احكام عددى
دختران با تمام شدن نه سال قمرى به بلوغ مى رسند.[1]
نه چيز سبب باطل شدن روزه مى شود.[2]
1. خوردن و آشاميدن 2. جماع 3. استمناء (استمناء آن است كه انسان با خود كارى كند كه منى از او بيرون آيد) 4. دروغ بستن به خدا و پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم و جانشينان پيغمبر عليهم السلام 5. رساندن غبار غليظ به حلق 6. فرو بردن تمام سر در آب 7. باقى ماندن بر جنابت تا اذان صبح 8. اماله كردن با چيزهاى روان 9. قى كردن.
روزه بر نه دسته واجب نيست: 1. شخص پير، به شرط اينكه روزه براى وى ممكن نباشد، يا برايش مشقت داشته باشد؛ ولى در هر دو صورت، اگر بعد از ماه مبارك رمضان بتواند روزه بگيرد، بنا بر احتياط واجب بايد قضا كند؛ 2. بيمارى كه نتواند تشنگى را تحمل كند؛ 3. زنى كه زايمانش نزديك است، اگر روزه براى خود و حملش ضرر دارد و در هر دو صورت اگر تا قبل از ماه مبارك آينده توانايى پيدا كرد، بايد قضا كند؛ 4. زنى كه بچه شير مى دهد، چنان چه براى خودش زيانبار باشد؛ روزه بر او واجب نيست ولى بايد بعد از ماه مبارك قضا كند؛ 5. بيمارى كه يقين داشته باشد روزه موجب تشديد بيمارى و يا دير خوب شدن آن يا تشديد درد او گردد؛ 6. ضعفى كه به طور عادى غير قابل تحمل است؛ 7. شخص غير بيمارى كه از بروز مرض و ضرر از راه روزه گرفتن بترسد، اگر اين ترس عقلايى باشد؛ 8. غير مسلمان، اگر چه در بخشى از روز مؤمن نباشد؛ 9. حائض و نفساء.
تقليد در احكام، عمل كردن به دستور مجتهد است و از مجتهدى بايد تقليد كرد كه نه شرط داشته باشد:
1. مرد باشد؛ 2. بالغ باشد؛ 3. عاقل باشد؛ 4. شيعه دوازده امامى باشد؛ 5. حلال زاده باشد؛ 6. زنده باشد؛ 7. عادل باشد؛ 8. حريص به دنيا نباشد[3]؛ 9. از مجتهدان ديگر اعلم[4] باشد.[5]
نماز عيد فطر و قربان دو ركعت است[6] كه نه قنوت دارد: در ركعت اول بعد از حمد و سوره بايد پنج مرتبه تكبير بگويد و بعد از هر تكبير، يك قنوت با دعاى «اللَّهُمَّ أَهلَ الكِبْرِياءِ وَ العَظَمَة وَ ...» بعد از قنوت پنجم، تكبير گفته و به ركوع رود و دو سجده انجام دهد و در ركعت دوم نيز چهار تكبير بگويد و بعد از هر تكبير همان قنوت را بخواند و تكبير پنجم را بگويد و به ركوع رود و دو سجده به جاى آورد و بعد تشهد و سلام دهد.[7]
نه بار طلاق سبب حرمت ابدى است.[8]
زكات نه چيز واجب است:[9] گندم، جو، خرما، كشمش، طلا، نقره، شتر، گاو، گوسفند.
نه چيز بر جنب مكروه است: برخى از آنها به شرح زير است: خوردن و آشاميدن، (ولى اگر وضو بگيرد مكروه نيست)؛ خواندن بيش از هفت آيه از سوره هايى كه سجده واجب ندارد، رساندن جايى از بدن به جلد و حاشيه و بين خطهاى قرآن، همراه داشتن قرآن، خوابيدن (ولى اگر وضو بگيرد يا به واسطه نداشتن آب بدل از غسل تيمم كند مكروه نيست).[10]
در نه صورت اگر در شماره ركعتهاى نماز چهار ركعتى شك كند، بايد فوراً فكر نمايد پس اگر يقين يا گمان به يك طرف شك پيدا كرد، همان طرف را بگيرد و نماز را تمام كند وگرنه به دستورهايى كه گفته مى شود عمل نمايد و آن نه صورت از اين قرار است:[11]
1. بعد از سر برداشتن از سجده دوم شك كند دو ركعت خوانده يا سه ركعت، كه بايد بنا بگذارد سه ركعت خوانده و يك ركعت ديگر بخواند و نماز را تمام كند و بعد از نماز يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته به دستورى كه بعداً گفته مى شود به جا آورد.
