چگونه انتقادپذير و انتقاد كننده خوبى باشيم؛ كه هم انتقادم واقعاً سازنده باشد و هم در آنها تأثير مثبت ايجاد كند؟ پاسخ: چگونگى انتقاد از ديگران، بيشتر مربوط به بحث مخاطب شناسى و تأثيرگذارى است. اگر از اصول روان شناختى در تأثيرگذارى، آگاهى كافى داشته باشيد و به آن پايبند بمانيد، به هدف مورد نظر خواهيد رسيد. به همين دليل نكاتى درباره نحوه تأثيرگذارى ارائه مى‏گردد. مسئله تأثيرپذيرى يا تأثيرگذارى در حدود كيفيت آن، بستگى به توانايى و قابليت‏هاى انسان در ابعاد مختلف دارد. مهم‏ترين امورى كه در تأثيرگذارى دخالت دارد، ويژگى‏هاى روحى - از قبيل اراده استوار، اخلاق نيكو، حسن معاشرت و آگاهى‏ها و توانايى‏هاى علمى بالا - است. تأثيرپذيرى مثبت نيز تا حدودى، به اين امور و ميزان انعطاف پذيرى و حقيقت‏طلبى شخص ارتباط دارد؛ اما تأثير پذيرى‏هاى منفى برخاسته از ضعف آگاهى و اراده است. بنابراين به هر اندازه در تقويت اراده خود، گسترش صفات حسنه و خلق و خوى پسنديده و افزون‏سازى آگاهى و دانش خود تلاش كنيد، به تدريج توان‏ تأثيرگذارى بيشترى خواهيد داشت.‏ با رعايت اصول و نكات فوق، مى‏توانيد ميزان تأثيرگذارى خويش را افزايش دهيد: 1. كار خود را با تحسين و قدردانى صميمانه از طرف مقابل شروع كنيد. 2. برنامه خود را با برجسته كردن يك يا چند نكته مثبت و ارزشمند در طرف مقابل و تحسين صادقانه از وى، به خاطر وجود آن امر مثبت، ارتباط خود را با وى پى‏گيرى كنيد. 3. در صورتى كه اشتباه و لغزشى در وى مشاهده كرديد، مستقيماً از او گلايه نكنيد و وى را مورد انتقاد مستقيم و سرزنش خود قرار ندهيد. 4. قبل از انتقاد از ديگران، درباره اشتباهات خود حرف بزنيد. 5. شنونده خوبى باشيد و ديگران را تشويق كنيد درباره خود براى شما حرف بزنند. 6. صميمانه ديگران را دوست داشته باشيد و به آنها اين محبت باطنى خود را اعلام داريد. 7. به ديگران اعتبار بدهيد و كارى كنيد كه احساس كنند مهم هستند. 8. در مخاطب خود، نسبت به كارى كه مى‏خواهيد انجام دهد، ميل شديدى ايجاد كنيد و فضاى روانى لازم را براى انجام آن عمل فراهم سازيد. 9. هر رفتارى را كه از ديگران نسبت به خود انتظار داريد، همان را با ايشان در پيش گيريد. 10. نقطه نظرات و ديدگاه‏هاى خويش را بر ديگران تحميل نكنيد؛ زيرا مردم سخن كسى را كه بخواهد عقيده‏اش را بر آنان تحميل كند، نمى‏پذيرند و با كسى كه همچون يك سرپرست با ايشان رفتار مى‏كند، دوستى نمى‏ورزند و به او اعتماد نمى‏كنند. برای کسب اطلاعات بیشتر به کتب زیر مراجعه کنید: الف. محمد محمدى رى شهرى، دوستى در قرآن، ترجمه سيد حسن اسلامى، انتشارات مؤسسه فرهنگى دارالحديث، چاپ اول، 1379. ب. ديل كارنگى، آئين دوستيابى، ترجمه ريحانه جعفرى - پروين قائمى، انتشارات نشر پيمان، چاپ اول، 1378. ج. معراج السعاده، بحث غضب و حلم.