تاريخ پخش :: 1358/5/6 مکتب خوب، ویژگیها-1
بايگاني سالانه - 1358
قابل توجه کاربران محترم:
برنامه درسهایی از قرآن، پس از ضبط پیاده می شود و به جهت حفظ امانت، متن کامل آن در سایت قرار می گیرد، اما همواره بخش هایی از برنامه به جهت محدودیت زمان و رعایت حال مخاطبان، از تلویزیون پخش نمی گردد، آنچه به عنوان برنامه ی درسهایی از قرآن قابل استناد است، آن چیزی است که از تلویزیون پخش می گردد و در فایل صوتی برنامه قابل دسترسی می باشد.
بسم الله الرّحمن الرّحیم
در جلسه قبل بحث‌مان این بود كه یك مكتب خوب مكتبی است كه چیزی از خواسته‌های طبیعی ما را فروگذار نكرده باشد مگر اینكه درباره آن مكتب حرف داشته باشد. مبارزه با خواسته‌های طبیعی در حدی كه مشروع است نداشته باشد، خلاصه اینكه برنامه‌های مكتب باید مناسب با فطرت و طبع باشد، عمیق باشد، روشن باشد، بنابراین هر چی تاریخ بر آن می‌گذرد شكوفا‌تر بشود و مستدل و جامع باشد تا رسیدیم به اینجا كه یك مكتب خوب باید مسئولیت آور باشد حالا ببینیم اسلام در این مورد چی می‌گوید. اول با اسلام آشنا بشویم بعد كم كم برنامه‌های دیگر اگر یكوقت عرضه شد با آگاهی‌های خودمان مقایسه می‌كنیم حق را می‌توانیم بفهمیم كه چی است.
«أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَكُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا یُفْتَنُونَ» عنكبوت/2 خیال می‌كنید كه ما شما را آفریده‌ایم و همینكه بگویید ما مسلمانیم كافیه؟ باید امتحان بشوید دنیا آخور نیست دنیا خوابگاه نیست دنیا عشرتكده و میخانه نیست دنیا میدان رشد است و در میدان باید در میان ناگواریها و تضادها شما عبور كنید تا رشد پیدا كنید اگر این سختی‌ها و ناگوارها نبود ما رشدی نداشتیم در میدان است كه آدم كشتی می‌گیرد درگیری پیدا می‌كند و رشد پیدا می‌كند باید سختی تاریكی باشد تا رشد اختراع برق در انسان شكوفا بشود، باید ناگواریهای بیماریها باشد تا رشد علم دارو سازی در ما شكوفا بشود هر پیش آمد و سختی كه برای انسان پیش آمده استعداد انسان را شكوفا كرده همه ما باید امتحان بشویم در قرآن حدود بیست مرتبه آمده كه ما همه شما را آزمایش می‌كنیم، هم به خیرها و هم به شرها آزمایش می‌كنیم شما را آزمایش می‌كنیم تا استعداد شما شكوفا بشود بنابراین شما مسئول هستید و نمی‌شود كه از زیر بار مسئولیت‌ها شانه خالی كرد باید بمانیم و شالی خالی نكنیم.
«وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنْ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ» نساء/75 چرا شما در راه خدا جنگ نمی‌كنید و چرا در راه مستضعفین و محرومین خون نمی‌دهید قرآن انتقاد می‌كند از افراد بی تفاوت. امام علی(علیه السلام) در نهج البلاغه گاهی فریاد می‌كشد نسبت به افرادی كه مسئولیت پذیر نیستند و قرآن چه تعریف‌هایی می‌كند از كسانی كه مسئولیت پذیرند و حال نمونه‌های زنده‌اش را در زمان خودمان می‌خوانیم گروهی از جوانان برنامه‌ای ریختند برای خانواده‌هایی كه محروم و مستضعف هستند من هم یكوقت با آنها رفتم و یك خانه‌ای رفتیم و دیدیم كه بچه‌ها روی مقوا نشسته‌اند حتی زیلو و موكت هم ندارند من یك خورده ناراحت شدم رفقایی كه با من بودند گفتند ناراحتی ندارد این خوب است از اینها بدتر هم داریم بعد گفتند كه ما یك خانه‌ای رفتیم احوالپرسی كنیم شیرینی‌ها و كلوچه‌هایی را هم برده بودیم برای بچه‌های كوچك آنها را دادیم به بچه‌ها که بخورند، یك بیسكویت كه دادیم به یك بچه چهار ساله و یكی به بچه نه ساله، دیدیم بچه نه ساله بیسكویتش را گذاشت روی تاقچه آمد به بچه كوچیكه گفت داداش بیا تو هم بیسكویتت را نخور بگذاریم روی تاقچه اگر دوباره آوردند باز هم بگذاریم روی تاقچه وقتی زیاد شدند آنها را بفروشیم و با پولش جوراب بخریم آنوقت افرادی هستند كه برای تغییر مد ماشین و مد لوستر گاهی هزارها تومان می‌دهند اینكه چیزی نیست اصلاً قرآن می‌فرماید چرا شما خون نمی‌دهید.
