سه شنبه 4 دي 1403

                                                                                                                        


                                   

                                                                                                                                                                                                                                 

 

 

منو سخنرانی مکتوب

سفارش‏هاى امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب
سفارش‏هاى امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب در بردارنده حکمت‏هاى ‏بسیارى است و راه و رسم زندگى را به همه آن‏ها که خواهان سعادت ‏اخروى هستند، مى‏ آموزد.

امام صادق(ع) به آسیب‏ شناسى اجتماعى مى‏ پردازد و هنجارها وناهنجارها را معرفى مى ‏کند.

منبر حاضر شرحى مختصر بر سخنان امام صادق(ع) است.

ابتدا دو مقدمه را تقدیم مى‏ نماییم:

۱- عبدالله بن جندب کیست؟

عبدالله بن جندب از علماى بزرگ شیعه و راویان پارسا ومورداطمینان درسده دوم هجرى و از یاران امام صادق، امام کاظم وامام رضا علیهم السلام است. (۱) وى نزد ائمه علیهم السلام مقام‏ و منزلت رفیعى داشت. (۲)
عبدالله بن جندب از امام رضا(ع)پرسید: آیا از من راضى هستید؟ آن حضرت فرمود: بله، قسم به ‏خداوند! خدا و رسولش نیز از تو راضى هستند. (۳)
عشق و ارادت خالصانه عبدالله بن جندب به اهل‏ بیت علیهم السلام و تلاش فراوان او براى ترویج فرهنگ شیعى سبب شده است که نام اودر بین صدها راوى حدیث جاودانه بماند. روایت ‏هاى فراوان او گواه ‏این که وى در نقل و حفظ احادیث ائمه علیهم السلام نقش عمده‏اى ‏داشته است.

۲- سند وصیت

قدیمى ‏ترین منبع شیعى که سفارش‏هاى امام صادق(ع) به عبدالله بن ‏جندب را نقل کرده، کتاب «تحف العقول‏»، (۴)

اثر دانشمند وارسته شیعه، فقیه و محدث بزرگ، «ابومحمد حسن بن على بن حسین ‏بن شعبه حرانى‏» است، که در قرن چهارم هجرى و معاصر شیخ صدوق(متوفاى ۳۱۸ ه .ق) مى ‏زیست.
او استاد شیخ مفید (متوفاى‏۴۱۳ ه. ق) بود. عبدالله بن جندب نزد عالمان رجال، شخصیتى ستودنى‏ دارد.
ابن شعبه حرانى سفارش‏هاى امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب را همانند سایر روایت‏هاى بدون ذکرنام راویان آن آورده است. او درمقدمه تحف العقول به این نکته اشاره و دلیلش را این گونه‏ بیان مى‏کند: «به منظور سبکى، اختصار و ایجاز و نیز باتوجه به‏ محتواى احادیث که بیشتر درباره آداب، اخلاق، مواعظ و حکمت‏ها است، سندهاى روایت‏ها را نیاوردم.» (۵)
علامه مجلسى(ره) در کتاب ارزشمند بحارالانوار، (۶) متن کامل ‏سفارش‏هاى امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب را به نقل از تحف ‏العقول، با تفاوت‏هاى بسیار اندک آورده است.
با توجه به مقام والاى مولف و محتواى احادیث که در باب اخلاق وآداب وسنن است. حذف سند حدیث‏ها خللى به وجود نخواهد آورد،زیرا تمام عالمان شیعه همواره از این کتاب پرارزش استفاده‏ کرده‏ اند و به آن اعتماد داشته ‏اند.

هشدار به دوستان

امام صادق(ع) دراولین جمله از سفارش‏هاى سازنده خود، به دوستان ‏خود هشدار مى‏دهد و آن‏ها را از خطر دام‏هاى شیطان آگاه مى‏سازد:

«یا عبدالله! لقد نصب ابلیس حبائله فى دارالغرور فما یقصد فیها الا اولیائنا»;

اى عبدالله! ابلیس دام‏هایش را در دنیاى فریبنده ‏فقط به قصد شکار دوستان ما پهن کرده است.
امام صادق(ع) به عبدالله بن جندب هشدار مى‏دهد که مواظب ‏شکارگاه‏ ها و دام‏هاى شیطان باشد:

یا بن جندب! ان للشیطان مصائد یصطاد بها فتحاموا شباکه ‏ومصائده.» اى پسر جندب! شیطان مکان‏ هایى براى شکار دارد. مواظب دام‏ها وشکارگاههاى او باشید!

