پسران چه مى پرسند؟
امروزه نياز به پرسش به مراتب از گذشته وسيع تر است. نسل امروز از يك سو با پيشرفت دانش، با رشد انديشه و نوآورى و نوخواهى روبروست و از سوى ديگر، اهل كاوش و تحقيق، پرسش و پاسخ و منطق و استدلال است.
بلوغ و تكليف
سؤال: در ابتداى تكليف به علّت سهل انگارى و اطلاعات كم از مسائل احكام دينى، چند سالى روزه نگرفته ام حال آيا فقط قضاى روزه ها كافى است يا بايد كفّاره هم بپردازم؟
جواب: روزه هايى كه عمداً خورده ايد و يا اگر در سؤال كردن سهل انگارى كرده ايد، علاوه بر قضا كفّاره هم دارد و كفّاره آن در اين زمان يكى از دو چيز است: يا بايد براى هر روز 60 روز روزه بگيريد؛ يا 60 فقير را غذا بدهيد.[1]
سؤال: كسى كه بعد از بلوغ نمى دانسته غسل جنابت واجب است، نمازهايى كه با حال جنابت خوانده چه حكمى دارد؟
جواب: مقدارى را كه يقين دارد بايد قضا نمايد و مقدار مشكوك نياز به قضا كردن ندارد.[2]
سؤال: آيا عرق و لباس جُنُب نجس است؟
جواب: نجس نيست.[3]
سؤال: نشانه هاى بلوغ پسران چيست؟
جواب: نشانه هاى بلوغ يكى از سه چيز است: اول روييدن موى درشت زير شكم بالاى عورت. دوم: بيرون آمدن منى. سوم: تمام شدن پانزده سال قمرى.[4]
سؤال: مايع سفيد رنگى كه بعد از ادرار خارج مى شود چه حكمى دارد؟
جواب: اگر ادرار به آن نرسيده باشد پاك است و چنانچه بعد از ادرار استبراء كرده باشد و بعد آبى از او خارج شود و شك كند ادرار است يا چيز ديگر، پاك است.[5]
مسأله: اگر انسان شك كند استبراء كرده يا نه و رطوبتى از او بيرون آيد كه نداند پاك است يا نه نجس مى باشد.[6]
سؤال: كسى كه قبل از 15 سالگى يقين به خروج منى پيدا كرده، ولى از روى نادانى نماز نخوانده و روزه هم نگرفته است، اكنون نسبت به عبادات آن زمان چه وظيفه اى دارد؟
جواب: اگر يقين دارد منى از او خارج شده، بالغ بوده و نماز و روزههاى فوت شده اش را بايد قضاكند و خوردن روزه ها اگر از روى جهل بوده و در ياد گرفتن مسائل كوتاهى نكرده كفّاره ندارد.[7]
سؤال: آيا شخصى كه قبل از 15 سالگى بر اثر استمنا منى از او خارج شده بالغ محسوب مى شود؟ و آيا نماز و روزه فوت شده او قضا دارد؟
جواب: اگر يقين كند كه منى از او خارج شده بالغ محسوب مى شود و نماز و روزه فوت شده او قضا دارد[8] سؤال: در سنّ 19 سالگى متوجّه شدم كه، پسر ممكن است قبل از 15 سالگى به وسيله احتلام يا روييدن موى زهار[9] مكلّف شده باشد، حال تكليف نمازهايى كه در آن مدّت نخوانده ام چيست. با اين كه دقيقاً نمى دانم از چه وقت مكلّف شده ام و نمى دانم چه قدر نماز قضا دارم؟
جواب: مقدارى كه يقين داريد نماز از شما فوت شده قضا كنيد و مقدار مشكوك لازم نيست و اگر دقيقاً سال شروع تكليف را نتوانستيد به دست آوريد، از زمانى كه يقيناً مكلّف بوده ايد محاسبه كنيد و نمازهاى فوت شده را قضا كنيد.
سؤال: علائمى كه براى تشخيص منى در توضيح المسائل ذكر شده آيا به هنگام خواب نيز بودن اين علائم شرط است يا نه؟
جواب: در خواب نمى توان آن علامت ها را معيار قرار داد؛ بنابراين، اگر با توجّه به اثرى كه بر لباسش مانده يقين بر خروج منى حاصل شود، غسل واجب است و گرنه واجب نيست.
سؤال: اگر فردى جنب شود و خجالت بكشد غسل كند، آيا مى تواند با تيمّم نماز بخواند؟
جواب: خجالت عذر نيست، بايد غسل كند و نمى تواند تيمم كند.
سؤال: آيا احتلام مسأله اى غير طبيعى است؟
جواب: احتلام در خواب امرى طبيعى است و جاى نگرانى ندارد، اما اگر هر روز، يا دو روز يك بار باشد، غير طبيعى است.
سؤال: چرا اسلام دستور مى دهد به هنگام جنب شدن تمام بدن را بشوييد در حالى كه فقط عضو معيّنى آلوده مى شود و آيا ميان ادرار كردن و خارج شدن منى تفاوتى است كه در يكى فقط محل را بايد شست و در ديگرى تمام بدن را؟
جواب: خارج شدن منى از انسان يك عمل موضعى نيست (مانند ادرار) چرا كه اثر آن در تمام بدن آشكار مى گردد و تمام سلول هاى بدن به دنبال خارج شدن آن، در يك حالت سستى مخصوص فرو مى روند و اين خود نشانه تأثير آن بر تمام اجزاى بدن است.
امام رضا «عليه السلام» فرمود: «منى از تمام بدن بيرون مى آيد و لذا بايد تمام بدن را شست».[10]
طبق تحقيقات دانشمندان، در بدن انسان دو سلسله اعصاب نباتى وجود دارد كه تمام فعاليت هاى بدن را كنترل مى كند. اعصاب سمپاتيك و اعصاب پاراسمپاتيك، اين دو رشته اعصاب در سراسر بدن انسان گسترده اند. وظيفه اعصاب سمپاتيك «تند كردن» و به فعاليت واداشتن دستگاه هاى مختلف بدن است، و وظيفه اعصاب «پاراسمپاتيك» كند كردن فعاليت آنهاست. در واقع يكى نقش گاز اتومبيل و ديگرى نقش ترمز را دارد و از تعادل فعاليت اين دو دسته اعصاب نباتى، دستگاه هاى بدن به طور متعادل كار مى كنند. گاهى جريان هايى در بدن رخ مى دهد كه اين تعادل را به هم مى زند از جمله آنها مسئله «ارگاسم» يعنى اوج لذّت جنسى است كه معمولاً مقارن خروج منى صورت مى گيرد. در اين هنگام سلسله اعصاب پاراسمپاتيك (اعصاب ترمز كننده) بر اعصاب سمپاتيك (اعصاب محرّك) پيشى مى گيرد و تعادل به شكل منفى به هم مى خورد. اين نيز ثابت شده است كه، از امورى كه مى تواند اعصاب سمپاتيك را به كار وادارد و تعادل از دست رفته را تأمين كند، تماس آب با بدن است و از آنجا كه تأثير در «ارگاسم» روى تمام اعضاى بدن به طور محسوس ديده مى شود و تعادل اين دو دسته اعصاب در سراسر بدن به هم مى خورد، دستور داده شده است كه پس از آميزش جنسى، يا خروج منى، تمام بدن با آب شسته شود و در پرتو اثر حيات بخش آن، تعادل كامل در ميان اين دو دسته اعصاب در سراسر بدن برقرار گردد.
البته غسل كردن علاوه بر فايده فوق، نوعى عبادت نيز مى باشد؛ به همين دليل اگر بدن را بدون نيّت و قصد قربت و اطاعت خدا بشويند، غسل صحيح نيست. در واقع به هنگام خروج منى يا آميزش جنسى، هم روح متأثر مى شود، هم جسم. روح به سوى شهوات مادّى كشيده مى شود و جسم به سوى سستى و ركود. غسل جنابت هم شست و شوى جسم است و هم شستشوى جان؛ چرا كه به قصد قربت انجام مى گيرد. غسل جنابت يك دستور اسلامى براى پاك داشتن بدن و رعايت بهداشت در طول زندگى است.[11]
امام رضا عليه السلام فرمود: «علة غسل الجنابة النظافة»؛[12] حكمت غسل جنابت، نظافت و پاكيزگى است.
