دختران چه مى پرسند؟(بخش دوم)

دختران چه مى پرسند؟

محرم و نامحرم‏

سؤال 1: آيا دانش ‏آموزان دختر مى ‏توانند در اتاق در بسته به تنهايى از معلم مرد علم بياموزند؟

جواب: اگر كسى نمى ‏تواند وارد اتاق شود و آنها بترسند كه به حرام بيفتند ماندنشان در آنجا حرام است.[1]

سؤال 2: پسردايى ‏ام از كودكى به من انس پيدا كرده است، حال چگونه با او رفتار كنم كه هم او ضربه‏ روحى نبيند و هم من دچار گناه نشوم؟

جواب: ابراز عواطف و محبت نسبت به خويشاوندان در حد معقول امر شايسته است ولى نبايد اين مسأله به حد افراط برسد.

بهتر است به تدريج روابط خود را با او كم كرده و از ايشان فاصله بگيريد.

سؤال 3: آيا صحبت كردن زن با مرد نامحرم به نيت خير اشكال دارد؟

جواب: صحبت كردن زن با مرد بدون ضرورت به قصد لذت جايز نيست، ولى اگر بدون قصد لذت باشد، بايد به مقدار ضرورت اكتفا كرد؛ زيرا صحبت كردن دو جوان با هم خواه ناخواه ايجاد عادت و وابستگى كرده و اين خود باعث ايجاد مشكلات بعدى مى ‏گردد.

سؤال 4: معاشرت با پسرعمو در حد استاد و تقويت درس چه صورتى دارد؟

جواب: با ملاحظه نكات زير مانعى ندارد:

1. حريم حجاب در برخوردها كاملاً رعايت شود.

2. در مكان دربسته‏ اى نباشند كه ديگرى نتواند وارد شود.

3. در گفت و گو به حدّ ضرورت اكتفا شود.

4. قصد تلذذ و ريبه در كار نباشد.

سؤال 5: خانمى كه با ناز و افاده صحبت مى ‏كند به نحوى كه جلب توجه مى ‏كند، چه حكمى دارد؟

جواب: بر خانم ‏ها لازم است از هر كارى كه موجب جلب توجه نامحرمان مى‏ شود خوددارى كنند و صحبت كردن هم اگر با ناز و كرشمه باشد، به طورى كه موجب جلب توجه نامحرمان شود، حرام است.[2] سؤال 6: آيا دكتر، شوهرخواهر، پسرخاله، پسردايى، پسرعمه، شوهرخاله، شوهرعمه، پسرى كه قرار است همسر آينده ما شود و صيغه‏ عقد خوانده نشده، محرمند؟

جواب: خير.

سؤال 7: شوخى با نامحرم چه حكمى دارد؟

جواب: از شوخى با نامحرم هر چند خوفى هم در كار نباشد، بايد پرهيز نمود.

سؤال 8: با نامحرمان بايد چه رفتارى داشته باشيم؟

جواب: در برخورد با جنس مخالف بايد سنگين برخورد نمود و نبايد برخورد خودمانى داشت به گونه‏ اى كه گويا او را نمى ‏شناسيد و نمى‏ خواهيد بشناسيد.

سؤال 9: آيا پسر و دختر نامحرم مى ‏توانند با هم گفت و گو كنند؟

جواب: اگر موجب مفسده‏ اى نباشد، حرام نيست، ولى ممكن است اين گفت و گوها موجب برخى مشكلات ديگر شود كه در اين زمينه بايد هشيار بود.

سؤال 10: چرا صداى زنان نازكتر از مردان است؟

جواب: چون تارهاى صوتى و حنجره‏ خانم ‏ها نازكتر و ظريفتر است و شايد اين را خداوند براى لطافت بخشيدن به صداى زن قرار داده است تا بدين وسيله جاذبه و محبوبيت او براى مرد بيشتر شود.

سؤال 11: آيا نگاه به مرد نامحرم براى فهميدن سخنان او گناه است؟

جواب: نگاه كردن به صورت و گردن مرد نامحرم اگر به قصد لذت نباشد، اشكال ندارد.

