موضوع برنامه: سیری در صحیفه سجادیه امام سجاد(علیه السلام)- شرح دعای پنجم
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد
تاريخ پخش: 17-02- 97

حاج آقای فرحزاد: بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدلله رب العالمین، اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
یکی از فرمایشات و جملات صحیفه سجادیه که عرض کردم هر دو سطر، حضرت صلوات را در این دعا تکرار می‌فرمایند. «اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ» خدایا بر پیامبر و آلش درود بفرست، «وَ اكْفِنَا حَدَّ نَوَائِبِ الزَّمَانِ» ابتلائات و سختی‌ها و ناهنجاری‌هایی که در روزگار هست، پیشامدهای ناگوار، به خدا عرض می‌کند که خدایا ما را کفایت کن، از این سختی‌هایی که بر سر ما می‌آید ما را کفایت کن که از این ناهمواری‌ها به راحتی بگذریم. «وَ شَرَّ مَصَايِدِ الشَّيْطَانِ» شیطان برای هرکسی دام‌هایی قرار داده است.
مرحوم آخوند ملا علی معصومی فرموده بود: ما هرجا رفتیم سجاده‌مان را بیاندازیم، شیطان جلوتر از ما انداخته بود. شیاطین جن و انس خیلی هجوم می‌آورند. حضرت می‌فرماید: ما را از شر شیطان حفظ کن! «وَ مَرَارَةَ صَوْلَةِ السُّلْطَانِ» سلاطینی که ظلم می‌کنند و سیطره دارند، ما را از مرارت تلخی و ظلم آنها هم حفظ کن. «اللَّهُمَّ إِنَّمَا يَكْتَفِي الْمُكْتَفُونَ بِفَضْلِ قُوَّتِكَ» آنهایی که کفایت شدند به خاطر این است که به فضل توانمندی و قوت تو کفایت شدند، تو آنها را کفایت کردی. «فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ» هر یک خط یک صلوات دارد. «وَ اكْفِنَا» تو هم ما را کفایت کن. «وَ إِنَّمَا يُعْطِي الْمُعْطُونَ مِنْ فَضْلِ جِدَتِكَ» آنهایی که توفیق عطا کردن و احسان و بخشش پیدا کردند، از زیادی جود و کرم و بخشش توست که آنها هم دست دهنده پیدا کردند. «فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَعْطِنَا» درود بر پیغمبر و آل او بفرست و از لطف خودت به ما هم عطا کن.
در این دعا یک نکته لطیفی هست که آنهایی که توفیق احسان و عطا پیدا کردند، این لطف خداست. احسان کرده و از احسان خدا آنها هم محسن شدند. یعنی خدا می‌بخشد و ما را هم بخشنده می‌کند. خدا عطا می‌کند و ما را هم محسن و احسان کننده می‌کند. «وَ إِنَّمَا يَهْتَدِي الْمُهْتَدُونَ بِنُورِ وَجْهِكَ» آنهایی که هدایت پیدا کردند از نور جمال و لطف تو هدایت پیدا کردند. «فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ» بر پیغمبر و آل او درود بفرست. و تو هم ما را هدایت کن. چون تو ما را هدایت کردی، ما هم می‌توانیم دیگران را هدایت کنیم. یعنی از یک دست بگیریم و به یک دست دیگر بدهیم. واسطه فیض شویم. لطف خدا اینطور است. به هرکس که لطف می‌کند خود آن شخص را هم آن کاره می‌کند. یعنی می‌آمرزد، طرف را آمرزنده می‌کند. عطا می‌کند طرف را معطی می‌کند. هدایت می‌کند، طرف را هم مُهدی می‌کند. این خیلی زیباست.
یکی از فرازهایی که دل بنده را خیلی گرفته است، فراز سوم این دعاست. حضرت می‌فرماید: «وَ یَا مَنْ لَا تَفْنَی خَزَائِنُ رَحْمَتِهِ، صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ اجْعَلْ لَنَا نَصِیباً فِی رَحْمَتِکَ» ای خدایی که خزائنات و گنج‌های رحمت تو تمام پذیری ندارد. رحمت خدا را نمی‌شود اندازه گرفت. خزائن خدا چقدر است، تمام شدنی نیست. حد ندارد و بی نهایت است. ای خدایی که خزائن و گنج‌های رحمت تو فانی نمی‌شود و تمام شدنی نیست. بر پیغمبر و آل او درود بفرست و یک بهره‌ای از رحمت خودت را به ما بده. ما ثلث آخر ماه شعبان را می‌گذرانیم و ده روز دیگر ماه مبارک رمضان است. اگر قبل از این ماه مورد لطف و رحمت خدا قرار بگیریم خیلی زیبا می‌شود. یعنی مهمانی کامل می‌شود. ماه شعبان هم ماه رحمت است. «حَفَفْتَهُ مِنْکَ بِالرَّحْمَةِ وَ الرِّضْوَانِ» خدایا این ماه را با رحمت و رضوانت پوشش دادی.