سؤال: فلسفه وجود شهوت چيست؟
جواب: وجود انگيزه، به ويژه انگيزه جنسى، ضامن حركت و بقاى حيات بشر بر روى زمين و ادامه نسل اوست. با اين انگيزه نيرومند، خانواده تشكيل مى گردد. خانواده اساس و بنياد تشكيل جامعه و دستاوردهاى متنوع آن است. بنابراين، مى توان گفت؛ بدون انگيزه جنسى مشروع، بيشتر فعاليت هاى بشر متوقّف مى شود.
پاسخ ديگر اين كه: اثبات قابليت و لياقت براى هر كسى آن گاه معنا دارد كه توان انجام زشتى و ترك آن را داشته باشد و بتواند بر غريزه اش چيره شود. هنر مردان خدا آن گاه بيشتر جلوه مى كند كه با آلودگان به شهوت مقايسه شوند.
سؤال: در فاصله سنّ بلوغ تا هنگام ازدواج چگونه از انحرافات جنسى به دور باشيم؟
جواب: اگر به هر دليل امكان ازدواج براى شما وجود ندارد، به راهكارهاى زير توجّه فرماييد:
1. براى اوقات شبانه روز خود برنامه اى كامل تنظيم كنيد.
2. از بيكارى اجتناب كنيد و اوقات خود را با تحصيل، كار، ورزش، تفريح، مطالعه و عبادت پر كنيد.
3. از صحنه ها و كارهايى كه به تحريك غريزه جنسى مى انجامد مانند: تماشاى فيلم ها و نوارهاى مهيّج شهوت و مبتذل پرهيز كنيد.
4. در صورت امكان هفته اى يك يا دو روز روزه مستحبى بگيريد.[13]
5. از گفت و گوهاى دوستانه و نشست هاى غفلت زا و معاشرت با دوستان ناباب و آلوده پرهيز كنيد.
6. براى تحصيل اهدافى كه براى آينده خود ترسيم كرده ايد سرمايه گذارى كنيد.
7. از فكر و ترسيم صحنه هاى گناه بپرهيزيد.
8. از پرخورى و بى نظمى در خوردن دورى كنيد.
9. از نگاه هاى مسموم و مناظر تحريك آميز دورى كنيد قرآن مى فرمايد: «قُلْ لِلْمُؤمِنينَ يَغُضُّوا مِنْ ابْصارِهِم»؛[14] به مؤمنان بگو چشم هايشان را از نامحرمان فرو نشانند.
سؤال: راه هاى كنترل شهوت كدامند؟
جواب: كنترل غريزه شهوت به دو صورت ممكن است تحقق پذيرد.
1. با وجود تحريكات مختلف، انسان بخواهد با ميل تحريك شده اش مقابله نمايد و به سوى گناه نرود. چنين كارى به غايت دشوار است.
2. پرهيز از صحنه ها و كارهايى كه به تحريك اين غريزه مى انجامد مانند:
الف) پرهيز از فكر و ترسيم صحنه هاى محرّك در ذهن و خيال.
ب) دورى از نگاه ها و مناظر تحريك آميز.
قرآن در دو آيه متوالى دستور به اغماض و نگهدارى چشم از نگاه حرام و هوس آلود، داده و مى فرمايد:
«به مؤمنان بگو ديده هایشان را از نامحرمان فرو نشانند».[15]
ج) اجتناب از گفت و گوها و نشست هاى غفلت زا و معاشرت با دوستان ناباب و گوش سپردن به سخنان تحريك آميز.
د) پرهيز از پرخورى و بى نظمى در خوردن.
ه) اشتغال به ورزش و سرگرمى هاى مفيد.
و) تلاوت قرآن و تفكر در مضامين آن.
سؤال: براى مقابله با احتلام زياد در خواب چه بايد كرد؟
جواب: احتلام يكى از مسائل طبيعى است كه بيشتر براى پسران پيش مى آيد و لازم است به نكات زير توجه شود.
الف) احتلام براى بدن مضر نيست و در كسانى كه متأهل نيستند و بالغ و سالم اند امرى طبيعى است، ولى اگر بيش از حد باشد ممكن است نوعى بيمارى باشد.
ب) براى جلوگيرى از احتلام راه هاى زير پيشنهاد مى شود:
1. دو ساعت قبل از خواب چيزى خورده نشود و لو آب و چاى.
2. هواى اتاق نسبتاً خنك باشد.
3. با استفاده از ساعت هاى زنگ دار 2 يا 3 ساعت بعد از نصف شب از خواب بيدار شده و ادرار نمايد.
4. از امام صادق «عليه السلام» نقل شده؛ براى دورى از احتلام دعاى زير خوانده شود:
«اللهمَّ انِّى اعُوذُ بِكَ مِنَ الْاحْتِلام وَ مِن شَرِّ الإِحْتِلامِ وَ انْ يَلْعَبَ بِيَ الشَّيطانُ فِى اليَقْظَةِ وَ المَنام»ِ؛[16]
پروردگارا! به تو پناه مى برم از احتلام و خواب هاى بد و از وسوسه هاى شيطان در خواب و بيدارى.
5. خواندن آيت الكرسى و سوره هاى فلق و ناس قبل از خواب.
6. دورى نمودن از محيطهاى آلوده و تحريك آميز.
7. پرهيز از پوشيدن لباس هاى نرم و تنگ.
8. پرهيز از چشم چرانى و نگاه به نامحرم و فيلم ها و عكس هاى محرّك.
9. پرهيز از خوردن غذاهاى گرم و با حرارت و شهوت زا.
10. پرهيز از گفت و گوهاى دوستانه محرّك.
11. استفاده از معجون زير: «يك عدد زرده تخم مرغ را با يك قاشق مرباخورى پودر زنجبيل در يك ليوان آب جوش مخلوط نموده و قبل از صبحانه ميل نماييد».[17]
سؤال: اگر كسى با دست يا چيز ديگر كارى كند كه منى از او خارج شود حكمش چيست؟
جواب: عمل مذكور حرام است.[18]
سوال: توبه از استمناء چگونه است؟
جواب: توبه از گناهِ استمنا با استغفار و تصميم بر ترك آن حاصل مى شود و مطرح كردن آن در نزد ديگران گناه است.
سؤال: راه رهايى از خود ارضايى چيست؟
جواب: پاكى و طهارت، مطلوب هر انسانى است و كسى را نمى يابيد كه طالب آن نباشد و اين مهم بدون تلاش هماهنگ و حساب شده و صبر و حوصله به دست نمى آيد. از اين رو، با تكيه بر توفيق و استعانت از خداوند، به توصيه هاى زير به صورت كامل، دقيق و مستمر عمل كنيد، إن شاء الله بهبودى حاصل مى شود.
1. سعى كنيد شب با شكم پر نخوابيد.
2. از پوشيدن لباس هاى تنگ و چسبان اجتناب كنيد.
3. از نگاه كردن به مناظر، فيلم ها و تصاوير تحريك كننده جداً خوددارى كنيد.
4. از شنيدن و خواندن مباحث و مطالب جنسى، حتّى شوخى هاى جنسى و تحريك كننده و فكر كردن در اين امور، جدّاً بپرهيزيد.
5. از خوردن مواد غذايى محرّك مانند: خرما، پياز، فلفل، تخم مرغ، گوشت قرمز و غذاهاى پرچرب، حتّى المقدور اجتناب و به ميزان ضرورت اكتفا كنيد.
6. قبل از خواب حتماً مثانه خود را تخليه نماييد.
