«قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم لِجَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ يَا جَابِرُ هَذَا شَهْرُ رَمَضَانَ مَنْ صَامَ نَهَارَهُ وَ قَامَ وِرْداً مِنْ لَيْلِهِ وَ عَفَّ بَطْنُهُ وَ فَرْجُهُ وَ كَفَّ لِسَانَهُ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَخُرُوجِهِ مِنَ الشَّهْرِ فَقَالَ جَابِرٌ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَحْسَنَ هَذَا الْحَدِيثَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَا جَابِرُ وَ مَا أَشَدَّ هَذِهِ الشُّرُوطَ»[1]
 
برکات ذکر صلوات
 
ذکر صلوات در همه اوقات و شرائط بهترین عبادت است. این ذکر شریف در شب و روز جمعه و در ماه رمضان تأکید بیشتر شده است. پیامبر سلام الله علیه و آله فرمودند: کسی که در ماه رمضان زیاد صلوات بفرستد، خدای متعال روزی که میزان حسنات سبک است، میزان حسنات او را سنگین خواهد کرد. که اگر میزان حسنات سنگین بشود، «فَأَمَّا مَن ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ فَهُوَ فىِ عِيشَةٍ رَّاضِيَةٍ»[2] در خوشی کامل در بهشت خواهد بود و اگر میزان حسنات سبک باشد، در جهنم خواهد شد. در یک روایت دیگری پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم می فرماید: «انّي عند المیزان» من در کنار میزان در جای سنجش اعمال می ایستم، اگر کسی از امت من میزان حسناتش سبک باشد، ولی در دنیا بر صلوات مداومت داشته باشد، ثواب صلوات ها را در نامه اعمالش خواهم گذاشت و میزان اعمالش را سنگین خواهم کرد. روایت داریم: افضل اعمال مستحبی در شب و روز جمعه همین ذکر است.
 
خودسازی، پله اول هدایت دیگران
 
ما چند تا ماه رمضان بیشتر مهمان خدا نیستیم. در همه عمرمان در هر سال یک ماه مهمان ویژه خدا هستیم. باید حداکثر استفاده را داشته باشیم. بزرگان ما مقید بودند که کارهای متفرقه، کارهایی که غفلت زا هستند را در ماه رمضان کم می کردند. امام ملاقات های عمومی را در ماه رمضان تعطیل می کردند. امام در هر سه روز یک بار قرآن را ختم می کردند. هر چه قدر ارتباط با خدا بیشتر باشد، از امت هم بیشتر می تواند دست گیری کند. خیرش هم به دیگران بیشتر می رسد. آقا امیرالمومنین سلام الله علیه می فرماید: «خیرالناس للناس خیرهم لنفسه» کسی می تواند خیر بیشتر به مردم برساند، اول خیر خودش را بسازد. اول رابطه خودش را درست کند. اگر امام خودش را نمی ساخت، أيا می توانست در دیگران اثر بگذارد؟ قطعا نمی توانست.
 
پشت یک ماشین جمله قشنگی نوشته شده بود. نوشته بود: من یکی اگر خوب بشوم خیلی خوب می شود. این حرف مفاد چند تا روایت و حدیث است. ما مشکل بزرگ مان این است که همه اش به دیگران امر می کنیم. به همه می گوییم خوب باش. خودمان چی؟ به بزرگی گفتند: چرا شما سخنرانی نمی کنید؟ فرمود: دو تا آیه در قرآن هست که زبان من را بسته است. آیه اول: خدای متعال می فرماید: «أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ»[3] دیگران را امر به خوبی می کنید، ولی خودتان را فراموش می کنید؟ آیه دیگر «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ»[4] خدای متعال می فرماید: ای کسانی که ایمان آوردید چرا چیزی را که عمل نمی کنید، به دیگران می گویید. یا وعده هایی که می دهیم ولی عمل نمی کنیم. متأسفانه در جامعه ما خلف وعده برایمان خیلی آسان هست. یکی از گناهان کبیره خلف وعده است «إِنَّ اللَّهَ يُصْلِحُ بِصَلَاحِ الْعَبْدِ وُلْدَهُ وَ وُلْدَ وُلْدِهِ وَ يَحْفَظُهُ فِي دُوَيْرَتِهِ وَ الدُّورَ حَوْلَهُ مَا دَامَ فِيهِمْ»[5] اگر یك نفر خدا گونه بشود، خدا با اصلاح او بچه هایش و خانوادش و همسایه هایش و دوستانش را اصلاح می کند.
 
ذات نایافته از هستی بخش      کی تواند بشود هستی بخش
 
اول خودت را دریاب. اول خودت عمل کن. اگر خودت مجسمه گناه و بی عدالتی باشی، چگونه می توانی مردم را هدایت کنی؟ «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا عَلَيْكُمْ أَنْفُسَكُمْ»[6] ای کسانی که ایمان آوردید، اول خودتان را دریابید. ما به بچه می گوییم: بچه دروغ نگو. اگر کسی آمد در خانه بگو: بابام نیست. خودش سیگار می کشد به بچه می گویید: سیگار نکش. ما مشکل بزرگمان این است که از دیگران شروع می کنیم. به خودمان کاری نداریم.
 
عبادات و برکات ماه مبارک رمضان
 
پیامبر ما حضرت محمد مصطفی صلّی الله علیه و آله و سلّم  می فرماید: «لو يعلم العباد ما في رمضان لتمنت أن يكون رمضان سنة»[7] اگر مردم می‌دانستند که ماه رمضان چه خبر است آرزو می کردند که کاش کل دوازده ماه سال رمضان بود. ما نمی بینیم اما پیامبر و اولیا الله می دانند که چه سفره رحمتی در این ماه باز شده است، که نفس کشیدن هم در این سفره تسبیح است. اگر ما روزه دار واقعی بشویم، نفس ما تسبیح الهی می شود. یعنی هر نفس ما سبحان الله می شود. خوابمان عبادت می شود. در این ماه اگر یک آیه از قرآن را بخوانی، ثواب ختم کامل قرآن را می دهد. مخصوصاً سفارش شده که قرآن را با تأنی و تأمل بخوانید. روایت داریم: پیامبر ما دید یک بنده خدای نماز می خواند، سرش به سجده می خورد، برمی دارد. مثل مرغی که دانه می خورد. فرمود: این شخص اگر به همین حالت از دنیا برود، به دین من از دنیا نرفته است. «ليست الصلاة قيامك و قعودك إنما الصلاة إخلاصك و أن تريد بها الله وحده»[8] نماز فقط یك خم و راست شدن نیست. نماز یعنی این که با این نماز باخدا ارتباط پیدا بکنی. نمازت خالص باشد، حضور قلب داشته باشی.
 
امام باقر علیه السلام می فرماید: که جابر نقل کرد که محضر خاتم انبیا حضرت محمد مصطفی صلي الله علیه و اله بودم. پیامبر فرمودند: اگر کسی ماه رمضان را درک کند «مَنْ صَامَ نَهَارَهُ وَ قَامَ وِرْداً مِنْ لَيْلِهِ وَ عَفَّ بَطْنُهُ وَ فَرْجُهُ وَ كَفَّ لِسَانَهُ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَخُرُوجِهِ مِنَ الشَّهْرِ فَقَالَ جَابِرٌ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَحْسَنَ هَذَا الْحَدِيثَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم يَا جَابِرُ وَ مَا أَشَدَّ هَذِهِ الشُّرُوطَ»[9] اگر کسی در ماه رمضان روزه بگیرد (در روایات خیلی پا فشاری شده که روزه فقط نخوردن نیست. بلکه باید تمام اعضایت از گناه روزه باشد. و خوش اخلاق باشی.) و خوش اخلاق باشد جواز عبور از پل صراط برایش صادر می شود. فرمود کسی که در ماه مبارک رمضان روزه بگیرد. بخشی هم از شب را به عبادت بگذراند، جلو زبانش را هم بگیرد. جلوی شهوتش را هم بگیرد. یك مقدار تغییر و تحول داشته باشد. از گناه بیرون می رود، همان طور که از رمضان بیرون می رود. «خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَخُرُوجِهِ مِنَ الشَّهْرِ» جابر خیلی خوشش آمد، گفت: این حدیث چه قدر زیباست. پیامبر خدا فرمودند: اما این شرط هایی که گفتم، چه قدر سخت و مهم است. اگر گناه نکردیم در روایات تضمین شده، مورد آمرزش کامل و لطف و غفران الهی خواهیم بود.
 
ارزش نماز حقیقی و آثار آن بر روح انسان
 
امام صادق علیه السلام فرمود: کسی دو رکعت نماز حقیقی بخواند، خدا قطعا او را وارد بهشت می کند. نماز خیلی سازندگی دارد. در روایت هست که نشانه قبولی نماز این است که نمازت مصداق این آیه باشد «إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ»[10] اگر نمازتان شما را از گناه و فحشا و منکر باز می دارد، شک نکن که نماز شما قبول است. خلاصه نماز باعث می شود که رذائل اخلاقی از انسان دور بشود. یک جوانی در نماز پیامبر شرکت می کرد، اما یك آلودگی هایی هم داشت. به پیامبر گفتند: این جوان به نماز شما می‌آید، اما فلان گناه را هم می کند. پیامبر فرمود: بگذارید بیايد نماز او یك روزی او را از آن گناهان باز می‌دارد. همان طور هم شد. توبه کرد و آدم خوبی شد. ولی فرمود: «مَنْ لَمْ تَنْهَهُ صَلَاتُهُ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَ الْمُنْكَرِ لَمْ يَزْدَدْ مِنَ اللَّهِ إِلَّا بُعْداً»[11] اما اگر نماز می‌خواند ولی همان گناهانش را هم تکرار می کند، این نماز جز دور کردن این بنده از خداوند اثر دیگری ندارد. پیرمردی، پنجاه سال است که نماز جماعت می رود. دعا می خواند اما همان گناهان پنجاه سال قبل را هم می کند. هیچ فرقی نکرده است. این مکتب ما همه اش سازندگی است نماز و روزه نباید هیچ انرژی به روح ما بدهد. که ما از پل گناهان بگذریم. يك نفری نماز می خواند خیلی با آب و تاب می خواند. چند نفر تو مسجد گفتند: به به چه نماز با حالی. آقا نمازش را شکست، گفت: روزه هم هستم. پنج سفر هم مکه رفته ام. روزه و نماز باید درونش سازندگی داشته باشد. ما را عوض بکند. اگر عوض نکند، اگر تحول در ما ایجاد نکرد، روایات ما می گویند این فرد ملعون است. درخطبه شعبانیه فرمایش پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم است: اگر کسی ماه رمضان را درک کرد و رحمت خدا او را نگرفت، خودش را نساخت او ملعون است. از رحمت خدا به دور است. بد عاقبت و شقی کسی هست که از رحمت و مغفرت خدا در ماه مبارک رمضان محروم بشود.
 
 
 
________________________________________
 
[1]. الكافي/شییخ کلینی/4/87/باب أدب الصائم ..... ص : 87
 
«عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ الْخَزَّازِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم لِجَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ يَا جَابِرُ هَذَا شَهْرُ رَمَضَانَ مَنْ صَامَ نَهَارَهُ وَ قَامَ وِرْداً مِنْ لَيْلِهِ وَ عَفَّ بَطْنُهُ وَ فَرْجُهُ وَ كَفَّ لِسَانَهُ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ كَخُرُوجِهِ مِنَ الشَّهْرِ فَقَالَ جَابِرٌ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَحْسَنَ هَذَا الْحَدِيثَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص يَا جَابِرُ وَ مَا أَشَدَّ هَذِهِ الشُّرُوطَ»
 
[2].القارعه:6،7
 
[3]. البقرة : 44
 
[4]. الصف : 2
 
[5]. وسائل الشيعة/شیخ حرعاملی/7/84/32- باب استحباب ملازمة الداعي للصبر....ص:84
 
[6]. المائدة : 105
 
[7]. فضائل الأشهرالثلاثة/شیخ صدوق/140/خبر وداع شهر رمضان ..... ص : 139
 
[8]. شرح نهج البلاغة/ابن ابی الحدید معتزلی/1/325/فصل في الرياء و النهي عنه ..... ص :325
 
[9]. الكافي/شییخ کلینی/4/87/باب أدب الصائم ..... ص : 87
 
[10]. العنكبوت : 45
 
[11]. بحارالأنوار/مجلسی/79/ 198/باب 1- فضل الصلاة و عقاب تاركها ....ص:188