تذکر اخلاقی: چگونه زندگی کنیم؟93/09/12
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: قالَ لِرَجُلٍ: «اقْنَعْ بِمَا قَسَمَ اللَّهُ لَكَ وَ لَا تَنْظُرْ إِلَى مَا عِنْدَ غَيْرِكَ وَ لَا تَتَمَنَّ مَا لَسْتَ نَائِلَهُ فَإِنَّهُ مَنْ قَنِعَ شَبِعَ وَ مَنْ لَمْ يَقْنَعْ لَمْ يَشْبَعْ وَ خُذْ حَظَّكَ مِنْ آخِرَتِكَ».[1]
امام صادق (ع) به شخصی فرمودند: به آنچه خداوند متعال برای تو مقدَّر کرده قانع باش- منظور این نیست که انسان در خانه بنشیند و هیچ تلاشی نکند بلکه منظور این است که انسان تلاش خودش را بکند ولی بلند پروازی نداشته باشد و از آنچه برای او مقدر شده پایش را فراتر نهد-، به آنچه نزد دیگری است نظر نداشته باش و چشم مدوز- یعنی چشم و همچشمی با دیگران را کنار بگذار-، چیزی را که یقین داری به آن نمیرسی، آرزو نکن؛ زيرا كسى كه قانع باشد، سير مىشود و كسى كه قانع نباشد، سير نمىشود و به فكر بهره آخرتت باش. چرا که دنیا تمام خواهد شد چه قانع باشی و چه قانع نباشی و آخرت است که میماند و آنجاست که انسان مورد بازخواست قرار خواهد گرفت، کما اینکه رسول گرامی اسلام (ص) میفرمایند: «لا تَزولُ قَدَما عَبدٍ یَومَ القیامَهِ حَتّى یُساَلَ عَن اَربَعٍ : عَن عُمُرِهِ فیما اَفناهُ وَ عَن شَبابِهِ فیما اَبلاهُ وَ عَن مالِهِ مِن اَینَ اِکتَسَبَهُ وَ فیما اَنفَقَهُ وَ عَن حُبِّنا اَهلَ البَیتِ»[2]؛ انسان، در روز قیامت، قدم از قدم برنمىدارد مگر آن که از چهار چیز پرسیده مىشود: از عمرش که چگونه گذرانده است، از جوانىاش که چگونه سپرى کرده، از ثروتش که از کجا به دست آورده و چگونه خرج کرده است و از دوستى ما اهل بیت.
لذا انسان باید در زندگی دنیوی خود قناعت پیشه کند و بیش از آنچه خداوند متعال برای او مقدر ساخته آرزو نکند کما اینکه نقل است: رسول گرامي اسلام (ص) با جمعي از بياباني عبور مي کردند، در اثناي راه به شترچراني رسيدند. فردي را فرستاده تا قدري شير از وي بگيرد. شترچران از دادن شير امتناع کرد و در پاسخ گفت: شيرهاي موجود در پستان شترها، براي صبحانه قبيله و شيرهاي دوشيده شده براي شام آنهاست. پيامبر (ص) در حقّ او دعا کردند و از خداي متعال خواستند که مال و فرزندان او را زياد کند. سپس از آن محل گذشته و به گوسفند چراني رسيدند. پيامبر (ص) کسي را فرستاد تا از او شير بخواهد. چوپان گوسفندها را دوشيد و با شيري که در ظرف داشت همه را در ظرفِ فرستاده پيامبر (ص) ريخت و يک گوسفند نيز به همراه آن براي حضرت (ص) فرستاد و عرض کرد: فعلاً همين مقدار آماده است. اگر اجازه دهيد بيش از اين تهيه و تقديم کنم؟ رسول گرامي اسلام (ص) در حق او دعا کرده و از خداي متعال خواستند که به اندازه نياز او به او روزي عطا فرمايد.
فردي از اصحاب عرض کرد: اي رسول خدا در حقّ آنکه شير نداد، دعايي کرديد که همه ما دوست داريم و درباره کسي که در حقّ شما محبت کرد و به شما شير داد دعايي کرديد که هيچيک از ما دوست نداريم. پيامبر (ص) فرمودند: «مال اندکي که نياز زندگي را برطرف سازد، بهتر از ثروت انبوهي است که انسان را غافل نمايد». حضرت در ادامه چنين دعا فرمودند: «خدايا به محمد و فرزندان او به اندازه کافي روزي عطا فرما»[3].
[1]. کافی (ط- الحدیث)، ج15، ص533.
[2]. امالی(صدوق)، ص39؛ خصال، ج1، ص253، حدیث 125.
[3]. بحار الانوار، جلد72، صفحه61، حديث4.