سؤال 12: آيا دست دادن زن به پيرمرد و فاميل كه براى دست دادن دستش را دراز كرده، گناه است؟

جواب: دست دادن زن با مرد نامحرم اگر چه فاميل باشد، حرام‏ است و فرقى بين پير و جوان نيست. بلى اگر با وجود مانع مثل دستكش و چادر و بدون قصد ريبه باشد، اشكال ندارد.

سؤال 13: آيا نشستن نامحرم در كنار هم در مجالس و ميهمانى ‏ها اشكال دارد؟

جواب: صرف نشستن زن و مرد نامحرم در يك اتاق و جلسه با وجود شرايط زير اشكال ندارد:

1. زن حجاب خود را حفظ كند و پوشش كامل داشته باشد.

2. به يكديگر نگاه نكنند، خصوصاً با لذت.

3. صحبت‏ ها به طور معمول باشد.

با تمام اين شرايط اختلاط بين محرم و نامحرم كراهت دارد.[3]

سؤال 14: عكس گرفتن زن نزد عكاس نامحرم و يا ظاهر كردن عكس توسط نامحرم، چه حكمى دارد؟

جواب: اگر بدون حجاب شرعى باشد. اگر چه فيلمبردار و ظاهر كننده نامحرم نباشد بعيد نيست كه ترويج باطل به آن صدق كند و اگر صدق نكند، مانعى ندارد.[4]

سؤال 15: چه افرادى بر دختران و زنان محرم هستند؟

جواب: 1. پدر و پدربزرگ 2. پسر و پسر فرزند (نوه) 3. برادر نسبى و رضايى 4. خواهرزاده 5. برادرزاده 6. عمو (عموى خودش و عموى پدر و مادرش) 7. دايى (دايى خودش و دايى پدر و مادرش) 8. شوهر 9. داماد 10. پدر شوهر

سؤال 16: دويدن و سريع راه رفتن در مقابل نامحرم چه حكمى دارد؟

جواب: سريع راه رفتن و دويدن به تنهايى اشكال ندارد، مگر آن كه موجب جلب توجه نامحرم و به گناه افتادن او شود.

سؤال 17: در احكام آمده است بايد زن خود را از پسر بچه‏ مميز بپوشاند، بفرماييد مميز بودن پسر بچه از چه راهى شناخته مى‏ شود؟

جواب: مطالبى را كه بزرگها مى ‏فهمند و اطفال، آنها را درك نمى ‏كنند اگر به حدى برسد كه آن مطالب را تشخيص بدهد او را بچه مميز مى ‏گويند.[5]

سؤال 18: مردى زنى گرفت و آن زن از شوهر قبلى دخترى دارد، آيا آن دختر به پدر آن مرد محرم است؟

جواب: محرم نيست.[6]

سؤال 19: آيا دختر و پسر مى ‏توانند براى محرم شدن صيغه‏ برادر و خواهرى بخوانند؟

جواب: صيغه‏ خواهر و برادرى موجود نيست و اين نحو صيغه در شرع مقدس اسلام وجود ندارد.[7]

سؤال 20: آيا فراگرفتن صوت قرآن كريم از نامحرم درست است؟

جواب: فراگيرى لحن و صوت قرائت قرآن از نامحرم اشكال ندارد، ولى نبايد با صوت براى نامحرم قرائت نمايد.[8]

سؤال 21: اگر نامحرم را دوست داشته باشيم، حرام است؟

جواب: اگر دوست داشتن مرد اجنبى به خاطر ايمان و كمالات اخلاقى باشد، اشكال ندارد؛ ولى بايد بسيار مراقب بود كه شيطان از همين راه كه آغاز آن مسأله ‏اى ندارد، آدمى را به انحراف نكشاند.

سؤال 22: آيا نشستن سر سفره ‏اى كه نامحرم وجود دارد، حرام است؟

جواب: حرام نيست ولى بايد خود را از نامحرم بپوشاند.

سؤال 23: در كارهاى فرهنگى تا چه اندازه مى ‏توان با پسران رابطه داشت؟

جواب: رابطه‏ دختر و پسر نامحرم اگر در حدّ معمول و با حفظ حجاب كامل از طرف دختر و درباره‏ مسائل ضرورى باشد، مانعى ندارد. با اين شرط كه نگاه كردن پسر به صورت و دست ‏هاى دختر به قصد لذت نباشد و همين طور دختر هم به قصد لذت به پسر نگاه نكند.

