ضرورت فراگيرى احكام
فراگيرى حكم هر كارى كه از مكلف صادر مى شود واجب است خواه از عبادات باشد يا معاملات و ...[1] مسائلى را كه انسان غالباً به آنها احتياج دارد «واجب» است ياد بگيرد.[2] اگر نياموختن مسائل شرعى به ترك واجب يا انجام حرام منجر شود انسان گناهكار است.[3]
فلسفه احكام در كلام امام رضا علیه السلام
امام رضا عليه السلام فرمود: «كُلُّ ما احَلَّ اللَّهُ تبارك و تعالى ففيه صلاح العباد و بقاءُهم و لهم اليه الحاجة و وَجَدْنا المُحَرَّم من الاشياء لا حاجة للعِباد اليه و وجدناه مفسداً و داعياً الى الفنأ و الهلاك»
آنچه را كه خداوند تبارك و تعالى حلال كرد پس در آن صلاح مردم نهفته شده و بقا و دوام جامعه به آنها بستگى دارد و مردم به آنها نياز دارند و از آنها بى نياز نخواهند شد و اما چيزهاى حرام سبب فساد جامعه خواهد شد و مردم را به طرف نابودى و هلاكت مى كشد.
احكام حرم
مسأله: مستحب است انسان براى رفتن به حرم امامان وضو بگيرد.[4]
مسأله: نماز در حرم امامان مستحب است بلكه بهتر از مسجد است و نماز در حرم مطهّر حضرت اميرالمؤمنين برابر دويست هزار نماز است.[5]
مسأله: نجس كردن حرم امامان حرام است و اگر يكى از آنها نجس شود تطهير آن واجب است[6] جايز نيست كفار در حرم و صحن هاى زيارتگاه هاى معصومين وارد شوند.[7]
س- من سواد قرآنى ندارم به حرم كه مشرف مى شوم مى خواهم خودم با امام رضا علیه السلام حرف بزنم و زيارت كنم و چون زيارتنامه نمى توانم بخوانم آيا با زبان خودم زيارت كنم قبول است؟
ج- امام معصوم علیه السلام را به هر زبانى مى توان زيارت كرد عمده توجه قلبى است ولى بهتر است از زيارت نامه هاى معتبره كه داراى مضامين و محتواى عالى است استفاده شود.
س- بوسيدن زمين حرم و عتبه مقدسه چه حكمى دارد؟
ج- مانعى ندارد.[8]
س- اگر انسان با نامحرمى به زيارت برود اشكال دارد؟
ج- رفتن به زيارت براى كسب ثواب است اگر انسان در مسير كسب ثواب گناهى مرتكب شود به پاداش مذكور نخواهد رسيد.
مسأله: انسان بايد رعايت ادب را بكند و جلوتر از قبر پيغمبر و امام نماز نخواند و چنانچه نماز خواندن بى احترامى باشد حرام است ولى نماز باطل نيست.[9]
مسأله: اگر در نماز چيزى مانند ديوار بين او و قبر مطهر باشد كه بى احترامى نشود[10] اشكال ندارد ولى فاصله شدن صندوق شريف و ضريح و پارچهاى كه روى آن افتاده كافى نيست.[11]
مسأله: نماز خواندن مقابل قبر، روى قبر، بين قبر مكروه است.[12] مستحب است هنگام ياد كردن امامان معصوم بر آنها صلوات فرستاده شود.[13]
س- دراز كشيدن و خوابيدن در مسجد و حرم امام يا امام زاده، آيا اشكال دارد؟
ج- در صورتى كه قصد بى احترامى نداشته باشد اشكال ندارد.
س: آيا دار السيادة و دارالحفاظ كه متصل به حرم رضا عليه السلام است حكم حرم و مسجد را دارد يا نه؟ و جنب و حائض مى توانند داخل آنها شوند؟
ج: حكم مسجد و حرم را ندارد.[14]
سجده بر حرم
سجده كردن براى غير خداوند متعال حرام مى باشد و جمعى از مردم عوام كه مقابل قبر امامان پيشانى را بر زمين مى گذارند، اگر براى شكر خداوند متعال باشد، اشكال ندارد و گرنه حرام است.[15] نقل شده آيت الله بروجردى در حال ورود به حرم امام رضا عليه السلام ديد طلبه اى به عنوان احترام به امام رضا عليه السلام به سجده افتاد با ديدن اين صحنه شديداً ناراحت شد و فرمود: با اين كارى كه كردى مرتكب دو گناه شدى 1- سجده براى غير خدا. 2- چون طلبه هستى عملت موجب مى شود ديگران هم از تو پيروى كنند گناه ديگرى انجام داده اى.[16]
س: بوسيدن زمين در مقابل حرم چه حكمى دارد؟
ج: بوسيدن عتبه كه عنوان سجده ندارد اشكال ندارد.[17] سجده براى نماز بر روى سنگ فرش هاى حرم و رواقها و صحن ها جايز است و مى شود بدون مهر در آن مكان ها نماز خواند.
نيابت در زيارت
مسأله: نيابت در جميع مستحبات جايز است همان طورى كه نيابت از اموات در واجبات و مستحبات لازم نيست مرد باشد. بنابراين زن مى تواند از طرف مرد در مواردى كه نيابت جايز است نيابت كند.[18]
س- آيا در حيات كسى مى توان به نيابت از او اعمال خير مثل اهداء قرآن به مساجد و ... انجام داد؟
ج: انجام اعمال خير به نيت احياء و اموات اشكال ندارد.[19]
مسأله: در صحت نيابت شرط است كه نائب قصد نيابت نمايد و لازم نيست نام آن شخص را بر زبان آورد.[20]
س- زيارت را كه به قصد خود و نيابت ديگران مى خواند آيا نمازش را نيز مى تواند به همين قصد بخواند.[21]
ج- اگر براى خود مى خواند نمازش را هم به همين قصد بخواند و اگر به نيابت از ديگران است نمازش را هم به همان قصد بخواند و قصد خود و نيابت از ديگران در يك عمل چه در زيارت و چه در نماز محل اشكال است بلى اگر قصد نيابت نكند و نيتش اين باشد كه ثواب اين زيارت يا نماز براى خود و ديگران باشد اشكال ندارد.[22]
نماز مسافر
مسأله: مسافرى قصد دارد ده روز پشت سر هم در محلى بماند يا مى داند كه بدون اختيار ده روز در محلى مى ماند در آن محل بايد نماز را تمام بخواند.[23]
مسأله: مسافرى كه مى خواهد ده روز در محلى بماند همين كه قصد كند از اذان صبح روز اول تا غروب روز دهم بماند. بايد نماز را تمام بخواند و نيز اگر قصد كند از ظهر روز اول تا ظهر روز يازدهم بماند بايد نماز را تمام بخواند.[24]
مسأله: مسافرى كه مى خواهد ده روز در محلى بماند در صورتى بايد نماز را تمام بخواند كه بخواهد تمام ده روز را در يك جا بماند. پس اگر بخواهد ده روز در مشهد و شانديز بماند بايد نماز را شكسته بخواند.[25]
مسأله: مسافرى كه مى خواهد ده روز در محلى بماند اگر از روز اول قصد داشته باشد كه در بين ده روز به اطراف آنجا برود چنانچه جايى كه مى خواهد برود در مزارع و محدوده آن محل باشد بايد در تمام ده روز نماز را تمام بخواند. ولى چنانچه بخواهد تا كمتر از چهار فرسخ برود چنانچه در نيت او باشد كه در بين ده روز فقط يك مرتبه برود و بيش از دو ساعت[26] رفتن و برگشتن او طول نكشد در همه ده روز بايد نمازش را تمام بخواند.
