قالَ عَلِيٌّ اَميرَالمُؤمِنينَ عَلَيهِ السَّلامُ:
طُوبي لِمَن ذَكَرَ المَعادَ وَ عَمِلَ لِلحِسابِ وَ قَنِعَ بِالكَفافِ وَ رَضِيَ عَنِ اللهِ[1]
ترجمه حدیث: حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمودند:
خوشا به حال كسي كه هميشه به ياد آخرت و معاد باشد و كار و تلاشي كه انجام ميدهد براي روز حساب باشد، و قناعت و بسنده كند به آنچه خداوند روزي او كرده است و از خداوند متعال راضي باشد.
شرح حدیث: حضرت علی علیه السلام مي فرمايد: خوشا به حال انساني كه اين چهار چيز در او باشد. اوّل: آخرت و معاد را فراموش نكند. ازجمله ايشان معلوم ميشود يكي از امور بسيار مهمّي كه باعث لغزش و هلاكت انسان ميشود، همانا فراموش كردن مرگ و قيامت و... ميباشد.
دوّم: در قيامت مواقف متعددّي ميباشد ولي حضرت علیه السلام موقف حساب را ذكر ميفرمايد. این کار و تلاشی که میکنی،چون میدانی حساب از تو میخواهند پس باید مراقبت کنی؛ هم در چگونگی وکیفیّت عمل و هم در مقدار و كمّيت آن براي پس دادن حساب.
سوّم: حضرت كفاف را ميفرمايد؛ يعني به همان مقدار كه گذران زندگي انسان است و محتاج به ديگران نباشد و خداوند روزي او كرده است قانع باشد. او زياده خواهي ندارد، زيرا ميداند آخرت در پيش روي اوست و آنچه به دست آورده، زيادي است مي گذارد و ميرود و حساب آن هم از او كشيده ميشود.
چهارم: رضايت انسان ازخداوند در تمامي اوقات، احوال و مكان كه شكر و سپاس گزاري او را به دنبال دارد. زيرا حوادث و بلاها و... كه انسان به آنها مبتلا ميشود، آزمايش و امتحان الهي بوده، يا به خاطر گناه، اشتباه، خطا و لغزش و در حقيقت عكس العمل اعمال خود اوست. او بداند كه هميشه نظر و در ِ رحمت، نعمت و مغفرت الهي به روي بندگان باز است و انسان با توبه و اصلاح اعمال و جبرانِ گذشته در حد توان ميتواند از رحمت و مغفرت خداوند بهرهمند شده و نه تنها شامل بخشش الهي شود، بلكه خداوند كريم به فضل خود آن بديها را هم تبديل به خوبيها و نعمت ميكند. اگراين چهار چيز در انسان درست باشد، دنيا و آخرت او درست خواهد شد.
[1]نهج البلاغه، كلمات قصار 44، صفحه 477