راهکارهای محبوب شدن میان مردم چیست؟ چه کنیم تا در اجتماع، محبوب مردم باشیم؟

كارها و اخلاقى كه محبويت انسان را در جامعه افزايش دهد زياد است از جمله:
1. مهمترين كار اين است كه انسان بكوشد تا خود را محبوب خداى تعالى قرار دهد در اثر اين رشد و تعالى خداوند او را محبوب آفريدگانش مى كند. هم از اين رو فرمود: «ان الذين آمنوا و عملوا الصالحات سيجعل لهم الرحمن ودا به درستى كسانى كه ايمان آورده و كارهاى نيكو انجام دهند خداوند آنها را محبوب قرار مى دهد»(1)
2. امام صادق (ع) فرمودند: «سه چيز محبت را به دنبال مى آورد: دين دارى، فروتنى و دست و دل باز بودن»(2)
دين دارى همان مورد اول است كه با ايمان و عمل صالح تحقق مى يابد. اما فروتنى در معاشرت با مردم عامل ديگرى است كه موجب جلب محبت مى شود و در مقابل كبر سبب ايجاد نفرت و كينه در دلها مى گردد. بايد مراقب باشيم كه مبادا عبادت ها و ايمان و عمل صالح در ما كبر و عجب پديد آورد و ديگران را با ديده تحقير نگاه كنيم، زيرا اين كار هم اعمال را ضايع مى كند هم ايمان را مى زدايد و به جاى جلب قلب ها به دفع دوستان نيز مى انجامد.
3. عامل سوم دست و دل باز بودن است افراد بخيل مورد نفرت مردم هستند. البته دست دل بازى هم حد و حدودى دارد. قرآن كريم در وصف بندگان خدا مى فرمايد: «كسانى هستند كه وقتى بذل و بخشش مى كنند زياده روى و كوتاهى نمى ورزند و راه محكم و ميانه روى را پيش مى گيرند»(3)
4. از امام على (ع) روايت شده است كه فرمودند: «سه چيز موجب محبت است: اخلاق خوب، همراهى و رفاقت نيكو و فروتنى»(4)
كسى كه در مواجه با مردم روى گشاده و لبخند را به آنها هديه مى كند مستقيما به قلب آنها وارد مى شود. اخلاق نيكو بهترين و پرفايده ترين سرمايه در روابط اجتماعى است كه سود آن محبت و دوستى مردم است. خداوند، رسول اكرم (ص) را با ويژگى خلق عظيم مى ستايد و مى فرمايد اگر تند خو بودى مردم را جلب نكرده بلكه آنها از تو مى گريختند(5)
5. مورد پنجم همراهى نيكو با مردم است. در دوستى ها و رفاقت ها سزاوار است كه انسان در غم و شادى دوستش با او همراهى كند و در مشكلات پشتيبان و ياور او باشد و در برخوردها و ناسازگارى، گذشت و بخشش داشته باشد. اينها سبب مى شود كه پس از مدتى محبت شخص چنان در دل دوستانش بنشيند كه حاضر باشند همه چيز خود را براى چنين دوستى فدا كنند. هم از اين رو امام على (ع) فرمودند: «در تنگناها و گرفتارى ها دوستى هاى خوب آشكار مى شود»(6)
6. شخصى از رسول خدا (ص) پرسيد: «چه چيز باعث محبوبيت بين مردم مى شود؟ فرمودند: ازهد فيما عند الناس يحبك الناس هيچ چشم داشتى به آنچه مردم دارند نداشته باش تا محبوب مردم شوى»(7)
مرم كسى را كه چشم داشتى به دارايى آنها ندارد و خالصانه و صميمانه دوستى مى كند، دوست دارند.
7. يكى از تأثيرگذارترين عوامل محبت انگيزى در مردم ابراز محبت به آنهاست. در روايات آمده كه اگر كسى را دوست داريد به او بگوييد و يا هديه بدهيد. بنابراين آشكار كردن محبت كه در زبان عربى «مودت» گفته مى شد، در جلب دلها و مهر و محبت بسيار نافذ است.
امام على (ع) در اين باره فرموده اند: «بالتودد تكون المحبه با آشكار كردن مهربانى، محبت شكل گرفته و پديد مى آيد»(8)
بهترين روش رفتار با ديگران و جلب محبت را مى‏توان از كلام رسول اكرم (ص) آموخت كه فرمود: هيچ يك از شما مؤمن نيست مگر اينكه براى ديگرى آن را بخواهد كه براى خود مى‏خواهد» و يا در جاى ديگر فرمود: «دست خود را بر سر هر كس كه مى‏خواهى بگذار و براى آن بخواه كه براى خود مى‏خواهى»(9)
بنابراين اگر روشى را دوست داريد كه مردم آنگونه با شما رفتار كنند، به همان روش با ديگران برخورد كنيد. هر چه را براى ديگران پيشنهاد مى‏كنيد همان بهترين روش است و شما نيز بر اساس آن با آنان رفتار كنيد. زيرا انسان جز انتظار خوش رفتارى از مردم ندارد، كمترين اهانتى را از سوى آنان نمى‏پذيرد راضى نيست كه كسى به او تهمت زند، و نمى‏پسندد كه كسى از معايب او پيش ديگران سخن بگويد هر چند آن عيوب را واقعا داشته باشد.

