عید فطر را به شیوه ائمه(علیهم السلام) جشن بگیریم !
روز مبارکی که مردم در آن شادی می کنند و به یکدیگر تبریک می گویند، روز جشن اهل اسلام، بازگشت هر ساله روزی که شادی و سرور همراه دارد و ... (1)
امام علی علیه السلام در مورد محتوایی که موجب سرور و عید گرفتن می شود، می فرماید: «کل یوم لایعصی الله فیه فهو یوم عید؛ (2) هر روزی که در آن عصیان خدا نشود، روز عید است.»
در احادیث و سیره معصومان «شیوه ابراز سرور» در عید نیز متأثر از دو عامل محتوا و موقعیت قرار داده شده است و چون میزان سلامت ارتباط و افزایش حرکت بنده به سوی خداوند و کمالات، معیار عید بودن است، از جهت شکل بروز هم شیوه هایی توصیه می شود که با آن هدف کلی سازگار باشند. براین اساس نه تنها غنا (3) و حرکات بی محتوا در این ابزار شادمانی جایگاهی نخواهند داشت بلکه مسلمان موظف است شیوه هایی سازگار با دین خود را برگزیند. اینکه به گوشه ای از احادیثی که شیوه بروز شادی را نشان می دهند، اشاره می کنیم:
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم «زینوا اعیادکم بالتکبیر؛ (4) عیدهای خود را با تکبیر زینت دهید».
قال زین العابدین علیه السلام: «یتزین کل منکم یوم العید الی غسل و الی کحل و لیدع ما بلغ ما استطاع و لایکونن احدکم احسن هیأه و ارذلکم عملاً؛ (5) همه شما باید در روز عید زینت و غسل و آرایش کنید و از دعای وارد شده آن روز به قدر توان بخوانید و مبادا کاری کنید که چهره ظاهری شما زیبا و عمل شما زشت باشد.
قال الباقر علیه السلام: فی قوله تعالی (خذوا زینتکم عند کل مسجد) : «ای خذوا ثیابکم التی تتزینون بها للصلاه فی الجمعات و الاعیاد» (6)
امام باقر علیه السلام درباره سخن خدای تعالی «از زینت هایتان نزد هر مسجدی استفاده کنید» فرمود: «لباس هایی را که به آن ها خود را زینت می کنید در روزهای عید و جمعه برای نماز بپوشید.»
قال علی علیه السلام: «غسل الاعیاد طهور لمن اراد طلب الحوائج بین یدی الله عزوجل و اتباع السّنه؛ (7)
غسل عیدها، سبب پاکی کسانی است که برای درخواست نیاز به درگاه خدا روی می آورند و هم پیروی از روش [پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم] است».
قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: «من احیا لیله العید لم یمت قلبه یوم یموت القلوب؛ (8) کسی که شب عید را زنده نگاه دارد، روزی که قلب ها می میرند، قلبش نمی میرد».
- نوع هدیه و عیدی
هدیه هایی که در اسلام برای اعیاد در نظر گرفته می شود، می تواند متفاوت با نوع هدیه هایی باشد که بین مردم رایج است و البته این به معنای نفی ارزش آن عیدی ها نیست بلکه نشان دهنده هماهنگی بین محتوای عید و نوع هدیه آن در دین است. امام باقر علیه السلام به این تفاوت و تناسب پاداش ها این گونه اشاره می کند: « جوائز الله لیست بجوائز هۆلاء الملوک؛ جوایز خدا از نوع جوایز این پادشاهان نیست».

عید فطر و اهمیت آن
در نماز عید فطر می خوانیم:« اسئلک بحث هذا الیوم، الذی جعلته للمسلمین عیدا؛ (9) تو را می خوانم به حق ای روز که برای مسلمانان عید قرار دادی.»
در اهمیت این روز همین نکته کافی است که نوشته اند:« امّا خیرته من الایام یوم الفطر؛ (10) برگزیده رسول خدا از روزها، روز فطر است.» و امام علی علیه السلام می فرمود:« الا و ان هذا الیوم یوم جعله الله لکم عیدا و جعلکم به اهلا فاذکروا الله یذکرکم و ادعوا یستجب لکم؛ (11) هان امروز روزی است که خداوند آن را برای شما عید قرار داده و شما را نیز شایسته آن ساخت، پس به یاد خدا باشید تا او نیز شما را یاد کند و او را بخوانید تا خواسته تان را به اجابت برساند.»
چرا عید؟
کاوشی کوتاه در روایات، ما را به انسان این فلسفه و دلایل متعددی که موجب شد، روز فطر، عید نامیده شود، راهنمایی می کند.