یک مقدار از رحمت خدا و گسترش رحمت خدا بگویم و اینکه چه کنیم ما مورد رحمت قرار بگیریم؟ تمام انسان‌ها یا مرحوم هستند یا ملعون هستند. یا اهل بهشت هستند یا اهل جهنم هستند. یا مورد رحمت خدا هستند، زنده و مرده هم ندارد. یعنی مورد لطف و رحمت و نظر خدا هستند یا اینکه از رحمت خدا محروم شدند. اولاً رحمت خدا وسعتش به اندازه عالم هستی است. یعنی هیچ موجودی در عالم از رحمت خدا دور نیست و بی نیاز نیست. «رَبَّنا وَسِعْتَ‏ كُلَّ شَيْ‏ءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً» (غافر/7) همانطور که علم خدا به همه موجودات احاطه دارد، قدرت خدا به همه موجودات رسیده، کنار علم و قدرت رحمت خدا هم هست. یعنی اگر رحمت نبود اصلاً آن موجود خلق نمی‌شد. پس موجودات را خدا بخاطر رحمت خلق کرده است. در این زمینه آیه و حدیث هم داریم. «وَ لا يَزالُونَ مُخْتَلِفِينَ‏ إِلا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ‏ وَ لِذلِكَ خَلَقَهُم‏» (هود/ 118) یعنی موجودات و انسان‌هایی که خلق کردیم اینها اختلاف دارند، استعدادها و تفاوت‌های روحی و جسمی، هوش، صفات و اخلاق و زبان و چهره همه مختلف است. اگر همه را یکسان خلق می‌کرد، نظام به هم می‌خورد. این تفاوت یک لطف و عنایت است. «وَ لا يَزالُونَ مُخْتَلِفِينَ‏ إِلا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ» مگر جاهایی که این رحمت باعث شود این اختلاف کنار برود و دلهایشان با هم یکی شود.‏ «وَ لِذلِكَ خَلَقَهُم‏» بعضی اشتباه کردند و گفتند: خدا بخاطر اختلاف خلق کرده است. در ذیل آیه روایت داریم، امام صادق فرمود: «وَ لِذلِكَ خَلَقَهُم‏» نه برای اختلاف خدا خلق کرده است، برای رحمت خلق کرده است. «إِلا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ‏» یعنی در این آیه بشارت است که خدا می‌فرماید: خلقت من بخاطر رحمت است.
من نکردم خلق تا سودی کنم *** بلکه تا بر بندگان جودی کنم
گر نماز و روزه‌ای فرموده‌ام *** ره به سوی خویشتن بنموده‌ام
من نگردم پاک از تسبیحشان *** پاک هم ایشان شوند و دُرفشان
تو مگو ما را بدان شه بار نیست *** با کریمان کارها دشوار نیست
آنکه قصدش از خریدن سود نیست *** هیچ قلبی، نزد او مردود نیست
یک موقع کسی می‌خواهد جنس بخرد، سود بکند. یک موقع می‌خواهد خیر به طرف برساند. جنس قلابی‌‌اش هم با پول حسابی برمی‌دارد. مرحوم آقای قاضی به خیلی از این دست فروش‌ها یا میوه‌فروش‌ها کمک می‌کرد. کاهوها و میوه‌های مانده را می‌خرید و پول می‌دادند. می‌گفتند: آقا این به درد نمی‌خورد. می‌گفت: من می‌خواهم به این بهانه به طرف کمک کنم. کار خدا هم همینطور است. نماز و روزه را گفته چون می‌خواهد ترحم کند. من می‌خواهم به تو رحم کنم. پس اصل خلقت خدا بخاطر رحمت است. رحمت خدا گستره‌اش فوق العاده است. «رَبَّنا وَسِعْتَ‏ كُلَّ شَيْ‏ءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً» علم و رحمت تو تمام موجودات و عوالم را پوشانده و گرفته است. مصداقش هم پیغمبر خداست.
