ویژگی پیامبر (ص)
سخنران: حجت الاسلام و المسلمین صادقی واعظ

علاقه انسان به الگوبرداری

طبیعت زندگی بشر به گونه ای است که علاقه به الگوبرداری از افراد موفق دارد. در بخش های مختلف زندگی الگوهای مختلفی مطرح است، یک کسی در امور سیاسی، کسی در امور ورزشی و هنری و فرهنگی و ... افرادی به عنوان الگو مطرح هستند و ما سعی می کنیم از آنها الگو برداریم تا نظیر آنها به موفقیت دست پیدا کنیم. اما تمام این الگوها دارای نواقصی هستند شاید در زمینه ورزش الگوی کاملی باشد اما در ابعاد دیگر زندگی ممکن است کامل نباشد.

لذا قرآن کریم برای من و شما یک الگو معرفی کرده که در همه امور و سطوح زندگی می شود از او پیروی کرد و بهره برد. در سوره احزاب خداوند می فرماید: لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ 1؛

پیغمبر شما چه از نظر گفتار و چه از نظر رفتار اسوه حسنه است یعنی کاملتر و بالاتر از او وجود ندارد. چرا ما نمی توانیم در تمام سطوح زندگی از حضرت الگو بگیریم؟ چون شناخت کافی نسبت به ایشان نداریم و این آگاهی وجود ندارد و نمی توانیم آنطور که باید از او بهره بگیریم. زمانی می توانیم موفق شویم که معرفت و شناختمان بیشتر باشد.

معرفت و شناخت، رمز موفقیت

رمز موفقیت معرفت و شناخت است. جهل نقطه مقابل عقل است. نادانی انسان را به ظلمت می کشاند و عقل و آگاهی انسان را به بالاترین درجات می رساند. اگر ما با دین ارتباط برقرار نمی کنیم به دلیل آن است که دین را نمی شناسیم و دین ما فقط نماز، روزه و روضه و ... شده است و شناخت دیگری از دین نداریم. مثلا می خواهم ازدواج کنم آیا دین ملاک و معیار امروزی دارد؟ نمی دانم یا برای دوستی کردن ملاکی دارد؟ نمی دانم و ... این عدم آگاهی ما را ضعیف می کند و مرغ همسایه را برای ما غاز می کند! اگر آگاهی و شناخت برای الان بوجود نیاید حسرت فراوانی در آینده برای فرصت های از دست رفته بوجود می آورد و با خود می گوییم اگر شناخته بودیم چنان رفتار می کردیم.

برای همین هم پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود: بالاترین ایمان را کسی دارد که شناخت بیشتری دارد. هر چقدر شناخت بیشتر باشد موفقیت انسان بیشتر خواهد بود.

در 4 آیه قرآن یک شناخت نسبی نسبت به رسول خدا صلی الله علیه و آله پیدا کنید. نمونه اول آیه 108 سوره یوسف که به منشور اسلام معروف است که روش دعوت پیغمبر صلی الله علیه و آله است، ایشان ظرف 23 سال از جاهل بت پرست، مجاهد فی سبیل الله می سازد. دانشمندان جامعه شناسی معتقدند برای تغییر فرهنگ جامعه یک قرن لازم است اما رسول الله صلی الله علیه و آله ظرف 23 سال فرهنگ جاهلیت را تغییر می دهد.

استدلالی بودن دعوت پیغمبر(ص)

یکی از ویژگی های رسول خدا صلی الله علیه و آله این بود: قُلْ هَذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّه عَلَى بَصِيرَة أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِي2 ؛ حضرت مردم را به جبر و زور و تهدید به اسلام دعوت نکرد، عقایدش را به مردم تحمیل نکرد بلکه با دلیل و منطق، استدلال و برهان مشرکان را خداپرست کرد. با صحبت کردن و توضیح دادن، استدلال و برهان مردم را به دین خدا دعوت می کرد.