روشن است كه هر فردى خود مى ‏تواند تشخيص دهد كه كجا از مرز فراتر رفته است.

«بَلِ الْإِنسَانُ عَلَى‏ نَفْسِهِ‏ بَصِيرَةٌ»[9]

آدمى بر نفس خود آگاه است.

البته توصيه ما اين است كه هر چه قدر روابط بين دختر و پسر كمتر باشد، به نفع طرفين است.

سؤال 24: آيا مى‏ شود شوهرخواهر به خواهرزن خود محرم شود؟

جواب: براى محرم شدن خواهرزن به شوهرخواهر چند راه وجود دارد:

راه اول: اگر شوهرخواهر، پدرى دارد كه با خواهرزن او محرم نيست و خواهرزن هم شوهر ندارد، مى ‏تواند براى مدتى كوتاه خواهرزن خود را به صيغه پدر درآورد. با اين صيغه خواهرزن، زن پدر او شده و با او محرم مى‏گردد و هم چنين است، اگر خواهرزن صيغه جد شوهرخواهر شود چه جد پدرى و چه جد مادرى او.

راه دوم: اگر خواهرزن، دختر كوچك يا بزرگى دارد كه او را شوهر نداده يا نوه‏ اى دارد كه دختر است چه نوه‏ پسرى و چه نوه‏ دخترى، مى ‏تواند او را صيغه‏ شوهرخواهر خود كند. در اين صورت اين خواهر زن، مادر زن شوهرخواهر محسوب شده و با او محرم مى‏گردد.

در اين مورد بايد همسر آن مرد كه خاله‏ بچه محسوب مى‏ شود اجازه داده باشد و اگر دختر باكره و يا صغيره است، پدر او بايد اجازه بدهد.

راه سوم: اگر خواهرزن، شير داشته باشد، شوهرخواهر مى ‏تواند دختربچه‏ اى را كه شيرخواره است و غذا خور نشده، با اجازه‏ پدرش صيغه كند و بعد خواهرزن او آن بچه را به دستورى كه در رساله‏ ها آمده شير بدهد، بعد از شير كامل خوردن آن بچه از پستان آن خواهرزن، خواهرزن با او محرم مى‏ شود، زيرا مادرزن رضاعى، شوهرخواهر محسوب مى‏ شود.

راه چهارم: اگر خواهرزن، شوهر ندارد و شوهرخواهر او پسرى از همسر ديگر دارد كه خواهرزن خاله‏ او محسوب نمى‏ شود، مى ‏تواند اين خواهرزن صيغه آن پسر شود تا عروس شوهرخواهر خود محسوب شده و با او محرم گردد.

سؤال 25: سلام كردن دختران به پسران جوان چه حكمى دارد؟

جواب: در محيطهاى جمعى سلام بر جمع مانعى ندارد، ولى بهتر است كه از سلام‏ هاى خصوصى كه نوعاً زمينه‏ فتنه است، اجتناب شود. از حضرت على عليه السلام نقل شده است كه فرمودند من به زن جوان سلام نمى ‏كنم؛ زيرا مى ‏ترسم در قلبم چيزى خلجان كند كه مطلوب پروردگار نيست.[10] لذا سلام كردن پسران به دختران و زنان جوان كراهت دارد. گر چه جواب سلام واجب است و زنان و دختران بايد طورى جواب دهند كه باعث تهييج و طمع جوانانى كه داراى دل‏ هاى مريض هستند، نشود و اگر در مواردى يقين داشته باشند كه با اهداف شيطانى و نفسانى است نبايد جواب دهند. هم چنين صحبت و سلام در صورتى كه موجب ريبه و فساد باشد، جايز نيست.