مسأله: كسى كه مى داند مسافر است و بايد نماز را شكسته بخواند اگر عمداً تمام بخواند نمازش باطل است و نيز اگر فراموش كند كه نماز مسافر شكسته است و تمام بخواند بايد نماز را دوباره بخواند و اگر بعد از وقت يادش بيايد بنا به احتياط واجب بايد قضا نمايد.[27] مسافرى كه نمىداند بايد نماز را شكسته بخواند اگر تمام بخواند نمازش صحيح است[28]
مسأله: كسى كه بايد نماز را تمام بخواند اگر شكسته به جا آورد در هر صورت نمازش باطل است.[29] مسأله: مسافرى كه مى داند بايد نماز را شكسته بخواند اگر به گمان اين كه سفر او كمتر از هشت فرسخ است تمام بخواند. وقتى بفهمد كه سفرش هشت فرسخ بوده نمازى را كه تمام خوانده بايد دوباره شكسته بخواند و اگر وقت هم گذشته بايد شكسته قضا نمايد.[30]
مسأله: اگر فراموش كند كه مسافر است و نماز را تمام بخواند چنانچه در وقت يادش بيايد بايد شكسته به جا آورد و اگر بعد از وقت يادش بيايد قضاى آن نماز بر او واجب نيست.[31]
مسأله: اگر مسافر مشغول نماز چهار ركعتى شود و در بين نماز يادش بيايد كه مسافر است يا متوجه شود كه سفر او هشت فرسخ است چنانچه به ركوع ركعت سوم نرفته باشد بايد نماز را دو ركعتى تمام كند و اگر به ركوع ركعت سوم رفته باشد نمازش باطل است.[32]
مسأله: مسافرى كه بايد نماز را تمام بخواند اگر به واسطه ندانستن مسأله، به نيت نماز دو ركعتى مشغول نماز شود و در بين نماز مسأله را بفهمد بايد نماز را چهار ركعتى تمام كند.[33]
مسأله- مسافرى كه بايد نمازش شكسته بخواند نماز ظهر يا عصر يا عشايش قضا شود بايد آن را دو ركعتى قضا نمايد اگر چه در غير سفر بخواهد قضاى آن را بجاى آورد.[34]
مسأله- مستحب است مسافر به اميد ثواب الهى بعد از هر نمازى كه شكسته مىخواند سى مرتبه بگويد: «سبحان الله و الحمدلله و لا اله الاالله و الله اكبر»[35]
مسأله: مسافرى كه قصد كرده ده روز در محلى بماند، اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى از اقامت منصرف شود تا وقتى كه در آنجا هست بايد نمازهاى خود را تمام بخواند.[36]
مسأله: مسافرى كه قصد كرده ده روز در محلى بماند اگر بيشتر از ده روز در آنجا بماند تا وقتى كه مسافرت نكرده بايد نمازش را تمام بخواند و لازم نيست دوباره قصد ماندن ده روز كند.[37]
مسأله: مسافرى كه قصد كرده ده روز در جايى بماند اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى بخواهد به جايى كه كمتر از چهار فرسخ است برود و برگردد به محل اقامه خود بايد نماز را تمام بخواند.[38]
س- اگر انسان چند بار پى در پى به قصد زيارت مسافرت كند و برگردد آيا نمازش تمام است.
ج- نماز مسافر تا هنگامى كه شغل محسوب نشود شكسته است. (از نظر امام خمينى قدس سره و اكثر مراجع تقليد).
س- من زنى كارمند هستم و از خودم پول دارم، براى زيارت به مشهد بدون رضايت شوهر آمده ام چون ايشان اجازه آمدن به من ندادند آيا زيارتم صحيح است؟
ج سفر شما سفر معصيت و حرام مى باشد هر چه زودتر بايد به وطنتان برگرديد اين عمل شما مورد رضايت امام رضا علیه السلام نيست چون سفرتان سفر حرام است اگر چه از ده روز كمتر در مشهد بمانيد نمازتان را بايد كامل بخوانيد.
س- آيا رفتن فرزند به سفر زيارتى بدون اطلاع والدين اشكال دارد؟
ج- براى رفتن به مسافرت اجازه گرفتن از پدر و مادر لازم نيست امّا چنانچه از رفتن او پدر و مادر اذيت مىشوند بايد كسب رضايت نمايد.[39] دو مسافر وارد خراسان شدند و خدمت حضرت رضا علیه السلام رسيدند تا حكم نمازشان را بپرسند كه آيا نماز آنها در سفر شكسته است يا تمام.
حضرت به يكى از آن دو فرمود: نماز تو دو ركعتى است و ديگرى را فرمود: نماز تو چهار ركعتى است آن دو مسافر از پاسخ امام تعجّب كردند.
امام فرمود: اما تو كه نمازت دو ركعتى است چون به سفر حلال آمده اى و هدف تو ديدار و زيارت من است و در سفر حلال نماز چهار ركعتى به صورت دو ركعتى خوانده مى شود ولى ديگرى هدفش ديدار طاغوت بوده و سفرش حرام است و در سفر حرام نماز چهار ركعتى تغيير نمى كند.[40]
مسأله: سفرى كه اسباب اذيت پدر و مادر باشد حرام است و انسان بايد در آن سفر نماز را تمام بخواند و روزه هم بگيرد.[41]
مسأله: اگر زن بدون اجازه شوهر به سفرى برود كه بر او واجب نباشد بايد نمازش را در سفر كامل بخواند.[42]
مسأله: اگر بدهكار براى فرار از دادن قرض و بدهى مسافرت نمايد بايد نمازش را تمام بخواند.[43] اگر صحرا نشين براى زيارت يا حج مسافرت كند بايد نمازش را شكسته بخواند.[44]
مسأله: كسى كه شغلش مسافرت است اگر براى كار ديگرى مثلاً براى زيارت يا حج مسافرت كند بايد نمازش را شكسته بخواند.[45] كسى كه شغلش مسافرت است اگر در غير وطن خود ده روز بماند در سفر اولى كه بعد از ده روز مى رود بايد نماز را شكسته بخواند چه از اول قصد ماندن ده روز را داشته باشد يا نداشته باشد.[46]
س- زمانى كه به مشهد آمدم قصد توقف ده روز نداشتم اما پس گذشت چهار روز تصميم گرفتم شش روز ديگر توقف نمايم. لذا مجموع مدت اقامتم ده روز مى شود آيا از روزى كه براى اقامت قصد كردم بايد نمازم را تمام بخوانم.
ج- نماز شما شكسته است و تا آخر شش روز باقى مانده بايد نماز خود را شكسته بخوانيد.
مسأله: مسافرى كه نماز ظهر و عصر و عشاء را دو ركعت مى خواند مكروه است. در اين نمازها بر كسى كه مسافر نيست اقتدا كند و كسى كه مسافر نيست مكروه است در اين نمازها به مسافر اقتدا كند.[47] «مكارم» مكروه در اينجا به معناى كمى ثواب است و گر نه نماز جماعت در هر صورت ثواب دارد.[48]
احكام مسجد
مسأله: نجس كردن زمين و سقف و بام و طرف داخل ديوار مسجد حرام است و هر كس بفهمد كه نجس شده است بايد فوراً نجاست آن را برطرف كند و احتياط واجب آن است كه طرف بيرون ديوار مسجد را هم نجس نكنند و اگر نجس شود نجاستش را برطرف نمايند مگر آن كه واقف آن را جزء مسجد قرار نداده باشد.[49]
مسأله: كافر نبايد وارد مساجد مسلمين شود.[50]
مسأله: اگر نتواند مسجد را تطهير نمايد يا كمك لازم را داشته باشد تطهير مسجد بر او واجب نيست ولى اگر بى احترامى به مسجد باشد بنابر احتياط واجب بايد به كسى كه مى تواند تطهير كند اطلاع دهد.[51] مسأله: رفتن به مسجد براى زن مستحاضه اشكال ندارد اگر چه كارهايى كه براى نماز واجب است مانند وضو و عوض كردن پنبه (نوار بهداشتى) را انجام نداده باشد.[52]
مسأله: بردن عين نجاست مانند خون در مسجد اگر بى احترامى به مسجد باشد حرام است و همچنين بردن چيزى كه نجس شده در صورتى كه بى احترامى به مسجد باشد حرام است.[53]
مسأله: تميز كردن مسجد و روشن كردن چراغ آن مستحب است و كسى كه مىخواهد مسجد برود، مستحب است خود را خوشبو كند و لباس پاكيزه بپوشد.[54]
مسأله: كسى كه سير خورده مكروه است به مسجد برود و بهتر است نمازش را در منزل بخواند.[55] همچنين با بدن و لباس و جورابى كه عرقى است و بوى نامطبوع مى دهد شايسته نيست وارد مسجد و ديگر مكانهاى مقدس وارد شود.
