» (من لايحضره الفقيه، ج4، ص402) بهترين نوع مردن اين است كه انسان شهيد شود. ما دو قطره داريم كه بهترين قطره هاست، اين دو قطره ارزش زيادي دارند. قطره خون شهيد و قطره اشك در شب و جالب اين كه رزمندگان ما از دو قطره بهره مند بودند، اشك شب و قطره خون روز. ناله شب و نعره روز. آه شب و فرياد روز. اين‌ها هم اشك دارند و هم شمشير، هم ناله دارند و هم نعره.
فرار از جبهه
قال اميرالمؤمنين علي علیه السلام: «إِنَّ الْفَارَّ لَغَيْرُ مَزِيدٍ فِي عُمُرِهِ» (نهج البلاغه، خطبه124) يعني كسي كه از جبهه فرار كند و بگويد: ما كه جبهه نرفتيم، ما كه از سربازي فرار كرديم، ما كه از ژاندارمري كه ما را احضار كرد فرار كرديم. اولاً خدا درباره كسي كه فرار مي كند مي گويد: چه كسي را مي خواهي بترساني فرار كردي، خوب فرار كن، از جبهه كه هيچ، اصلاً از دين فرار كن «مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ» مائده/54 هر كس مرتد شد و پشت پا زد و رفت خداوند افرادي دارد كه جاي آن‌ها را پر كند و به مراتب از آن‌ها بهتر حفاظت كنند، حتي اگر كسي از دين خدا هم برگردد، خدا آدم‌هايي دارد كه جايگزين او كند. اصلاً خدا مي گويد: به شما گفتم نماز بخوانيد، اما خيال نكنيد نازتان را مي كشم. اگر تمام شما هم نماز نخوانيد، خداوند ملائكه اي دارد كه دائم در حال ركوع و سجود هستند. اگر گفته است نماز بخوان براي اين بود كه تو بالا بيايي و گرنه،
گر جمله كائنات كافر گردند بر دامن كبريائيش ننشيند گرد
به درستي كسي كه فرار مي كند، خيال نكند اگر از جبهه فرار كرد، عمرش زياد مي شود. خيلي ها جبهه نرفتند، اما يكي از اهالي اهواز در حمله به اهواز گفته بود، بنده اهواز مي روم. هر وقت جنگ تمام شد. برمي گردم خانواده اش را برداشت و اثاثيه اش را بار زد و رفتند، هفده فرسخ از اهواز دور شده بودند كه يكي از ميگ هاي عراقي بمب را درست روي ماشين شان انداخت و همه پودر شدند و آدم هم هست كه يك سال و نيم، دو سال است كه در جبهه است و در تمام عمليات ها شركت كرده است، مقدرات خدا با زرنگي هاي ما عوض نمي شود. ما بايد بنده خدا باشيم و هر وقت، هر اتفاقي هم افتاده، تسليم او باشيم. اگر بناست زياد عمر كنیم، الحمد لله و اگر بنا نباشد باز هم مي گوييم. الحمدلله مسئله اين است كه در خط باشيم و هر وقت، هر اتفاقي هم افتاده، تسليم او باشيم. اگر بناست زياد عمر كنيم الحمدلله، و اگر بنا نباشد باز هم مي گوييم الحمد لله. مسئله اين است كه در خط باشيم. مهم نيست كه آدم چند سال عمر كند، اين مهم است كه چكار بكند. من اين مطلب را احتمالاً قبلاً گفته ام. رجايي رفته و بني صدر هست، اما رجايي كه رفته است، برنامه نماز ظهر را در تمام اداره ها به راه انداخت. بنابراين پوست و گوشت او نيست، اما هدفش هست. جسم امام حسين علیه السلام نيست اما هدفش هست. شخصيت انسان به هدف اوست نه به پوست و گوشت او. اين‌ها مهم نيست، گاهي پوست و گوشت حيوان‌ها از ما مهم تر است. شخصيت انسان ارزش دارد نه شخص انسان. بنابراين اگر كسي را احضار مي كنند و او فرار مي كند و نمي رود، مي خواهد چه بكند؟ مي خواهد عمر كند؟ مي خواهد خوش باشد؟
دوست داشتن شهادت در راه خدا
قال رسول اللّه صلّی الله علیه و آله و سلّم : «لَوَدَدتُ أن أقتل» دوست دارم شهيد شوم «ثم أحيي» دو مرتبه خدا مرا زنده كند «ثم أقتل» و باز هم در راه خدا شهيد شوم «ثم أحيي» دو مرتبه دوست دارم زنده شوم «ثم أقتل» پيغمبر مي فرمود: دوست دارم هي زنده شوم و خداوند باز مرا شهيد كند و دائم در راه نجات مردم، در راه اهداف الهي، در راه كوبيدن طاغوت و در راه عزت مستضعفان هي شهيد شوم.