اول دعای کمیل می‌گوییم: «اللهم انی اسألک برحمتک التی وسعت کل شی» رحمتی که به همه موجودات رسیده، خیلی عجیب است که ما خودمان را از این رحمت محروم کنیم و از این رحمت بیرون بیاییم و به غضب خدا بچسبیم. جالب است درباره آیات عذاب الهی، گستره و وسعت نداریم. آیه مبارکه 156 سوره اعراف می‌گوید: غضب خدا محدود است. «قالَ عَذابِي أُصِيبُ‏ بِهِ مَنْ أَشاءُ وَ رَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْ‏ءٍ» خدای مهربان می‌فرماید: عذاب من فقط به کسانی می‌رسد که من می‌خواهم. آنهایی که متمرد هستند، ظالم هستند، جری و بی باک هستند، در مقابل خدا می‌ایستند، آنهایی که خیلی شلوغ می‌کنند، عذاب من به یک عده خاصی می‌رسد ولی رحمت به همه می‌رسد. اصل رحمت است. عذاب محدود است، عذاب و جهنم زندان خداست. ولی همه عالم برای پرورش و رشد افراد درست شده است. تازه همان هم سهمی از رحمت دارد. یعنی باز رحمت بر جهنم غالب است. یعنی روی رحمت و لطف است، چون اگر ما گفتیم: رحمت خدا همه موجودات را گرفته، یکی از موجودات هم جهنم است. یکی از موجودات هم خود جهنمی‌ها هستند.
شریعتی: آیت الله جوادی آملی تعبیری در سخنرانی‌هایشان داشتند که رحمت امام غضب است. یعنی جلو ایستاده و همه پشت سر آن رحمت قرار گرفتند.
حاج آقای فرحزاد: ذیل این آیه آیت الله جوادی حرف‌های بلندی دارند. ایشان می‌فرماید: «سبقت رحمته غضبه» خداوند رحمتش بر غضب غالب است. بعضی اشتباهی این آیه را معنا می‌کنند. ایشان فرمودند: بعضی فکر می‌کنند رحمت 51 درجه و غضب 49 درجه است. نه اینطور نیست. رحمت خدا سبقت دارد یعنی جلودار است، امام است، مدیر و سرپرست غضب است. غضب در اختیار رحمت است و از روی رحمت است. درواقع ایشان می‌خواستند بفرمایند: گویی غضبی وجود ندارد. چون وقتی کسی مغلوب شد و زمین خورد، وقتی می‌گویید: «رَبَّنا وَسِعْتَ‏ كُلَّ شَيْ‏ءٍ رَحْمَةً وَ عِلْماً» همه موجودات را رحمت گرفته است. یعنی غضب به یک معنا نیست. به ظاهر هست! اگر خدا جایی غضب می‌کند نه روی اینکه می‌خواهد دلش را خنک کند و کینه‌جویی بکند. این هم لطف و عنایت است. تمام انذارها، هشدارها، آیات جهنم در سوره مبارکه الرحمن که متعدد آمده است. «هذِهِ جَهَنَّمُ‏ الَّتِي‏ يُكَذِّبُ بِهَا الْمُجْرِمُونَ... فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ» (الرحمن/43و45) «يُرْسَلُ‏ عَلَيْكُما شُواظٌ مِنْ نارٍ وَ نُحاسٌ فَلا تَنْتَصِرانِ» (الرحمن/35) بعد می‌گوید: «فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ».
امام حسن عسکری فرمودند: هر نقمت و بلایی نعمت خدا آن را پوشانده است. یعنی همه لطف و عنایت است. یعنی اگر به این دید خدا را ببینیم که رحمت خدا چقدر زیباست. چقدر عالی است. تمام نقمت‌ها رحمت است. درون تمام عذاب‌ها رحمت خوابیده است. اگر یک بچه‌ای مریض است و می‌گوید: من دارو نمی‌خورم. آمپول نمی‌زنم و شست و شو نمی‌کنم، ما با ملایمت و محبت و نوازش و زبان خوش برخورد می‌کنیم. ولی اگر گوش نداد دستش را می‌گیریم و به زور دارو تلخ را در حلقش می‌ریزیم. به زور حمام می‌بریم. به زور آمپول می‌زنیم. به زور استخوان شکسته‌اش را جا می‌اندازیم. اینها ظاهرش شکنجه و عذاب است، ولی درونش رحمت است. اینکه «سبقت رحمته غضبه» یعنی همه کارها باطنش رحمت است.
