با سلام من خيلي راحت عصباني مي شوم ولي بعد از مدتي از كار خود ناراحت مي شوم. احساس مي كنم كسي من را درك نمي كند و دوست دارم مورد توجه همه باشم. چكار كنم تا مورد توجه ديگران قرار گيرم؟
با سلام و سپاس از اينكه مركز ما را براي پاسخ و راهنمايي برگزيده ايد؛ پرسشگر گرامي؛ من پاسخ به پرسش های شما را در دو بخش مورد بررسي قرار مي دهم :
بخش اول؛ كنترل عصبانيت
كنترل عصبانيت تكنيك مهمي براي كاهش استرس است. در صورتي كه شما براي يك مدت طولاني عصباني بمانيد، به شكل قابل توجهي استرس را افزايش داده و آن را طولاني تر كند. عصبانيت حتي مي تواند باعث حمله قلبي شود. نحوه كنترل خشم تا حدود زيادي شبيه كنترل استرس است. در اينجا به چند نكته اشاره مي شود كه شما را در آغاز اين مسير ياري مي دهد :
1. ببينيد چه چيز باعث خشمتان مي‌شود؛ آگاه باشيد كه در چه موقعيت‌هايي كنترل خود را از دست داده و خشمگين مي‌شويد. وقتي فهميديد كه چه چيزي منجر به خشم تان مي‌شود درصدد جلوگيري از ايجاد چنين موقعيت‌هايي برآمده يا ياد بگيريد كه چطور با اين موقعيت‌ها كنار بياييد. زيرا پيشگيري بسيار راحت تر و كم هزينه تر از درمان است.
2. كمي قدم بزنيد تا خشمتان فروكش كند؛ وقتي مي‌بينيد كه درصدد خشمگين شدن هستيد، بسرعت خود را از محل خشم دور كنيد تا بتوانيد عصبانيت تان را كاهش دهيد. از اين طريق مي‌توانيد براحساساتتان اعمال مديريت و آن ها را كنترل نماييد.
3. از روش خود آرام سازي(ريلكسيشن) استفاده كنيد؛ وقتي عصباني هستيد، استفاده از مهارت‌هاي خود آرام سازي بسيار مفيد است. براي فراگيري كلاسيك مهارت تنش زدايي(ريلكسيشن) مي توانيد به يكي از مراكز مشاوره مراجعه نماييد و اين مهارت بسيار كاربردي را فراگيريد، اين مهارت علاوه بر كنترل خشم در ديگر موقعيتهاي اضطراب آور زندگي نيز مي تواند ياري گر شما باشد.
4. پيش ازاينكه به طرف مقابل پاسخ بدهيد تا ۱۰ بشماريد. اين كار به شما فرصت مي‌دهد تا بهترين راه حل را انتخاب كنيد.
5. با تنفس آرام و عميق در مدتي كوتاه خود را كاملاً آرام كرده و سپس در وضعيت بهتر و آرام‌تر راه‌حل‌هاي خود را بررسي كنيد.
6. با كسي كه مي‌تواند آرام‌تان كند، حرف بزنيد؛ هميشه كسي را براي درد دل كردن و تكيه كردن داشته باشيد. در اين مواقع سعي كنيد كه با او بيرون رفته و كمي صحبت كنيد. درست نيست كه همه احساساتتان را در خود نگاه داشته و بيرون نريزيد. با اين كار سلامتي خودتان به خطر خواهد افتاد. با دوستي منطقي و قابل اعتماد در مورد مشكلات صحبت كنيد تا او آرام تان كرده و كنترل خود را دوباره بازيابيد.
7. اطرافيانتان را بشناسيد؛ ببينيد رفتار هر كدام از اطرافيان تان چه علائمي دارد. ممكن است خيلي ازحرف‌هاي آنها كه براي شما غير قابل هضم است و موجب از كوره در رفتن شما مي شود، در واقع حكم شوخي داشته باشد. با شناختن شخصيت و رفتارهاي اطرافيان خود، بهتر مي‌توانيد با برخورد ها و سخنان آنها كنار بياييد و خشم خود را كنترل كنيد.
8. واكنش افراد ديگر را پيش‌بيني كنيد؛ زماني كه مي‌خواهيد كار جديدي را انجام دهيد، واكنش و عكس العمل اطرافيانتان را پيش بيني كنيد. با اين كار مي‌توانيد بهتر با انتقاد‌ها و ايرادهاي آنها پس از انجام كار كنار بياييد.
9. خود را براي حفظ آرامش آماده كنيد؛ در حين بحث، خود را براي هر نوع سؤال و انتقادي آماده كنيد. با اين كار مي‌توانيد در زمان انتقاد سايرين، آرامش خود را حفظ كرده و به طور منطقي و بدور از هرگونه عصبانيت پاسخ انتقاد‌ها را بدهيد.