2. شك بين دو و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم كه بايد بنا بگذارد چهار ركعت خوانده و نماز را تمام كند و بعد از نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده بخواند.
3. شك بين دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم كه بايد بنا بر چهار بگذارد و بعد از نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده و بعد دو ركعت نشسته به جا آورد، ولى اگر بعد از سجده اول يا پيش از سر برداشتن از سجده دوم يكى از اين سه شك برايش پيش آيد بايد نماز را رها كند و دوباره بخواند.
4. شك بين چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجده دوم كه بايد بنا بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد از نماز دو سجده سهو به جا آورد.
ولى اگر بعد از سجده اول يا پيش از سر برداشتن از سجده دوم اين شك براى او پيش آيد بنا بر احتياط واجب بايد به دستورى كه گفته شد عمل كند و نماز را هم دوباره بخواند.
5. شك بين سه و چهار كه در هر جاى نماز باشد بايد بنا بر چهار بگذارد و نماز را تمام كند و بعد از نماز يك ركعت نماز احتياط ايستاده يا دو ركعت نشسته به جا آورد.
6. شك بين چهار و پنج در حال ايستاده كه بايد بنشيند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و يك ركعت نماز احتياط ايستاه يا دو ركعت نشسته به جا آورد.
7. شك بين سه و پنج در حال ايستاده كه بايد بنشيند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو ركعت نماز احتياط ايستاده به جا آورد.
8. شك بين سه و چهار و پنج در حال ايستاده كه بايد بنشيند و تشهد بخواند و بعد از سلام نماز دو ركعت نماز احتياط ايستاده و بعد دو ركعت نشسته به جا آورد.
9. شك بين پنج و شش در حال ايستاده كه بايد بنشيند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد و دو سجده سهو به جا آورد.[12]
احكام عددى ده
پاك كننده ها ده چيز است: آب، زمين، آفتاب، استحاله، انتقال، اسلام، تبعيت، برطرف شدن عين نجاست، استبراء حيوان نجاستخوار، غائب شدن مسلمان.[13]
نماز آيات دو ركعت است؛ اما ده ركوع دارد. اين نماز واجب را بعد از وقوع حوادث چهارگانه[14] بايد همراه با شرايط نماز واجب يوميه (مثل طهارت بدن و لباس، وضو و ..) انجام داد.[15]
چنانچه مردى در مرگ زن يا فرزندش يقه يا لباس خود را پاره كند و نيز اگر زن در عزاى ميت صورتش را بخراشد يا موى خود را بكند، بايد ده فقير را طعام دهد و يا ده فقير را لباس بپوشاند.[16]
كفاره مخالفت با قسم، اطعام ده مسكين يا پوشانيدن آنها است، وگرنه سه روز روزه است. «... فَكَفَّرَتُهُ اطعامُ عَشَرَةِ مَسكينَ ...»