مسأله: وقتى انسان وارد مسجد مى شود مستحب است دو ركعت نماز به قصد تحيت و احترام مسجد بخواند. و اگر نماز واجب يا مستحب ديگرى هم بخواند كافى است.[56]
مسأله: زياد رفتن به مسجد و رفتن در مسجدى كه نمازگزار ندارد مستحب است.[57]
مسأله: كسى كه در مسجدى نشسته اگر ديگرى جاى او را غصب كند و در آن جا نماز بخواند بعضى از فقها و حضرت امام فرموده اند بنابر احتياط واجب بايد دوباره نماز را در محل ديگرى بخواند و بعضى فرموده اند نمازش صحيح است اگر چه گناه كرده است.[58]
احكام استفاده غير عبادى از مسجد
خوابيدن در مسجد
مسأله: خوابيدن در مسجد اگر انسان ناچار نباشد و صحبت كردن راجع به كارهاى دنيا مكروه است.[59] س- اگر شخصى در مسجد بخوابد و در حال خواب جنب شود آيا گناه كرده است؟
ج- با توجه به اينكه يقين به اين مسئله از قبل نداشته گناه نكرده است.[60]
نماز ميت
خواندن نماز ميت در مساجد مكروه است، ولى در مسجد الحرام مكروه نيست.[61]
دفن ميت
دفن ميت در مسجد، جايز نيست.[62]
برگزارى مجالس سوگوارى و فاتحه
اگر مسجد را براى عزادارى چادر بزنند و فرش كنند و پارچه سياه نصب كنند و وسایل چاى و پذيرايى به مسجد ببرند، در صورتى كه اين كارها به مسجد ضرر نرساند و مانع از نماز خواندن نشود اشكال ندارد.[63]
درس و بحث
س: آيا از صحن و ايوان مسجد مى توان براى كلاسهاى فرهنگى و اعتقادى به جوانان استفاده كرد، با توجه به اينكه جا براى اين امور، كم است و از ايوان مسجد هم استفاده ديگرى نمى شود؟
ج: اين امور تابع كيفيت وقف صحن و ايوان مسجد است و در اين خصوص لازم است نظر امام جماعت و هيئت امناى مسجد را جويا شد.
ياد آورى مى شود كه راهنمايى جوانان و تشكيل كلاس هاى دروس دينى با موافقت امام جماعت و هيئت امناى مسجد، امرى است مطلوب و پسنديده.[64]
شعرخوانى
خواندن شعرى كه نصيحت و مانند آن نباشد در مسجد مكروه است.[65]
نمايش فيلم
س: آيا نمايش فيلمهاى سينمايى كه از سوى وزارت ارشاد اسلامى مجوّز دارد در مسجد براى كسانى كه در جلسات قرآن شركت مى كنند شرعاً اشكال دارد؟
ج: جايز نيست مسجد را به مكان نمايش فيلمهاى سينمايى تبديل كنند ولى نمايش فيلم در وقت نياز با هماهنگى امام جماعت مسجد مانع ندارد.[66]
استفاده از وضوخانه مسجد
كسى كه نمى خواهد در مسجدى نماز بخواند، اگر نداند حوض يا وضوخانه آن را براى همه مردم وقف كرده اند يا براى كسانى كه در آنجا نماز مى خوانند، نمى تواند از حوض يا وضوخانه آن مسجد وضو بگيرد. ولى اگر معمولًا كسانى هم كه نمى خواهند در آنجا نماز بخوانند وضو مى گيرند، مى تواند در آنجا وضو بگيرد.[67]
مسأله: اگر وضو خانه مسجد، تنها براى استفاده نمازگزاران آن مسجد وقف شده باشد، استفاده كسانى كه نمى خواهند در آن مسجد نماز بخوانند، حرام است. ولى اگر ندانند كه براى استفاده همه مردم وقف شده يا فقط نمازگزاران همان مسجد، حكم مسأله قبل را دارد.[68]
تصرفات ناروا در اموال حرم
نوشتن يادگارى، خواب نامه و غيره در داخل صفحات قرآن و مفاتيح و زيارت نامه ها جايز نيست.
بيرون بردن قرآن، مفاتيح و مهر نماز از حرم مطهر يا مساجد به هتل يا مسافرخانه روا نيست، اگر چه قصد داشته باشد آنها را برگرداند و گاه اين گونه تصرفات تحت عنوان تبرك يا امانت و گرو براى توفيق زيارت مجدّد يا برآورده شدن حاجات صورت مى گيرد كه جايز نيست.
س: كسى كه مهر نماز را از مسجد يا حرم امام زاده اى برداشته آيا مى تواند آن را در حرم امام رضا علیه السلام بگذارد؟
ج: جايز نيست مهر را جابجا كند. مثلًا مهر مسجد را به مسجد ديگر ببرد بايد به جاى اول برگرداند.[69]
س: آيا مهر مسجد را مى توان به مسجد ديگر برد؟
ج: جايز نيست.[70] بايد به جاى اول برگردانده شود.
س: شخصى از حرم امام رضا علیه السلام يك روسرى برايم آورده است آيا نماز خواندن با آن صحيح است.
ج: اگر ملك خودش نيست تصرف در آن براى شما جايز نيست و بايد به حرم برگردانده شود.
ورود و توقّف جنب در حرم
مراد از حرم محوطه اى است كه ضريح مقدس و قبر مطهّر در آن قرار دارد.[71] احتياط واجب آن است كه جنب در حرم امامان توقف نكند.[72] بهجت: بلكه عبور نيز ننمايد و همچنين در رواقها[73] فاضل: اولى آن است كه حكم مسجد الحرام و مسجد پيامبر را در حرم امامان رعايت نمايد. زنجانى: رفتن در مسجد الحرام و مسجد پيامبر و حرم امامان اگر چه از يك در داخل و از در ديگر خارج شود حرام است. خامنه اى: ساختمانهايى كه ملحق به حرم و شبستانها است حكم حرم را ندارد و ورود جنب و حائض به آنجاها اشكال ندارد مگر جاهايى كه عنوان مسجد را داشته باشد.[74]
ورود و توقف حائض در حرم معصومان
1- صحنها
عبور و توقف در كليه صحنها جايز است به استثناء صحن مساجدى كه جزء مسجد محسوب مى شوند مانند مسجد گوهرشاد كه توقف در آن جايز نيست ولى عبور از آن مانعى ندارد.
2- رواقها
عبور و توقف در آنها جايز است
س: آيا داخل شدن حائض و جنب در رواقها و قسمتهاى متصل به حرم امام رضا علیه السلام جايز است؟
ج: اگر مسجد نباشد مانعى ندارد.[75]
س: آيا داخل شدن زن حائض در رواقهاى اطراف ضريح امام اشكال دارد گر چه قبر را ببيند و به ضريح نزديك باشد.
