پیامدهای بد گناهان بر زندگی انسان
یکی از واقعیت‌های جهان‌هستی، اثرات گناهان بر روح و جسم انسان و حتی بر نظام آفرینش و تکوین است. چنانچه خالق متعال سم را موجب هلاکت قرار داده، برای گناهان انسان نیز اثرات مختلفی جعل کرده است که در این نویسه، بر اساس روایات معصومین به برخی از آن‌ها اشاره شده است.

نکته: با توجه به اینکه «آثار»، بار معنایی مثبت دارد و «اثرات»، بار منفی؛ ازاین‌رو بهتر است نسبت به گناهان به‌جای آثار، از واژۀ اثرات استفاده شود.

شش اثر گناه در فرمایش امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)
… یَا نُورُ یَا قُدُّوسُ یَا أَوَّلَ الْأَوَّلِینَ وَ یَا آخِرَ الْآخِرِینَ

۱. اللَّهُمَ‏ اغْفِرْ لِیَ‏ الذُّنُوبَ‏ الَّتِی‏ تَهْتِکُ‏ الْعِصَمَ

خدایا، گناهانی که موجب پرده‌دری می‌شود را ببخش

۲. اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ النِّقَمَ

خدایا، گناهانی که عقوبت و عتاب به‌دنبال دارد را ببخش
۳. اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُغَیِّرُ النِّعَمَ

خدایا، گناهانی که باعث تغییر نعمت‌ها می‌شود را ببخش
۴. اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَحْبِسُ الدُّعَاءَ

خدایا، گناهانی که باعث محبوس‌شدن دعا می‌شود را ببخش
۵. اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَقْطَعُ الرَّجَاءَ (خ.ل)

خدایا، گناهانی که باعث ناامیدی من می‌شود را ببخش
۶. اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ الْبَلَاءَ

خدایا، گناهانی که بلا را نازل می‌کند را ببخش
اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي کُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ وَ کُلَّ خَطِیئَةٍ أَخْطَأْتُهَا.

خدایا هر گناهی که کرده‌ام و هر خطایی را که انجام داده‌ام را ببخش
مصباح کفعمی، ص۵۵۵

یازده اثر گناه در فرمایش امام صادق(علیه‌السلام)
و نیز از حضرت امام صادق علیه‌السلام روایت شده که:

کَانَ مِنْ دُعَائِهِ یَقُولُ: یَا نُورُ یَا قُدُّوسُ یَا أَوَّلَ الْأَوَّلِینَ وَ یَا آخِرَ الْآخِرِینَ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ

اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ‏ الَّتِی‏ تُغَیِّرُ النِّعَمَ | گناهانی که نعمت‌ها را تغییر می‌دهد
وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُحِلُّ النِّقَمَ | گناهانی که بدبختی فرود می‌آورد
وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ‏ الَّتِی تَهْتِکُ الْعِصَمَ | گناهانی که پرده‌های حیا را می‌دَرَد
وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ الْبَلَاءَ | گناهانی که بلای الهی را نازل می‌کند
وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُدِیلُ الْأَعْدَاءَ | گناهانی که دشمنان را مسلّط می‌کند
وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُعَجِّلُ الْفَنَاءَ | گناهانی که مرگ را نزدیک می‌کند
وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَقْطَعُ الرَّجَاءَ | گناهانی که امید را از دل می‌بَرَد
وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُظْلِمُ الْهَوَاءَ | گناهانی که هوا را تیره و تار می‌کند
وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَکْشِفُ الْغِطَاءَ | گناهانی که انسان را رسوا می‌کند
وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَرُدُّ الدُّعَاءَ | گناهانی که مانع اجابت دعا می‌شود
وَ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تَرُدُّ غَیْثَ السَّمَاءِ | گناهانی که مانع باران رحمت می‌شود
کافی، ج۲، ص۵۸۹

سیزده اثر گناه در فرمایش امام سجاد(علیه‌السلام)
ابوخالد کابلی می‌گوید: از امام زین‌العابدین(ع) شنیدم که فرمود:

۱. گناهانی که باعث تغییر نعمت‌ها می‌شود
الذُّنُوبُ الَّتِی تُغَیِّرُ النِّعَمَ:
الْبَغْیُ عَلَى النَّاسِ | ظلم به مردم
وَ الزَّوَالُ‏ عَنِ‏ الْعَادَةِ فِی‏ الْخَیْرِ وَ اصْطِنَاعِ الْمَعْرُوفِ | تغییر عادت به خوبی‌ها
وَ کُفْرَانُ النِّعَمِ وَ تَرْکُ الشُّکْرِ | عدم شکرگزاری و کفران و ناسپاسی نعمت‌ها
قَالَ اللَّهُ تَعَالَى‏ «إِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ»

۲. گناهانی که باعث ندامت و پشیمانی می‌شود
وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تُورِثُ النَّدَمَ:
قَتْلُ النَّفْسِ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ | کشتن انسان
قَالَ اللَّهُ تَعَالَى فِی قِصَّهِ قَابِیلَ حِینَ قَتَلَ أَخَاهُ هَابِیلَ فَعَجَزَ عَنْ دَفْنِهِ‏ «فَأَصْبَحَ مِنَ النَّادِمِینَ‏»
وَ تَرْکُ صِلَهِ الْقَرَابَةِ حَتَّى یَسْتَغْنُوا | نداشتن صله رحم
وَ تَرْکُ الصَّلَاهِ حَتَّى یَخْرُجَ وَقْتُهَا | نخواندن نماز
وَ تَرْکُ الْوَصِیَّةِ وَ رَدِّ الْمَظَالِمِ | ننوشتن وصیتنامه نسبت به مظلمه‌ها و حق‌الناس
وَ مَنْعُ الزَّکَاةِ حَتَّى یَحْضُرَ الْمَوْتُ وَ یَنْغَلِقَ اللِّسَانُ | نپرداختن زکات
۳. گناهانی که نقمت‌ها را فرو می‌ریزد
وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تُنْزِلُ النِّقَمَ:
عِصْیَانُ الْعَارِفِ بِالْبَغْیِ |
وَ التَّطَاوُلُ عَلَى النَّاسِ |
وَ الِاسْتِهْزَاءُ بِهِمْ وَ السُّخْرِیَّهُ مِنْهُمْ |
۴. گناهانی که بدبختی می‌آورد
وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تَدْفَعُ الْقِسْمَ:
إِظْهَارُ الِافْتِقَارِ |
وَ النَّوْمُ عَنِ الْعَتَمَةِ وَ عَنْ صَلَاةِ الْغَدَاةِ |
وَ اسْتِحْقَارُ النِّعَمِ |
وَ شَکْوَى الْمَعْبُودِ عَزَّوَجَلَ |
۵. گناهانی که حجاب‌ها را می‌دَرَد
وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تَهْتِکُ الْعِصَمَ:
شُرْبُ الْخَمْرِ |
وَ اللَّعِبُ بِالْقِمَارِ |
وَ تَعَاطِی مَا یُضْحِکُ النَّاسَ مِنَ اللَّغْوِ وَ الْمِزَاحِ |
وَ ذِکْرُ عُیُوبِ النَّاسِ |
وَ مُجَالَسَهُ أَهْلِ الرَّیْبِ |
۶. برخی گناهان که بلا را نازل می‌کند
وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تُنْزِلُ الْبَلَاءَ:
تَرْکُ إِغَاثَهِ الْمَلْهُوفِ |
وَ تَرْکُ مُعَاوَنَهِ الْمَظْلُومِ |
وَ تَضْیِیعُ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ |
۷. گناهانی که دشمنان را چیره می‌کند
وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تُدِیلُ الْأَعْدَاءَ:
الْمُجَاهَرَهُ بِالظُّلْمِ |
وَ إِعْلَانُ الْفُجُورِ |
وَ إِبَاحَهُ الْمَحْظُورِ |
وَ عِصْیَانُ الْأَخْیَارِ |
وَ الِانْطِیَاعُ لِلْأَشْرَارِ |
۸. گناهانی که مرگ را نزدیک می‌کند
وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تُعَجِّلُ الْفَنَاءَ:
قَطِیعَةُ الرَّحِمِ | قطع رحم
وَ الْیَمِینُ الْفَاجِرَةُ | قسم دروغ
وَ الْأَقْوَالُ الْکَاذِبَةُ | گفتار دروغ
وَ الزِّنَا | زنا و عمل منافی عفت
وَ سَدُّ طَرِیقِ‏ الْمُسْلِمِینَ | بستن راه مسلمان
وَ ادِّعَاءُ الْإِمَامَةِ بِغَیْرِ حَقٍّ | به‌ناحق ادعای امامت کردن
۹. گناهانی که باعث ناامیدی می‌شود
وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تَقْطَعُ الرَّجَاءَ:
الْیَأْسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ؛
وَ الْقُنُوطُ مِنْ رَحْمَهِ اللَّهِ؛
وَ الثِّقَهُ بِغَیْرِ اللَّهِ؛
وَ التَّکْذِیبُ بِوَعْدِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ.
۱۰. گناهانی که هوا را تیره و تار می‌کند
وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تُظْلِمُ الْهَوَاءَ:
السِّحْرُ؛
وَ الْکِهَانَهُ؛
وَ الْإِیمَانُ بِالنُّجُومِ؛
وَ التَّکْذِیبُ بِالْقَدَرِ؛
وَ عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ.
۱۱. گناهانی که باعث پرده‌دری می‌شود
وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تَکْشِفُ الْغِطَاءَ:
الِاسْتِدَانَهُ بِغَیْرِ نِیَّهِ الْأَدَاءِ؛
وَ الْإِسْرَافُ فِی النَّفَقَهِ عَلَى الْبَاطِلِ؛
وَ الْبُخْلُ عَلَى الْأَهْلِ وَ الْوَلَدِ وَ ذَوِی الْأَرْحَامِ؛
وَ سُوءُ الْخُلُقِ؛
وَ قِلَّهُ الصَّبْرِ؛
وَ اسْتِعْمَالُ الضَّجَرِ وَ الْکَسَلِ؛
وَ الِاسْتِهَانَهُ بِأَهْلِ الدِّینِ.
۱۲. گناهانی که باعث عدم استجابت دعا می‌شود
وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تَرُدُّ الدُّعَاءَ:
سُوءُ النِّیَّهِ؛
وَ خُبْثُ السَّرِیرَهِ؛
وَ النِّفَاقُ مَعَ الْإِخْوَانِ؛
وَ تَرْکُ التَّصْدِیقِ بِالْإِجَابَهِ؛
وَ تَأْخِیرُ الصَّلَوَاتِ الْمَفْرُوضَاتِ حَتَّى تَذْهَبَ أَوْقَاتُهَا؛
وَ تَرْکُ التَّقَرُّبِ إِلَى اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ بِالْبِرِّ وَ الصَّدَقَهِ؛
وَ اسْتِعْمَالُ الْبَذَاءِ وَ الْفُحْشِ فِی الْقَوْلِ.
۱۳. برخی گناهان که مانع بارش باران می‌شود
وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تَحْبِسُ غَیْثَ السَّمَاءِ:
جَوْرُ الْحُکَّامِ فِی الْقَضَاءِ؛ ظلم حاکمان در حکمرانی
وَ شَهَادَهُ الزُّورِ؛ شهادت به‌ناحقّ
وَ کِتْمَانُ الشَّهَادَهِ؛ مخفی‌کردن شهادت
وَ مَنْعُ الزَّکَاهِ وَ الْقَرْضِ وَ الْمَاعُونِ؛
وَ قَسَاوَهُ الْقَلْبِ عَلَى أَهْلِ الْفَقْرِ وَ الْفَاقَهِ؛
وَ ظُلْمُ الْیَتِیمِ وَ الْأَرْمَلَهِ؛ ظلم به یتیم و بیوه
وَ انْتِهَارُ السَّائِلِ وَ رَدُّهُ بِاللَّیْلِ؛ تشر و سرزنش نیازمند و ردّ کردن او در شب
وسائل الشیعه، ج۱۶، ص۲۸۱، ح۲۱۵۵۶