حداكثر حيض ده روز است.[17]
حداقل فاصله دو حيض ده روز است.[18]
قصد اقامه حداقل ده روز است.[19]
كسى كه قضاى رمضان را بعد از ظهر افطار كند بايد به ده فقير هر كدام يك مد طعام دهد.[20]
اگر قضاى روزه ماه رمضان ميتى را گرفته باشد، حرام است كه بعد از ظهر افطار كند و اگر افطار كرد. بايد ده فقير را طعام دهد و در صورت عدم توانايى سه روز روزه بگيرد.[21]
مسافرى كه قصد دارد ده روز پشت سر هم در محلى بماند بايد نماز را تمام بخواند.[22]
يك مُد طعام ده سير است.[23]
مسافرى كه مى خواهد ده روز در محلى بماند در صورتى بايد نماز را تمام بخواند كه بخواهد تمام ده روز را در يك جا بماند.[24]
مسأله: اگر مسافر قصد كند ده روز در محلى بماند چنانچه بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتى از ماندن منصرف شود يا مردد شود تا وقتى در آنجا هست بايد نماز را تمام بخواند.[25]
مسأله: مسافرى كه قصد كرده ده روز در محلى بماند اگر بيشتر از ده روز در آنجا بماند تا وقتى كه مسافرت نكرده بايد نمازش را تمام بخواند و لازم نيست قصد ماندن ده روزه كند.[26]
روزه ده گروه صحيح نيست: 1. غير مسلمان 2. ديوانه 3. بيهوش و مست 4. حائض 5. نفساء 6. كسى كه تمام روز خواب بوده 7. بيمار 8. ترس عقلائى از ايجاد مرض به سبب روزه 9. مسافرى كه نمازش شكسته است 10. روزه مستحبى با اينكه قضاى روزه بر او واجب است.[27]
روزه هاى حرام ده روز است: 1. عيد فطر 2. عيد قربان 3. روزى كه انسان نمى داند آخر شعبان است يا اول رمضان به نيت رمضان.[28] 4. روزه مستحبى فرزند اگر اسباب اذيت پدر و مادر باشد يا پدر و مادر او را نهى كرده باشند 5. روزه مستحبى زن در صورتى كه با حقوق مرد در تضاد باشد و مرد از آن جلوگيرى نمايد. 6. روزه كسى كه روزه براى او ضرر دارد 7. روزه مسافر 8. روزه وصال (به نيت وصل كردن دو روز پشت سر هم) 9. روزه سكوت 10. روزه ايام تشريق (يازدهم تا سيزدهم ذى الحجه) براى كسى كه در منا است.[29]
احكام عددى يازده
نمازهاى يوميه در سفر يازده ركعت است.
نجاسات يازده چيز است: بول، غائط، منى، مردار، خون، سگ، خوك، كافر، شراب، فقاع، عرق شتر نجاست خوار.[30]
نافله شب يازده ركعت است.[31] (چهار تا دو ركعت به نيت نماز شب، دو ركعت به نيت نماز شفع و يك ركعت به نيت نماز وتر)
واجبات نماز يازده چيز است: نيت، قيام، تكبيرة الاحرام، ركوع، سجده، قرائت، ذكر، تشهد، سلام، ترتيب، موالات.[32]
خريدار و فروشنده در يازده مورد مى توانند معامله را به هم بزنند:
1. از مجلس معامله متفرق نشده باشند. (خيار مجلس)
2. مغبون شده باشند. (خيار غبن)
3. در معامله قرار داده كنند تا مدت معين هر دو يا يكى از آنان بتوانند معامله را به هم بزنند.
4. فروشنده يا خريدار مال خود را بهتر از آنچه هست نشان دهند.
5. فروشنده يا خريدار شرط كند مالى را كه مىدهد طور مخصوصى باشد و به آن شرط عمل نكند. (تخلف شرط)
6. در جنس يا عوض آن عيبى باشد. (خيار عيب)
7. معلوم شود مقدارى از جنس را كه فروخته اند مال ديگرى است كه اگر صاحب آن به معامله راضى نشود خريدار مى تواند معامله را به هم بزند. (خيار شركت)
8. فروشنده خصوصيات جنس معينى را كه مشترى نديده به او بگويد بعد معلوم شود طورى كه گفته نبوده است.
9. مشترى بايد پول جنسى را كه نقد خريده تا سه روز بدهد و فروشنده هم جنس را تحويل بدهد. والّا طرف مقابل خيار فسخ دارد.
10. مشترى حيوانى را خريده تا سه روز مى تواند معامله را به هم بزند.