سؤال 26: پوشيدن جوراب ‏هاى نازك و بدن نما براى خانم‏ ها در برابر نامحرم چه حكمى دارد؟

جواب: جايز نيست.[11]

سؤال 27: قرآن خواندن يا سرود و دكلمه خواندن دختران دانش‏آموز در حضور مردان چه حكمى دارد؟

جواب: بايد خوددارى كنند.[12]

سؤال 28: خواندن قرآن توسط زن، نزد مردان چه حكمى دارد؟

جواب: اگر مرد اجنبى از آن لذت ببرد، جايز نيست.[13]

سؤال 29: كار كردن زن در جايى كه نامحرم هست، چه حكمى دارد؟

جواب: كار كردن زن در جايى كه نامحرم هست، با شرايط زير اشكال ندارد:

1. حجاب كامل را رعايت كند و بيشتر از ضرورت با مردان صحبت نكند و ارتباط نداشته باشد.

2. در نگاه كردن هم فقط به دست و صورت، آن هم بدون قصد لذت و شهوت نگاه كند، زن و مرد نامحرم در محل خلوت و در بسته نباشند.[14]

سؤال 30: ارتباط تلفنى با نامحرمان چه حكمى دارد؟

جواب: ارتباط تلفنى به تنهايى حرام نيست. در عين حال، بايد در اين زمينه بسيار مراقب و هوشيار باشيد؛ زيرا اين گونه ارتباطات به گونه ‏اى ظريف و پيچيده است كه خطر لغزش را فراهم مى ‏سازد. ثانياً غالباً موجب اتهام است به ويژه براى آبروى دختر، خوب نيست و بايد اين گونه رابطه هم محدود باشد و گرنه براى روحيات دختر بسيار شكننده خواهد بود؛ زيرا بسيار مى‏ شود كه ازدواجى صورت نمى ‏گيرد و اتهام ارتباط با نامحرمان براى او باقى مى ‏ماند.

سؤال 31: مكالمه‏ تلفنى پسر و دختر و مراوده‏ طرفين جهت دوستى چه حكمى دارد؟ اگر اين گونه امور مقدمه ‏اى براى تحقيق پيرامون ازدواج باشد، چه صورتى خواهد داشت؟

جواب: جايز نيست، مگر به مقدارى كه براى تحقيق در ازدواج ضرورت داشته باشد.[15]

سؤال 32: آيا نامزدهايى كه شيرينى نامزدى خورده ‏اند، ولى صيغه عقد نخوانده ‏اند، محرم يكديگرند؟

جواب: بدون اجراى عقد، محرميت حاصل نمى‏ شود.

سؤال 33: نگاه كردن به استاد مرد در كلاس درس چه حكمى دارد؟

جواب: نگاه كردن خانم ‏ها به وجه و كفين و مواضعى كه مردان به‏ طور متعارف نمى ‏پوشانند، بدون لذت اشكال ندارد.[16]

سؤال 34: آيا زن مى ‏تواند به بدن مردى كه كاملاً پوشيده نيست، مثل آن كه با لباس آستين كوتاه يا ورزشى است، نگاه كند؟

جواب: نگاه كردن زن ‏ها به بدن مرد نامحرم به استثنا وجه و كفين و مقدارى كه به طور طبيعى مردان (مذهبى) نمى ‏پوشانند، حرام است.[17]

سؤال 35: سخن گفتن زن با مرد نامحرم چه حكمى دارد؟

جواب: خانم‏ ها مى ‏توانند با نامحرم صحبت كنند، مشروط بر آن كه به قصد لذت و ريبه نباشد، صداى خود را نازك نكنند، خوف به گناه و فساد افتادن نباشد.[18] البته صحبت كردن خانم ‏ها با نامحرمان بدون ضرورت مكروه است.[19] ولى اگر بخواهد صداى خود را نازك كند، به‏ طورى كه تحريك ‏آميز باشد، حرام است.[20]

سؤال 36: نامه نگارى با مرد نامحرم و طرح مسائل عشقى در نامه چه حكمى دارد؟

جواب: از هر كارى كه موجب مفسده است بايد اجتناب شود.[21]

سؤال 37: آيا دختر و پسر مى ‏توانند براى محرميّت صيغه بخوانند؟

جواب: خواندن صيغه‏ موقت بين دختر و پسر با اجازه‏ ولىّ دختر اشكال ندارد.[22]

