سوالي داشتم که مي خواستم جواب آن را بدانم من وقتي يک چيزي را با حالت تند ومسخره مانند بهم مي گويند چه مادرم چه پدرم يانزديکانم باشند خيلي زود عصباني مي شوم وبا حالت جيغ و فرياد يا قهر جواب ميدم اصلا نميتونم به اعصاب خودم مسلط باشم مشکلاتي در گذشته داشتم بخاطر انها بدخويي داشتم اما حال که اين مشکلات حل شده يا فراموش کردم باز اين تند خويي خودمو ترک نکردم ميترسم از آخرتم مي ترسم دست خودم نيست يک لحضه عصبي ميشم بلافاصله نادم اماخجالت ميکشم معذرت بخوام البته درگذشته مادرم بين من وخواهر برادرم درخانه تا حدودي فرق ميگذاشت واين امر باعث شد تا حدودي رفتارم تند شه اما حالا فراموش کردم گذشته رو اما اخلاقم همچنان تند باقي مانده چيکار کنم تا آدم خوش اخلاقي باشم شمارا به امام حسين راهنماييم کنيد نمي خوام نفرين مادرم دامن گيرم باشه يا در آخرت دچار خشم خدا شم الان که مينويسم اشکام مجال نوشتن بهم نميدن راهنماييم کنيد خواهش ميکنم.
مطمئنًا با فردي معتقد با فطرتی پاك و طالب پاكي و نورانيت روبرو هستيم و اين صفات خوب شما را مي ستاييم. از اين كه صادقانه، خالصانه و با صراحت مشكل خود را با كارشناسان اين دفتر در ميان گذاشتيد، تشكر و قدردانى مىكنيم و اميدواريم راهنماي خوبي براي شما باشيم.
خواهر گرامی همانطور که شما هم می دانید عصبانیت یک حالت احساسی است که شدت آن از ناراحتی جزیی تا خشم بسیار شدید و جنون متغیر است. روش طبیعی و غریزی برای نشان دادن عصبانیت، واکنش پرخاشگرانه است. عصبانیت یک واکنش طبیعی و تطبیقی در برابر تهدیدهاست.
چیزی که درک آن در اینجا مهم است، این است که باید بدانیم حق انتخاب و مسئولیت یک شیوه پاسخدهی مناسب هنگام عصبانیت با ماست. نباید به بهانه عصبانیت دست به اعمال پرخاشگرانه بزنیم. این خشم نیست که موجب میشود به شیوههای خاص عمل کنیم، بلکه این ما هستیم که عصبی میشویم و تصمیم میگیریم که یا به شیوة اجتماعیپسند و قابل قبول و یا به شیوة غیراجتماعی و غیرقابل قبول واکنش نشان دهیم.
بنابراین به هنگام خشم و عصبانیت اول این واقعیت را بپذیریم که خشمگین هستیم، دوم تصمیم بگیریم که چه کاری میتوانیم درباره آن انجام دهیم.
عصبانیت می تواند عوامل گوناگونی داشته باشد که برخی عبارتند از: 1.حسادت .2. کم حوصلگی و کم ظرفیتی .3. ضعف و ناتوانی مزاج.4. عدم اعتماد به نفس و خودکم بینی.5 حساسیت های افراطی. 6 . منفی بافی و سوء ظن به دیگران . 7 . همانندسازی و تقلید از والدین، همسالان، همکلاسان و ... .
شکي نيست حلم و بردباري صفت پسنديده اي است که بايد براي رسيدن به آن زحمت زياد کشيد.
براى تقويت حلم و بردبارى، بايد طبق برنامهاى جدى به تقويت اراده خود بكوشيد و همواره سعى كنيد برخود مسلط باشيد، در اين رابطه راههاى مختلفى وجود دارد؛ ولى مهم آن است كه در راه درمان آن كاملا جدى باشيد و مطالب پيشنهادى را بدون كمترين كاستى به اجرا گذاريد:
1 . هنگامی که عصبانی می شوید، در خودتان یک تغییر حالت فیزیکی ایجاد کنید; مثلا مقداری قدم بزنید، اگر ايستادهايد، بنشينيد و اگر نشستهايد، دراز بكشيد. سعی کنید در آن لحظات تصمیم نگیرید و اگر آب در دست رس شماست، مقداری آب خنک میل کنید و دست و صورت خود را با آن شست وشو دهید .