صفوان بعد از فتح مکه سراغ پیغمبر صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد من دو ماه فرصت می خواهم درباره اسلام تحقیق کنم و اگر حق بود بپذیرم. حضرت به او فرمود: برو یکسال تحقیق کن و آگاهانه بپذیر. چون وقتی انسان چیزی را به جبر و زور بپذیرد وقتی فشار برداشته شود به جای اولش بر می گردد.

در اسلام بُن بست نداریم

در اسلام بن بست نداریم و همه چیز اسلام با دلیل و منطق است.

شخصی به مسجد آمد و به پیغمبر صلی الله علیه و آله عرض کرد: من دوست دارم زنا کنم. اطرافیان حضرت دست به شمشیر بردند تا او را بکشند.

حضرت فرمود: می خواهی زنا کنی؟ می خواهی زنا را حلالش کنم؟ متنهی اگر حلال شد برای همه حلال می شود و بدان اگر هتک نوامیس مردم کنی نوامیس تو هم هتک حرمت خواهند شد.

جوان فریاد زد: نه نمی خواهم به نوامیسم هتک حرمت شود. حضرت فرمود: اگر تو به نوامیس مردم تعرض کنی دیگران هم به نوامیس تو تعرض خواهند کرد. جوان عرض کرد: تا به حال این چنین فکر نکرده بودم در نظرم منفورترین کار زناست. دین ما روشش این است.

به جای تکفیر آنها را با دلیل و منطق آگاه می کنند. پیغمبر صلی الله علیه و آله و دین ما روششان این است.

مُهر تایید اعمال؛ ولایت امیرالمومنین علیه السلام

شخصی نزد امام صادق علیه السلام آمد و عرض کرد: من خدا، پیغمبر صلی الله علیه و آله و قرآن را قبول دارم و معتقدم بعد از حضرت تا قرآن هست من به شما نیازی ندارم. یعنی رُک گفت من شما را قبول ندارم. آیا حضرت گفت: او را بزنید و بیرونش کنید؟ خیر. حضرت به هشام فرمود که پاسخش را بده و با او بحث کن.

هشام با او بحث کرد و ضرورت وجود امام را بیان کرد. آن شخص نزد امام آمد و گفت امامت شما را قبول دارم و اسلام آوردم.

حضرت فرمود: تو مسلمان بودی حال که ولایت ما را قبول داری بگو ایمان آوردم، چون شرط پذیرش ایمان ولایت ائمه معصومین علیهم السلام است، مومن وقتی مومن می شود که ولایت امیرالمومنین علیه السلام را داشته باشد و طبق نص صریح قرآن و روایات اگر کسی ولایت امیرالمومنین علیه السلام را نداشته باشد هیچ کدام از اعمالش پذیرفته نیست. مُهر تایید ولایت امیرالمومنین علیه السلام است.

ائمه علیهم السلام با دلیل و منطق دشمن را جذب می کنند. اسلام دین دلیل و منطق است. گاهی از خود بپرسیم نسبت به اسلام چقدر شناخت داریم؟ نسبت به ائمه علیهم السلام چقدر شناخت داریم که با چند شبهه دلمان نلرزد.

شخصی نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آمد و گفت که من مسیحی بوده ام و مسلمان شده ام اما دو پسرم هنوز مسیحی هستند آیا آنان را به اجبار نزد شما بیاورم که مسلمان شوند که آیه لا اکراه فی الدین3نازل شد که می فرماید: حقیقت دین اسلام مشخص است که اگر برای مردم بیان کنی آنها ایمان خواهند آورد. مبنای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آگاهی دادن و معرفت به مردم است.