ج: مانع ندارد ولى وارد حرم نشود.[76] بعضى از فقها بنابر احتياط واجب رواقها را ملحق به حرم كرده اند همچون آيت الله بهجت[77]
3- زير گنبد و اطراف ضريح و حرم مطهر
توقف جايز نيست و عبور از آن جايز است.[78]
س: چندى پيش با اقوام و بستگان به مشهد رفته بوديم. زمان عادت ماهانه من فرا رسيده بود نمى توانستم اين مسئله را با بستگانم در ميان بگذارم در واقع خجالت مى كشيدم و با آن حال داخل حرم شدم و زيارت كردم آيا من گناهى مرتكب شده ام.
ج: رفتن به داخل حرم ائمه علیهم السلام براى زن در حال عادت حرام است، ان شاء الله توبه شما با استغفار و پشيمانى پذيرفته مى شود.
وضو
مسأله: كسى كه وضو ندارد حرام است اسم خدا را به هر زبانى كه نوشته شده باشد لمس نمايد و همچنين بنابر احتياط واجب مس اسم مبارك پيامبر صلى الله عليه و آله و ائمه علیهم السلام و حضرت زهرا علیها السلام.[79]
مسأله: تماس بدنى بدون وضو به ضريح معصومان مانعى ندارد مگر اينكه نام خدا و پيامبر صلى الله عليه و آله و امام علیه السلام باشد.
مسأله: در حرام بودن مس خطوط قرآن و اسم خداوند و ائمه فرقى بين موارد زير نيست با دست باشد يا ساير اعضاء- خط معمولى باشد يا خطهاى غير معمولى مانند خط كوفى با قلم باشد يا چاپ، برجسته باشد مانند نوشته هاى سنگى و گچ برى يا غير برجسته.
س: گاهى در وضوخانه هاى زيارتگاه ها آب وضوى ديگران با آب وضوى ما مخلوط مى شود آيا وضوى ما باطل است.
ج- وضو صحيح است و مانعى ندارد مگر كف دست با آب غير وضو مخلوط شود.
س: با توجه به اين كه واژه «رضوى» منسوب به امام رضا عليه السلام است آيا لگد كردن يا در زباله دان انداختن كاغذها و پلاستيكهايى كه روى آن جملات «محصولات آستان قدس رضوى» «كيك رضوى» بنياد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى» يا مانند آن نوشته شده از نظر شرعى اشكال دارد؟
ج: ظاهراً اينها جنبه اسمى براى آن مؤسسّات و محصولات پيدا كرده و اشكالى ندارد؛ هر چند بهتر است احترام آن رعايت شود.[80]
س: نام فاميلى بعضى از هموطنان «رضوى»، «حسينى»، «علوى» و ... برگرفته اسامى اهل بيت علیهم السلام است. حكم شرعى زير پا انداختن يا سوزاندن اوراقى كه چنين كلماتى روى آن نوشته شده چيست؟[81]
ج: مانند مسأله سابق است.
س: آيا سوزاندن يا انداختن اسامى از قبيل: خيابان امام رضا علیه السلام، ميدان امام حسين علیه السلام، مسجد موسى بن جعفر علیهما السلام از نظر شرعى حرام است؟
ج: چيزى كه نامهاى معصومين به روى آنها نوشته شده باشد احترام آنها لازم است.[82]
س: مس نامهاى تركيبى كه همراه با نام معصومين علیهم السلام است همچون غلامرضا، عليرضا، محمدرضا، حميدرضا، عبدالحسين، غلامحسين چگونه است؟
ج: مانعى ندارد.[83]
وضو در مقابل نامحرم
س: وضو گرفتن مرد در جايى كه زن نامحرم به او نگاه مى كند چه حكمى دارد؟
ج: وضو صحيح است ولى زن نبايد نگاه كند.[84]
س: در صحنهاى حرم امام رضا علیه السلام و جمعى امامزاده ها و مساجد عمومى، زنها كنار حوض در حضور نامحرم وضو مى گيرند. آيا وضوى آنها صحيح است.
ج: در فرض سؤال لازم است بدن خود را از نامحرم بپوشانند ولى در هر حال وضوى آنها صحيح است.[85] س: براى وضو گرفتن از حوض صحنهاى حرم مطهر حضرت رضا علیه السلام، به هنگام شلوغى آيا مى توانم مسح روى پا را (براى پرهيز از نگاه نامحرم) از روى جوراب بكشم؟
ج: هر چند جوراب نازك باشد نمى توانيد از روى جوراب مسح بكشيد شما براى وضو گرفتن مى توانيد از وضوخانه خواهران استفاده كنيد.
س: من در طول سفر به جهت حضور نامحرم وضو نگرفته ام و بدل از وضو تيمّم نموده و نماز خوانده ام آيا اين نمازها صحيح است؟
ج: نمازهاى شما باطل است و بايد نمازهايى را كه اين چنين خوانده ايد قضاى آن را با وضو به جا آوريد و نمازهاى قضا چون در سفر اتّفاق افتاده بايد شكسته به جا آورده شود.
مكان نمازگزار
بنابر احتياط مستحب بايد زن عقب تر از مرد بايستد و جاى سجده او از جاى ايستادن مرد كمى عقب تر باشد.[86]
شرايط نماز جماعت
هنگام برپايى نماز جماعت، شرايط زير بايد مراعات شود:
1- مأموم از امام جلوتر نايستد و احتياط واجب آن است كه كمى عقب تر بايستد.
2- جاى ايستادن امام نبايد از جاى مأموم بلندتر باشد ولى اگر مقدار كمى بلندتر باشد اشكال ندارد.[87] اگر جاى مأموم بلندتر از جاى امام باشد در صورتى كه بلندى به مقدار متعارف باشد مثل آنكه امام در صحن مسجد و مأموم در پشت بام بايستد اشكال ندارد.
3- فاصله امام و مأموم و فاصله صف ها، زياد نباشد.
مسأله: بين نمازگزار و صف جلو يا كسى كه طرف راست يا چپ او قرار دارد، بيش از يك گام بزرگ فاصله نباشد.