برخی از این دلایل عبارتند از:
1- اجتماع برای ستایش
فضل بن شاذان می گوید: شنیدم که امام رضا علیه السلام می فرماید :
«روز فطر، عید قرار داده شد تا برای مسلمانان محل گردهمایی باشد که در آن جمع شوند و به خاطر خدای عز وجل به صحنه آیند و خدا را در برابر نعمت هایش به شکوه و بزرگی یاد کنند تا هم روز عید باشد و هم روز اجتماع، هم روز بالندگی باشد و هم روز زکات دادن، هم روز رغبت (و توجه به نعم الهی باشد) و هم روز تضرع. چون روز فطر، روز اول سال است که خوردن و نوشیدن در آن حلال می شود و چون اول ماه های سال نزد اهل حق، ماه رمضان است. لذا خداوند دوست دارد که اجتماعی در این روز برای مسلمانان باشد که خدا را در آن ستایش و تقدیس کنند.» (12)

2- دستمزد عبادت
حسن بن راشد به امام صادق علیه السلام گفت: مردم می گویند: آمرزش برای کسی که ماه رمضان را روزه گرفته است، در شب قدر نازل می شود، امام صادق علیه السلام فرمود:« یا حسن! ان القاریجار، انما یعطی اجرته عند فراغه ذلک لیله العید؛ (13) ای حسن! به کارگر بعد از پایان کار دستمزد میدهند و این در شب عید فطر است.»

3- جشن پیروزی
بنده پرهیزکار و مسلمان روزه دار به دلیل موفقیت در امتحان بزرگ الهی بعنی روزه گرفتن با وجود تمام تمایلات نفسانی و وسوسه های مختلف، روز عید فطر را جشن می گیرد، آری بنده مۆمن خدا تمام تلاش خود را برای پیروزی در این امتحان بزرگ به کار می برد و دست آخر نیز به خود حضرت حق متوسل می شود و تقاضای قبولی اعمالش را می نماید. (14) امام علی علیه السلام می فرمود: «انما هو عید لمن قبل الله صیامه و شکر قیامه؛ (15) این روز عید کسی است که خداوند روزه او را قبول کند و پاداش به پاداشتن (نماز و شب زنده داری) او را بدهد.»

4- روز بخشش و غفران
عبادت و ابراز بندگی خالصانه در ماه رمضان، موجبات استحقاق بخشش بنده مۆمن را فراهم می آورد. امام علی علیه السلام در یکی از خطبه های عید فطر فرمودند ؛ ای بندگان خدا! کمترین چیزی که به زنان و مردان روزه دار داده می شود، این است که فرشته ای در آخرین روز ماه رمضان به آنان ندا می دهد: هان! بشارتتان باد ای بندگان خدا که گناهان گذشته تان آمرزیده شد. پس متوجه باشید در آنچه بعد از این ماه انجام می دهید.» (16)
و در همین رابطه است سخن علی علیه السلام که فرمود:« انما هذا عید من غفر له، این روز عید کسی است که مورد بخشش قرار گرفته است.»

پی نوشت ها :
1) لغت نامه دهخدا، ماده عید، ج 33، مجمع البحرین و لغت نامه های دیگر.
2) نهج البلاغه، کلمات قصار، ص420، شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 20ص73
3) بحارالانوار، ج 76، ص 247، (قال رسول الله صلی الله علیه و اله: ما رفع احد صوته بالغنا الا بعث الله شیطانین علی منکبیه یضربان باعقابهما علی صدره حیت یمسک.
4) کنز العمال، خ 24094و 24095.
5) مستدرک الوسایل، ح 6676
6) وسائل الشیعه، ج 5،ص 15
7) بحارالانوار، ج 91، ص 118.
8) وسایل الشیعه، ج 5، ص 139.
9) مفاتیح الجنان.
10) بحارالانوار، ج 97، ص 48
11) من لایحضره القیه، ج 1،ص517.
12) همان، ج 1 ص 522، وسایل الشیعه، ج 5، ص 141.
13) اصول کافی، ج 4،ص 167
14) تقبل الله منک و منا، بحارالانوار، ج 49، ص 105.
15) نهج البلاغه، کلمات قصار، 428.
16) میزان الحکمه، ج 7، ص 131/ تنبیه الخواطر، ص 392.