قال امیرالمؤمنین علي علیه السلام: «وَ اللَّهِ إِنِّي لَعَلَى الْحَقِّ، وَ إِنَّنِي لِلشَّهَادَةِ لَمُحِبٌّ» (الغارات، ج1، ص211) اميرالمؤمنين علیه السلام فرمود: به خدا قسم، راه من، حق است. راهم راه درستي است «وَ إِنَّنِي لِلشَّهَادَةِ لَمُحِبٌّ» به درستي كه من شهادت را دوست دارم.
حفظ جان
البته اين مانعي ندارد كه شما بگويي، شما كه مي گوييد ما مخلص شهادت هستيم، چرا فلان امام جمعه و فلان وزير و فلان وكيل در ماشين ضد گلوله مي نشيند. اگر اين‌ها عاشق شهادت هستند پس چه ترسي از مرگ دارند؟ همان ديني كه گفته است، انسان عاشق شهادت است، گفته است: انسان بايد خودش را از دشمنش حفظ كند. به همان دليل كه شما براي اين كه تيغ به پايت نرود، كفش مي پوشي، ما هم مي گوييم: ممكن است ما پايمان را در راه خدا بدهيم، اما در عين حال براي جلوگيري از رفتن تيغ به پايمان، كفش بپوشيم. اين طور نيست حالا كه بناست سرمان را در راه خدا بدهيم، پس سرمان را بتراشيم و روي سرمان يخ بگذاريم. خب سرمان يخ مي كند، مريض مي شويم و زكام مي شويم. ما هم سرمان را از سرما خوردگي حفظ مي كنيم. ما همين سر را كه براي حفظ سلامتي اش كلاه بر او مي گذاريم، در راه خدا مي دهيم. قالي را در خانه مي گذاريم و در را قفل مي كنيم كه دزد قالي را ندزدد، اما همين مقدار را زماني خود دو دستي در راه خدا مي دهيم. اين به اين معنا نيست كه وقتي مي گويي دنيا ارزش ندارد، پس در خانه را باز بگذاري تا دزد بيايد و قالي را ببرد، اين عاقلانه نيست.
دنيا ارزش دارد و ما در را قفل مي كنيم و اگر نيازي پيدا شد، از همين دنيا چشم مي پوشيم. منظور من آدم هاي خوب است، خودم را نمي گويم.
تنظیم وقت ملاقات با مسئولان
گاهي خود پيغمبر ملاقات هايش را ممنوع مي كرد. به‌ام سلمه علیها السلام گفت: امروز هيچ كس را نزد من راه نده. آقا! آدم بايد خلقي باشد. بله پیغمبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم كه رئيس خلقي هاست، پيغمبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم كه سوار الاغ برهنه مي شود، با فقرا روي خاك مي نشيند. شب‌ها نان و اين چيزها را روي دوش مي گيرد و در خانه فقرا مي دهد. پيغمبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم به ام سلمه علیها السلام در مواردي مي گويد: هيچ كس را نزد من راه نده. مانعي ندارد انسان گاهي در اتاقش را ببندد و بگويد: هفته ملاقات تعطيل است. دو روز ملاقات تعطيل است. ايشان دو ساعت در جلسه هستند، الآن نيم ساعت برنامه است. بنابراين آدم دو شاخه تلفن را بكشد، آقايي نامه نوشته و همين طور به يك مسئول مملكتي فحش داده كه چرا دو شاخه تلفن را كشيده است و يا چرا ما نزد او رفته ايم و گفته اند: ايشان امروز وقت ندارد. اصلاً آيه قرآن است كه هر مسلمان عادي حق دارد اگر به او مراجعه شد نپذيرد. آيه قرآن مي گويد: «وَ إِنْ قيلَ لَكُمُ ارْجِعُوا فَارْجِعُوا» نور/28 اگر به يك مسلمان مراجعه كردي و گفت: امروز وقت يا حال ندارم يا كار ديگري دارم، يا چون قبلاً وقت نگرفته اي، وقتم را به كس ديگر داده ام. اگر رفتيد و كاري داشتيد و در خانه كسي را زديد و شما را نپذيرفت و گفت: برگرديد، شما برگرديد و نق نزنيد.