11. فروشنده نتواند جنسى را كه فروخته تحويل دهد.[33]
يازده چيز در غذا خوردن مكروه است برخى از آنها عبارتند از: 1. در حال سيرى غذا بخورد 2. پرخورى 3. نگاه كردن به صورت ديگران موقع غذا خوردن 4. خوردن غذاى داغ 5. بعد از گذاشتن نان در سفره منتظر چيز ديگرى شدن 6. پاره كردن نان با كارد 7. گذاشتن نان زير ظرف غذا و ...[34]
احكام عددى دوازده
مجتهد بايد شيعه دوازده امامى باشد.[35]
امام جماعت بايد شيعه دوازده امامى باشد.[36]
اگر مسلمانى به يكى از دوازده امام دشنام دهد يا با آنان دشمنى داشته باشد نجس است.[37]
براى محتضر مستحب است شهادتين و اقرار به دوازده امام و ساير عقايد حقه.[38]
كسى كه زكات را مى گيرد بايد شيعه دوازده امامى باشد.[39]
دوازده چيز نماز را باطل مى كند:[40]
1. در بين نماز يكى از شرطهاى آن از بين برود.
2. در بين نماز چيزى كه وضو يا غسل را باطل مى كند پيش آيد.
3. دستها را روى هم بگذارد.
4. آمين گفتن.
5. عمداً يا از روى فراموشى پشت به قبله كند يا به طرف راست يا چپ قبله برگردد.
6. عمداً كلمه اى بگويد كه از آن كلمه قصد معنى كند.
7. خنده عمدى با صداى بلند.
8. براى كار دنيا عمداً با صدا گريه كند.
9. كارى كه صورت نماز را به هم بزند مثل دست زدن، به هوا پريدن
10. خوردن و آشاميدن.
11. شك در ركعت هاى نماز دو ركعتى و سه ركعتى يا در دو ركعت اول نمازهاى چهار ركعتى
12. كم و زياد كردن ركن نماز.
مستحب است دايه اى كه براى طفل مى گيرند دوازده امامى و داراى عقل و عفت باشد.[41]
به سيدى كه دوازده امامى نيست نبايد خمس داد.[42]
غسل، كفن، نماز و دفن مسلمان دوازده امامى بر هر مكلّفى واجب است.[43]
احكام عددى سيزده
وضو سيزده شرط دارد برخى از آنها عبارتند از: 1. آب وضو پاك باشد 2. مضاف نباشد 3. غصبى نباشد 4. ظرف آب غصبى نباشد 5.
اعضاى وضو پاك باشد 6. وقت براى وضو و نماز كافى باشد 7. به قصد قربت انجام دهد 8. وضو را به ترتيب لازم انجام دهد 9. كارهاى وضو را خود انجام دهد 10. در اعضاى وضو مانعى از رسيدن آب نباشد و ...[44]
مستحبات سجده سيزده چيز است. برخى از آنان به شرح زير است:
1. بعد از هر سجده وقتى نشست و بدنش آرام گرفت تكبير بگويد 2. بعد از سجده اول استغفرالله ربى و اتوب اليه بگويد 3. سجده را طول بدهد و در موقع نشستن، دستها را روى رانها بگذارد 4. براى رفتن به سجده دوم در حال آرامى بدن الله اكبر بگويد 5. در سجده ها صلوات بفرستد 6. در حال سجده انگشتان دست را به هم بچسباند و برابر گوش بگذارد به طورى كه سر آنها رو به قبله باشند.[45]
احكام عددى پانزده
پانزده چيز از حيوانان حلال گوشت حرام است:
1. خون 2. فضله 3. نرى 4. فرج 5. بچه دان 6. غدد كه آن را دشوَل مى گويند 7. تخم كه آن را دنبلان مى گويند 8. چيزى كه در مغز كله است و به شكل نخود مى باشد 9. مغز حرام كه در ميان تيره پشت است 10. پى كه در دو طرف تيره پشت است 11. زهره دان 12. سپرز (طحال) 13. بول دان (مثانه) 14. حدقه چشم 15. چيزى كه در ميان سُم است.[46]
براى پاك شدن كف پا و ته كفش، بهتر است پانزده قدم يا بيشتر راه بروند، اگر چه به كمتر از پانزده قدم يا ماليدن پا به زمين نجاست برطرف شود.[47]
6 طفلى كه پانزده مرتبه پشت سر هم از زنى شير بخورد بر آن زن و فرزندانش محرم مى شود.