7. از نوشيدن افراط گونه آب و مايعات پرهيز كنيد. (به ويژه شب ها قبل از خواب).
8. در نخستين فرصت ازدواج كنيد.
9. از دست ورزى اندام جنسى خود اجتناب كنيد.
10. هرگز به رو نخوابيد.
11. به منظور تخليه انرژى زايد بدن، به طور منظم و زياد ورزش كنيد.
12. هيچ گاه بيكار نباشيد. براى اوقات فراغت خود برنامه داشته باشيد و آن را با مطالعه، ورزش، تفريح، عبادت و ... پر كنيد.
13. هر گاه مورد هجوم افكار جنسى واقع شديد، در مكان خلوت و دور از نظر ديگران به سر نبريد، بلكه در مجالس عمومى وارد شويد و در آنجا به سر بريد.
15. يكى دو روز هفته را، روزه مستحبى بگيريد و اگر توان آن را نداريد، ميزان صرف غذا را كاهش و فاصله هر وعده غذا را افزايش و به حداقل خوراك اكتفا كنيد.
16. در روز آن قدر ورزش كنيد كه خسته شويد و شب هنگام به محض اين كه در بستر آرميديد، به خواب خواهيد رفت و از شرّ بسيارى از خيالات و وسوسه هاى شيطانى در امان خواهيد بود.
17. با نامحرم رفتار متكبّرانه داشته باشيد و از سخنان ملايم با آنها خوددارى كنيد.
18. هيچ گاه با نامحرم و جنس مخالف در مكان خلوت و دور از نگاه ديگران باقى نمانيد، حتّى براى آموزش و ....
19. قرآن زياد بخوانيد و درباره معانى آيات آن فكر كنيد.
20. در صورت امكان با كم كردن سطح توقعات و انتظارات ازدواج كنيد كه اين بهترين راه حل است.
21. در همه حال از خداوند براى حفظ پاكى استعانت بجوييد.
22. توجّه و آگاهى به عواقب خود ارضايى باعث مى شود كه انسان بهتر بتواند از اين گناه اجتناب ورزد. البته عواقب سوء و پيامدهاى منفى و عملى اين گناه جداى از آن كه معصيت است، فراتر از آن است كه بتوان آنها را برشمرد؛ بلكه تنها به چند مورد اكتفا مى كنيم:
الف) پيامدهاى جسمانى: ضعف چشم و بينايى، تحليل رفتن قواى جسمانى، عقيم شدن و ناتوانى در توليد مثل، پيرى زودرس، ضعف مفاصل، لرزش دست، زشتى چهره و از بين رفتن طراوت صورت.
ب) پيامدهاى روحى و روانى: ضعف حافظه و حواس پرتى، اضطراب، منزوى شدن و گوشه گيرى، افسردگى، بى نشاطى و لذّت نبردن از زندگى، پرخاشگرى و بد اخلاقى و تند خويى، كسالت دائمى و ضعف اراده.
ج) عوارض اجتماعى: ناسازگارى خانوادگى، بى ميل شدن به همسر و ازدواج، ناتوانى در ارتباط با جنس مخالف و همسر، بى غيرت شدن، احساس طرد شدن، از بين رفتن عزّت، پاكى، شرافت و جايگاه اجتماعى، دير ازدواج كردن و لذّت نبردن از زندگى مشترك.[19]
سوال: در برخورد ناخواسته با صحنه هاى جنسى چه كنيم؟
جواب: 1. توجّه به اين كه عالم محضر خداست و چيزى از او پنهان نيست. 2. توجّه به اين كه ما نيز خواهر و مادر داريم؛ اگر بخواهيم خواهر و مادر ما مصونيت داشته باشند بايد ما نيز نسبت به ناموس ديگران چنين احساسى داشته باشيم. 3. توجّه به پيامدهاى هوسرانى. 4. استمداد از خداوند.
راههاى مقابله با مشكلات جنسى
غريزه جنسى يكى از غرايزى است كه خداوند در وجود انسان قرار داده است و بايد در زمان مناسب و از راه صحيح و مشروع به آن پاسخ داد و به ارضاى آن پرداخت تا دچار فشارهاى روحى و روانى و جسمى ناشى از عدم تأمين آن نشود. نبايد آن را كاملاً سركوب كرد و نه آن را رها كرد.
ازدواج راه طبيعى و مشروع ارضاى غريزه جنسى است و بايد با فراهم كردن امكانات و شرايط لازم، به آن پاسخ صحيح داد. گر چه مشكلات گوناگون جامعه مانع ازدواج به موقع جوانان مى شود، ليكن با كاهش سطح توقعات و انتظارات، پرهيز از تشريفات غير ضرورى، كنار گذاشتن بعضى رسومات فرهنگى اجتماعى منفى، مى توان از مشكلات مادّى و اقتصادى كه فرا روى بسيارى از جوانان مى باشد، نجات يافت. خداوند در قرآن كريم مى فرمايد:
«انْ يكُونُوا فقراءَ يغنهم الله من فضله»؛[20]
اگر فقير و نيازمند باشند، خداوند از لطف و فضل خويش آنان را بى نياز مى سازد.
سعى كنيد با تدبيرى كه به آن اشاره شد، امر ازدواج خود را تسهيل كنيد و موضوع را با والدين خويش مطرح نماييد و از خداوند متعال كمك بخواهيد و دعا كنيد، هم اسباب مادّى ازدواجتان فراهم شود و هم همسرى قانع و شايسته كه بتواند در مشكلات مادّى شما را يارى كند، به شما عطا فرمايد و اين از فضل و رحمت خداوند دور نيست، و اگر به عللى نمى توانيد ازدواج كنيد، آتش شهوت و جوشش غريزه جنسى را در خود كم كنيد و با نفس خويش مبارزه نماييد و تا آنجا كه ممكن است، كارى كنيد كه قواى شهوانى تحريك نشود.
براى اين كار علاوه بر راهكار قبل، مى توانيد از راه هاى زير كمك بگيريد:
1. افكار جنسى را به فكر خود راه ندهيد و از ترسيم صحنه هاى محرك در ذهن و فكر خود پرهيز نماييد.
2. از اشتغال به امورى كه مستلزم برخورد و صحبت با زنان نامحرم است، دورى كنيد.
3. از شوخى هاى جنسى پرهيز نماييد.
4. با جنس مخالف رفتار متين داشته باشيد.
5. از نگاه كردن به فيلم ها و مناظر تحريك آميز جداً پرهيز كنيد.
6. از نوشيدن افراطى آب و مايعات پرهيز نماييد (به ويژه شب ها).
7. هرگز وقت خالى براى خود باقى نگذاريد، تا افكار جنسى به ذهن شما هجوم نياورد و براى همه اوقات زندگى، برنامه مناسب (مطالعه، كار، ورزش، عبادت، زيارت، سياحت و ...) داشته باشيد.
زيرا شيطان براى اوقات برنامه ريزى نشده، برنامه ريزى مى كند.
8. از تماشاى رفتارهاى تحريك كننده ديگران و نگاه كردن به برجستگى هاى بدن جنس مخالف جداً خوددارى كنيد. امام صادق عليه السلام فرمود:
«نگاه تيرى از تيرهاى شيطان است.[21] حضرت در سخنى ديگر فرمود:
«چه بسا نگاهى كه اندوه هاى زيادى در بر داشته باشد.[22]
9. دوستانى انتخاب كنيد كه قابل اعتماد، دلسوز، متديّن، پايبند به احكام و اخلاق اسلامى باشند.
سؤال: حدّ استمنا چه قدر است؟ راه پاك شدن از اين گناه چيست؟
جواب: استمنا حدّى ندارد، ولى در صورتى كه شخص استمنا كننده نزد قاضى اقرار كند، يا دو نفر عادل نزد قاضى شهادت بدهند. قاضى او را تعزير مى كند؛ يعنى مقدارى كه مصلحت مى داند بر او تازيانه مى زند و در اين گونه موارد لازم نيست شخص گناهكار نزد حاكم برود و آبروى خود را ببرد، بلكه اگر توبه كند كافى است و عقوبتى ندارد.