4- بين امام و مأموم و همچنين بين صف ها چيزى مانند ديوار يا پرده مانع نباشد ولى نصب پرده بين صفِ مردها و زن ها اشكال ندارد.[88] حاضر نشدن در نماز جماعت از روى بى اعتنايى به آن جايز نيست.[89] مسأله: اگر انسان نداند نمازى را كه امام جماعت مى خواند نماز واجب يوميه است يا نماز مستحب، نمى تواند به او اقتدا كند.[90] در اقوال نماز مانند ذكر ركوع و سجود و تشهد جلو افتادن از امام يا عقب افتادن از او اشكال ندارد. مگر در تكبيرة الاحرام ولى در اعمال نماز مانند رفتن به ركوع، سر برداشتن از ركوع، و رفتن سجده پيش افتادن جايز نيست پس اگر عمداً قبل از امام جماعت به ركوع برود يا از ركوع برخيزد يا به سجده برود معصيت كرده، گر چه نمازش صحيح است ولى عقب افتادن اگر زياد نباشد اشكال ندارد.[91] مسأله: اگر نماز همه كسانى كه در صف جلو هستند تمام شود يا همه آنها نيّت فرادا نمايند اگر فاصله صف بعد به اندازه يك قدم بزرگ نباشد نماز صف بعد به طور جماعت صحيح است و اگر بيشتر از اين مقدار باشد نماز فرادا مىشود و صحيح است.[92]
س: مسافرى كه وارد شهرهاى زيارتى، مانند مشهد و قم مى شود و ائمه جماعت را نمى شناسد وافراد موثقى را پيدا نمى كند كه از آنها اطلاع بگيرد. آيا مى تواند در جماعت شركت كند؟
ج: اگر از طريق مأمومين كمّاً و كيفاً اطمينان به عدالت امام حاصل شود اقتدا جايز و درغير اين صورت جايز نيست.[93]
س: آيا اقتدا به امام جماعت بدون شناخت واقعى او جايز است؟
ج: اگر عدالت او نزد مأموم به هر طريقى ثابت باشد اقتدا به او جايز و نماز جماعت صحيح است.[94]
س: شخص غريبى در شهرى وارد شد و براى اداى نماز به مسجد رفت و ديد جماعت برپا شده ولى اين شخص امام جماعت را نمى شناسد. آيا مى تواند به او اقتدا كند؟
ج: تا احراز عدالت امام جماعت را نكند اقتدا جايز نيست ولى اگر از اقتداى جمعى از مؤمنين ظاهرالصلاح اطمينان به عدالت امام پيدا كرد جايز است.[95]
مسأله: اگر بين جاى سجده مأموم و جاى ايستادن امام به قدر دو قدم فاصله باشد اشكال ندارد و نيز اگر بين انسان و مأمومى كه جلوى او ايستاده و به وسيله او به امام متصل است به همين مقدار فاصله باشد نمازش اشكال ندارد.[96]
مسأله: اگر مأموم به واسطه كسى كه طرف راست يا چپ او اقتدا كرده به امام متصل باشد و از جلو به امام متصل نباشد، چنانچه به اندازه دو قدم فاصله داشته باشند نمازش صحيح است.[97]
مسأله: اگر در نماز بين مأموم و امام يا بين مأموم و كسى كه مأموم به واسطه او متصل است بيشتر از يك قدم بزرگ فاصله پيدا شود نمازش فرادا مىشود و صحيح است.[98]
مسأله: اگر نماز افراد صف جلو تمام شود ادامه اقتداى كسى كه بعد از آنها ايستاده، اشكال دارد، اگر چه آن افراد بدون فاصله به نماز جماعت برگردند. بنابراين بايد مأموم در چنين شرايطى نيت فرادا كند.[99]
مسأله: افراد صف عقب تر مى توانند در صورتى كه افراد صف جلو ايستاده اند و آماده اقتدا هستند قبل از آنها تكبيرة الاحرام را بگويند.[100]
مسأله: فاصله شدن بچه هاى مميز در صف نماز جماعت تا زمانى كه علم به بطلان نمازشان نباشد ضررى ندارد.[101]
مسألة: در جايى كه واجب است مأموم در نماز جماعت قرائت بخواند مثل آنكه در دو ركعت آخر نماز اقتدا كرده باشد بايد قرائت نماز را آهسته بخواند گر چه در نماز مغرب و عشاء باشد.[102]
شركت زنان در نماز جماعت
س: آيا شارع مقدس زنان را همانند مردان به شركت در نماز جماعت مساجد يا نماز جمعه تشويق نموده است؟
ج: شركت زنان در نماز جماعت و جمعه اشكال ندارد و ثواب جماعت را دارد.[103]
س: كيفيت اتصال و عدم اتصال صفوف زنان و مردان در نماز در صورت نبودن پرده و حائل چگونه است؟
ج: زنان مى توانند پشت سر مردان بدون فاصله بايستند ولى اگر در كنار مردان بايستند سزاوار است حايلى بين آنها باشد.[104]
س: حكم شركت زنان در نماز جماعت چيست؟
ج: شركت زنان در نماز جماعت موجب بهره مندى آنان از ثواب جماعت مى گردد و فرقى از اين جهت با مردان ندارند.
درباره شركت زن ها در نماز جماعت آمده است اگر بتوانند كاملاً خود را از نامحرم حفظ كنند بهتر است در مسجد نماز بخوانند.[105]
سلام هاى بعد از نماز
آنچه در تعقيبات مشتركه نماز در مفاتيح الجنان ص16 آمده است، سلامى است براى همه ائمه معصومين علیهم السلام امّا سلام به نحو خاصى كه در بين مردم مرسوم است وارد نشده است اما از روايات مى توان مطلوبيت آن را به دست آورد.
س: معمول است بعد از نمازها به حضرت ابا عبدالله، و حضرت رضا و حضرت ولى عصر علیهم السلام سلام مى كنند آيا به اين كيفيت دستورى رسيده است؟
ج: سلام به ائمه هدى علیهم السلام مستحب است و كيفيت مزبور به قصد رجا، مانعى ندارد.[106] مكارم: سلامهاى سه گانه اى كه به سه طرف گفته مى شود دليل خاصّى ندارد ولى به نيّت اوامر مطلقه مانعى ندارد.[107] فاضل: روايات متعددى وارد شده است كه اگر نمى توانيد نزد قبور پيامبر و فاطمه زهرا و ائمه اطهار عليهم السلام حاضر شويد و از نزديك زيارت كنيد از دور با اشاره به قبور آنان سلام دهيد و زيارت كنيد و روايات دلالت دارند بر استحباب زيارت و سلام بر آنان در تمام حالات.[108]
پوشش و حجاب
مسأله: بر بانوان لازم است با پوشش كامل بدون آرايش و زينت و عطر وارد حرم شوند و نيز آنان كه دختر خردسال دارند كه به سن تكليف نرسيده لازم است با پوشش مناسب آنها را به حرم بياورند.
(مرحوم حاج شيخ عباس قمى صاحب مفاتيح الجنان در پايان بحث آداب زيارت مى فرمايد: زنهايى كه به اسم زيارت خود را آرايش نموده و با لباس هاى آن چنانى به زيارت مى روند در حقيقت زيارت آنها از عبادات آنها محسوب نمى شود بلكه از منكرات آنهاست).[109] متأسّفانه امروزه بسيارند بانوانى كه با وضع نامناسب تا درب حرم وارد مى شوند و حال معنوى زائران را از بين مى برند.
مسأله: زن بايد در موقع نماز تمام بدن و حتى سر و موى خود را بپوشاند ولى پوشاندن صورت به مقدارى كه در وضو شسته مى شود و دست تا مچ و پاها تا مچ لازم نيست.[110] اما براى آنكه يقين كند كه مقدار واجب را پوشانده بايد مقدارى از اطراف صورت و قدرى پايين تر از مچ را هم بپوشاند.[111]
مسأله: پوشيدن جورابهاى نازك كه پوست پا نمايان است حكم پوشش ندارند و خانمها بايد از پوشيدن اين گونه جورابها در مقابل نامحرم اجتناب كنند.[112]
س: پوشيدن جوراب نازك و بدن نما براى خانم ها در بيرون از منزل در برابر نامحرم چه صورت دارد؟ و بيرون گذاشتن موى سر از چادر و مقنعه توسط خانمها در ديد نامحرمان چگونه است؟
ج: فاضل، بهجت، صافى، مكارم تبريزى، سيستانى: حرام است.
خامنه اى: پوشانيدن بدن از نامحرم بر زن واجب است و چنين جورابهايى براى حجاب شرعى كفايت نمى كند و پوشيدن تمام موى سر در برابر نامحرمان واجب است.[113]
س: آيا پوشش در حال زيارت و دعا واجب است؟
ج: براى تلاوت قرآن و خواندن ادعيه و زيارات چنانچه نامحرمى در آن مكان نباشد حجاب شرعى زنان لازم نيست و اما هر جا نامحرم هست چه در حال نماز و دعا و زيارت و چه غير آن بايد خود را از نامحرم حفظ كنند و حجاب كامل را رعايت كنند.