10. احترام خود را حفظ كنيد؛ هيچ‌گاه به ديگران بي‌احترامي نكنيد حتي اگر حق با شما باشد. اين كار موجب حفظ عزت و احترام شما در دراز مدت خواهد شد.
11. در پايان هر روز خشم تان را دور بيندازيد: ياد بگيريد كه با ترك موقعيت، خشم خود را نيز دور بريزيد و بعد از آن به كارهايي بپردازيد كه به آن علاقه داشته و لذت مي‌بريد. با دوستانتان بيرون برويد يا تلويزيون تماشا كنيد با اين كار استرس تان را از بين خواهيد برد.
12. براي طغيان‌هاي عصبي خود عذرخواهي كنيد؛ اگر عصبانيت‌تان باعث شده كه به كسي بي‌احترامي كنيد، از او معذرت بخواهيد. لزومي ندارد كه براي عصبانيت خود توضيحي بياوريد فقط گفتن «من رفتار بدي داشته‌ام و عذر مي‌خواهم» كافي است اين موجب مي شود تا همه سوء رفتار‌ها از بين برود. به اين كلام حضرت علي عليه السلام نيز توجه داشته باشيد كه فرمود «عزت خشم به ذلت پوزش نمي ارزد» پس عزت مندي شما باعث خواهد شد كه بعد از اين كاري نكنيد كه نياز به پوزش داشته باشد.
13. جهت خشم خود را تغيير دهيد؛ هنگامي كه خشمگين مي‌شويد، در مورد موضوعي كه باعث خشم شما شده است، فكر نكنيد و به جاي آن به چيزهاي خوب و مثبت بينديشيد.
14. انرژي منفي را تخليه كنيد؛ وقتي خشم بر ما چيره مي‌شود، تخليه انرژي از طريق پرداختن به فعاليت‌هاي جسمي يا خلاق، مفيد است. فايده تخليه خشم اين است كه مي‌توان در وضعيت ذهني آرام، مشكل خشم برانگيز خود را حل كرد. تخليه انرژي، منبع ناكامي يا بدرفتاري را برطرف نمي‌كند، بلكه فقط به انسان خويشتن‌داري مي‌بخشد تا بتواند با منبع خشم مقابله كند.
15. از خودگويي مثبت استفاده كنيد؛ در جريان مواجهه با خشم مي‌توانيم از عبارات زير استفاده كنيم. «هر قدر بيشتر آرام باشم و از مهارت‌هاي مقابله با خشم استفاده كنم، بيشتر مي‌توانم موقعيت را كنترل كنم»، «نفس عميق بكشم، آرام باشم و از نيروي فكر استفاده كنم»، «نبايد اجازه بدهم سخن انتقاد آميز و يا خشم ديگران بر من اثر بگذارد و بايد خويشتن دار باشم».
16. احساسات خود را بيان كنيد؛ بيان احساسات خود، يعني مطلع ساختن ديگران از احساسي كه نسبت به اعمال آنها داريد. از متهم كردن ديگران يا گفتن چيزهايي مانند «شما بي‌ملاحظه هستيد» و «شما پررو هستيد» اجتناب كنيد. در عوض احساس خود را نسبت به اعمال آنها به اين صورت بيان كنيد «متأسفم من برنامه‌هاي ديگري دارم»، «متأسفم، ولي نمي‌توانم كاري برايتان انجام دهم». بيان احساسات خود، بر حرمت نفس و احترامي كه ديگران براي ما قائلند خواهد افزود.
17. علل عصبانيت خود را شناسايي كنيد؛ هنگامي كه دانستيد كه چه چيزي شما را از كوره در مي برد، پيشاپيش برنامه اي تنظيم كنيد، راجع به اينكه چگونه خشم خود را چنانچه در يك موقعيت مشابه قرار گرفتيد، كنترل كنيد. يكي از مهمترين كارهايي كه بايد در آن مهارت پيدا كنيد، اين است كه نشانه هاي خشم قريب الوقوع خود را شناسايي كنيد. به طور مثال آيا وقتي داريد عصباني مي شويد دندان هايتان را به هم فشار مي دهيد؟ آيا شانه هاي شما جمع مي شود؟ آيا دچار تپش قلب مي شويد؟ آيا رنگ صورت تان سرخ مي شود؟ اين علايم و نشانه ها را مثل يك چراغ خطر به ذهن بسپاريد يعني هشداري از اينكه داريد عصباني مي شويد.