سؤال: كسى كه مبتلا به استمنا بوده چگونه بايد اثرات مهلك و زيان بار اين كار را پس از ترك برطرف كند؟
جواب: اگر منظور جبران زيان معنوى است، كه از طريق توبه و مبادرت به اعمال صالح و نيكو مى توان آن را جبران كرد و هر اندازه فرد در توبه و اهتمام به تقوا و عفاف و انجام اعمال نيك جدى تر باشد بهره بيشترى نصيب خود خواهد كرد، و اگر منظور جبران زيان هاى جسمى و بدنى است، بستگى به ميزان ابتلاى پيشين و ميزان تأثير آن در وضعيت جسمى او دارد؛ گر چه مى توان بخشى از آن را از طريق ورزش و تقويت بدنى تأمين كرد و كسى كه از اين راه گرفتار مشكل جدّى مانند ناتوانى جنسى شده، بايد به پزشك متخصّص مراجعه كند.
سؤال: آيا خواندن مطالب و كتابهاى شهوت انگيز جايز است؟
جواب: خواندن اين گونه مطالب اگر موجب گناه نشود، باعث تشديد بحران هاى روحى جوانان است و بايد از آن اجتناب شود.
سؤال: با فكر كردن به صحنه هاى محرّك از من، منى خارج مى شود، آيا اين كار حكم استمنا را دارد؟
جواب: اگر عمداً در جهت خارج شدن منى فكر كنيد و بدانيد با فكر كردن از شما منى خارج مى شود، بايد از آن اجتناب كنيد.[23]
ارتباط دختر و پسر
سؤال: چرا اسلام روابط دختر و پسر را محدود كرده است؟
جواب: با توجّه به اين كه اسلام بر روابط خانوادگى ميان اعضاى خانواده تأكيد دارد، به شدّت پيروان خود را از روابط دو جنس مخالف برحذر داشته و فقط آن را در قلمرو شرع تجويز نموده است.
اين شيوه اى است كه اسلام براى حفظ خانواده و اجتماع برگزيده، اگر جوانان بتوانند به راحتى با جنس مخالف ارتباط برقرار كنند، هرگز كسى زير بار رنج و سختى تشكيل خانواده نخواهند رفت و در نتيجه پايه زندگى خانوادگى سست و متزلزل مى شود.[24]
سؤال: متوجّه شدم شخصى با خواهرم ارتباط دارد، بايد چه برخوردى با او داشته باشم؟
جواب: برخورد شما با خواهرتان بايد دقيق باشد، به گونه اى كه موجب عكسالعمل منفى نشود و وى را از شما فرارى ندهد و خيرخواهى شما را مخدوش نسازد. بايد به شكلى با او صحبت كنيد كه شما را خيرخواه و تكيه گاه خود بداند. نبايد شما با سخن و كلمات اهانت آميز و احياناً با آزار و اذيت، او را طرد كنيد؛ چه بسا موجب اشتباهات بيشترى مى گردد.
بايد ابتدا به اصل وجود اين ارتباط يقين داشته باشيد و ماجرا را پنهان نگه داريد:
نكته مهم ديگر اين كه، از ابتدا به صورت مستقيم برخورد نكنيد، بلكه با زبان خوش و دلسوزانه و به صورت غيرمستقيم وارد شويد، مثلاً بگوييد: شنيدم كه دخترى با پسرى رابطه داشته، حال فاش شده و باعث رسوايى او گرديده است. نكند شما چنين كارى بكنيد و يا كتاب مناسبى در اختيار او قرار دهيد.
لازم نيست از او اقرار و اعتراف بگيريد، همين كه سكوت كنيد و سخن شما را گوش دهد كافى است. در مجموع روشهاى برخورد با اين مسأله را مى توان چنين جمع بندى كرد:
1. او را از پيامدهاى اجتماعى زشت اين عمل آگاه سازيد، مانند از بين رفتن حيثيت و آبرو و سلب اطمينان عمومى و ....
2. رواياتى كه عقاب و عذاب چنين افرادى را بيان مى كند برايش بخوانيد؛ البته به صورتى كه او مخاطب نباشد.
3. راه هاى قطع ارتباط را با چنين افراد بيان كنيد.
4. دوست مناسب و ويژگى هاى افراد شايسته را برايش تبيين كنيد.
5. از شخص ثالثى استفاده نماييد تا جوانى را كه با خواهرتان ارتباط دارد نصحيت نموده و عواقب آن را برايش گوشزد كند و در صورتى كه آن جوان مناسب همسرى خواهرتان باشد، از طريق همين فرد، زمينه ازدواج او را فراهم نماييد.
سؤال: عاشق شدن خوب است يا بد؟
جواب: عشق يكى از ارزش هاى متعالى انسانى است و همه ما عاشق به دنيا آمده ايم و معشوق خود را انتخاب مى كنيم، حال چه معشوقى را انتخاب كنيم؟ معشوقى كه براى ما دلسوزى كند، نزديك باشد، زيبا باشد، ماندگار باشد، علم و كمال داشته باشد. اين صفات جز در خداوند متعال نيست؛ چرا كه او رحمان و رحيم است، از رگ گردن به ما نزديكتر است و زيبا و جميل است؛ علم و كمال بى نهايت از اوست و دست يابى به او هميشه و هر زمان و در هر لحظه امكان دارد. انسان عاقل اين معشوق را با معشوق هاى خيالى و نفسانى عوض نمى كند. چنين عشقى به انسان عزّت و محبوبيت و آرامش مى دهد. بر خلاف عشق هاى مجازى و نفسانى كه رسوايى، كينه، دشمنى و ... به دنبال دارد. عاشق كسى شويد كه ماندنى باشد قلبتان را به كسى بدهيد تا در كمبودها و ضعف ها تنهايتان نگذارد عاشق كسى شويد كه هميشه با شما باشد حتّى بعد از مرگ زمانى كه همه اطرافيان انسان را رها مى كنند اگر چنين معشوقى را داشته باشيد هرگز براى ديگران نامه عاشقانه نمى نويسيد البته عشق به هر چيز و هر كسى در صورتى كه جنبه عقلانى و شرعى داشته باشد، خوب و پسنديده است. به گونه اى بازگشت به عشق الهى است و اشكالى ندارد. مانند عشق به اولياء الله، صالحان، علماء و ....
سؤال: پيامدهاى دوستى و رابطه صميمانه با دختران نامحرم چيست؟
جواب: دوستى با دختران نامحرم پيامدهاى بسيارى دارد كه در اينجا به چند مورد اشاره مى شود:
1. ايجاد روحيه بى اعتمادى در جامعه و خانواده كه شايد كمترين نتيجه اش آن است كه افراد هنگام خواستگارى نسبت به همسر آينده خود دچار ترديد مى شوند كه نكند او نيز دوست پسرى داشته، همين بى اعتمادى در آينده زندگى آنها اثر مخرّبى دارد.
2. دوستى با جنس مخالف موجب افت تحصيلى مى شود. بسيارند پسرانى كه تمام فكر و وقتشان صرف ارتباط با دوست دخترشان مى شود. بسيارند پسرانى كه به علّت شكست در عشق خود نتوانسته اند ادامه تحصيل بدهند.
3. بيمارى هاى روحى و روانى، «كاپلان» و «سادوك» دو روان شناس غربى كه كتاب هايشان منبع و مرجع اصلى روان پزشكان در دنياست حدود 94 بيمارى روانى را فهرست كرده اند كه نتيجه روابط بى حد و مرز بين زن و مرد مى باشد.[25]
4. دوستى با دختر موجب مشغول شدن به كارهاى بى ارزش و دور ماندن از هدف اصلى و بازماندن از كمال انسانى مى شود.
5. دوستى با نامحرمان سبب سقوط انسان در گناه و رسوايى است.