عده‌ای از افراد كه مستضعف هستند لحظه مرگ فرشتگان می‌گویند شما توی جامعه چه ویتامینی داشتید؟ چه جنب و جوش و تحركی داشتید؟ توی اجتماع چه می‌كردید؟ می‌گویند ما مستضعف بودیم حنای ما رنگی نداشت ما طبقه دوازدهم بودیم خطاب می‌رسد «قَالُوا أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللَّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا» نساء/97 باز هم مسئول هستید، آقا نمی‌توانستم، تو می‌توانستی، باید بلند می‌شدی و هجرت می‌كردی، از پرنده كمتر بودی؟ پرنده گاهی برای امر و معاش از یك منطقه‌ای به منطقه‌ای دیگر هجرت می‌كند تو چرا هجرت نكردی؟ انسان مسئول است كه فریاد بزند و اگر فریادش به جایی نرسید می‌تواند حركت كند. ببینید قرآن چقدر قشنگ می‌گوید، لقمان به پسرش می‌گوید «یَا بُنَیَّ أَقِمْ الصَّلَاةَ» لقمان/17ای پسر كوچولو بلند شو نمازت را بخوان «وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنْ الْمُنكَرِ» لقمان/17 خوبی را دیدی امر كن فساد را دیدی فریاد بزن قرآن می‌فرماید باید به پسر كوچك‌ها هم فریاد زدن را یاد بدهیم و همینطور انتقاد بجا را، همینطور كه می‌گویی حسن جان بلند شو نمازت را بخوان باید بگویی حسن جان اگر منكری را دیدی داد بزن اما پدر و مادرها یك بُعدی كار می‌كنند مثلاً ما را برای نماز بیدار می‌كنند اما وقتی می‌خواهیم حرف حقی را بزنیم می‌گوید تو حرف نزن وقتی بزرگها نشسته‌اند بچه كه حرف نمی‌زند اِه! شما چطور نماز را امر می‌كنی اما حرف حق زدن را نهی می‌كنی؟ تو چرا نصف آیه را گرفته‌ای و نصف دیگر آنرا. . . حالا ما فقط درباره جامعه مسئولیم؟ «إِنَّهُمْ مَسْئُولُونَ» صافات/24 این مكتب اسلام است درباره همه ایسم‌ها.
حالا ایسم خیلی زیاد است یك كسی می‌گفت پیرزن توی خانه ما هم ایسمی است، گفتم چطوری؟ گفت می‌گوید رمانتیك! حالا دیگر ایسم خیلی زیاد شده است هر كسی تابع یك ایسم است در ایسم‌ها بگردید اگر این منطق را پیدا كردید همچین شعاری را پیدا كردید، چه شعاری؟ شعاری كه رهبرش بگوید «فَإِنَّكُمْ مَسْئُولُونَ حَتَّى عَنِ الْبِقَاعِ وَ الْبَهَائِم»(نهجالبلاغه، خطبه167) شما مسئول هستید، در مقابل چی؟ خلق؟ هر كسی جای خودش است حتی نسبت به زمین و حتی نسبت به حیوانات نسبت به چهارپایان هم شما مسئولیت دارید.
امام علی(علیه السلام) هفتاد و هفت نامه دارد توی نهج البلاغه چون نهج البلاغه سه بخش است بخش اول خطبه هاست كه حدود دویست و سی و نه خطبه دارد بعد خطبه‌ها كه تمام می‌شود هفتاد و هفت تا نامه دارد حدود چهارصدتا هم از كلمات قصار كه در نهج البلاغه جمع آوری شده است البته سخنان امام علی(علیه السلام) زیاد است توی این هفتاد و هفت نامه خیلی مسائل ذكر شده است.