پسران با تمام شدن پانزده سال قمرى به سن تكليف مى رسند.[48]
احكام عددى شانزده
نافله نمازهاى ظهر و عصر شانزده ركعت است و در روز جمعه چهار ركعت اضافه مى شود.[49]
احكام عددى هفده
نمازهاى يوميه هفده ركعت است.
اقامه هفده جمله دارد.[50]
احكام عددى هجده
هجده چيز در غذا خوردن مستحب است كه برخى از آنها عبارتند از:
1. قبل و بعد از غذا دستان خود را بشويد 2. در ابتداى غذا بسم الله بگويد 3. با دست راست غذا بخورد 4. لقمه را كوچك بردارد 5. غذا را خوب بجود 6. بعد از غذا خوردن خداوند را حمد كند 7. اول و آخر غذا نمك بخورد و ...[51]
اذان هجده جمله دارد.[52]
احكام عددى بيست
نافله روز جمعه بيست ركعت است.[53]
شكيات نماز بيست و سه قسم است.[54]
احكام عددى سى
اگر مسافر بعد از رسيدن به هشت فرسخ، سى روز در محلى بماند و در تمام سى روز در رفتن و ماندن مردد باشد، بعد از گذشتن سى روز، اگر چه مقدار كمى در آنجا بماند بايد نماز را تمام بخواند.[55]
مسافرى كه سى روز مردد بوده، در صورتى بايد نماز را تمام بخواند كه سى روز را در يك جا بماند. پس اگر مقدارى از آن را در جايى و مقدارى را در جاى ديگرى بماند بعد از سى روز هم بايد نماز را شكسته بخواند.[56]
مستحب است مسافر بعد از هر نمازى كه شكسته مى خواند، سى مرتبه بگويد: سبحان الله والحمدلله و لا اله الا الله و الله اكبر.[57]
احكام عددى سى و يك
كسى كه مى خواهد دو ماه كفاره ماه رمضان را بگيرد، بايد سى و يك روز آن را پى در پى بگيرد.[58]
اعداد متفرقه
اگر انسان از روى اختيار به نذر خود عمل نكند بايد به شصت فقير طعام بدهد يا دو ماه پى در پى روزه بگيرد.[59]
اگر يك نفر به امام جماعت اقتدا كند ثواب هر ركعت صد و پنجاه برابر و اگر دو نفر اقتدا كند ثواب هر ركعت ششصد برابر مى شود.
نافلههاى شبانه روز سى و چهار ركعت است 8 ركعت قبل از نماز ظهر، 8 ركعت قبل از نماز عصر، 4 ركعت بعد از نماز مغرب، 2 ركعت بعد از نماز عشا به صورت نشسته، 2 ركعت قبل از نماز صبح و 11 ركعت نماز شب.[60]
از تعقيباتى كه خيلى سفارش شده است، تسبيحات حضرت زهرا عليها السلام است كه بايد به ترتيب زير گفت: سى و چهار بار الله اكبر، سى و سه بار الحمدلله، و سى و سه بار سبحان الله.[61]
امام صادق علیه السلام فرمود: اگر چهل مؤمن بر جنازه مؤمنى حاضر شوند و بگويند ما جز نيكى از او نمى دانيم، خداوند مى فرمايد: من گواهى شما را درباره او مى پذيرم و آنچه از گناهان او مى دانم مى بخشم.[62]
امام صادق علیه السلام فرمود: حريم مسجد چهل ذراع است و حريم همسايه تا چهل خانه است از چهار طرف.