در ماه رجب فرصت نشد این جمله را بگویم. اولین جمله‌ای که بعد از نماز در ماه رجب خواندیم، این بود: «یا من ارجوه لکل خیر» برای هر خیری من امیدم به خداست. موقعی آدم بدون غذا می‌تواند زندگی کند. من دوستی دارم آب درمانی می‌کند. بعضی پزشک‌ها می‌گویند: اگر آدم چند روزی آب بخورد، بدن سوخت و ساز دارد و بعضی میکروب‌ها و مریضی‌ها از بین می‌رود. یا وزن کم می‌شود. البته من توصیه نمی‌کنم! ایشان چهل روز فقط آب خورد. اتفاقی نیفتاد، انسان بدون آب و غذا ممکن است ساعت‌ها و روزها زنده ماند، ولی اگر امید را از انسان بگیری از بین می‌رود. یا خودکشی می‌کند، یا روحش می‌میرد. دیدم فرمایش حضرت امیر(ع) است. «تَطَلَ القنوت صاحبه» حدیث در غررالحکم است. یعنی نا امیدی صاحبش را می‌کشد. نا امیدی خیلی چیز بدی است. اگر کسی اشتباهی و گناهی کرده، نا امید نباشد. هفته گذشته داستان نباش و کفن دزد را گفتم که آخر کار حضرت فرمودند: من دشمن‌های تو را هم راضی می‌کنم! هیچ وقت با این خدا نا امیدی معنا ندارد. نا امیدی بدترین دردهاست. شیطان می‌گوید: من هرکس را به نا امیدی می‌رسانم دیگر خیالم راحت است. رحمت خدا همه جا فراگیر است.
«و آمنُ سخطه عند کل شر» یعنی خدایا من اینقدر تو را قبول و باور دارم، اینقدر تو را دوست دارم که در هر شری، مرا می‌سوزانی، مرا کتک می‌زنی، می‌دانم به من غضب نمی‌کنی. ممکن است شر به من برسانی، مرا مریض کنی، فقر بدهی، زمین‌گیر کنی، فشار قبر و عذاب می‌دهی ولی خاطرم جمع است به من غضب نمی‌کنی. یعنی من از سخط تو در امان هستم. خدایا به این باور رسیدم به من غضب نمی‌کنی. این بحث ما ممکن است برای بعضی سنگین باشد. ولی رحمت و لطف غالب است. تمام شروری که به ما می‌رسد، خدا می‌خواهد ما را پرورش بدهد و تربیت کند. بلا برای ظالم ادب و برای مؤمن کفاره گناهان است. برای انبیا درجه است و برای اولیای خدا سرّی است بین خودشان و این کرامت و بزرگواری است. از طرف خدا فقط خیر می‌رسد.
شریعتی: هر بلایی کاز تو آید رحمتی است!
حاج آقای فرحزاد: در تعقیبات نمازها خیلی جملات بلندی هست. یک تعقیبی هست خواهش دارم به مفاتیح مراجعه کنند. اول مفاتیح هست. تعقیبات مشترکه داریم، تعقیبات مختصه داریم. بعضی تعقیب‌ها برای نماز مغرب و ظهر و عصر است. تعقیبات مشترکه برای همه نمازهاست. یک زمانی آقای عالی هم در سمت خدا به این دعا اشاره کردند. روایت داریم کسی بعد از نمازها این دعا را بخواند، خدا از اعمال بدش او را مطلع نمی‌کند و دیوان عمل برایش باز نمی‌کند و راحت او را بهشت می‌برد. «اللَّهُمَّ إِنَّ مَغْفِرَتَكَ أَرْجَى مِنْ عَمَلِي» خدایا امیدم به آمرزش تو از عملم بیشتر است. این معنایش این نیست که عمل نداشته باشیم. نماز می‌خوانیم و روزه می‌گیریم و واجبات را انجام می‌دهیم، اصلاً این دعا را بعد از نماز می‌خوانیم. «وَ إِنَّ رَحْمَتَكَ أَوْسَعُ مِنْ ذَنْبِي‏» گناه من کوچک است. هزار تا مورچه به ما دهان کجی کنند! شعار بد بدهند، گفت: خاک بر فرق من و تمثیل من! ما کجا و خدا کجا! خدایا رحمت تو از گناه من خیلی وسیع‌تر است. «اللَّهُمَّ إِنْ كَانَ ذَنْبِي عِنْدَكَ عَظِيماً فَعَفْوُكَ أَعْظَمُ مِنْ ذَنْبِي‏» اگر گناه من در نزد تو بزرگ است، عفو تو خیلی بزرگتر است. عفو تو بر گناه من غالب است. «اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ أَكُنْ أَهْلاً أَنْ أَبْلُغَ رَحْمَتَكَ» اگر من اهل نیستم به رحمت تو برسم ولی رحمت تو اهل است که به من برسد. چون رحمت تو وسعت دارد. یعنی من قابل نیستم بروم از این دریا آب بگیرم ولی دریای رحمت تو اینقدر وسیع است که موجش همه موجودات را می‌گیرد. گفت: ما کربلا نرفتیم، کربلا آمد ما را گرفت. «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» همه زیر سایه امام حسین هستند. همه از امام حسین بهره می‌برند. دعا می‌گوید: خدایا اگر من اهل نیستم رحمت تو را بگیرم، رحمت تو اهلیت دارد همه موجودات را بگیرد. خدا حیا می‌کند دیوان عمل این فرد را باز کند.