سؤال: دوستى پسر با دختر اگر منجر به كار خلاف شرع نشود چگونه است؟
جواب: جاذبه بين دو جنس مخالف پسر و دختر بسيار زياد است و بر فرض اين كه جوان بخواهد رعايت مسائل شرعى و عرفى را در دوستى با جنس مخالف بكند، تمايلات نفسانى و وسوسه هاى شيطانى قوى تر از آنند كه انسان گرفتار خطرهاى بزرگ آن نشود؛ از اين رو، عقل حكم مى كند كه انسان خود را در معرض خطرى كه بسيارى از خوش باوران را گرفتار كرده قرار ندهد.
سؤال: آيا عشق ورزيدن به ديگران گناه است؟
جواب: نيازهاى عاطفى و غرايز ديگر در ايام جوانى آدمى را به سوى دوستى و عشق سوق مى دهد كه البته اين يك امر طبيعى است و كمتر مى توان راهى براى گريز از آن پيدا كرد.
آنچه در اين مقوله اهميت دارد كنترل عقلايى احساسات و پرهيز از مخاطراتى است كه ممكن است فرد را به گرفتارى هاى مختلفِ روحى و جسمى دچار سازد. بنابراين، دوست داشتن و عشق ورزيدن اشكال ندارد، ولى اگر اين نياز در مسير معيّن و مشخّص و مشروع استفاده نشود، ممكن است عوارض نامطلوبى براى انسان به بار بياورد.
سؤال: عاشق دخترى شده ام، آيا مى توانم با او صيغه محرميت بخوانم تا راحت تر با او رفتار كنم؟
جواب: صيغه محرميت از نظر مراجع تقليد به اذن ولىّ نياز دارد، بنابراين، بدون اذن و اجازه ولىِّ دختر، صيغه محرميت معنا ندارد.
سؤال: آيا پسر و دختر نامحرم مى توانند با يكديگر گفت و گوى تلفنى كنند؟
جواب: اگر اين مكالمه به محبّت و عشق منتهى نشود و بر لذّت هاى جنسى نينجامد و از محدوده ضرورت هاى عقلى و شرعى تجاوز نكند، اشكالى ندارد.
سؤال: نامه نگارى با نامحرم به عنوان پيشنهاد ازدواج چه حكمى دارد؟
جواب: اشكالى ندارد، ولى بايد توجّه داشت كه اين روش، چندان مطلوب نيست.
سؤال: چگونه از عشق و علاقه به يك دختر رهايى يابم؟
جواب: اگر زمينه اى براى ازدواج وجود ندارد تصميم جدى بگيريد او را فراموش كنيد و رابطه و پيوند خود را با خدايى كه مظهر همه زيبايى هاست محكم نماييد.
سعى كنيد به گونه اى وقت خود را با كار و ورزش و فعاليت هاى علمى و هنرى پر كنيد كه مجالى براى فكر كردن درباره چنين مسائلى براى شما نباشد.
سؤال: ارتباط دختر و پسر قبل از ازدواج براى آشنايى بهتر چگونه است؟
جواب: آشنايى دختر و پسر اگر بر اساس ضوابط شرعى باشد اشكال ندارد. البته اسلام دوستى مخفيانه دختر و پسر را و لو به بهانه ازدواج نهى مى كند زيرا آسيب هاى جبران ناپذيرى به دنبال دارد. بنابراين، اگر دختر و پسرى همديگر را مى پسندند بهتر است به صورت غير مستقيم درباره خانواده يكديگر تحقيق كرده و سپس با اطلاع خانواده دو طرف با همديگر صحبت كنند؛ اگر به نتيجه مثبتى رسيدند، طبق رسومات، مقدّمات ازدواج را فراهم نمايند.
سؤال: سلام كردن پسران جوان به دختران چه حكمى دارد؟
جواب: سلام كردن پسران جوان به دختران كراهت دارد، گر چه جواب سلام واجب است، ولى دختران بايد طورى جواب دهند كه باعث طمع جوانان آلوده نشود.[26] (البته اگر با قصد ريبه و لذّت و باز كردن باب صحبت آن چنانى باشد، اشكال دارد)
امام صادق عليه السلام فرمود:
رسول خد صلى الله عليه و آله و سلم به زنها سلام مى كرد و آنها نيز جواب مى دادند و على عليه السلام نيز به زنها سلام مى كرد امّا به زنهاى جوان سلام نمى كرد و مىفرمود:
مى ترسم از صداى آنها خوشم بيايد و زيادتر از آن ثوابى كه مى جويم گناه به من برسد.[27]
سؤال: اگر كسى مطمئن باشد گناهى نخواهد كرد، آيا باز هم لازم است روابط او با جنس مخالف محدود باشد؟
جواب: درباره سؤال فوق چند نكته شايان ذكر است:
1- هنگامى كه قانونى بنا بر مصالحى وضع مى شود همه موظف به رعايت آن هستند و كسى نمى تواند با بهانه هاى مختلف از آن تخلف نمايد، مانند ممنوعيت عبور از چراغ قرمز در قانون راهنمايى و رانندگى. كسى نمى تواند بگويد: هر كسى كه دچار مشكل نمى شود مجاز است از چراغ قرمز عبور نمايد؛ زيرا چنين اجازه اى موجب هرج و مرج مى شود و قانون را بى اثر مىسازد.
2. از كجا مى توان مطمئن شد كه در رابطه آزاد با جنس مخالف انسان دچار معصيت نمى شود؟
با آن كه شهوت جنسى در وجود انسان ها غريزى است و كسانى كه سال ها در تهذيب نفس زحمت كشيده اند، جرأت چنين ادعايى را به خود نمى دهند. قرآن در جريان حضرت يوسف مى فرمايد:[28] اگر برهان پروردگارش را نمى ديد قصد (همسر عزيز مصر) را مى نمود.
3. مگر گناه تنها رابطه جنسى است؟ هر كارى كه بر خلاف دستور اسلام باشد گناه است مانند: نگاه به بدن نامحرم، تماس با او و لو بدون شهوت، سخن گفتن همراه با لذّت و ...، پس چگونه مى توان رابطه داشت و مرتكب گناه نشد. على عليه السلام مى فرمايد:
«از شكستن محرّمات الهى برحذر باش، زيرا (شكستن حرمت محرمات) روش فاسقان و بدكاران و گمراهان است.[29]
4. شما خوب مى دانيد جاذبه بين دو جنس مخالف زن و مرد بسيار زياد است، به ويژه در سنين جوانى كه در اوج خود مى باشد؛ بنابراين، هر چند جوان بخواهد رعايت مسائل شرعى و عرفى را در دوستى با جنس مخالف بنمايد، امّا تمايلات نفسانى و وسوسه هاى شيطانى قوى تر از آن است كه انسان گرفتار خطرهاى بزرگ نشود! ازاين رو، عقل حكم مى كند انسان خود را در معرض خطرى كه بسيارى از خوش باوران را گرفتار كرده قرار ندهد. البته منظور اين نيست كه هيچ گونه ارتباطى نباشد، بلكه در حد عرف و شرع و احوالپرسى با فاميل ها و همسايگان و همكاران اشكال ندارد؛ گر چه در همين موارد هر چه رعايت اختصار و احتياط گردد، براى سلامت روح مناسب است.
سؤال: چت در اينترنت با جنس مخالف چه حكمى دارد؟
جواب: اگر بدون قصد لذّت و ترس افتادن به حرام باشد، اشكال ندارد.[30]
سؤال: چه راه حل هايى براى جلوگيرى از دوستى هاى نامشروع بين دختر و پسرها در جامعه وجود دارد؟
جواب: در اين موارد اقدامات گوناگونى متناسب با وضعيت فرهنگى، اخلاقى و اقتصادى افراد بايد انجام داد. آن چه به طور كلّى مى توان يادآور شد اقدام به نكات زير است:
1. تلاش در جهت ايجاد فضاى معنوى و سالم در محيط جامعه به طورى كه زمينه پيدايش اين روابط را به حداقل برساند.
