اندر فضایل و برکات عید فطر
یک ماه بندگی خدا را کردن، یک ماه سر به طاعت وجود نازنینش فرود آوردن و با او راز و نیاز کردن و برای او گرسنگی و تشنگی را تحمل نمودن، یک ماه میهمان خدایی بودن که در مهمان نوازی سرآمد تمامی میزبانان است، آیا این طاعت ها پاداشی دارد؟ چه زمان باید انتظار پاداش این بندگی را داشت؟
پاداش روزه داری در روز عید
روایات حاکی از آن است که روزه دار پاداش روزه داری خویش را در روز عید فطر دریافت می‌کند. حضرت علی(علیه السلام) در خطبه ای به این امر چنین اشاره داشته‌اند:
«اى مردم! امروز شما روزى است که در آن به نیکوکاران پاداش داده مى‏شود و بدکاران در آن زیان مى‏کنند. امروز، شبیه‏ترین روزها به قیامت شماست. با بیرون آمدن خود از خانه‏هایتان به مصلاى خود، از بیرون آمدن از گورها و رفتن به پیشگاه خداوند یاد کنید. و از توقف و ایستادن خود در مصلى، وقوف خود در برابر خدا را یاد کنید و از بازگشت خود به خانه‏هایتان بازگشت خود را به جهنم و بهشت فرا یاد آرید. و اى بندگان خدا! بدانید نزدیک‏ترین و کمترین چیز که براى مردان و زنان روزه‏گیر فراهم است، این است که فرشته‏یى در آخرین روز ماه رمضان به آنان ندا مى‏دهد که اى بندگان خدا! بر شما مژده باد که گناهان گذشته شما آمرزیده شد و بنگرید که در آینده چگونه خواهید بود.» (روضة الواعظین/ ترجمه مهدوى دامغانى/ 565 )
حضرت روز عید را روزی می‌دانند که در آن روز به نیکوکاران پاداش می‌دهند و بدکاران و افرادی که توفیق عبادت و بندگی در ماه رمضان نصیبشان نشده است انگشت حسرت به دهان گرفته و از زیان کاران‌اند. و در نهایت پاداش از آن افرادی خواهد بود که یک ماه صبر و استقامت را پیشه خویش ساخته بودند. از جابر، از امام ابو جعفر از پدرش علیهما السّلام روایت شده است‏که فرمود: چون اوّلین روز از ماه شوّال فرا رسد، منادیى ندا در دهد که: اى مۆمنین بشتابید به سوى جوائزتان، سپس امام ابو جعفر علیه السّلام فرمود: اى جابر، جوائز خداى عزّ و جلّ بمانند جوائز آن پادشاهان نیست: آنگاه فرمود: آن روز، روز جوائز است.(من لایحضره الفقیه/529)
روز عید روزی است که روزه داران پاداش روزه داری خود را در آن دریافت می‌کنند. مگر نه این است که کارگر بعد اتمام کار خویش انتظار دریافت مزد دارد، روزه دار نیز پس از اتمام ماه مبارک انتظار پاداش از جانب خداوند متعال را دارد و روز عید فطر روزی است که پاداش خود را دریافت می‌کند.

نازل شدن مغفرت در شب عید فطر
نه تنها روز عید فطر روزی است که در آن برکات خداوندی نازل شده و روزه داران پاداش خویش را دریافت می‌کنند بلکه شب آن نیز، شب نازل شدن مغفرت و غفران خداوندی است به همین خاطر است که شب زنده داری در این شب توصیه شده تا بندگان خدا از توفیقات آن بی‌نصیب نمانند .