2 . اگر امکان دارد، هنگام عصبانیت یا بی حوصلگی و کسالت، یک دوش آب ولرم بگیرید .
3 . چند لحظه دراز بکشید و چشمان خود را ببندید و همه ماهیچه های خود را شل کنید تا آرامش عضلانی پیدا کنید و فکر خود را از آنچه موجب عصبانیت شما شده است، منصرف کنید و به عضلات بدن خود تمرکز دهید .
4 . به خودتان تلقین کنید که اتفاق خاصی نیفتاده است; بقیه در چنین مواردی چه می کنند؟ آیا همه داد و فریاد به راه می اندازند؟ هر کسی به کاری مشغول می شود و اعتنایی به این گونه موارد نمی کند .
5 . همواره در هر مسالهاى، ابتدا از ديگران انتظار بدترين برخورد را داشته باشيد و خود را براى تحمل آن آماده كنيد. اين مساله باعث مىشود برخوردهاى بهتر از مورد انتظار، در شما ايجاد خشنودى نمايد. در حالى كه اگر هميشه انتظار برخورد خوب داشته باشيد، چه بسا نتيجه عكس خواهيد گرفت.
6. با خود شرط كنيد كه هيچ گاه و در هيچ شرايطى برخورد تند نداشته باشيد و اگر ناگهان از شما برخورد تندى سر زد خود را جريمه كنيد؛ مثلا تصميم بگيريد - يا در صورت امكان نذر كنيد - كه اگر بر سر كسى فرياد زديد، فلان مبلغ را صدقه بدهيد، يا نماز شب بخوانيد و يا يك روز روزه بگيريد. كارآيى اين روش، بسيار بالا است و بسيارى از علماى بزرگ بدين سان تمرين عملى و خودسازى نمودهاند.
7. به برخى رفتارها و حالاتى كه از افراد سر مىزند. و شما را به عصبانيت دعوت مىكند، توجه نكنيد؛ مثلاً اگر كسى با حرف ناروا شما را بر مىافروزد، از شنيدن و گوش سپردن به سخنان وى اجتناب كنيد و حتى گوش ندهيد يا محيط را ترك كنيد. ديگر به گفتههاى او دقت و توجه نكرده و آنها را در ذهن خود مرور نكنيد. نسبت به ديگر اعمال فيزيكى و رفتارهاى پرخاشگرانه و تحريك كننده نيز همين طور واكنش نشان دهيد و راه بىتوجهى و تغافل را پيش گيريد.
8. سطح شناخت خود را با مطالعه و تفكر از زشتى، ناپسند بودن، غيرقابل جبران بودن اعمال پرخاشگرانه بالا ببريد؛ مثلاً روايات، آيات و داستانهايى را كه در مورد اين نوع رفتارها و آثار آنها نوشته شده، مطالعه كنيد و بعد در مورد آنها فكر كنيد. حتى در برخى موارد به آثار رفتار تندى كه خود مرتكب آن شدهايد، توجه نموده و آن عمل و زشتى آن را در ذهن خود مرور كنيد؛ به گونهاى كه به يك حالت خود هشدارى از درون دست يابيد و آثار فردى و اجتماعى و پيامدهاى حيثيتى آن عمل زشت را لحظه به لحظه در ذهن خود مرور نموده و قبح آن را براى خود بزرگ جلوه دهيد تا از درون از آن عمل متنفّر شويد.
9. از خواندن قرآن به مقدار زياد و در نوبتهاى متعدد در طول 24 ساعت هرگز غفلت نورزيد؛ چرا که قرآن تأثير عظيم در رسيدن به حالت سكينه و آرامش درونى دارد. همين طور عبادتهاى خود، مانند نماز را در اول وقت و با حضور قلب كامل به جا آوريد كه تأثير بزرگى در رسيدن به اطمينان خاطر دارد و آدمى را از درون به سكوى آرامش مىسپارد.