2. آگاه كردن جامعه از ضررهاى اين روابط نامشروع و غيراصولى.
3. انجام نصيحت مشفقانه و امر به معروف و نهى از منكر به گونه اى جذّاب و مؤثّر.
4. در جريان قرار دادن خانواده هاى اين افراد با رعايت مصالح آنان و دقّت در اين كه به آبرو ريزى و مفسده بزرگتر نينجامد.
5. فراهم كردن زمينه ازدواج براى آنان.
سؤال: هنگامى كه با مضرّات دوستى بين دختر و پسر آشنا شديم، چگونه اين رابطه را قطع كنيم؟
جواب: پس از آن كه فهميديم اين گونه روابط ضربه هاى عاطفى و اخلاقى گوناگونى دارد بايد اين دوستى ها و رابطه ها قطع شود و اين با يك نقشه صحيح امكان پذير است. هر چند ممكن است اين كار كمى مشكل باشد، ولى اين رنج كوتاه، شيرينى و لذّت هميشگى را به دنبال دارد. همان طور كه يك كار احساسى و لذّت كوتاه عاطفى ممكن است يك عمر پشيمانى و تلخى به بار بياورد. در هر صورت مى توانيد تصميم خود را با او در ميان بگذاريد و يادآور شويد كه وقتى دوستى ما جنبه غيرشرعى داشته و ضررهاى مختلفى به دنبال دارد؛ به طورى كه تجربه هاى تلخ گوناگون اين موضوع را نشان مى دهد و جامعه شناسان و روان شناسان بى طرف غرب فريادشان از بى بند و بارى بلند است و ... چرا ما اين نوع دوستى ها را ادامه دهيم؟
در اين حالت چند راه پيش روى شماست كه درباره هر كدام توضيح مختصرى داده مى شود:
1. اگر موقعيت وصلت و ازدواج وجود دارد و شما در سن ازدواج هستيد، از خواسته هاى غلط و تجمّلات بى جا، كم كنيد و ازدواج نماييد و دركنار يكديگر زندگى خوشى داشته باشيد و مطمئن باشيد كه خداوند به زندگى شما بركت خواهد داد و مطرح شدن ازدواج، در واقع، خود نوعى امتحان است كه معلوم مى كند آيا هدف فرد تشكيل زندگى بوده، يا به دنبال هوا و هوس خود مى باشد.
2. اگر فعلاً موقعيّت ازدواج نداريد دوستى و رفت و آمدتان را قطع كنيد و تا وقتى كه امكان ازدواج داشته باشيد صبر كنيد. البته نبايد با خيال ازدواج با يكديگر، سال هاى طولانى صبر كنيد؛ زيرا چه بسا موقعيت هاى مناسب تشكيل زندگى از دستتان برود و در نهايت، شايد آن ازدواج نيز صورت نگيرد و زندگى تان صدمه ببيند و يا يكى از طرفين از قصد خود منصرف شده و به طرف ديگر ضربه عاطفى شديدى وارد شود.
3. اگر اين عشق و علاقه صحيح نبوده و از نظر خانوادگى، اخلاقى و سنّى، مناسب يكديگر نيستيد؛ مطمئن باشيد كه به فرض ازدواج نيز موفق به تشكيل يك زندگى خوب نخواهيد شد و عشق زودگذرى كه با يك نگاه شروع شده، در هفته هاى اوّل زندگى از بين مى رود. پس هر دو كمر همت ببنديد و اين رابطه را با جديّت قطع كنيد و بدانيد كه پس از يكى دو هفته تلاش و كوشش توأم با ناراحتى، از اين مسأله عاطفى خلاص مى شويد.
سعى كنيد ديگر دل خود را به اين توفان هاى زودگذر احساسى ندهيد و همان گونه كه به دستور دكتر داروى تلخى را مى خوريد و يا غذاى خوشمزه اى را كنار مى گذاريد تا از نعمت سلامت برخوردار شويد؛ اگر به دستورهاى خداوند و دين او عمل كنيد، به سلامت و آرامش روحى مى رسيد و در اين معامله با خدا ضرر نكرده ايد و ان شاء الله خداوند نيز در زندگى شما آن چه به صلاح شماست، برايتان مقدّر خواهد فرمود.
سؤال: آيا نبودن كلمه عشق در قرآن دليل بر اين نيست كه قرآن به عشق اهميتى نمى دهد؟
جواب: درست است كه كلمه «عشق» در قرآن نيامده، امّا آيات معادل آن وجود دارد مانند:
«وَ الَّذِينَ ءَامَنُواْ أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ»؛[31]
كسانى كه ايمان آوردند حبّ و محبّت و علاقه شديدترى به خداوند دارند.
«يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ»؛[32]
(خدا) آنان را دوست دارد و آنان خدا را دوست دارند.
البته در روايات واژه عشق به دو گونه آمده است:
1. نكوهش از عشق هاى مبتذل. امام صادق عليه السلام در پاسخ به سؤالى درباره عشق فرمودند:
«قُلوبٌ خَلَت عَنْ ذِكر الله فَاذاقَهَا الله حُبّ غيره»؛[33]
دل هايى كه از ياد خدا خالى گردد، خدا محبّت غير خود را به آنها مى چشاند.
در جايى ديگر مى فرمايد:
«مَنْ عَشِقَ فَكَتم وَ عَفَّ و ماتَ ماتَ شهيداً»؛[34]
هر كه عاشق شود، پس آن را پنهان دارد و عفت بورزد و بميرد، شهيد مرده است.
2. تجليل از عشق هاى متعالى:
«افْضَلُ النّاس مَن عَشِقَ العبادةَ و عانقها»؛[35]
برترين بندگان خدا كسى است كه به عبادت حق تعالى عشق بورزد و در عشق ورزى عبادت را در آغوش بگيرد و خود را به آغوش عبادت بسپارد.
سؤال: آيا ابراز عشق گناه است؟
جواب: با توجّه به اين كه ابراز عشق به صورت غير اصولى و بى ضابطه منجر به مفاسد و انحرافات متعدد مى شود، گناه محسوب مى شود. اگر زمينه ازدواج را فراهم مى بينيد، مى توانيد ازدواج كنيد در غير اين صورت لازم است با قاطعيت در مقابل هواهاى نفسانى به مقابله برخيزيد و آن را از بين ببريد؛ زيرا دام هاى شيطان خطرناك و وسوسه انگيز است كه ابتدا به صورت محبّت پاك جلوه مى كند و به تدريج انسان را به آلودگى سوق مى دهد.
سؤال: آيا يك جوان هيچ وقت نبايد كسى را دوست داشته باشد؟ مگر دوست داشتن جرم است؟
جواب: در پاسخ اين سؤال ابتدا چند سؤال مطرح مى شود:
1. آيا انسان با هر كسى كه يك لبخند در خيابان به او بزند مى تواند دوست شود؟
2. آيا با يك نگاه يا شنيدن يك جمله و يا ديدن يك چهره زيبا، انسان مى تواند خود را درگير يك علاقه كند؟
3. فكر مى كنيد افرادى كه چشم و دل خود را در اين گونه موارد كنترل مى كنند، افرادى بى ذوق و احساس هستند و عشق را نمى فهمند و يا آنها نيز عشق و احساس دارند، ولى نمى خواهند خود را درگير يك علاقه و عشق خيابانى و آينده مبهم كنند؟ بنابراين، اسلام با دوست داشتن مخالف نيست. با از دست رفتن سرمايه حيا و عفاف مخالف است.
با فساد و تباهى مخالف است. اين گونه دوستى ها موجب مى شود جوانان به ازدواج علاقه نشان ندهند و نظام خانواده متزلزل شود.
