توصیه اسلام به آسان گیری و مدارا کردن با مردم
 
پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: «هر کس در ماه مبارک رمضان به زیردستان و خدمت گذارانش سخت گیر نباشید و به آنها مهلت بدهد خدای متعال هم حساب آخرت و قیامت را به او راحت خواهد گرفت». در حدیث دیگری فرمودند: «من بر دین راحت و سهلی مبعوث شدم».(ذکری، شهید اول، ج2، ص44) در آیات مربوط به ماه مبارک رمضان داریم که «يُريدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ» (بقره : 185). و در دنباله این آیه می فرماید: «وَلايُريدُ بِكُمُ الْعُسْرَ» خدا سخت گیر نیست آسان می گیرد. اولاً خدای متعال می توانست پنجاه رکعت نماز واجب کند اما هفده رکعت واجب کرد، می توانست شش ماه روزه واجب کند اما یک ماه واجب کرد خیلی چیزها را مستحب قرار داده به میل و اختیار شما گذاشته است. پیامبر به بعضی از فرستنده ها که به یمن می فرستاد می فرمودند: سخت نگیرید شما هم آسان بگیرید، دین ما دین آسانی است خدای ما آسان می گیرد «يُريدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ». خدای متعال می فرماید: پیرمردها و پیرزن هایی که نمی توانند روزه بگیرند یا برایشان مشقت دارد نگیرند، به مریض ها و مسافرها اجازه رخصت داده و فرموده حتماً هم این رخصت را باید استفاده بکنید. یعنی اگر کسی که در مسافرت نمازش شکسته می شود روزه اش را نباید بگیرد، اگر بگیرد حرام است و مرتکب گناه شده است، یعنی انسان باید رخصت هایش را انجام بدهد. جایی که خدا آسانی قرار داده ما باید از آن آسانی ها استفاده بکنیم. در هر حال خدا و پیامبرش سخت گیر نیستند ما هم سخت گیر نباشیم، دین ما دین راحتی است ما هم به دیگران فشار نیاوریم. پیامبر می فرماید: من اهل تکلف نیستم. «وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَكَلِّفينَ». تکلف یعنی این که انسان بیش از طاقت و توانش در عبادت به خودش فشار بیاورد. در جمله دیگر می فرمایند: «انا و الاتقياء من امّتى براء من التّكلّف» (محمد تقی فلسفی/ الحديت-روايات تربيتى/ ج 1/ ص : 226). من و پرهیزگاران امتم از تکلف بیزاریم. یعنی در زندگی به خودمان و دیگران زور نگوییم، فشار نیاوریم. ما حق نداریم زیاد عبادت بکنیم و خودمان را خسته کنیم، زیاد درس بخوانیم و از علم و درس زده بشویم. یکی از چیزهایی که مورد ابتلای خیلی از مردم هست چشم و هم چشمی و به همدیگر نگاه کردن است. هر کسی در توان خودش باید حرکت بکند، به قول یکی از شعراء:
 
تکلف گر نباشد خوش توان زیست
 
تعلق گر نباشد خوش توان مرد
 
آفت جامعه
 
یکی از چیزهایی که آفت جامعه ما هست و مردم را در فشار و مخمصه قرار داده تشریفات و تجملات و تکلفات زندگی است. حالا یک آدم ثروتمند می تواند یک جهاز مفصل تهیه کند، خانه کذایی تهیه کند، آیا این کار در توان من هم هست که انجام بدهم اگر نیست چرا من به خودم فشار بیاورم پایم را به اندازه گلیم خودم دراز بکنم قانع و راضی باشم قرض بیش از اندازه به خودم و به دیگران تحمیل نکنم. کسی که می تواند 50 کیلو بار بلند کند بیاید 100 کیلو بلند کند، این هم به وجودش صدمه می زند و هم گناه کبیره است. به قول یک آقایی که می گفت: ما از هر بانکی الّا از بانک خون وام گرفتیم. این که انسان برای خودش قرض روی قرض، تکلف روی تکلیف درست بکند خودش و دیگران را به زحمت بیندازد خدا این را دوست ندارد. پیامبر خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم معمولاً مطالب را می فرمودند اما بعضی جاها برای این که بهتر در ذهن اصحاب و یاران بماند به صورت سؤال مطرح می کردند یک بار که در جمع اصحاب نشسته بودند فرمودند: «أَلَا أُخْبِرُكُمْ بِمَنْ يَحْرُمُ عَلَيْهِ النَّارُ غَداً» (شیخ صدوق/ أمالي الصدوق/ ص:319). آیا خبر ندهم آتش جهنم بر چه کسی حرام است؟ این تعبیر، خیلی تعبیر زیبایی است یعنی یک عده ای هستند که خدای متعال مهر زده که این ها در آتش جهنم نروند حتی اگر به طرف آتش هم بروند این ها را برمی گردانند یعنی به خاطر آن اعمال و صفات یک عصمتی، سپری بینشان ایجاد شده که اگر بخواهند به طرف آتش جهنم بروند ملائکه آن ها را نمی گذارند در جهنم را می بندند. پیامبر فرمودند: «أَلَا أُخْبِرُكُمْ بِمَنْ يَحْرُمُ عَلَيْهِ النَّارُ غَداً». آیا خبر ندهم آتش جهنم بر چه کسانی حرام است؟ اصحاب عرض کردند یا رسول الله نمی دانیم. حضرت فرمودند: «الْهَيِّنُ الْقَرِيبُ اللَّيِّنُ السَّهْل» (شیخ صدوق/ أمالي الصدوق/ ص:319). بر کسانی که هین و لین هستند یعنی کسانی که در زندگی بر خودشان و دیگران آسان می گیرند. «وَعِبادُ الرَّحْمنِ الَّذينَ يَمْشُونَ عَلَى الْأَرْضِ هَوْناً»(فرقان : 63) یعنی عبادالرحمان آرام و راحت راه می روند دنبال چشم و هم چشمی و دنبال شهرت های بی خودی نیستند. ولی بعضی به خاطر مدرک دنیا خودشان را به آب و آتش می زنند. در زندگی در راه رفتن ظاهری و باطنی و هم در مسائل اقتصادی آرامش داشته باشید.
 
رهرو آن نیست گهی تند و گهی خسته رود
 
رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود
 
منی که توان یک صفحه دعا خواندن را دارم حق ندارم ده صفحه بخوانم. من می توانم فلان مدرک را بگیرم و برای مدرک بالاتر استعداد و هوشش را ندارم یا امکاناتش فراهم نیست حق ندارم به خودم فشار بیاورم. دین ما دین فشار و خشونت، دین تجمل و تکلف نیست. «الْهَيِّنُ» یعنی هم بر خودت و هم بر دیگران آسان بگیر. انسان باید کارهایش را روی روال عادی انجام بدهد. یک ماشین که می تواند یک تن بار حمل بکند ما دو تن بار بارش کنیم فنر آن ماشین می شکند کمک هایش خراب می شود همه وجود آن ماشین از بین می رود. انسان ها هم همین طورند، خداوند به اندازه و توان هر کسی از او کار می خواهد. به قول خواجه حافظ که می فرماید:
 
گفت آسان گیر بر خود کارها کز روی طبع
 
سخت می گیرد جهان بر مردمان سخت کوش
 
دوش بـا مـن گـفـت کاردانـی تـیـزهـوش
 
وز شـمـا نشـاید پنـهـان کـرد سـر می فـروش
 
عواقب سخت گیری کردن به دیگران
 
کسانی که به خودشان و دیگران سخت می گیرند خدا هم روز قیامت به آن ها سخت خواهد گرفت. روایت داریم در آقایی و ریاست طمع نکنید کسی که به فکر اعمال ریز و درشتش است هیچ وقت رئیس و سرپرست نمی شود مدیر و مدبر نمی شود. مدیر یعنی مدارا کننده، سرپرست یعنی کسی که درمسائل ریز گیر ندهد به مسائل کلان فکر بکند این قدر خرده گیر نباشد، ریز بین نباشد، که همه اش به مسائل ریز بپردازد یا مسائل ریز را زیر ذره بین بگیرد.
 
آسان گیر بر خود کارها کز روی طبع
 
سخت می گیرد جهان بر مردمان سخت کوش
 
پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم می فرماید: کسی که به زیر دستانش در این ماه آسان بگیرد سخت گیری نکند خدا هم بر او آسان می گیرد. خداوند در قرآن می فرماید: «فَسَوْفَ يحُاسَبُ حِسَابًا يَسِيرًا وَ يَنقَلِبُ إِلىَ أَهْلِهِ مَسْرُورًا»(الانشقاق: 8،9). کسی که به مردم آسان بگیرد خداوند هم حساب او بسيار آسان كند، و او هم با سرور و شادمانی به پیش خويشان و كسانش می رود و آن هایی که خداوند به آن ها سخت می گیرد اهل جهنم می شوند.
 
پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: می دانید آتش جهنم بر چه کسانی حرام است؟ بر آدم آسان گیر و کسانی که در معاشرتشان نرم و ملایمند، تند و خشن نیستند. کسانی که در زندگی آسان گیر و نرمند قطعاً آتش جهنم به آن ها اثر نمی کند یعنی از همین حالا آتش به آنها راه ندارد قیامت هم ندارد و این ها قطعاً اهل بهشتند. پس اگر کسی می خواهد اهل بهشت باشد و این ماه رمضان برایش مفید باشد به خانواده اش، به زیر دستانش، به شاگردانش سخت نگیرد تا خدا هم بر او آسان بگیرد. امیدواریم که به حق محمد و آل محمد این ماه مبارک رمضان ماه آخر عمر ما نباشد و همه ما از برکات این ماه عزیز بهره مند شویم