10. بعد از استحمام و به هنگام خروج از حمام، دو پاى خود را تا قوزك با آب سرد بشوييد.
11. ديگر رفتارهاى عادى و روزمره خود را نيز با تسلط كامل بر رفتار و بدون شتابزدگى انجام دهيد و آنها را آرام آرام تعقيب كنيد تا نرمخويى و پرحوصلگى، بر تمام رفتارهاى شما حاكميت پيدا كند.
12 . اگر برخی موارد سریع سخن گفتید و عجولانه تصمیم گرفتید و رفتار ناشایست از شما سرزد، سریع خود را سرزنش و حتی در لفظ اظهار پشیمانی نمایید و وعده ها و قولی را که با خود داشتید، در ذهن خویش حاضر سازید .
13 . از ارزش قائل شدن بی جا و شخصیت قائل شدن بیش از اندازه برای خود اجتناب ورزید و تنها هنجارها را رعایت کنید و لذا به سراغ رفتارهای متواضعانه همانند تقدم در سلام، همنشینی مناسب با افراد پایین تر، ابراز ارادت به کوچک ترها، مصافحه و احوال پرسی با دیگران - به خصوص طبقه پایین تر - تفریح و صحبت با دیگران اقدام کنید .
14 . در هنگام خشم بلافاصله شروع كنيد به خواندن دعا و كمك خواستن صميمانه از خداوند.
ذکر «لا حول و لا قوة الا بالله » را زیاد بر زبان جاری سازید و سوره والعصر را زیاد بخوانید و ذکرهای «استغفرالله ربی و اتوب الیه » و «اعوذ بالله من الشیطان الرجیم » را تکرار کنید.
15 . به هنگام احساس عصبانیت، سریع تغییر وضعیت و موقعیت دهید و از آن محیط دور شوید; مثلا اگر در منزل این حادثه رخ داد، لباس پوشیده، منزل را ترک کنید و یا به حیاط یا اتاق دیگری بروید.
16 . وقتی که با امور عصبانیت آفرین مواجه هستید، برای مدتی (حدود 10تا 15 دقیقه) راه دریافت های حسی خود را سد سازید; مثلا جلوی گوش خود را بگیرید و چشمان خود را ببندید و سر خود را پایین اندازید تا دریافت های عصبانیت زا تحت کنترل شما در آیند و موجب تحریک بیشتر شما نشوند .
17 . اگر رفتار و یا صفتی که در شخصی هست که موجب عصبانیت شما شده است، آن رفتار را شوخی تلقی کرده، به شکلی خود را از تیررس آن دور در نظر بگیرید; یعنی به گونه ای از مخاطب در نظر گرفتن خویش در برابر رفتارهای دیگران پرهیز کنید; مثلا از مشاهده کسی که فحش می دهد، با خود بگویید مخاطب او من نیستم و در این هنگام از صحنه دور شده، راه دریافت های حسی را سد سازید تا بیشتر مورد هجوم قرار نگیرید .
18 . برای توجیه رفتارهای خلاف انتظاری که از دیگران سر می زند، توجیه مناسب داشته باشید و آنها را مقصر تلقی نکنید تا به خود اجازه عکس العمل ندهید; مثلا بگویید خودم از این فرد بدتر رفتار می کنم . او اشتباه کرده، مقصر نیست. اشتباه من باعث رفتار نامناسب او شده است .
19 . به نظرات و عقاید دیگران احترام بگذارید و به دیده احترام به آنها بنگرید و حتی محترمانه با آنها رفتار کنید .
20 . در برخی کارهای مهم با مشورت خواستن از دیگران، تصمیمات خود را استحکام بخشید و از اقدامات عجولانه و خام بپرهیزید .
21 . بیشتر با افراد حلیم، صبور و غیرعصبی و خوش بین معاشرت کنید و از دوستی و حرف شنوی افراد تند مزاج پرهیز کنید .