تقلید در اصول دین حرام است

دین و اسلام را باید از خودش به دست آورد نه از دیندارها. در فروع دین تقلید جایز است اما در اصول دین تقلید حرام است و ما در اصول پنجگانه یعنی: توحید،عدل، نبوت، امامت ومعاد، خودمان به این اصول برسیم نه با تقلید. مثلا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به مشرکین می فرمود: چرا بت میپرستید؟ آنها پاسخ میدادند: چون پدران ما بت میپرستیدند اما درباره مسلمانان، گرچه ارزشمند است که ما دینمان اسلام خود را وامدار پدران و مادران خود هستیم، مثلا نماز می خوانیم اما این دلیل از ما پذیرفته نیست و کافی نیست.

علت اینکه عده ای از دین زده می شوند چیست؟ چون شناخت وجود ندارد. به کسی که ظاهر دینی دارد نگاه می کند و او را نماد دینداری می داند اما اگر خود ما از دین به شناخت برسیم به این مرحله نخواهیم رسید.

اهمیت فوق العاده اسلام به علم آموزی

همت و سعی دین و رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله بر عالم شدن مسلمان هاست. پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: اگر دو مجلس باشد که در یکی از آنها عبادت خدا و در دیگری بحث علمی باشد من مشتاقم به مجلسی که تحصیل علم و بحث علمی دارند، بروم.

در جنگ بدر سه نوع اسیر داشتیم، عده ای ثروتمند، عده ای دیگر دانشمند و عده ای دیگر مردم عادی بودند. حضرت فرمود: به آنها اسلام را عرضه دهید اگر نپذیرفتند ثروتمندان باید مبلغی بدهند تا آزاد شوند و دانشمندان هم باید سواد خواندن و نوشتن به 10 نفر از مسلمانان بدهند.

ائمه علیهم السلام معدن و مخزن و سرچشمه علم و دانش هستند. دانش از اسلام به غرب و اروپا رفته است. تاریخ را بخوانید آندلس و اسپانیای امروز بیش از یک قرن تحت اداره اسلام بوده، کتابخانه ها و علمای اسلامی در آنجا بوده است. اروپایی که گالیله ها را آتش زد به خاطر حرف و اثبات علمی چطور می شود مهد علم؟ علم و دانش از اسلام به آنها منتقل شده است. ما به دینمان خوب عمل نکردیم چون تاکید دین روی دانش، سواد و علم کرده است.

توطئه دشمن فقط به ماهواره و ... نیست گاهی می خواهند ما را از مسیر حقیقی دور کند به اسم اهل بیت علیهم السلام. مثلا می گویند صبح تا شب گریه کن و کاری نداشته باش در دنیا چه می گذرد و از نظر علمی و مالی در مضیقه هستند و انگشت اتهام به سمت هیئات بر می گردد. برای همین امام صادق علیه السلام فرمود: زینت ما باشید؛ نه اینکه فقط گناه نکنید بلکه طوری باشید که سرتان را بالا بگیرید و بگویند: هیئتی است، عالم است و هیئتی است که عزت مند است و از نظر اجتماعی هم جایگاه دارد.

در کنار عزاداری علم آموزی هم بیاموزیم. امام صادق علیه السلام فرمود: بیزارم از اینکه جوان را غیر از دو حال ببینم یا اینکه در حال کسب علم باشد یا در حال آموزش دادن علم به دیگران باشد. یک مقدار دلمان برای جوانی، دین و مذهب و عمرمان بسوزد. سرمایه ای که داده اند را هدر ندهیم که بعد حسرتش را بخوریم.

دومین ویژگی پیغمبر(ص)؛ حریص بودن بر هدایت مردم

دومین ویژگی نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله در سوره توبه آیه 128 بیان شده است که چهار ویژگی برایش آورده است: حَریصٌ عَلَیْکُمْ؛ پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله حریص بودند اما نه به آن معنایی که ما فکر می کنیم. حرص اصرار و پافشاری کردن است، مثل تمام صفات دو بُعد مثبت و منفی دارد. حرص یک جاهایی بد است اینکه انسان در گناه، شهوت و ثروت و ... حریص باشد.