قرآن به يك مسلمان معمولي اجازه داده است كه بگويد: من امروز وقت ندارم چه رسد به مسئول مملكتي. اين طور نيست كه حالا اگر كسي خلقي شد، شما هر وقت خواستي به او زنگ بزني. ساعت 2 نيمه شب تلفن كني و او را از خواب بيدار كني و يك استخاره بخواهي، كسي در اين تابستان و هواي داغ مي گفت: در خانه خوابيده بودم، ديدم در را مي كوبند. گفتم، بله. گفتند: آقا گوساله ما گم شده است. خوب، به من چه ربطي دارد. هيچ جا مانند مسجدخانه مردمي نيست اما همه كارهاي مردم نبايد در مسجد باشد. رساله را باز كنيد و بخوانيد. اگر كفش همين مردم در مسجد گم شد، مكروه است بگويد: آقايان يك جفت كفش گم شده است. آقايان يك انگشتر پيدا شده است. با اين كه كفش همين مردم است و مسجد هم از آن همين مردم، در عين حال گاهي ممكن است در مكان خلق، جار زدن براي خلق جايز نباشد، البته اين از يك سمت است، از يك سوي ديگر بايد مواظب باشيم سيستم هاي طاغوتي دوباره اعاده نشوند. مثلاً حالا فرض كنيد، طرف بگويد: حالا من كه چنين هستم، حتماً بايد كمي معطل كنم. گاهي وقت ها مي گويند: اگر كسي به كسي مستقيماً رجوع كند، او خوار مي شود، بايد حتماً از چهار مرحله عبور كند، او به كس ديگر بگويد و همين طور تا نفر اصلي جان آدم گرفته شود تا او گوشي را بردارد. اين‌ها سيستم هاي طاغوتي است. مردم هم نبايد توقع داشته باشند كه همين طور صاف مي آيند و مي گويند: با او كار دارم. اگر كار داري وقت بگير، هم آن طور غلط است و هم اين طور غلط است. جامعه ما هميشه كمي در افراط و تفريط است.
اسلام مي گويد: انسان بايد عاشق شهادت باشد و امام حسين علیه السلام خود با علم به اين كه شهيد مي شود به كربلا آمد، آمد تا شهيد شود. امام حسين علیه السلام كه آمد تا شهيد شود، آن شبي كه مي خواست به خانه نماينده يزيد برود، 30 نفر محافظ با خود برد. حديثي داريم، خود من ديدم، وقتي معاويه از دنيا رفت و يزيد به حكومت رسيد، يزيد نامه نوشت كه امام حسين علیه السلام بايد بيعت كند، امام حسين علیه السلام هم 30 نفر محافظ با خود برد و گفت: بياييد دور خانه باشيد، من داخل مي روم. اگر فشار آوردند كه بايد با يزيد بيعت كني، من مي گويم الله اكبر و شما از ديوار به داخل بريزيد تا استاندار يزيد مرا در فشار قرار ندهد كه بيعت كنم. پس امام حسين علیه السلام جايي نفر محافظ همراهش مي برد و جايي هم با پاي خود به كربلا مي آيد تا شهيد شود.
اهمیت ادای دِین
قال رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم: «الشهادة تكفّر كل شيء» حديثي از پيغمبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم است كه فرمود: شهادت كفاره هر گناهي است. انسان هر گناهي كرده باشد، همين كه شهيد شد، خدا گناهانش را مي بخشد. خوشا به حال شهيدان. منتهي حديث داريم «الّا الدين» مگر اين كه به مردم بدهكار باشد. اين مسئله اين مطلب را مي فهماند كه بدهي انسان به مردم از هر چيز ديگري مهم تر است و همين طور است.