عطر زدن
آيا براى خانمها جايز است عطر بزنند و از منزل خارج شوند؟
جواب: در روايات متعدّدى از اين كار نهى شده و ظاهر بعضى از آنها حرمت است.[114]
س: آيا نگاه كردن به كف پا يا روى پاى خانمهاى نامحرم در صورتى كه پوشش كافى نداشته باشند بدون قصد ريبه و لذت جايز است؟
ج: خير جايز نيست.[115]
س: آيا نمايان بودن كف پا و روى پا در برابر مردان نامحرم شرعاً جايز است؟
ج: جايز نيست.[116]
س: نگاه هاى اتفاقى و بدون قصد در حرم و اماكن عمومى به زنان نامحرمى كه زينت كرده اند و يا حجاب خود را كاملاً رعايت نكرده اند حرام نيست ولى بايد بلافاصله نظر را از نامحرم برگرداند.[117]
مسأله: نگاه كردن به نامحرم به قصد لذت حرام است اگر چه به وجه و كفين و يا حجم بدن او باشد.[118] نگاه كردن به بازو و يا سينه و جايى ديگر از بدن مرد نامحرمى كه لباس نامناسب پوشيده مانند آنكه لباس آستين كوتاه پوشيده باشد و يا يقه خود را باز گذاشته يا لباس نازك و بدن نما پوشيده حتى اگر بدون قصد لذت باشد حرام است.[119]
احكام امام زادگان
س: آيا براى زنى كه در حال حيض يا نفاس است دخول در حرم امام زادگان جايز است؟
ج: اگر سبب هتك نگردد جايز است.[120]
مسأله: در حرم امام زادگان نماز زيارت وارد نشده و اگر كسى بخواهد بخواند بايد دو ركعت نماز بخواند و ثواب آن را به آنان اهدا كند.[121] فقط در مورد حضرت عباس نماز زيارت وارد شده است.[122]
س: آيا در حرم امام زاده هايى كه در تهران و شهرستانها وجود دارد مى توان مثل حرم حضرت رضا علیه السلام و حضرت معصومه علیها السلام زيارت نامه خواند.
ج: به قصد رجاء مانع ندارد.[123]
اموال گمشده
مسأله: در صدق لقطه برداشتن معتبر است پس اگر غير او چيزى را ببيند و به او خبر بدهد و او هم آن را بردارد بردارنده مسئول است نه بيننده آن[124]
س: در آستان قدس رضوى، گاه هزاران كفش گمشده موجود است حكم اين كفشها را بيان فرماييد.
ج: كفشهايى كه بدون صاحب در كفشداري هاى حرم مطهر مى ماند بايد از طريق اعلام كردن به اطلاع عموم برسانند و بعد از يأس از پيدا كردن صاحبانش، آنها را به مستحقّين بدهند يا بفروشند و قيمتش را به آنها بدهند.[125]
مسأله تصرف و استفاده از كفش و لباسى كه در حرم عوض شده چه حكمى دارد؟
ج: اگر يقين دارد آن لباس يا كفش مال همان شخصى است كه لباس يا كفش او را برداشته مانعى ندارد و اگر نمى داند بايد آن را به فقير غير سيّد بدهد.[126]
نذورات حرم
مسأله: نذر الزام به كارى است به طور مخصوصى براى خداى متعال و به مجرّد نيّت منعقد نمى شود بلكه حتماً بايد با صيغه باشد و صيغه چيزى است كه مفاد آن قرار دادن فعل يا تركى بر ذمه اش است براى خداى متعال به اينكه بگويد: براى خدا بر من است كه روزه بگيريم يا گناهى را ترك نمايم.[127]
مسأله: نذر زوجه با منع زوج اگر چه متعلق به مال خودش باشد و اگر چه عمل به نذر مانع حق زوج نباشد صحيح نيست بلكه ظاهراً انعقاد آن مشروط به اذن او مى باشد و اگر به زوجه اذن بدهد و او نذر كند منعقد مى شود و زوج حق ندارد بعد از آن، آن را منحل نموده و يا از وفاى به آن منع نمايد و بنابر اظهر نذر فرزند مشروط به اذن پدرش نمى باشد و او حق انحلال و منع او از وفاى به آن را ندارد.[128]
مسأله: اگر زيارت يكى از ائمه علیهم السلام يا بعضى از صلحا را نذر كند لازم مى شود و حضور بر مزار آنها و سلام بر مورد نذر كفايت مى كند و ظاهراً غسل زيارت و نماز آن اگر در نذر ذكر نشده اند واجب نمى باشد و اگر امامى را تعيين كند زيارت غير او كافى نمى باشد اگر چه زيارت آن ديگرى افضل باشد و اگر زمانى را براى زيارت تعيين كند متعين مى شود پس اگر عمداً در وقتش آن را ترك نمايد، كفّاره بر او واجب مىشود.[129]
مسألة: شخصى نذرى كرده است و مقدار نذر را مى داند ولى در مورد محل و مكان مصرف نذر مردّد بين سه مكان است مثلًا حرم حضرت رضا عليه السلام، يا حضرت معصومه علیها السلام يا حضرت عبدالعظيم عليه السلام. تكليف اين شخص چيست؟
ج: اگر مبلغ نذر جزئى است احتياط آن است كه در هر يك از سه مورد آن مقدار را مصرف كند و اگر مبلغ و مقدار قابل توجّهى است مى تواند قرعه بزند و مطابق آن عمل كند.[130]
س: گوسفندى كه نذر امام زاده شده است چگونه بايد مصرف شود؟ آيا خود نذر كننده مى تواند استفاده كند؟
ج: گوسفندى را كه نذر امام زاده كرده بايد گوشت آن را به زوّار و فقراى آن محل بدهد و چنانچه خودش نيز جزء زوار باشد مى تواند سهمى از آن بردارد.[131]
مسأله: اگر گوسفندى را براى زيارتگاهى نذر كند عائدات آن تابع آن مىباشد.[132]
مسأله: صيغه نذر را هر چند به زبان فارسى خوانده باشد تغيير دادن آن جايز نيست و اگر نخوانده است تغيير مانعى ندارد.[133]
مسأله: اگر نذر كند كه به زيارت يكى از امامان مثلاً به زيارت حضرت اباعبدالله علیه السلام مشرف شود چنانچه به زيارت امام ديگر برود كافى نيست.[134]
مسأله: اگر براى حرم يكى از امامان يا امام زادگان چيزى نذر كند بايد آن را به مصارف حرم برساند. از قبيل فرش و پرده و روشنايى و اگر براى امام يا امام زاده نذر كند مى تواند به خدّامى كه مشغول خدمت هستند بدهد چنانچه مى تواند به مصارف حرم يا ساير كارهاى خير به قصد بازگشت ثواب آن به نذر براى اوست برساند.[135]
مسأله: اگر براى خود امام چيزى نذر كند چنانچه مصرف معيّنى را قصد كرده بايد به همان مصرف برساند و اگر مصرف معيّنى را قصد نكرده، بايد به فقراء و زوّار بدهد يا مسجد و مانند آن بسازد و ثواب آن را هديه آن امام نمايد و همچنين است اگر چيزى را براى امام زاده اى نذر كند.[136]
مسأله: اگر زائر نذر كند پول يا چيزى را خودش در ضريح مطهر بيندازد بايد اگر ممكن است اين كار را بكند و اگر نمى تواند نايب بگيرد.
مسأله: اگر نذر كند پول يا چيزى در ضريح انداخته شود لازم نيست خودش اين كار را بكند مى تواند ديگرى هم انجام دهد.
مسأله: اگر نذر كرده پول يا چيزى را به حرم مطهر بيندازد لازم نيست در ضريح بيندازد مى تواند به دفاتر دريافت نذورات حرم بدهد و رسيد دريافت كند.
س: آيا مى توان در سفر، نذر روزه مستحبى كرد؟ مثلًا در راه مشهد يا پس از رسيدن به آنجا بدون قصد اقامت نذر روزه مستحب كرد؟
ج: خير.[137]
س: شخصى نذر كرده تا پنج سال عيد قربان در حرم امام رضا عليه السلام باشد در اين فاصله اگر او مستطيع شد حج رفتن بر او واجب است يا حرم رفتن امام رضا علیه السلام؟
ج: واجب است به حجى كه مستطيع شده برود.[138]
س: آيا مى شود پيش از رسيدن وقت يا برآورده شدن حاجت نذر را به هم بزند؟
ج: نذر صحيح قابل بر هم زدن نيست بلكه وفاى به آن لازم است هر چند زمان عمل هنوز فرا نرسيده باشد و قابل تغيير هم نيست.[139]
س: اگر كسى روز معيّنى را نذر كرده در حرم امام رضا علیه السلام روزه بگيرد اگر كمتر از ده روز بخواهد بماند. آيا مىتواند روزه بگيرد؟
ج: بلى.