سؤال 38: آيا دست دادن با نامحرم جايز است؟

جواب: جايز نيست، مگر از روى لباس.[23] شهيد مطهرى مى ‏فرمايد: دست دادن با نامحرم حتى در صورتى كه به قصد لذت هم نباشد، جايز نيست مگر اين كه جامه ‏اى حايل باشد. مانند دستكش البته در همين صورت هم مشروط به اين است كه به قصد لذت نباشد و الّا حرام است.[24] سماعه مى ‏گويد كه از امام صادق عليه السلام درباره‏ دست دادن مرد و زن نامحرم سؤال كردم، حضرت فرمود:

«لايَحِل للرّجل ان يصافحَ الْمرئة.»[25]

بر مرد جايز نيست كه با زن نامحرم مصافحه نمايد.

سؤال 39: راه رفتن با نامحرم چه حكمى دارد؟

جواب: اگر به قصد لذت و ريبه باشد، جايز نيست.[26]

سؤال 40: آيا وضوى زنان در برابر نامحرم صحيح است؟

جواب: لازم است بدن خود را از نامحرم بپوشانند، ولى در هر حال وضوى آنها صحيح است.[27]

سؤال 41: رفتار يك دختر خانم در محيط بيرون و در برابر نامحرم چگونه بايد باشد؟

جواب: خداوند ضمن قرار دادن بعضى جذابيت ‏ها براى بانوان، هيبت و وقارى در آنها قرار داده كه اگر به طور صحيح در اجتماع ظاهر شوند؛ حرمت واقعى آنان حفظ شده و هيچ كس قدرت تعرض به آنها را ندارد. بنابراين بايد چند نكته را رعايت كنيد:

1. حجاب كامل اسلامى را با داشتن چادر يا روسرى و مانتو رعايت كنيد.

2. از پوشيدن لباس ‏هايى كه در برابر نامحرم از نظر شكل و رنگ و يا نشان دادن حجم بدن جلب توجه مى ‏كند، خوددارى كنيد.

مثلاً ممكن است كه مانتو و يا كفش و روسرى شما از نظر دستورات اوليه شرعى درست باشد، ولى رنگ و شكل و مدلى داشته باشد كه در كوچه و خيابان جلب نظر كند و در آن صورت، هم به اجتماع صدمه مى‏ خورد و هم براى خود شما مشكل آفرين مى‏ شود كه نمونه آن نيز متأسفانه در اجتماع زياد است. افرادى كه با بدحجابى و خودآرايى توجه ديگران را به خود جلب مى ‏كنند، گرفتار علاقه و روابطى مى ‏شوند كه مايه رنجش و ضربه‏ هاى عاطفى و صدمات مختلف است.

3. يكى از مهمترين مسائلى كه براى يك خانم با شخصيت در اجتماع لازم است اين است كه علاوه بر رعايت حجاب، رفتار متين و سنگينى داشته باشد و با نامحرم فقط در حد ضرورت صحبت كند و تا حدى رفتار متكبرانه از خود بروز دهد تا احياناً افردى كه طمعى در دل آنها وجود دارد جرأت جلو آمدن را به خود ندهند.

دختران بايد بتوانند در برابر تقاضاهاى بى‏مورد ديگران سست نشوند و با قاطعيت جواب منفى بدهند. خنده ‏هاى بیجا، كنترل نكردن چشم، به پشت سر نگاه كردن و خوردن خوراكى در خيابان و ... تماماً حركاتى است كه به فرد بى ‏بند و بار قدرت جسارت مى ‏دهد.

سؤال 42: دوختن لباس زنانه توسط خياط مرد چه حكمى دارد؟

جواب: در صورتى كه متلزم تماس بدنى و محرمّات ديگر نشود، اشكال ندارد.[28]

سؤال 43: خانمى مى‏ خواهد به تحصيل خود ادامه دهد، ولى ادامه تحصيل او ملازم اين است كه با نامحرمان روبرو شود، مثل اين كه نزد نامحرم درس بخواند يا با دانشجويان پسر در يك كلاس بنشيند، آيا ادامه‏ تحصيل در چنين شرايطى جايز است؟

