قال مُحَمَّدُ بنُ عَلِيٍّ الجَوادِ عَلَيهِمَاالسَّلامُ:
اَلقَصدُ اِلَي اللهُ تَعالي بِالقُلُوبِ اَبلَغُ مِن اِتعابِ الجَوارِحِ بِالاَعمالِ[1]
ترجمه حدیث: حضرت امام جواد علیه السلام فرمودند:
آهنگ و قصد و تقرّب به خداوند متعال به وسيله قلبها و دلها بسيار رساننده تر از رنج و سختي دادن به اعضا و جوارح به وسيله اعمال است.
شرح حدیث: اعمال نيكي كه انسان انجام ميدهد، گاهي به شكل عبادت است كه ظاهر آن پرستش است؛ مانند نماز، روزه، حج و... كه اعمال نيك محسوب ميشود. چه بسا اعمال نيكي كه پيكره آن عبادت نيست ولي اگر براي خدا انجام شود، عبادت محسوب مي شود. مانند انفاق و... . تمامي اعمال نيك يك ظاهري دارد و يك باطني؛ مانند نماز كه مقدّمات، ركوع، سجود و... ظاهرش است و مربوط به اعضاء و جوارح است كه انسان گاهي خود را در تعب و سختي قرار مي دهد؛ اما اهمّيت و نقش باطن اعمال نيك بيشتر است. زيرا اثر اعمال نيك بستگي به اخلاص دارد. هرچه خلوص بيشتر باشد ارزش آن بيشتر است و در عبادات و اعمال نيك، كيفيت مطرح است نه كمّيت. البتّه حجم و كمّيت در اعمال نيك اثر دارد اما سرعت و كاربرد و ارزش كيفيت بسيار بالاتر است. مانند كسي كه بخواهد به مقصد طولاني برود. آيا با هواپيما برود با سرعت و يا با وسيلهاي كُند؟ كه چه مقدار در رسيدن تفاوت دارد! مانند كسي كه هزار ركعت نماز بخواند بدون اخلاص ولي در مقابل كس ديگري دو ركعت نماز بخواند با اخلاص و با روح و با نشاط. ارزش و پاداش هاي الهي به مقدار ارزش معنوي عمل، اخلاص، دل آن شخص و عقل او مي باشد. مثلاً ارزش و اهمّيت ضربت علي علیه السلام در روزخندق و يا انفاق انگشتري در هنگام نماز توسط حضرت كه خداوند مدح و تمجيد ايشان را ميكند، براي ارزش مادي آن بود يا آهنگ قلبي حضرت به سوي خداوند زياد بود؟! مهم پرورش صحيح دل است و راه رسيدن و تقّرب به خداوند، استفاده صحيح ازاعضا و جوارح است كه مركب، و وسيله عروج و تقرب و... است. انسان بدون انجام حسنات به جايي نميرسد و اثر اعضا و قلب بالا و والا مي باشد.
[1]بحار الانوار، جلد75، صفحه 363