اسلام مي گويد: اگر در نماز مشغول گفتن «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعينُ» فاتحه/5 هستي و طلب كارآمد و پولش را خواست، چاره اي جز شكستن نماز نداري. همين كه مشغول گفتن هستي، بايد نماز را بشكني و بروي پول او را بدهي. برگردي و دوباره نماز را از اول بخواني. يعني نماز كه شكستن آن حرام است، اگر طلبكار آمد و پولش را خواست، بايد نماز را بشكني و پولش را به او بدهي. اين اهميت بسيار دين را مي رساند و اگر كسي از ديگري طلب داشت او هم داشت كه بدهد، و گفت دو روز ديگر هم مهلت بده. اگر طلب كار از كسي پولش را خواست و او داشت و نداد، هر شب اين بدهكار بخوابد، گناه يك دزد را برايش مي نويسند. اين خيلي مهم است.
شهید واقعی و اخلاص در شهادت
اولين قطره خون شهيد كه به زمين ريخت، خدا تمام گناهانش را مي بخشد. منتهي يك جمله بگويم كه كمي سخت است. نمي دانم بگويم يا نه، البته بايد گفت. دين ما همه چيز دارد، بايد گفت، ما در بحث هايمان گاهي چيزي به نفع پدر مي گوييم. پدر هم منتظر است و به فرزندان مي گويد: ببينيد آقاي قرائتي چه مي گويد، ولي اگر چيزي به نفع پسرش بگوييم، ديگر گوش نمي دهد.
اسلام دين جامعي است و خيلي‌ها هم بايد مراقب باشند، البته شهداي ما اين مراحل را طي كرده اند اما بايد مواظب باشيم، شيطان در محراب هم هست، در حوزه علميه هم هست، در جبهه و سنگر هم هست. با كسي هم تعارف ندارد.
حديث براي كساني مي خوانم كه بدانند شيطان در جبهه هم هست «كم مِن مَن اصابه السلاح» اين حديث از پيغمبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم است. چه افرادي كه گلوله و خمپاره هم به آن‌ها مي خورد، بدنشان تكه تكه مي شود، اما پيغمبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم فرموده اند «ليس بشهيد» اما او شهيد حساب نمي شود «و لا حميد» شهيد نيست كه هيچ، حميد هم نيست. يعني آدم خوبي هم نيست. پس چرا ديگر تكه تكه شد؟ چون كسي كه قرآن به او عنايت دارد، معيارهايي هم دارد كه غير از اين است. خيلي از آدم‌ها در رختخواب هستند ولي در واقع شهيد هستند آدم هايي هستند كه در رختخواب به مرگ طبيعي مي ميرند «عندالله صديق‌ٌ شهيد» ولي نزد خدا صديق و شهيد هستند. پس شمشير زدن ملاك نيست، انقلابي بودن ملاك است. افرادي شمشير مي زنند اما به ريا. براي تعريفي كه بعداً از آن‌ها خواهد شد. اين آدم ها خيلي خطرناك هستند، اگر يادتان باشد، چند شب پيش تلويزيون يك نوجوان را نشان داد كه چقدر بالا بود، از او پرسيدند: تا به حال چقدر مين خنثي كرده اي؟ مي داني چند تا بوده است؟ گفت: الحمدلله زياد بوده است. گفتند: نشمردي؟ گفت: نه مين خيلي خنثي كرده ام اما يك دفعه خواستم بشمارم، ترسيدم تعدادش زياد باشد، غرور مرا بگيرد. اين بسيار مهم است. او از ترس اين كه غرور او را بگيرد نمي شمارد. آن وقت بعضي از آدم‌ها هستند كه از كتاب‌هاي پدرش و جدش و كتاب‌هايي كه نمي خواند و نخواهد خواند، با اين‌ها كتابخانه اي درست مي كند و هر مهماني هم مي آيد، او را به همان كتابخانه مي برد كه بگويند: ايشان چقدر كتاب دارند، لابد او عالم است.
يكي از مسائلي كه در كربلا مطرح بود اخلاص بود. خيلي‌ها شهيد مي شوند اما مسئله كربلا امتيازات زيادي دارد، شخص امام حسين علیه السلام، هدف امام حسين علیه السلام و آثار انقلاب امام حسين علیه السلام اخلاص كه همه خود را برابر مي ديدند، براي خدا بود، چون ديگر اين مسئله نبود كه كسي پز دهد و شعار دهد. حركت فقط خدايي بود و اجري هم كه خدا مي دهد به خاطر همان اخلاص است، اين ارزش شهادت بود.
والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته
