اصول بندگی94/02/16
عن مولانا و مقتدانا الإمام موسی ابن جعفر (ع): «اصل الطاعة ثلاثة اشیاء؛ الخوف و الرجاء و الحب، فعلامة الخوف؛ ترک المحارم و علامة الرجاء؛ الرغبة فی الطاعة و علامة الحب؛ الشوق و الانابة».[1]

امام هفتم؛ حضرت موسی بن جعفر (ع) در روایت فوق ریشه بندگی را سه چیز دانسته که عبارتند از؛ خوف، رجا و دوستی. سپس برای هر کدام از این سه، علامت و نشانه‏ای را ذکر کرده است؛

«فعلامة الخوف؛ ترک المحارم»: علامت خوف دوری از گناهان است. انسان‏هایی که خوف دارند سعی می‏کنند که حتی نیت گناه نیز به ذهنشان خطور نکند. انسانی که مدعی بنده بودن است بی‏خیال نیست و نسبت به کارهای خود نگران است و از عواقب آن می‏ترسد؛ نسبت به آنچه که درباره حساب الهی می‏شنود نگران است و به دنبال این است که در رفتار و اعمال خود بازنگری و اصلاح ایجاد کند.

«وعلامة الرجاء؛ الرغبة فی الطاعة»: علامت رجاء و امید، علاقه‏مندی به عبادت و اطاعت خداوند است. نکته برجسته‏ای که در زندگی بندگان خدا وجود دارد امید است و اینکه انسان بر اساس امید زندگی می‏کند. لذا انسان‏هایی که به نماز و بندگی خدا عشق می‏ورزند، دارای امید و انگیزه هستند. این دسته افراد هر چه در اطاعت خداوند جلوتر می‏روند، به همان تناسب رغبت و علاقه آنها به اطاعت از خداوند نیز بیشتر می‏شود.

«وعلامة الحب؛ الشوق والانابة»: علامت انسان‏هایی که خداوند را دوست دارند، توبه و بازگشت است. راه دوستی و عشق ورزیدن به معبود این است که اگر خطایی از انسان سر زد، بلافاصله عذرخواهی و توبه کند. لذا انسان باید سعی کند وقتی خداوند متعال را ملاقات می‏کند پرونده‏اش سیاه نباشد. لیالی قدر، ایام اعتکاف، شب‏های جمعه و راز و نیاز در نیمه شب از بهترین موارد برای توبه و بازگشت است و ما شیعیان باید از این مناسباتی که خداوند برای ما قرار داده است استفاده کامل را ببریم و این فرصتی است که خدا برای ما مهیا کرده است و الا شاید در مکاتب غیر شیعه چنین فرصتی فراهم نباشد و به بازگشت و توبه توجه نشده باشد. اما اگر سستی کردیم و از این فرصت‏ها استفاده نکردیم، کاهلی و تنبلی خودِ ما بوده که نتوانسته‏ایم به خداوند متعال تقرّب بجوییم و مشکل متوجه خودِ ماست نه دیگری، آن گونه که گفته‏اند؛ «گر گدا کاهل بود، تقصیر صاحب خانه چیست».

[1]. کتاب اثناء عشریه، ص 73؛ مواعظ العددیة، ص182.