سؤال: چه اشكالى دارد كه دختر و پسر دوستى عادى داشته باشند و مثلاً در درس خواندن به يكديگر كمك كنند؟ چرا هميشه از جنبه هاى بد اين دوستى ها صحبت مى كنيد؟
جواب: ما هيچ گاه اين طور تصوّر نمى كنيم كه هر صحبتى بين دختر و پسر جنبه منفى و حرام دارد؛ ولى هنگامى كه چيزى خطر دارد بايد از آن پرهيز كنيم. روى لبه پرتگاه نبايد راه رفت. حال ممكن است كسى اين كار را انجام دهد و سقوط هم نكند، اين دليل نمى شود كه بگوييم روى لبه پرتگاه راه رفتن اشكالى ندارد و بىخطر است. دختر و پسر آن هم در سنين جوانى، در اين دوستىها بسيار آسيبپذير هستند؛ زيرا زمينه درونى و روحى آنها آماده است و با كوچكترين برخوردى ممكن است علاقه اى شديد بين آنها به وجود آيد، كه چون حساب شده و منطقى نبوده، ضربات روحى و عاطفى زيادى را تحمل كنند.
اسلام، قرار گرفتن زن و مرد نامحرم را در مكان خلوتى كه ديگرى در آن راه ندارد، حرام كرده، حال ممكن است هزاران مورد پيش بيايد و هيچ گناهى انجام نگيرد، ولى براى اين كه انسان در معرض خطر نباشد بايد حكم شرعى فوق را رعايت كند. حكم فوق براى اين نيست كه اسلام همه زنان و مردان را بد و خلاف كار مى داند، بلكه مى خواهد از احتمال بروز گناه و سقوط اخلاقى جلوگيرى كند. از اين رو، ما بايد از دوستى با دختران با هر بهانه اى پرهيز كنيم.
سؤال: آيا دوست داشتن كسى از دوره نوجوانى به خاطر ازدواج گناه است؟
جواب: اگر انسان كسى را براى زندگى آينده اش در نظر بگيرد و با او رفت و آمد و گفت و گوى خصوصى نداشته باشد، اشكال شرعى ندارد؛ زيرا به هر حال، در ذهن جوان اينگونه مسائل خطور مى كند؛ ولى ذكر دو نكته لازم است:
1. ممكن است اين گونه علاقه ها به صحبت و رفت و آمد و دوستى بينجامد كه در آن صورت مسلّماً براى دو نفر نامحرم اشكال دارد.
2. بسيارى از اين علاقه ها به ازدواج نمى انجامد و در حقيقت براى مدتى طولانى قلب جوان را گرفتار و رنجور مى سازد و در نهايت به نتيجه هم نمى رسد. بنابراين، سعى كنيد از اين گونه دلبستگى ها پيدا نكنيد و يا اگر مختصر تمايلى به فردى داشتيد، تا وقتى كه قضيه جدّى نشده و مقدّمات ازدواج فراهم نيست، به آن علاقه پر و بال ندهيد.
سؤال: آيا جلوگيرى از روابط آزاد دختر و پسر موجب فساد و انحراف نمى شود؟
جواب: ما انكار نمى كنيم كه دسترسى نداشتن به زن موجب انحراف مى شود. بايد دسترسى به زن را از طريق ازدواج قانونى آسان نمود نه روابط آزاد بى ضابطه و نامشروع. بدون شك، آن مقدار كه خودنمايى و معاشرت هاى آزاد سبب انحراف جنسى مى شود به مراتب بيشتر از آن است كه محروميت، از روابط آزاد سبب مى گردد. گاه برخى از طرفداران روابط آزاد مى گويند محروميت انسان را حريص تر مى كند «الانسان حريص على ما مُنِع» غافل از اين كه حرص و اشتياق زمانى است كه انسان هم از چيزى منع شود و هم تحريك شود؛ به اصطلاح تمنّاى چيزى را در وجودش ايجاد كنند و آن گاه او را ممنوع سازند. امّا اگر از اول زنان خودنمايى نكنند و با آرايش هاى آن چنانى در اجتماع ظاهر نشوند، حرص و ولع هم نسبت به آنها كمتر خواهد بود و اين مقدار نياز هم از طريق ازدواج و ارتباط مشروع برطرف خواهد شد.[36]
محرم و نامحرم
سؤال: آيا مرد مى تواند به افراد نامحرم امر به معروف و نهى از منكر كند؟
جواب: امر به معروف و نهى از منكر به افراد نامحرم در صورتى كه مفسده اى نداشته باشد و موازين ديگر رعايت گردد، جايز و در برخى موارد لازم است.
سؤال: با وضعى كه زنان بيرون مى آيند و ما نيز مجبوريم به كوچه و خيابان برويم و چشممان به آنها مى افتد، تكليف ما چيست؟
جواب: آنچه حرام است نگاه كردن است، ولى نگاه افتادن غير اختيارى حرام نيست.
سؤال: چه افرادى بر پسر محرمند؟
جواب: اين افراد بر پسرها و مردان محرمند:
مادر و مادربزرگ، دختر و دختر فرزند، خواهر و خواهرزاده، دختر برادر، عمه خود و عمه پدر و مادر ... خاله خود و خاله پدر و مادر، نامادرى، همسر، مادرزن و مادر او، دختر زن.[37]
سؤال: آيا نشستن دو جنس مخالف در تاكسى يا اتوبوس در كنار هم جايز است؟
جواب: اگر بدن آنها به يكديگر مماس نشود، بلكه چيزى بينشان فاصله ايجاد كند و از طرفى خوف افتادن به حرام هم نباشد، مانعى ندارد.
سؤال: نگاه كردن به كف پا و روى پاى خانم ها بدون لذّت اشكال دارد؟
جواب: حرام است.[38]
سؤال: آيا عدم پوشش مناسب زن برادر، دختردايى، دخترخاله، دخترعمو و ... كه تأثيرى در من ندارد گناه است؟
جواب: گناه است و با ساير نامحرمان تفاوتى ندارند و نگاه به بدن آنها جايز نيست.
سؤال: معاشرت با نامحرم و شوخى بدون قصد لذّت چه حكمى دارد؟
جواب: معاشرت و گفت و گو با نامحرم اگر همراه با لمس و نگاه به قصد لذّت نباشد و موجب مفسده نشود، مانعى ندارد. البته لازم است از شوخى با نامحرم پرهيز شود.
سؤال: حكم گفت و گو با نامحرم در مسائل علمى چيست؟
جواب: روابط با نامحرم تا آنجا كه به شكستن حريم احكام الهى منجر نشود اشكالى ندارد. بنابراين، گفت و گو و نگاه هاى متعارف، بدون لذّت اشكال ندارد بديهى است كه هر فردى خود بهتر مى تواند تشخيص دهد كه كجا از مرز فراتر رفته است. به فرموده قرآن:
«بل الانسان على نفسه بصيرة»؛[39]
آدمى بر نفس خود آگاه و بينا است.
سؤال: آيا دختر و پسر مى توانند براى محرميت صيغه بخوانند؟
جواب: خواندن صيغه موقت با اجازه ولى دختر اشكال ندارد.[40]
سؤال: صحبت كردن پسر با دختر نامحرم چه حكمى دارد؟
جواب: پسران مى توانند با نامحرم با شرايط زير صحبت كنند.
الف) به قصد لذّت نباشد.
ب) با اين صحبت به گناه آلوده نشوند.[41]
مسأله: اگر مردى بداند چنانچه با نامحرمى صحبت كند به گناه خواهد افتاد نبايد با او صحبت كند.[42]
سؤال: پوشيدن پيراهن آستين كوتاه براى آقايان چه حكمى دارد؟
جواب: بر مرد واجب نيست بدن خود را بپوشاند هر چند بر زن نامحرم حرام است نگاه كند. مگر در مواردى كه بدانيم مفاسد خاصى بر آن مترتب مى شود[43].
سؤال: آيا گوش كردن به آواز و تلاوت دختران نامحرم از طريق نوار جايز است؟
جواب: اگر به قصد لذّت باشد يا موجب تهييج شود، اشكال دارد و الّا مانعى ندارد.[44]
سؤال: نگاه خود را چگونه كنترل كنيم؟
جواب: براى كنترل چشم از نگاه هاى حرام توجه به چند نكته ضرورى است.