عبدالله بن جندب مى‏پرسد:

یا بن رسول الله(ص) و ما هى؟ اى پسر فرستاده خدا! آنها چیستند؟

«اما مصائده فصد عن بر الاخوان، و اما شباکه فنوم عن قضاء الصلوات التى فرض الله.» اما ابزار شکار او است‏ شیطان ایجاد مانع در نیکى به برادران و دام‏هاى شیطان خفتن از انجام نمازهاى ‏واجب است.

فایده‏ هاى نیکى به برادران

در رفتارها و روابط اجتماعى، که تشکیل دهنده بخش عظیمى اززندگى انسان‏ها، است، داشتن حس همیارى و روحیه نیکى به برادران‏ دینى نشانده ‏دهنده پویایى و سلامت جامعه است.

امام صادق(ع) ازسویى بى ‏توجهى به آن را شکارگاه شیطان شمرده و از سوى دیگر اهمیت و ارزش این خصلت نیکو را با ذکر گوشه هایى از آثار وفوائد آن، این گونه بیان داشته است:

الف- عبادت خدا

هدف از آفرینش انسان در فرهنگ متعالى قرآن، بندگى و کرنش درمقابل آفریدگار است:

(و ما خلقت الجن و الانس الا لیعبدون) (۷) ;«جن و انس را جز براى بندگى و عبادت نیافریدم.»

از جلوه ‏هاى ‏پرارزش این هدف، نیکویى به برادران و دیدار آنها است.

«اما انه ما یعبدالله بمثل نقل الاقدام الى بر الاخوان وزیارتهم‏»; آگاه باش! همانا خداوند به چیزى مانند گام برداشتن ‏در راه نیکى به برادران و دیدار آن‏ها بندگى نشده است.

ب- سعى بین صفا و مروه

دومین اثر نیکى به دیگران، داشتن ثواب سعى بین صفا و مروه است:

«یا بن جندب! الماشى فى حاجه اخیه کالساعى بین الصفا والمروه.» اى پسر جندب! کسى که براى بر طرف کردن نیاز برادر خود گام برمى‏دارد مانند کسى است که سعى بین صفا و مروه مى‏کند.

ج- به خون غلطیدن در راه خدا

ارزش دیگرى که نیکى به برادران دینى در پى دارد همانندى آن باکشته شدن در راه خدا است:

«و قاضى حاجته کالمتشحط بدمه فى سبیل ‏الله یوم بدر و احد»; برطرف کننده نیاز برادر دینى همانند کسى‏ است که روز بدر و احد در راه خدا به خون خود بغلطد.

د- همنشینى با حور

«یابن جندب! من سره ان یزوجه الله الحور العین و یتوجه بالنور فلیدخل على اخیه المؤمن السرور»;

اى‏ پسر جندب! هر که خوشحال‏ مى‏شود از این که خداوند او را به ازدواج حورالعین در آورد وتاج نور برسرش نهد باید دل برادر مومنش را شاد سازد .

عقوبت ‏سستى دررفع نیاز برادران

جامعه‏ اى که به مشکلات و گرفتارى ‏هاى همنوعان خود بى‏ توجه باشد ونسبت ‏به حقوق نیازمندان سستى نماید زمینه عذاب سخت‏ خداوند رافراهم آورده است:

«ما عذب الله امه الا عند استهانتهم بحقوق فقراء اخوانهم‏»; خداوند امتى را عذاب نخواهد کرد، مگر در وقتى که نسبت ‏به حقوق ‏برادران نیازمند خود سستى نمایند.

آسیب‏ شناسى روابط اجتماعى

امام جعفر صادق(ع) چند مورد از آسیب‏هاى روابط اجتماعى را چنین ‏بیان کرده است:
1- غش: خیانت، نیرنگ وکلاه بردارى.
2- تحقیر: خوار و کوچک شمردن دیگران و بى ‏توجهى به شخصیت آن‏ها.
3- دشمنى: کینه توزى و درگیرى.
4- حسادت: ناراحت ‏شدن از خوبى‏هاى دیگران و خیر دیگران را نخواستن.