22 . همیشه خودتان و رفتارتان را درست و صحیح تلقی نکنید و احتمال خطا در کارهای خود را بدهید .
23 . سعی کنید به عنوان تمرین، گاهی با افرادی که سلیقه آنها را نمی پسندید، برخورد کوتاه مدت داشته باشید و با افراد مختلف معاشرت کوتاه مدت داشته باشید .
24 . شرح موارد فوق را در جدولى بنويسيد و موارد انجام شده و يا تخلف از آن را يادداشت كنيد و با برنامه ای مرتب به عملکرد خودتان نمره بدهید و همواره سعى كنيد موارد تخلف را كاهش داده و بيش از پيش خود را به انجام آنها مقيد سازيد و حتى قبل از بروز آن موقعيتها و به صورت مستمر، راهكارهاى فوق را سرلوحه اعمال خود قرار دهيد. و از آن به بعد، بايد ميزان موارد پرخاشگرى شما كاهش يابد. آنها را نيز يادداشت كنيد و كم كم از ميزان آنها در طول روز، هفته و... بكاهيد و خود تنبيهى را به كار بگيريد. همت خود را به افزایش صبر و تحصیل سعه صدر معطوف بدارید .
خواهر محترم! خبر خوب این است كه عصبانیت یک رفتار اکتسابی است و هر رفتار اكتسابی می تواند غیراكتسابی باشد. اگر مایل هستید با شیوه های جدی كنترل عصبانیت آشنا شوید مرتب به تمرین آنها بپردازید . در نهایت رفتارهای جدید به زودی جایگزین عادات قدیمی می شوند.
چند نکته مهم
1- كاملا به خود مطمئن باشيد كه مىتوانيد روحيه خود را تغيير دهيد ولى براى نتيجه گيرى عجول نباشيد، بلكه با خود فكر كنيد بايد حداقل يكسال روى خود كار كنيد و اگر چنين كنيد حتما پس از آن دگرگون خواهيد شد.
2- فهم درستى از زندگى و اينكه ماهيت دنيا تنيده با مشكلات و فشارهاى زيادى است پيدا كنيد و از حساسيت بيش از حد در هر زمينه بپرهيزيد.
3- خيلى ايده آل نگر نباشيد و آينده را همواره به عنوان يك احتمال و امكان در نظر بگيريد زيرا ممكن است اصلاً آيندهاى در كار نباشد و بدانيد كه غير از شما امور و عوامل ديگرى در اين جهان هست كه خارج از اراده شما تأثير گذار است.
4- خواستههاى خويش را تقليل دهيد و يا با تلاش و تكاپوى بيشتر و همت بالاتر امكانات خويش را افزايش دهيد.
5- اگر كسى شما را رنجاند تلافى نكنيد بلكه عفو و گذشت داشته باشيد.
در تصميم گيريها حتىالامكان با افراد عاقل و پخته مشورت نماييد و از اقدامات عجولانه و مطالعه نشده بپرهيزيد.
6- با ديگران مجادله نكنيد.
7- خود را با ديگران مقايسه نكنيد بلكه با توجه به توانايىها و امكانات و شرايط خودتان خويشتن را ارزيابى كنيد.
8- در گفتگوهاى دوستانه شركت كرده و با ذكر لطيفههايى زيبا و خنده دار جمع دوستان را رونق بيشترى بخشيد و شاد و خندان باشيد.
9- مداومت بر سوره مبارکه انشراح( الم نشرح لک صدرک ...) می تواند بر شرح صدر و درمان کم ظرفیتی موثر باشد.
۳- از كنار مسائل براحتى عبور كنيد و به حركات و رفتار ديگران معنايى فراتر از آن چه كه هست ندهيد، سخت نگيريد و به اصطلاح «گير» ندهيد.
10- اما نکته آخر و مهم که می تواند هم در درمان کم ظرفیتی و هم عصبانیت شما مفید باشد ازدواج است. چرا که ازدواج می تواند استعدادهای درونی انسان را شکوفا کند و همچنین ازدواج چون مطابق فطرت است آرامش بخش روح و روان انسان است.