طمع، کلید خواری و ذلت 94/11/23
عن مولانا و مقتدانا الإمام موسی بن جعفر (ع): «إِيَّاكَ وَ الطَّمَعَ وَ عَلَيْكَ بِالْيَأْسِ مِمَّا فِي أَيْدِي النَّاسِ وَ أَمِتِ الطَّمَعَ مِنَ الْمَخْلُوقِينَ فَإِنَّ الطَّمَعَ مِفْتَاحُ الذُّل»[1].

امام کاظم (ع) فرموده است: «از طمع پرهیز کن و به آنچه که در نزد مردم است طمع نداشته باش و طمع از مخلوق را در درون خود بمیران زیرا طمع کلید خواری و ذلت است».

یکی از صفات رذیله‎ای که برخی از افراد گرفتار آنند، طمع است؛ انسان‎های طمع‎کار هیچ‎گاه در زندگی خود آسایش و آرامش را تجربه نخواهند کرد زیرا همیشه فکر و ذهن آنان معطوف به دارایی‎های دیگران است و به آنچه که در نزد خود دارند قانع نیستند. اگر انسان به مال و دارایی دیگران طمع داشته باشد، در حقیقت به عزت و جایگاه خود خدشه وارد کرده است زیرا هنگامی که انسان از دیگری مال و یا چیز دیگری را طلب می‎کند در حقیقت از آبرو و عزت خود مایه گذاشته است تا جایی که گاهی صفت رذیله طمع‎ورزی باعث می‎شود که انسان در مقابل نامردان و انسان‎های پست، خود را کوچک و حقیر کند تا به خواسته خود برسد لذا انسان و به خصوص طلاب و روحانیت باید مراقب باشند تا گرفتار طمع نشوند البته این کلام بدین معنا نیست که انسان‎ها به یکدیگر نیاز ندارند و و نسبت به حل مشکلات یکدیگر بی‎تفاوت باشند زیرا این امر با طمع‎ورزی و خود را در مقابل دیگران کوچک و حقیر کردن، تفاوت دارد.

امام رضا (ع) فرمایشی دارند که به نظر می‎رسد راه حل کلام امام موسی کاظم (ع) در روایت مذکور باشد. امام رضا (ع) فرموده است: «أَحْسِنِ الظَّنَّ بِاللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِيَ الْمُؤْمِنِ بِي إِنْ خَيْراً فَخَيْراً وَ إِنْ شَرّاً فَشَرّاً»[2].

امام رضا (ع) فرموده است که به خداوند خوش گمان باش، زيرا خداى عز و جل مى‎فرمايد: من نزد گمان بنده مؤمن خويش هستم، اگر به من خوش گمان باشد، به خوبى با او رفتار مى‎كنم و اگر به من بدگمان باشد، به بدى با او رفتار مى‏كنم.

برخی از افراد هنگامی که در زندگی دچار مشکل می‌شوند، نسبت به خدا گِله و شکایت می‎کنند و تعبیرات نادرستی را به کار می‎برند که این مسأله اشتباه است. انسان حتی در اوج سختی‎ها و مشکلات نیز باید شکرگزار خداوند باشد زیرا در برخی از روایات آمده است که اگر خدای متعال بنده‎ای را دوست داشته باشد او را در معرض آزمایش‎های سخت قرار می‎دهد تا مانند سنگِ طلا آب‎دیده شود. بنابراین، انسان وقتی که در معرض مشکلات و گرفتاری‎ها قرار می‎گیرد نباید کنترل خود را از دست بدهد و حسن‎ظنش نسبت به خداوند به سوءظن تبدیل شود. البته گاهی اتفاق می‎افتد که به دلیل برخی از مشکلات با دعا و مناجات بیگانه می‎شویم و در مسیر انحرافی قدم می‎گذاریم ولی به دلیل عنایتی که امام زمان (عج) نسبت به ما دارد با کوچک‎ترین جرقه و تلنگری مجدداً به مسیر هدایت باز می‎گردیم.

[1]. محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج12، باب67، ص68، ح5.

[2]. مرحوم کلینی، الکافی، ج2، ص72.