وقف
مسأله: اگر در صحن يكى از امامان يا امام زادگان كه سابقاً قبرستان بوده حوض يا نهر بسازند چنانچه انسان نداند كه زمين صحن را براى قبرستان وقف كرده اند وضو گرفتن در آن حوض اشكال ندارد.[140]
مسأله: در وقف مانند مساجد و مقابر و قنديلهاى زيارتگاه ها و .. خلاصه هر چيزى كه براى مصلحت عموم حبس باشد معاطات كفايت مى كند.
پس اگر ساختمانى را به عنوان مسجد بسازد و براى عموم اذن بدهد كه درآن نماز بخوانند و بعضى از مردم در آن نماز بخوانند در وقف آن كافى است و مسجد مى شود.[141]
مصرف درآمدهاى حرم
س: بقاع متبرّكه معمولاً درآمدهايى دارد چه از طريق وجوهات و موقوفات و چه از طريق نذورات و هدايايى كه علاقه مندان مى پردازند.
لطفاً بفرماييد اين درآمدها را در چه راه هايى مى توان مصرف كرد و راه هايى كه معمولًا به نظر مى رسد عبارتند از تعمير و توسعه بقعه، تأمين وسائل رفاهى زوّار، تزيين و طلاكارى ضريح و دربها، مصارف عامّ المنفعه كمك به افراد بى بضاعت. درمان محتاجان، امور فرهنگى و تبليغى و غير اينها بفرماييد كدام يك از اينها مجاز و اولى است؟
ج: بعد از تعمير، در مطلق امور خيريّه مى توان مصرف نمود و بهتر است مراعات حال زوّار بشود.[142]
مسائل متفرقه
س: آيا پولى كه جهت زيارت و مسافرت كنار گذاشته مى شود خمس دارد؟
ج: اگر قبل از پايان سال مصرف شود خمس ندارد امّا اگر با اين پول سال ديگر به زيارت برود خمس دارد.
س: ادعيه و زيارات مفاتيح الجنان را آيا مى توان به قصد استحباب خواند؟
ج: كتاب شريف مفاتيح الجنان از كتابهاى معتبر و مورد اعتماد است و مطالب آن از منابع معتبره نقل شده و بيشتر آنها داراى سند معتبر است و كسانى كه قدرت تشخيص سند ندارند بهتر اين است كه آنها را به قصد رجاء بخوانند.[143]
مسأله: اگر مسلمانى به يكى از دوازده امام دشنام دهد يا با آنان دشمنى داشته باشد نجس است.[144]
س: طلبيدن حاجت از خدا به واسطه اهل بيت علیهم السلام بهتر است يا بدون هيچ واسطه اى؟
ج: قرآن مى فرمايد: «وابْتغوا اليه الوسيلۀ» و اهل بيت علیهم السلام بهترين وسيله براى طلب حاجت از خداوند متعال هستند.[145]
س: از خدا و امام و صاحب قبرهاى مقدس حاجت خواستن چطور است؟
ج: طلب كردن حاجت از خدا و شفيع و وسيله قرار دادن اهل بيت علیهم السلام از مطلوبات شرعيه است.[146]
س: رفتن به زيارتگاه هايى كه نمى دانيم از لحاظ سنديت معتبرند يا نه، آيا اشكال دارد؟
ج: اگر به قصد ثواب و اين كه به طور كلى زيارت قبور مؤمنين مستحب است اشكال ندارد.
س: آيا هديه كردن ثواب عمل واجب به حضرات ائمه معصومين علیهم السلام جائز است؟ و در صورت جواز آيا اين نماز كفايت از تكليف شرعى مى كند؟
ج: اين عمل كه قصد اهداء ثواب است براى معصومين با به جا آوردن نماز واجب منافات ندارد.[147]
س: تكرار قسمتى از دعاها چه حكمى دارد؟
ج: تكرار اشكال ندارد ولى در دعاهاى مأثوره اگر بخواهد به قصد ورود و دستور آن از معصومين بخواند بايد به همان نحو كه وارد شده بخواند.[148]
س: خواندن قرآن و دعا به زبان غير عربى چه حكمى دارد؟
ج: قرائت سور و آيات قرآن و ادعيه مأثوره به نيت تحصيل ثواب مخصوص منوط به قرائت متن عربى است.[149]
[1] عروة الوثقى، ج 1، ص 11، م 29.
[2] توضيح المسائل امام، م 11.
[3] اجوبة الاستفتائات، ج 1، ص 2.
[4] توضيح المسائل مراجع، ج 1، مسأله 322، ص 200.
[5] همان، ج 1، مسأله 895.
[6] همان، ج 1، م 904.
[7] تحرير الوسيله، ج 2، ص 505، م 9 فى احكام الابنيه.
[8] استفتائات جديد، جواد تبريزى ص 53. س 2202.
[9] عروة الوثقى، مكان مصلى السابع تحرير الوسيله، ج 1، ص 149.
[10] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 515، م 884.
[11] همان، م 885، مكان نمازگزار.
[12] همان، م 898.
[13] عروة الوثقى، ج 1، فصل 37، م 70.
[14] مجمع المسائل آية اللَّه گلپايگانى، ج 1، ص 156.
[15] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 1090 سجده.
مكارم: اگر به قصد سجده براى امام باشد فعل حرام است اگر براى شكر خدا باشد اشكال ندارد. ولى اگر در نظر بينندگان چنين نشان دهد كه سجده براى امام است يا بهانه به دست دشمنان دهد اشكال دارد.
صافى: سجده در مقابل قبر امامان جايز نيست مگر اينكه سجده شكر باشد. جامع الاحكام، ج 1، ص 74، س 241.
و اگر طورى باشد كه موجب وهن مذهب باشد جائز نيست. همان مدرك، س 244.
[16] مجله حوزه، شماره 44، ص 140.
[17] جامع الاحكام صافى، ج 1، ص 76، س 244.
[18] عروة الوثقى، ج 2، ص 506، م 5.
[19] استفتائات جديد مكارم، ج 1، ص 1654، ص 57.
[20] همان، م 7.
[21] منهاج الصالحين سيستانى، ج 1، ص 252، و تجوز النيابه.
[22] جامع الاحكام صافى، ج 1، ص 105، س 375.
[23] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 742.
[24] همان مدرك، م 1366.
[25] همان مدرك، م 1337.
[26] بهجت اگر مسافر از محلى كه قصد ده روز كرده به كمتر از حد مسافت شرعى برود چنانچه قسمت عمده روز را در محل اقامت باشد كافى است و نمازش تمام است. توضيح المسائل، مراجع، ج 1، م 1338. ص 744.
[27] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 754، م 1358 و مسأله 1357.
[28] همان، م 1362.
[29] توضيح امام، م 1363.
[30] همان، م 1361.
[31] همان، م 1361.
[32] توضيح المسائل، مراجع، ج 1، ص 756، م 1364.
[33] همان، م 1366.
[34] همان، م 1368.
[35] همان، م 1369.
[36] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 1343.
[37] همان، 1347.
[38] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 1349.
[39] توضيح المسائل مراجع: ج 1، مسأله 1295.
[40] وسائل الشيعه، ج 5، ص 510.
[41] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 720، م 1295.
[42] همان، ص 720 شرط پنجم.
[43] همان، م 1297.
[44] همان، م 1306.
[45] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 727، م 1307.
[46] همان، م 1313.
[47] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 1490.
[48] همان ذيل، م 1488.
[49] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 523، م 900.
[50] همان.
[51] همان، م 901.