جواب: هر گاه توأم با امر حرامى مانند خلوت با نامحرم و يا مفاسد ديگر نگردد، مانعى ندارد.[29]

سؤال 44: محدوده خلوت با نامحرم چيست؟ اگر شخصى مطمئن باشد كه در خلوت با نامحرم به گناه نمى ‏افتد، باز هم اين كار اشكال دارد؟

جواب: اگر در مكانى هستند كه معمولاً هيچ كس رفت و آمد نمى ‏كند، خلوت با نامحرم محسوب مى‏ شود و خلوت با نامحرم حتى اگر فكر كنيد به حرام نمى ‏افتيد، اشكال دارد.[30]

نماز

سؤال 1: اگر كسى فرزند پسر نداشته باشد و از دنيا برود، آيا بر دختر بزرگش واجب است نماز و روزه ‏هاى قضاى او را به جا آورد؟

جواب: واجب نيست، ولى اگر بتواند نماز و روزه ‏هاى قضاى او را به جا آورد، بسيار خوب است.

سؤال 2: آيا زن مى ‏تواند جلوتر از مرد نماز بخواند؟

جواب: در مورد فاصله‏ زن و مرد به هنگام نماز نظر مراجع مختلف است. از اين رو، آن چه مورد اتفاق است در آغاز مى ‏آوريم و سپس موارد اختلاف را ذكر مى ‏نماييم. بديهى است هر كس بايد به نظر مرجع تقليد خود مراجعه كند.

اگر فاصله زن و مرد بيش از پنج متر باشد يا بين آنها حايلى مانند پرده يا ديوار باشد و يا در دو سطح (مثل طبقه‏ اول و بالكن‏ بعضى از مساجد) ايستاده باشند و زن جلوتر از مرد باشد نمازشان صحيح است.

موارد اختلاف نظر:

1. امام خمينى، زنجانى و ...: رعايت فاصله بين زن و مرد در نماز مستحب است و نبود فاصله براى نماز اشكالى ايجاد نمى ‏كند.

2. آيت الله بهجت: نماز زن و مرد بدون رعايت فاصله (حداقل يك وجب) كراهت دارد و با رعايت فاصله كراهت ندارد و نماز در هر صورت صحيح است.

3. آيت الله مكارم، فاضل، تبريزى و سيستانى: اگر زن جلوتر از مرد بايستد نماز او باطل است و اگر همزمان شروع به نماز كنند نماز هر دو باطل است.[31]

سؤال 3: آيا در مسح مى ‏توان تمام انگشتان را به جز انگشت كوچك لاك زد و روى آن مسح كشيد؟

جواب: مقدار واجب براى مسح پاها در وضو همان يك انگشت است يعنى اگر دست راست سر يكى از انگشتان پا قرار دهند و تا برآمدگى روى پا يعنى تا مفصل قدم بكشند كافى است. بنابراين اگر روى يك انگشت را لاك نزنيد و بقيه اگر لاك داشته باشد، اشكال‏ ندارد، اما براى غسل كردن بايد همه انگشتان بلكه همه بدن از مانع خالى باشد و اگر سر سوزنى هم مانع باشد كه آب به زير آن نرسد، غسل باطل است.

سؤال 4: نماز خواندن با صورت آرايش كرده چه حكمى دارد؟

جواب: اگر آرايش مانع از رسيدن پوست پيشانى بر مهر نباشد، اشكال ندارد.[32]

سؤال 5: چرا زنان بايد در حال نماز بدن خود را بپوشاند؟ در صورتى كه خداوند از آشكار و نهان هر موجودى آگاه است.

جواب: شكى نيست كه خداوند از همه چيز در همه حال با خبر است و پوشيده و پنهان براى او مفهوم ندارد. با بندگان خود نيز نامحرم نيست، ولى انسان در حال عبادت، خود را در حضور خدا مى ‏بيند و با او سخن مى ‏گويد و به راز و نياز با او برمى ‏خيزد.