18. به نشانه هاي خشم تان پاسخ بدهيد؛ وقتي متوجه شديد كه داريد عصباني مي شويد، كمي تعلل كنيد. چند نفس عميق بكشيد. یک لیوان آب بنوشید. از پنجره بيرون را تماشا كنيد و هر كاري كه به آن وسيله بتوان وقت را خريد تا مغز شما فرصت دريافت و رسيدگي به پيام هاي هيجاني شما را پيدا كند و شما هم بتوانيد قبل از هر چيز اقدامي بينديشيد.
19. زماني را به آرام سازي اختصاص دهيد؛ قبل از مقابله با شخص يا وضعيتي كه شما را عصباني ساخته است راهي پيدا كنيد تا كمي از انرژي احساسي و هيجاني خود را تخليه كنيد. مثلاً برويد كمي قدم بزنيد. خانه را تميز كنيد يا اگر پشت كامپيوتر نشسته ايد از فشار دادن دكمه ارسال براي ارسال نامه الكترونيكي غضب آلوده خود، دست نگه داريد و كمي به آن بينديشيد.
20. خشم تان را سركوب نكنيد؛ اگر خشم شما ناشي از چيزي است كه كسي گفته يا انجام داده، برويد و با همان شخص رو دررو صحبت كنيد البته او را به رگبار اتهامات لفظي نبنديد. فقط راجع به همين واقعه با او حرف بزنيد و از زاويه احساس خود، به اين موضوع بپردازيد نه آنچه وي انجام داده است.
21. براي خشم خود شير اطمينان پيدا كنيد؛ به دنبال راه هاي ابداعي براي تخليه انرژي حاصل از خشم و غضب بگرديد. مثلاً گوش كردن به يك قطعه از تلاوت قرآن كه معني آن را با تمام وجود درك مي كنيد، گوش دادن به يك موسيقي كلاسيك و غیر محرک، نقاشي كردن، ورزش يا نوشتن يك مطلب.
22. نصيحت پذير باشيد؛ اگر احساس مي كنيد اغلب اوقات عصبي هستيد، به افرادي كه نگران شما هستند مثل اعضاي خانواده يا دوستان اعتماد كنيد و از آنها بخواهيد تا شما را در يافتن راه حلي مناسب براي برخورد با اين مقوله ياري كنند.
23. گذشت کنید؛ به ياد داشته باشيد كه گذشت كيمياي محبت است، وقتي انسان كسي را كه به او بي‌حرمتي كرده مي‌بخشد، او را از كاري كه مرتكب شده است، تبرئه نمي‌كند. در حقيقت گذشت به معناي از ياد بردن خطاي افراد نيست، بلكه هنگامي كه كسي خطاي كس ديگري را ناديده مي‌گيرد و مي‌بخشد در واقع نه تنها خود را از خشمگين شدن مي‌رهاند و بلكه در اكثر اوقات باعث مي شود كه طرف مقابل با ديده محبت و احترام به وي بنگرد. گذشت، قدرت خودكارآمدي و حس كنترل ما را در موقعيتهاي ناخوشايند بالا مي‌برد.
بخش دوم؛ مورد توجه همه قرار گرفتن
فرموده ايد: « دوست دارم مورد توجه همه باشم. چكار كنم تا مورد توجه ديگران قرار گيرم» در اين رابطه بايد عرض نمايم كه اين گزاره يك غلط شناختي است كه در ذهن شما جاي گرفته است و اگر آن را تغيير ندهيد دائما در معرض افسردگي و بهم ريختگي روحي و رواني قرار خواهيد داشت، زيرا هيچ كس نمي تواند كاري كند كه مورد توجه و پذيرش همه باشد، حتي حضرات معصومين صلوات الله عليهم اجمعين و اولياء الهي بنا به شهادت تاريخ مورد پذيرش همگان نبوده اند، چه آنكه هر كسي در ذهن خود معياري خاصي براي پذيرش دارد كه اگر طبق آن معيار رفتار كنيد شما را مي پذيرد و چون معيارهاي مردم مختلف و بعضاً متعارض است شما نمي توانيد دل همه را بدست آوريد و به قول معروف به ساز همه برقصيد، و چون انسان فقط در قبال خدا مسئول است و بايد در روز واپسين فقط به او پاسخ گو باشد، لذا معيارهاي اسلام را بشناسيد و آنها را سرمشق خود در دنيا قرار دهيد و فقط سعي كنيد كه دل خدا را بدست بياوريد؛ حال اگر كسي مؤمن باشد او نيز از شما راضي مي شود و اگر كسي متجاوز از حد خود باشد از دست شما رنجيده خاطر مي شود، ولي به مرور ياد مي گيرد كه حد خود را بشناسد.
