شرح حدیث اخلاق | آثار یاد کردن مرگ

بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم
الحمدلله ربّ العالمین

فِی الکافِی عَنِ الباقِرِ علیه‌السلام أَکثِر ذِکرَ الموت (۱)
یاد مرگ را در ذهن خودت افزایش بده؛ زیاد به فکر مردن باش.

فَإِنَّهُ لَم یُکثِر ذِکرَهُ إِنسانٌ إِلَّا زَهِدَ فِی الدُّنیا
هیچ انسانی نیست که یاد مرگ در او زیاد باشد مگر اینکه نسبت به دنیا بی‌رغبت می‌شود.

مشکلات عمده‌ی ماها به‌خاطر رغبت در دنیا است؛ این مظاهر زندگی دنیا از مال و ثروت و تجمل و زیبایی‌ها و قدرت و زور و اعتبار و مانند اینها که همه‌اش دنیاست، رغبت به این دنیا به این مظاهر دنیوی است که ماها را می‌لغزاند. البته این‌جور نیست که این مظاهر دنیا بد باشند؛ نه، «أَلمَالُ وَالبَنُونَ زِینَةُ الْحَیَاةِ الدُّنیَا»(۲) هیچ توبیخ نشده کسی برای داشتن مال یا برای داشتن فرزندان و خانواده و از این قبیل؛ آن چیزی که [به ما] ضرر می‌زند میل افراطی و شدید به این مظاهر است که انسان را در سر دوراهی‌ها می‌کشاند به یک سمت غلط؛ آن‌جایی که انسان باید فداکاری کند نمی‌کند؛ آن‌جایی که باید انفاق کند نمی‌کند. اشکال عمده‌ی ما انسان‌های ضعیف در زندگی دنیا همین است دیگر، رغبت زیادی به دنیا، عشق به دنیا، فریفتگی به دنیا. علاج این فریفتگی چیست؟ ذِکرُ الموت، أَکثِر ذِکرَ الموت، إِکثار ذکر موت؛ [اینکه] زیاد انسان به یاد مرگ بیفتد.

۱) الشافی، صفحه‌ی ۸۷۶
۲) بخشی از آیه‌ی ۴۶ سوره‌ی مبارکه‌ی کهف
أَلْمَالُ وَالْبَنُونَ زِینَةُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَالْبَاقِیَاتُ الصَّالِحَاتُ خَیْرٌ عِندَ رَبِّکَ ثَوَابًا وَخَیْرٌ أَمَلًا
مال و فرزندان زینت زندگى دنیایند، و ماندگارهاى نیکو (مانند اعتقادات حقّه و فضائل نفسانى و عمل‌‌هاى نیک) در نزد پروردگار تو از نظر پاداش بهتر، و از نظر امید (به بازتاب دنیوى و اخروى آن) نیکوتر است.