[52] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 240، م 428. سيستانى- تبريزى- فاضل اگر مستحاضه غسلهاى واجب خود را به جا آورده رفتن به مسجد و توقف در آن و خواندن سوره هاى سجده بر او مانعى ندارد. همان مدرك.
[53] بهجت: گذاشتن لباس نجس و ساير چيزهاى نجس و متنجس در مسجد در صورتى كه نجاست آن به مسجد سرايت نكند و موجب بى احترامى به آن نباشد مانعى ندارد،
مكارم: بردن عين نجاست مانند خون و بول در مسجد حرام است هر چند بى احترامى به مسجد نباشد مگر چيز جزئى كه گاه در لباس و بدن شخص وارد شونده است امّا بردن متنجس (چيزى كه نجس شده مانند لباس و كفش نجس) در صورتى كه بى احترامى به مسجد نباشد و سبب آلودگى مسجد نيز نشود حرام نيست. همان، ج 1، ص 524.
[54] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 912.
[55] استفتائات مكارم، ج 2، ص 92، س 205.
[56] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 529، مكان نمازگزار، م 913.
[57] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 522، م 896.
[58] توضيح المسائل مراجع، ج 1، مسأله 868.
[59] توضيح المسائل مراجع، ج 1، مكان نمازگزار، م 914.
[60] استفتائات مكارم، ج 2، ص 92، س 204.
[61] توضيح المسائل امام خمينى، م 612.
[62] توضيح المسائل، م 622، اجوبة الاستفتائات، ج 1، ص 125، س 418.
[63] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 907.
[64] اجوبة الاستفتائات، ج 1، ص 120، س 405.
[65] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 914.
[66] اجوبة الاستفتائات، ج 1، ص 122، س 409.
[67] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 269.
[68] همان، م 64.
[69] استفتائات امام، ج 2، ص 345، م 260- جامع المسائل فاضل، ج 1، س 304.
[70] استفتائات، ج 3، س 10، ص 572.
[71] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 226، اجوبة الاستفتائات، س 423.
[72] همان، ص 225، م 335.
[73] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 226.
[74] اجوبة الاستفتائات، ج 1، ص 131، س 442.
[75] جامع المسائل فاضل، ج 1، ص 60، ص 171.
[76] استفتائات جديد مكارم، ج 1، س 84.
[77] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 226.
[78] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 225، م 355.
[79] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 199، م 319.
سيستانى، تبريز، زنجانى بهتر آن است كه اسم مبارك پيامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و ائمه علیهم السلام و حضرت زهرا علیها السلام را هم مسّ ننمايد.
[80] استفتائات جديد مكارم، ج 3، س 130.
[81] همان، س 131.
[82] همان، س 132.
[83] استفتائات جديد مكارم، ج 3، ص 132.
[84] جامع المسائل فاضل، ج 1، ص 51، س 133.
[85] همان، س 134.
[86] تبريزى، بايد بين مرد و زن در حال نماز اقلّاً مقدار يك وجب فاصله باشد.
مكارم، فاضل: اگر زن جلوتر يا مساوى مرد بايستد نمازش باطل است و در اين حكم بين محرم و نامحرم يا زن و شوهر نيست ولى اگر ميان مرد و زن ديوار يا پرده باشد يا به اندازه پنج متر فاصله باشد اشكال ندارد.
بهجت: نماز خواندن زن جلوتر از مرد يا مساوى و همدوش بامرد مكروه است مگر آنكه بين آن دو چيزى مانند پرده و مانند آن حائل شود و يا اين كه بين آن دو مقدار حداقل يك وجب فاصله باشد. توضيح المسائل مراجع، ج 1:، م 886.
[87] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 1415.
[88] عروة الوثقى، ج 1، ص 777، فصل 46. توضيح المسائل مراجع، م 1415، 1433- 1432.
[89] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 1399 الى 1404
[90] توضيح المسائل امام، م 1410.
[91] توضيح المسائل، م 1467 الى 1469.
[92] توضيح المسائل امام، م 1438.
[93] جامع المسائل فاضل، ج 1، عدالت امام جماعت، ص 115 س 405.
[94] اجوبة الاستفتائات، ج 1، س 576.
[95] همان، س 402.
[96] توضيح المسائل مراجع، مسأله 1414.
[97] همان م، 143.
[98] همان، م 1437.
[99] تحرير الوسيله فى شرايط الجماعة، م 7.
[100] همان، م 9.
[101] عروة الوثقى، ج 1 فى شرائط صلاة الجماعة، م 22.
[102] تحرير الوسيله، ج 1 فى احكام الجماعة، مسأله 7.
[103] اجوبة الاستفتائات، س 615، س 613، ج 1 ص 176؛ استغنانات جديد مكارم، ج 2، ص 122، س 319.
[104] اجوبة الاستفتائات، ج 1، ص 177.
[105] توضيح المسائل امام، م 894.
[106] استفتائات امام، ج 1، س 88.
[107] استفتائات جديد، ج 1، مكارم ص 84، س 272.
[108] وسائل الشيعه، ج 10، ص 263 و 452 جواهر الكلام، ج 20، ص 100، جامع المسائل الفاضل، ج 2، ص 110، س 323.
[109] مفاتيح الجنان، ص 635.
[110] بهجت، سيستانى، تبريزى، زنجانى، مكارم، احتياط مستحب آن است كه كف پاها را هم بپوشانند. توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 462.
[111] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 463.
[112] احكام روابط زن و مرد ص 67، دفتر تبليغات قم.
[113] مسائل جديد، ج 1، ص 32 سيد محسن محمودى.
[114] احكام بانوان، مكارم، ص 241، س 869، وسائل الشيعه ج 14، ص 113، ب 80.
[115] احكام روابط زن و مرد، ص 26، سيد مسعود معصومى.
[116] احكام روابط زن و مرد، ص 63.
[117] همان مدرك.
[118] احكام روابط زن و مرد، ص 27.
[119] احكام روابط زن و مرد، ص 40.
[120] توضيح المسائل مراجع، ج 2، ص 292، جامع المسائل فاضل، ج 1، س 169، اجوبة المسائل خامنه اى، ج 1، س 241.
[121] جامع الاحكام صافى، ج 1، ص 105، س 374.
[122] جامع الاحكام صافى، ج 1، ص 374.
[123] كليات مفاتيح الجنان، ص 766.
[124] تحرير الوسيله، ج 2، لقطه م 2.
[125] استفتائات جديد مكارم، ج 1، ص 271، س 953.
[126] همان.
[127] تحرير الوسيله، ج 2، م 1.
[128] همان، م 4.
[129] همان، م 15.
[130] استفتائات جديد مكارم، ج 1، ص 279، س 1007.
[131] همان، س 1012.
[132] ( 1)-/ تحرير الوسيله، نذر، ج 2، م 22.
[133] استفتائات جديد مكارم، ج 1، ص 291، س 1013.
[134] توضيح المسائل مراجع، م 2660.
[135] همان، م 2662.
[136] همان، م 2663.
[137] جامع المسائل فاضل، ج 1، س 584.
[138] استفتائات جديد، ميرزا جواد تبريزى، س 1727، ص 389.
[139] استفتائات جديد، جواد تبريزى، ص 390، س 1733.
[140] توضيح المسائل امام، م 275
[141] تحريرالوسيله، ج 2، ص 63، مسأله 3.
[142] استفتائات امام، ج 3، س 16، ص 574.
[143] جامع المسائل فاضل، ج 2، ص 573، س 1616.
[144] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 87، م 110.
[145] استفتائات جديد، ص 53 تبريزى، س 2199، انتشارات سرور.
[146] همان، س 2201، ص 53.
[147] استفتائات جديد، ميرزا جواد تبريزى، ص 505، س 2211 «و يجوز اهداء ثواب العمل الى الاحياء و الاموات فى الواجبات و المستحبات»، منهاج الصالحين سيستانى، ج 1، ص 252.
[148] استفتائات امام، ج 3، ص 619، س 157.