در چنين حالى بايد مناسب ‏ترين لباس را در حضور او بپوشد و روشن است كه مناسب ‏ترين لباس براى زن همان لباس كامل است؛ يعنى لباسى كه نشانه عفت و پاكدامنى او است و بهترين حالات او را منعكس مى ‏سازد، تنها چنين لباسى شايسته‏ حال عبادت‏ مى ‏باشد.[33] داشتن پوشش كامل در پيشگاه خداوند نوعى ادب و احترام به ساحت قدس ربوبى است. از اين رو، براى مرد نيز به دوش گرفتن عبا و پوشاندن سر در نماز مستحب است.

پوشش كامل در نماز نوعى تمرين حجاب است كه نمازگزار روزى چندين بار بايد انجام دهد. پوشش كامل حضور قلب انسان را بيشتر مى ‏كند و از التفات ذهن به تجملات و چيزهاى رنگارنگ مى‏ كاهد.

سؤال 6: حكم شركت زنان در نماز جماعت چيست؟

جواب: شركت زنان در نماز جماعت موجب بهره‏ مندى آنان از ثواب جماعت مى ‏گردد و فرقى از اين جهت با مردان ندارند.

درباره‏ شركت زن ‏ها در نماز جماعت آمده است اگر بتوانند كاملاً خود را از نامحرم حفظ كنند، بهتر است در مسجد نماز بخوانند.[34]

سؤال 7: چرا دختران بايد از مردان در نماز عقب ‏تر بايستند؟

جواب: نماز وسيله ارتباط با خداوند و مقابله با هوس ‏ها و تمايلات نفسانى است. نماز سمبل عفت است، لذا بايد خانم ‏ها در نماز پوشش و حجاب كامل داشته باشند. يكى از حكمت ‏هاى عقب ‏تر ايستادن خانم ‏ها اين است كه آنان در معرض ديد نامحرمان نباشند تا بدين وسيله هم نماز مردان با توجه و حضور قلب بيشتر باشد و هم صفت خودنمايى آنان تعديل گردد.

سؤال 8: اگر خانمى با لباس محفوظ مثل مانتوى گشاد و شلوار و روسرى يا مقعنه بزرگ نماز بخواند، درست يا خير؟

جواب: اشكال ندارد.[35]

سؤال 9: چنانچه زن هنگام نماز دريابد برخى از اندامش كه پوشيدن آن لازم بوده، عريان مانده تكليف چيست؟

جواب: بايد براى ادامه‏ نماز آن عضو را بپوشاند و احتياط مستحب آن است كه نماز را دوباره بخواند و اگر پوشيدن آن عضو طول بكشد، بنابر احتياط واجب دوباره بخواند.[36]

البته تا زمانى كه عمدى نباشد، دوباره خواندن لازم نيست.[37]

سؤال 10: وضو گرفتن زن آنجا كه نامحرم او را مى‏ بيند، چگونه است؟

جواب: نبايد آنجا وضو بگيرد، چنانچه گرفت وضويش صحيح است ولى گناه كرده است.[38]

سؤال 11: آيا زن مى ‏تواند امام جماعت شود؟

جواب: به فتواى همه‏ مراجع تقليد، امامت جماعت زن براى مردان جايز نيست، ولى در مورد زنان مسأله مورد اختلاف است.

برخى از مراجع هم چون امام خمينى، مكارم، زنجانى، نورى همدانى آن را جايز مى‏ دانند و برخى ديگر از مراجع هم چون آيت الله فاضل، جايز نمى ‏دانند.

مقلّدين بايد طبق فتواى مرجع تقليد خود عمل نمايند.

سؤال 12: چرا زنان روزه ‏اى را كه در ايام حيض نگرفته ‏اند بايد قضا كنند، ولى نمازها را نبايد قضا نمايند؟

جواب: زيرا امام صادق عليه السلام مى‏فرمايند: روزه فقط يك ماه در سال است؛ ولى نماز در تمام ماه‏ هاى سال مطرح مى ‏باشد (مقصود آن است كه براى قضاى روزه آن چنان به زحمت نمى ‏افتند ولى براى‏ قضاى نمازهاى فوت شده، بسيار به زحمت مى‏ افتند.)[39]

سؤال 13: چند روز به طور جدى نماز مى‏ خوانم و دوباره رها مى ‏كنم. لطفاً براى حل اين مشكل مرا راهنمايى كنيد؟

جواب: اولين مسأله‏ اى كه بايد بررسى كرد، اين است كه علت جدى نگرفتن نماز چيست؟ اگر به آن اعتقاد نداريد يا در آن مشكلى داريد، بايد ابتدا آن را حل كرد و آن گاه بر آن همت نمود.