1. اعتقاد به خدا و يقين به اين كه انسان در محضر خداست و خدا ناظر بر تمام اعمال و رفتار آدمى است قرآن مى فرمايد:
«يَعْلَمُ خائِنَةَ الأَعْيُن»؛[45]
خداوند چشم هاى خيانت كار را مى داند.
از حضرت على عليه السلام سؤال شد: چگونه مى توان چشم را از حرام كنترل نمود؟ حضرت فرمود: «اين كه خود را تحت قلمرو خداوند آگاه از همه مسائل بدانى و تسليم او باشى».[46]
2. توجه به آثار فرو بستن چشم از گناه. اگر انسان بداند كنترل نگاه چه آثار و بركاتى دارد، قطعاً بر ادامه آن تشويق خواهد شد.
3. توجه به عواقب و پيامدهاى چشم چرانى موجب مى شود انسان نگاهش را كنترل نمايد.
4. پرهيز از عوامل و زمينه هايى كه انسان را به چشم چرانى سوق مى دهد، مانند: گفت و گو با نامحرم، ديدن فيلم ها و عكس هاى مبتذل و مكان هاى آلوده.
5. هر روز صبح بعد از نماز با خداى خود پيمان ببندد كه نگاه خود را كنترل كند و در طول روز كاملاً مراقب اعمال خود باشد و هنگام شب، اعمال خود را محاسبه كند و ميزان موفقيت خود را ارزيابى نمايد و موارد تخلّف خود را يادداشت كرده و استغفار كند و تصميم بگيرد روزهاى بعد، كنترل بيشترى بر نگاه خود داشته باشد.
6. به اين نكته همواره توجه كند كه نگاه به ناموس ديگران زمينه ساز چشم چرانى به خواهر و مادر خود اوست. اگر مى خواهد ديگران به ناموس او چشم نيندازد بايد به ناموس ديگران چشم نيندازد.
7. لحظه اى با خود فكر كند از چشم چرانى چه چيزى نصيب او مى شود. جز اين كه وقتى چشم چيزى را ديد، دل نيز همان را مى خواهد. اگر دسترسى نداشت، رنج و زحمت برايش حاصل مى شود و اگر به طور غيرمشروع دسترسى پيدا كرد، مايه رسوايى اش مى شود و بر گناهانش مى افزايد.
8. با انسان هاى مؤمن و با تقوا ارتباط بيشترى داشته باشد كه اين گونه ارتباط، نقش بازدارنده اى در گناهان انسان دارد.
9. نمازهاى خود را باتوجه و حضور قلب بخواند؛ زيرا نماز بزرگترين عامل بازدارنده از فحشا و منكرات است.
سؤال: آيا دست دادن به نامحرم جايز است؟
جواب: جايز نيست، مگر از روى لباس، و در اين صورت بنابر احتياط نبايد دست او را بفشارد.[47]
سؤال: فلسفه تحريم نگاه به نامحرمان چيست؟
جواب: نگاه كردن به زنان نامحرم يكى از گناهانى است كه پيامدهاى سوئى دارد يكى از آنها اين است كه شهوت جنسى انسان را تحريك مى كند در صورتى كه ارضا نشود، آدمى را به انواع بيمارى ها گرفتار مى سازد و سلامتى او را سلب مى كند.
امام رضا عليه السلام فرمود:
«و حرّم النَّظر الى شعور النساء المحجوبات لما فيه من تهييج الرجال و ما يدعوا التهييج اليه من الفساد و الدخول فيما لا يحلّ و لا يجمل».[48]
نگاه كردن به موى زنان محجوب حرام است؛ زيرا نگاه به نامحرم تمايل جنسى مردان را تحريك و بيدار مى كند و اين (تحريك بى مورد) آنها را گرفتار مفاسد و ضررهاى بسيار مى كند و در كارهاى حرام و ناشايسته وارد مىسازد.
روانشناسان مى گويند: بيدار ساختن غريزه جنسى و تحريك دائم، بدون شك خود خلاف اصول بهداشت روانى است. كسانى كه مدّتى گرفتار تحريكات جنسى بدون ارضا شده اند، برخى از ناراحتى هاى عصبى و روانى زير را ملاحظه كرده اند:
1. دشوارى در تنفّس
2. درد در اطراف قلب
3. بالا رفتن طپش قلب
4. ضعف و خستگى و كوفتگى عمومى
5. درد معده
6. سر درد
7. بى قرارى و ناآرامى و دلهره
8. بى خوابى
9. كم اشتهايى
10. خستگى فكرى[49]
[1] استفتات. امام خمينى قدس سره ج 1 ص 315
[2] همان، ج 1 ص 67.
[3] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 235، مسأله 373.
[4] توضيح المسائل امام خمينى قدس سره مسأله 2253.
[5] همان، مسأله 73.
[6] همان، مسأله 74.
[7] جامع المسائل آية الله فاضل، ج 1، ص 30، س 36.
[8] استفتائات امام خمينى قدس سره، ج 1، ص 127، س 3.
[9] موى درشت اطراف عورت.
[10] وسايل الشيعة، ج 1، ص 466.
[11] تفسير نمونه، ج 4، ص 294.
[12] وسائل الشيعة، ج 1، ص 446.
[13] عروة الوثقى، كتاب نكاح، مسأله 22.
[14] نور/30.
[15] نور/30 و 31.
[16] بحارالانوار، ج 73، ص 208.
[17] سى دى شماره يك پرسمان سؤال 6650 نهاد رهبرى در دانشگاه.
[18] استفتائات امام خمينى قدس سره ج 1، ص 51، س 95.
[19] پرسش ها و پاسخ هاى برگزيده، ج 7، ص 200.
[20] نور/32.
[21] ميزان الحكمة، ج 10 (عربى)، ص 78.
[22] همان.
[23] احكام روابط زن و مرد، ص 100.
[24] مرتضى مطهرى، مسأله حجاب، ص 82.
[25] نشريه ياران، ش 13، شهريور 1382.
[26] عروة الوثقى، ج 1، ص 716، مسأله 31.
[27] اصول كافى، ج 4، كتاب العشرة، ص 464.
[28] «و همَّ بها لو لا أنْ رَأى بُرهانَ ربِّه» يوسف/25.
[29] غرر الحكم، ج 1، ص 161، ح 29.
[30] استفتائات جديد آيت الله مكارم، ج 1، س 819؛ اجوبة الاستفتائات آيت الله خامنه اى، س 1145؛ جامع المسائل فاضل، ج 1، س 1718.
[31] بقره/165.
[32] مائده/54.
[33] بحارالانوار، ج 70، ص 158.
[34] شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 20، ص 233.
[35] مستدرك الوسايل، ج 1، ص 120.
[36] با استفاده از كتاب مسأله حجاب استاد مطهّرى، ص 110.
[37] تحرير الوسيله امام خمينى، ج 2، كتاب النكاح، ص 263.
[38] احكام روابط زن و مرد، ص 35.
[39] قيامت/14.
[40] توضيح المسائل امام، مسأله 2385، منهاج الصالحين، كتاب نكاح، مسأله 67.
[41] تحريرالوسيلۀ، نكاح، م 29.
[42] احكام روابط زن و مرد، ص 138.
[43] استفتائات آية الله مكارم، ج 1، س 834.
[44] جامع المسايل فاضل، ج 1، ص 484، س 1721 و 1722.
[45] مؤمن/11؛ علق/14.
[46] بحارالانوار، ج 101، ص 41.
[47] عروة الوثقى، ج 2، كتاب نكاح، مسأله 47. توضيح المسائل، مسأله 1934. منهاج الصالحين، كتاب نكاح، مسأله 16.
[48] عيون الاخبار الرضا، ج 2، ص 97.
[49] جوانى پر رنج، ص 234.