از عبداللَّه بن مسعود نقل شده است که پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: جبرئیل از اسرافیل و او از پروردگارش نقل کرد که فرمود: هر کس شب عید فطر ده رکعت نماز بگزارد و در هر رکعت سوره حمد را یک مرتبه و «قل هو اللَّه احد» را ده مرتبه بخواند، و در رکوع و سجده خود بگوید: «سبحان اللَّه و الحمدللَّه ولا اله الّا اللَّه و اللَّه اکبر»، سپس بعد از هر دو رکعت تشهد بخواند و سلام گوید، و چون از نماز فارغ شود هزار بار بگوید: «استغفر اللَّه و اتوب الیه»، سپس به سجده رود و در سجده خود بگوید: «یا حىّ یا قیّوم، یا ذا الجلال و الإکرام، یا رحمان الدّنیا و الآخرة و رحیمهما، یا اکرم الأکرمین، یا ارحم الرّاحمین، یا اله الأوّلین و الآخرین اغفر لی ذنوبى و تقبّل صومى و صلاتى و قیامى» رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: سوگند به آن کسى که مرا به حق به پیامبرى برانگیخته است، این شخص سر از سجده بر نمى‏دارد مگر اینکه آمرزیده مى‏شود، و روزه ماه رمضان از او قبول مى‏گردد، و خدا از گناهان او مى‏گذرد، هر چند هفتاد گناه مرتکب شده باشد که هر گناهى از گناهان همه بندگان بزرگ‏تر باشد.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: به جبرئیل گفتم: آیا ماه رمضان تنها از او پذیرفته مى‏شود یا از همه بندگان خدا در تمام نقاط روى زمین پذیرفته مى‏گردد؟ فرمود: بلى، سوگند به آن کسى که تو را اى محمّد به حق به نبوّت برانگیخته است. از جمله کرامتهاى او بر خدا و بزرگى مقام و منزلتش این است که خداوند ماه رمضان او و آنان را بپذیرد، و از تمام خداپرستانى که میان مشرق و مغرب زندگى مى‏کنند نماز و روزه‏شان را قبول کند، و گناهانشان را بیامرزد، و دعایشان را مستجاب نماید پس از آنکه آنان نیز فرمان خدا را اطاعت کرده‏اند.
سوگند به آن کسى که تو را به حق به پیامبرى مبعوث کرده است، هر کس این نماز را به جاى آورد و این گونه استغفار کند، خداوند نماز و روزه و شب زنده دارى او را قبول مى‏کند، و او را مى‏آمرزد، و دعایش را مستجاب مى‏کند، زیرا خداوند در کتابش فرموده: «از پروردگارتان آمرزش بخواهید سپس به او باز گردید» «1» و فرموده: «آنان که چون کار زشتى مرتکب شدند یا به خویشتن ستم نمودند، خدا را یاد کردند و براى گناهان خود آمرزش خواستند، و جز خدا کیست که گناهان را بیامرزد؟» «2» و فرموده: «از خدا آمرزش بخواهید که خدا بسیار آمرزنده و مهربان است» «3» و فرموده: از او آمرزش بخواه که بسیار توبه پذیر است» «4». ( ثواب الاعمال، 149) و در روایت دیگری آمده است:
پدرم رحمة اللَّه علیه از محمّد بن یحیى عطّار، از محمّد بن احمد، از احمد بن محمّد سیّارى، از قاسم بن یحیى، از جدّش حسن بن راشد نقل کرده که وى گفت: عرض کردم: فدایت شوم مردم مى‏گویند: آمرزش و مغفرت بر کسى که ماه رمضان را روزه گرفته در شب قدر نازل مى‏شود. آیا این کلام صحیح است؟حضرت فرمودند: اى حسن، کارگر وقتى از عملش فارغ شد اجرتش را مى‏دهند و پایان عمل روزه دار شب عید است بنا بر این در شب عید مغفرت و آمرزش که پاداش روزه‏داران است نازل مى‏شود. عرض کردم: فدایت شوم، چه عملى سزاوار است در این شب انجام بدهیم؟ حضرت فرمودند: وقتى آفتاب غروب کرد غسل کن و بعد از خواندن نماز مغرب دو دست را بلند کن و بگو: یا ذا الطّول، یا ذا الحول، یا ذا الجود، یا مصطفى محمّد و ناصره صلّ على محمّد و على اهل بیته و اغفر لى کلّ ذنب احصیته علىّ و نسیته و هو عندک فی کتاب مبین. سپس به سجده برو و صد مرتبه بگو: اتوب الى اللَّه. بعد حوائج خود را از خدا بخواه‏. (علل الشرائع / 259)
چه نیکوست این شب را همچون شب‌های قدر به شب زنده‌داری و عبادت پرداختن، تا کاستی ها و کم کاری هایمان در ماه مبارک جبران گردد و اندکی از چشمه بندگی معبود سیراب گشت.

منابع:
1) روضة الواعظین / ترجمه مهدوى دامغانى‏، فتال نیشابورى، محمد بن احمد- مهدوى دامغانى، محمود
2) من لا یحضره الفقیه / ترجمه غفارى، على اکبر ومحمد جواد و بلاغى، صدر ابن بابویه، محمد بن على- غفارى، محمد جواد
3)علل الشرائع / ترجمه ذهنى تهرانى، ابن بابویه، محمد بن على- ذهنى تهرانى، محمد جواد
4) ثواب الأعمال / ترجمه انصارى‏، ابن بابویه، محمد بن على- انصارى محلاتى، محمد رضا