«و من غش اخاه وحقره و ناواه جعل الله النار ماءواه، و من حسد مومنا انماث الایمان فى ‏قلبه کما ینماث الملح فى الماء»;

هرکس ‏به برادر مومنش نیرنگ زند و او را کوچک و خوار شمارد و با او درگیر شود، خداوند جایگاهش را آتش قرار دهد و هرکه به مومنى ‏حسادت ورزد ایمان در دلش آب شود، همانند آب شدن نمک در آب.»

زیان‏هاى غفلت از نماز

«ویل للساهین عن الصلوات، النائمین فى الخلوات، المستهزئین‏ بالله و آیاته فى الفترات، اولئک لاخلاق لهم فى الاخره و لایکلمهم‏ الله و لا ینظر الیهم (۸) ، یوم القیمه و لایزکیهم و لهم عذاب ‏الیم‏»;

واى برغفلت کنندگان از نماز، خواب رفته ‏گان در خلوت‏ها و آن‏ها که در زمان ضعف دین، خدا و نشانه هایش را تمسخر مى‏ کنند. آن‏ها هیچ بهره‏ اى درآخرت ندارند. خداوند در روز قیامت‏ با آن‏ها سخن نمى‏ گوید و به آن‏ها نگاه نمى ‏کند و آن‏ها را نمى ‏بخشد و براى ‏آن‏ها عذابى دردناک است.

سفارش حضرت در مورد خواب:

امام صادق(ع) در ادامه سفارش هایش به عبدالله بن جندب فرمود:

«یابن جندب! اقل النوم باللیل و الکلام بالنهار فما فى الجسد شیى‏ء اقل شکرا من العین و اللسان، فان ام سلیمان قالت لسلیمان(ع) یا بنى ایاک و النوم فانه یفقرک یوم یحتاج الناس الى ‏اعمالهم‏»;

اى پسر جندب! در شب کم بخواب و در روز کم بگو، زیرا در جسم آدمى عضوى کم سپاس‏ تر از چشم و زبان نیست. همانا مادر سلیمان به سلیمان گفت: پسرم! از خواب بپرهیز، زیرا تو را درروزى که مردم به اعمال و کردار خود نیازمندند، سخت محتاج ‏مى ‏کند.
با توجه به نیاز طبیعى ولازم انسان به خواب، مذمت آن دراین سخنان ‏مربوط به پرخوابى و خواب‏هایى است که انسان را از انجام وظایف ‏دینى و دنیایى باز مى‏ دارد.

پى‏ نوشتها:

۱- رجال شیخ طوسى، ص‏۲۲۶، ۳۵۵ و۳۷۹٫
2- رجال علامه حلى، ص ۱۰۵٫
3- رجال کشى، ص ۵۸۵٫
4- تحف العقول، ص ۳۱۱٫
5- همان، ص ۴٫
6- بحارالانوار، ج ۷۸، ص‏۲۷۹، ح‏۱۱۳٫
7- ذاریات، آیه‏۵۶٫
8- جمله «ولاینظر الیهم‏» در نسخه تحف العقول نیست ولى دربحارالانوار آمده است.

 

اطلاعات تماس

 

روابط عمومی گروه :  09174009011

 

 شماره نوبت استخاره: 09102506002

 

آیدی همه پیام رسانها :     @shiaquest

 

پاسخگویی سوالات شرعی: 09102506002

آدرس : استان قم شهر قم گروه پژوهشی تبارک

 

پست الکترونیک :    [email protected]

 

 

 

درباره گروه تبارک

گروه تحقیقی تبارک با درک اهميت اطلاع رسـاني در فضاي وب در سال 88 اقدام به راه اندازي www.shiaquest.net نموده است. اين پايگاه با داشتن بخشهای مختلف هزاران مطلب و مقاله ی علمي را در خود جاي داده که به لحاظ کمي و کيفي يکي از برترين پايگاه ها و دارا بودن بهترین مطالب محسوب مي گردد.ارائه محتوای کاربردی تبلیغ برای طلاب و مبلغان،ارائه مقالات متنوع کاربردی پاسخگویی به سئوالات و شبهات کاربران,دین شناسی،جهان شناسی،معاد شناسی، مهدویت و امام شناسی و دیگر مباحث اعتقادی،آشنایی با فرق و ادیان و فرقه های نو ظهور، آشنایی با احکام در موضوعات مختلف و خانواده و... از بخشهای مختلف این سایت است.اطلاعات موجود در این سایت بر اساس نياز جامعه و مخاطبين توسط محققين از منابع موثق تهيه و در اختيار كاربران قرار مى گيرد.

Template Design:Dima Group