ميزان همت و كوشش انسان در هر كارى بستگى به شناختى است كه از اهميت آن كار دارد. مثلاً اگر پزشك دارويى به بيمارى بدهد كه روزى پنج بار از آن مصرف كند، اگر بيمار آگاهى كافى يا اعتقاد به آن نداشته باشد، آن را به كار نمى ‏بندد. بنابراين، بايد ابتدا ميزان آگاهى و اعتقاد را تقويت نمود و سپس با اراده و تصميم قوى بر آن همت گمارد و در مرحله بعد بايد دوستانى انتخاب نمود كه معاشرت با آنان انسان را به خواندن نماز تشويق مى ‏نمايند.

سؤال 14: چرا در زمان عادت ماهانه عبادت تعطيل مى‏ شود؟

جواب: اولاً، همه‏ عبادت‏ ها تعطيل نمى‏ شود، فقط برخى از عبادت ‏ها هم چون نماز و روزه تعطيل مى‏ شود؛ ثانياً، تعطيلى اين گونه عبادت ‏ها به جهت آن است كه در ايام عادت طهارت و پاكى ‏اى كه از شرايط انجام آن عبادت‏ ها است وجود ندارد؛ ثالثاً، راه جبران وجود دارد، مثلاً در زمان عادت، زنان مى ‏توانند در سجاده‏ خود بنشينند و ذكر بگويند.

[1] توضيح المسائل مراجع، ج 2، م 2445.

[2] احزاب/ 32. «فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذِى فِى قَلْبِهِ‏ مَرَضٌ».

[3] عروة الوثقى، ج 2، احكام نكاح، م 49.

[4] احكام بانوان، ص 27.

[5] احكام بانوان، ص 24.

[6] مجمع المسائل، آيت الله گلپايگانى، ج 2، ص 237، س 627.

[7] مجمع المسائل، آيت الله گلپايگانى، ج 2، ص 156، س 400.

[8] جامع المسائل آيت الله فاضل، ج 1، ص 252.

[9] قيامت/ 14.

[10] اصول كافى، ج 4، ص 464.

[11] عروة الوثقى، ج 1، ستر و ساتر، ص 550.

[12] همان، ص 162.

[13] احكام بانوان، محمد وحيدى، ص 24.

[14] توضيح المسائل مراجع، م 889.

[15] احكام بانوان، آيت الله مكارم، ص 182، س 652.

[16] عروة الوثقى، ج 2، باب نكاح، ص 517، م 19.

[17] عروة الوثقى ج 2، باب نكاح، م 31؛ تحرير الوسيله نكاح، م 19؛ توضيح المسائل آيت الله مكارم، ص 2080؛ توضيح المسائل آيت الله بهجت، م 1933؛ توضيح المسائل آيت الله فاضل، م 2501.

[18] تحرير الوسيله، ج 2، م 29.

[19] تحرير الوسيله، باب نكاح، م 29.

[20] عروة الوثقى، ج 2، باب نكاح، م 39؛ مسأله‏ حجاب، شهيد مطهرى، ص 287.

[21] احكام روابط زن و مرد، ص 109.

[22] توضيح المسائل مراجع، م 2385.

[23] عروة الوثقى، باب نكاح، م 47، لايجوز مصافحة الا جنبية نعم لا يأس بها من وراء الثوب؛ توضيح المسائل آيت الله بهجت، م 1934.

[24] مسأله‏ى حجاب، شهيد مطهرى، ص 286؛ عروة الوثقى، ج 2، باب نكاح، م 37.

[25] وسائل الشيعة، ج 14، ص 151.

[26] احكام روابط زن و مرد، ص 111.

[27] جامع المسائل آيت الله فاضل، ج 1، ص 51، س 134.

[28] احكام بانوان، آيت الله مكارم، س 868، ص 240.

[29] همان، س 656، ص 183.