اما یک جاهایی حرص خوب است، امیرالمومنین علیه السلام در مناجات شعبانیه می فرماید: خدایا مرا به یاد و ذکر خودت حریص کن؛ حریص باشم تا یک لحظه از زندگی از یاد و نام تو غافل نباشم، به خدمت کردن به دیگران و زیارت اهل بیت علیهم السلام و ... حریص باشیم خوب است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله اصرار بر هدایت دارد و از سقوط دیگران خوشحال نمی شد لذا تمام تلاشش را برای دستگیری و هدایت گری مردم انجام دادند. انس بن مالک می گوید در جنگ اُحد به پیشانی، دست و دندان رسول خدا صلی الله علیه و آله سنگ زدند، عرض کردم یا رسول الله آنها را نفرین کن! حضرت فرمود: ای انس من برای نفرین کردن نیامده ام. لذا در همان حال دست به دعا برداشتند و برای هدایت آنها دعا فرمود و لب به نفرین باز نکرد.

تنها پیغمبری که هیچ وقت امتش را نفرین نکرد رسول خدا صلی الله علیه و آله بود. حتی در آخرین لحظات عمرشان وقتی عزرائیل برای قبض روح آمد حضرت فرمود: اجازه نمی دهم تا اینکه جبرئیل بیاید. وقتی جبرئیل آمد حضرت به او فرمود: بعد از من چه بر سر امتم می آید؟ جبرئیل برای لحظاتی رفت، وقتی بازگشت گفت: خداوند می فرماید: فردای محشر یک سمت بایست و بگو: رب امتی امتی امتی و از سوی دیگر جواب دهم رحمتی، هر که را تو بخواهی مورد رحمت و بخششم قرار دهم.

سومین ویژگی رسول خدا(ص)؛ حُسن خُلق

سومین ویژگی رسول خدا صلی الله علیه و آله اخلاق و حُسن خُلقش است. در سه جا از لحاظ قرآن رعایت اخلاق بر ما واجب است:

1- وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنا ً4 ؛ در حرف زدن انسان باید بهترین الفاظ را به کار برد و اخلاق را رعایت کند.

2- ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ 5 ؛ بدی دیگران را نباید با بدی کردن متقابل جواب دهی بلکه باید با خوبی جواب دهی.

3- وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً6 ؛ نهایت ادب و رفتار در رفتار با والدین است.

حُسن خلق در این سه مورد است.

"صبر" سه گانه پیغمبر(ص)

چهارمین ویژگی رسول خدا صلی الله علیه و آله صبر اوست آن هم سه نوع صبر؛ رمز موفقیت پیغمبر صلی الله علیه و آله صبر او بود.

1- فَاصْبِرْ عَلى ما يَقُولُونَ7 ؛ به آنچه می گویند صبر کن.

2- وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ 8 ؛ نسبت به حوادث و پیشامدهای زندگی صبر کن.

3- وَ اصْبِرْ لِحُکْمِ رَبِّکَ 9؛ نسبت به آنچه خدا برایت تعیین کرده صبر کن مثل حضرت زینب سلام الله علیها که در پاسخ یزید فرمود: غیر از زیبایی چیزی ندیدم.

استدلالی بودن دعوت، اصرار بر دستگیری و هدایت، خُلق عظیم و صبر سه گانه پیغمبر صلی الله علیه و آله چهار عامل موفقیت حضرت در دوران 23 ساله است که اگر ما از یکی از آنها پیروی کنیم در سطوح زندگی موفق خواهیم شد.

پی نوشت:

1- سوره احزاب آیه 21.

2- آیه 108 سوره یوسف

3- آیه 255 سوره بقره

4- آیه 83 سوره بقره.

5- آیه 34 سوره فصلت

6- آیه 83 سوره بقره

7- آیه 10 سوره مزمل

8- آیه 17 سوره لقمان

9- آیه 48 سوره طور

منبع:پایگاه وارث