مستحب است بر مؤمنين دعاى عهد را چهل صبح بخوانند.[63]
حدّ قذف هشتاد تازيانه است. حد شراب هشتاد تازيانه است.[64]
سنگهايى كه حجاج از منا برمى دارند هفتاد سنگ است.[65]
گناه يك درهم ربا بزرگتر از آن است كه انسان هفتاد مرتبه با محرم خود زنا كند.[66]
سن يائسگى در غير قريشى، پنجاه سال و در قريشى شصت سال است.[67]
آب كر مقدار آبى است كه طول و عرض و ارتفاع آن هر يك سه وجب و نيم باشد، بريزند آن را پر كند و وزن آن 419/377 كيلوگرم مى باشد.
[1] تحريرالوسيله، ج 2، ص 13، م 3
[2] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 1572
[3] بنا بر احتياط واجب
[4] در فهميدن حكم خدا از تمام مجتهدهاى زمان خود داناتر باشد
[5] توضيح المسائل مراجع، م 2
[6] اين نماز در عصر غيبت امام زمان حضرت ولى عصر عجل الله تعالى فرجه الشريف مستحب است و در زمان حضور ايشان واجب است
[7] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 852
[8] بعد از سه طلاق بايد محلل بگيرد، چون بحث طلاق گسترده است براى آشنايى بيشتر ر. ك: تحريرالوسيله، امام خمينى قدس سره.
[9] توضيح المسائل مراجع، م 1853
[10] همان، ج 1، ص 227، م 356
[11] همان، م 1199
[12] توضيح المسائل مراجع، م 1199.
[13] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 148
[14] 1. خورشيد گرفتگى (كسوف)، 2. ماه گرفتگى (خسوف)، 3. زلزله. 4. رعد و برق و بادهاى سياه و سرخ و مانند اينها (در صورتى كه بيشتر مردم بترسند). توضيح المسائل مراجع، م 1491، ص 220 و م 1507، ص 223
[15] همان، م 1491
[16] تحريرالوسيله، ج 2، ص 12
[17] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 440
[18] همان، ص 313، م 503
[19] همان، م 1337
[20] همان، م 1687
[21] تحريرالوسيله، ج 2، ص 125
[22] توضيح المسائل مراجع، م 1335
[23] توضيح المسائل مراجع، م 1660
[24] همان، م 1337
[25] همان، م 1342
[26] همان، م 1347
[27] تحريرالوسيله، ج 1، ص 293
[28] توضيح المسائل مراجع، ج 2، ص 1002، م 1741
[29] تحريرالوسيله، ج 1، ص 303، مراجع، م 1739- 1742.
[30] توضيح المسائل مراجع، م 83
[31] همان، م 765
[32] همان، م 552
[33] توضيح المسائل مراجع، ج 2، ص 241، م 2124.
[34] همان، ص 539، م 2637.
[35] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 2
[36] همان، م 1453
[37] همان، م 110
[38] همان، م 536
[39] همان، م 1942
[40] همان، م 1126
[41] توضيح المسائل مراجع، م 24885.
[42] همان، م 1837.
[43] همان، م 542 و 543.
[44] توضيح المسائل مراجع، ج 1، ص 172
[45] همان، م 1091
[46] توضيح المسائل مراجع، ج 2، ص 528، م 2626
[47] همان، ج 1، ص 124، م 185
[48] تحريرالوسيله، ج 2، ص 13، م 3
[49] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 764
[50] توضيح المسائل مراجع، ج 1، م 918
[51] همان، ج 2، ص 536، م 2636
[52] همان، ج 1، م 918
[53] همان، ص 446، م 764
[54] همان، ص 658
[55] توضيح المسائل مراجع، م 1353
[56] همان، م 1355
[57] همان، م 1369
[58] همان، م 1661
[59] همان، م 2654
[60] توضيح المسائل مراجع، م 764
[61] همان، م 1122
[62] خصال، ج 2، ص 538
[63] بحارالانوار، ج 53، ص 95
[64] توضيح المسائل آية الله خويى، م 2803
[65] مناسك حج، امام خمينى، ص 202
[66] توضيح المسائل مراجع، ج 2، ص 215
[67] همان، م 435