یك كسی از من پرسید استقلال آزادی جمهوری اسلامی، این جمهوری اسلامی چیه؟ گفتم آنچه را كه در نامه‌های امام علی(علیه السلام) مطرح است چون امام علی(علیه السلام) وقتی حكومت را به دست گرفت نامه‌هایی می‌نوشت درباره حكومت اسلامی و آنها را برای استاندارها می‌فرستاد و می‌گفت كارنامه شما این است.
در نامه بیست و پنج می‌فرماید‌ای كسی كه مسئول جمع آوری زكات هستی وارد منطقه می‌شوی برای جمع آوری زكات اول اینكه خانه كسی نرو چون ممكن است مامور زكات بیاید خانه شخصی كه شب گوش او را پر كند كه فلانی وضعش خوب است فلانی وضعش خوب نیست خانه كسی نرو تا قبلاً ذهن تو از جایی پر نشده باشد خالی الذهن باشی بعد فردا كه می‌روی مردم را نترسان برای خدا، كار شما روی نیاز و ترس نباشد براساس عبادت باشد، وسط مردم بایست و سلام كن بگو من نماینده امام علی(علیه السلام) هستم آمده‌ام برای جمع آوری مالیاتها و زكات خلاصه اینكه می‌گوید زكاتها را كه جمع كردی داری می‌آوری توی راه كه داری شترها را می‌آوری نگذاری كه شترها خسته بشوند حیوانی را كه داری می‌آوری «وَ لْیُرَفِّهْ عَلَى اللَّاغِبِ»(نهجالبلاغه، نامه، 25) حیوان را تا دیدی كه خسته شده برای او رفا در نظر بگیر.
چند وقت قبل داشتیم با جوانها صحبت می‌كردیم گفتند ما خواهان رفاه هستیم گفتم تو یا رفاه مردم را می‌خواهی یا برای انسان، اماامام علی(علیه السلام) رفاه را برای چهارپا هم می‌خواهد.
بعد دنباله نامه می‌گوید اگر خواستی سوار شترها بشوی مثلاً فرض كنید كه از یك شهری بیست تا شتر می‌آوری تا شهر دیگری برای جمع آوری زكات اگر خواستی سوار شوی حساب كن چقدر می‌خواهی سوار شوی چقدر شتر هست اگر ده ساعت می‌خواهی سوار شوی و بیست تا شتر هستند هر شتری را نیم ساعت سوار شو حق نداری یك ساعت سوار یك شتر بشوی و نیم ساعت سوار شتر دیگر «وَ لْیَعْدِلْ بَیْنَ صَوَاحِبَاتِهَا فِی ذَلِكَ وَ بَیْنَهَا»(نهجالبلاغه، نامه، 25) چقدر خوب است كه ما مسلمانان با این واژه‌ها آشنا بشویم.
آن كسی كه فریاد می‌زند ما خواهان عدالت اجتماعی هستیم می‌گوئیم صحیح است آن عدالتی كه تو برای انسان می‌خواهی امام علی(علیه السلام) هزار و چهارصد سال پیش برای حیوان خواسته است آن رفاهی را كه شما برای انسانها و جامعه می‌گویی امام علی(علیه السلام) برای حیوان هم می‌خواهد.
در دنباله همان نامه امام می‌فرماید اگر همینطور كه داری حیوانات را می‌آوری یك جایی سبزی بود كه حیوان خواست بخورد شما نباید آزادی را از او بگیری شما حق ندارید افسار حیوانی را كه دارد می‌رود بسوی سبزی و آب را بكشی و ممانعت كنی اگر خواستی با كسی حرف بزنی حق نداری همینطور كه روی حیوان سوار هستی حرف بزنی باید از حیوان پیاده بشوی و حرف بزنی چقدر صریح و دقیق می‌گوید.
همه مسئولیت داریم، مسئولیت و همدردی، وقتی امام خمینی(رحمة الله علیه) در پاریس متوجه شدند كه در ایران مردم در مضیقه نفت هستند فرمودند اینجا هم بخاری‌ها را خاموش كنید تا ما هم در درد آنها شریك باشیم امام علی(علیه السلام) می‌فرماید به من بگویند امیرالمومنین اما من در دردهایشان شریك نباشم؟ احساس مسئولیت یكی از ویژگی‌های این مكتب است.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