در اينجا ما به بعضى از فنون اساسى در رفتار با ديگران اشاره مى ‏كنيم:
1. اگر خواستيد شخصى را نسبت به موضوعى متقاعد سازيد سعى نكنيد پيرامون آنچه شما مى‏خواهيد با او به جر و بحث بپردازيد بلكه اول از خواسته خود كوتاه بياييد و خواسته او را در نظر بگيريد آنگاه نظر خودتان را مطرح كنيد.
2. در روابط اجتماعى با ديگران سعى كنيد از انتقاد، سرزنش و گلايه خوددارى كنيد.
3. سعى كنيد نكات مثبت در رفتار و شخصيت ديگران را شناسايى كرده و آنها را به خاطر آن ويژگى ها و رفتارها، تحسين صادقانه داشته باشيد نه آنكه روى نكات منفى وى انگشت گذاشته او را مذمت كنيد.
4. سعى كنيد شنونده خوبى براى ديگران باشيد و ديگران را تشويق كنيد درباره خود با شما حرف بزنند.
5. به ديگران احترام بگذاريد و كارى كنيد كه احساس كنند مهم و با ارزش هستند و اين كار را صميمانه انجام دهيد.
6. در برخورد با ديگران با چهره‏اى گشاده و لبخند سخن را آغاز كنيد.
7. به جاى اينكه مستقيما به ديگران دستور دهيد كارى براى شما انجام دهند، خواسته خويش را به شكل سؤال طرح كنيد و به طور غيرمستقيم از آنها بخواهيد خواسته‏ تان را عملى كنند.
8. اگر ديگران كارى براى شما انجام دادند، آنها را به هر طريقى كه ممكن است خوشحال كنيد و از آنها تشكر و قدردانى كنيد. ضمنا لازم است از حقوق دينى و اخلاقى اجتماعى اى كه ديگران بر انسان دارند شناخت بيشترى پيدا نمود تا در اداء آن حقوق تلاش كرد.
طبيعى است گاهى «ديگران» والدين يا برادران و خواهران فرد است گاهى، اقوام و فاميل‏اند، گاهى نيز همسايگان و گاهى اساتيد و معلمان و يا ساير افراد و... مى‏باشند كه هر گروه و صنفى ويژگيها و حقوق خاص خود را دارند كه در اين زمينه بايد با مطالعه بيشتر شناخت خويش را تعميق وگسترش دهيد بنابراين توجه شما را به مطالعه كتب زير جلب مى ‏كنيم:
- آئين دوست‏يابى، ديل‏كارنگى.
- دوستى و دوستان، سيدهادى مدرسى، ترجمه حميدرضا شيخى، حميدرضا آژير، انتشارات آستان قدس رضوى.
- اخلاق معاشرت، على قاسمى.
- اخلاق اسلامى، محمدى گيلانى.

پی نوشت ها :
(1) (مريم، آيه 96).
(2) (ميزان الحكمه، ح 3045).
(3) (فرقان، آيه 67).
(4) (ميزان الحكمه، ح 3046).
(5) (آل عمران، آيه 159).
(6) (ميزان الحكمه، ح 3080).
(7) (ميزان الحكمه، ح 3047).
(8) (ميزان الحكمه، ح 3051).
(9) (بحارالانوار، ج 71، ص 234)