وقتی برادرها نزد یوسف(ع) آمدند و گفتند: ما را ببخش! غلط کردیم. حضرت یوسف دیگر به یاد آنها هم نیاورد. «الْيَوْمَ يَغْفِرُ اللَّهُ‏ لَكُمْ وَ هُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ» (یوسف/92) خدا شما را می‌آمرزد، او ارحم الراحمین است. باز در یک تعقیبات مشترکه داریم «أَذِقْنِی بَرْدَ عَفْوِکَ وَ مَغْفِرَتِکَ وَ حَلَاوَةَ رَحْمَتِکَ» خدایا خنکی بخشش خودت را به من بچشان. پیرمردی بود روحانی بود. از رفقای قدیمی مرحوم دولابی بود. آقای دولابی در صله رحم فوق العاده بودند، یعنی با کسی سلام علیک داشتند حواسشان بود، یکی از این شخصیت‌های معروف یک جلسه به دیدن آقای دولابی آمد، ایشان که فوت کرد، پسر ایشان می‌گفت: آقای دولابی فرمودند: مرا تشییع جنازه ایشان ببر بخاطر اینکه دیدن آقا آمده بود. آقا به قم آمدند و فرمودند: دیدن فلانی برویم. عالمی بود و منزوی بود و کسی به او توجه نمی‌کرد. دیدند ایشان روزهای آخر عمرش است و خیلی نا امید است. فرمودند: چرا نا امید هستی؟ خدا خیلی غفار است. «إِنَّ اللَّهَ كانَ غَفُوراً رَحِيما» بوده و هست و خواهد بود. غفور است، رحیم است. بعد فرمودند: خدا بخشیده ولی ما نمی‌بخشیم. ما حاضر نیستیم ببخشیم! هفتاد سال قبل یک کاری کرده باز می‌گوید: آیا خدا بخشیده است؟ خدا بخشیده، تو هم صرف نظر کن. همین که منفعل هستی، پشیمان هستی، هفتاد سال به خودت بد و بی‌راه می‌گویی، شرمنده هستی. بعضی‌هایش دیگر بدبینی به خداست. در این حد خدا راضی نیست. «أَذِقْنِی بَرْدَ عَفْوِکَ» خنکی عفو خودت را به من بچشان. «وَ مَغْفِرَتِکَ وَ حَلَاوَةَ رَحْمَتِکَ» شیرینی رحمت و غفران خودت را به من بچشان.
روایت داریم خدا عرش و قلم و لوح و کرسی را که خلق کرد، «ن وَ الْقَلَمِ‏ وَ ما يَسْطُرُون‏» (قلم/1) خدای متعال به قلم امر کرد بنویسد. اول چیزی که نوشت چه بود؟ نوشت «انی أنا الغفور الرحیم» خود خدا می‌نویسد. قلم واسطه است. خدا می‌توانست بنویسد: منتقم، جبار! «انی » چقدر تأکید در این جمله هست. «أنا الغفور الرحیم» چقدر شیرین است. خدا می‌گوید: من حتماً آمرزنده و مهربان هستم. در بحث امروز ما بشارت زیاد است. باز روایت داریم وقتی خدای متعال بدن حضرت آدم را از گل و خاک خلق کرد، هنوز روح در او ندمیده بود. وقتی روح در او دمید، زنده شد. تا زنده شد، روایت داریم عطسه کرد. وقتی عطسه کرد، خداوند اول کلامی که به حضرت آدم فرمود: «أرحمک» یعنی من به تو رحم می‌کنم. ما بهترین کتابمان قرآن است، اولین پیغمبر و بالاترین پیغمبر هم پیغمبر ماست. خدا کتاب آسمانی‌اش را با «بسم الله الرحمن الرحیم» شروع کرد. باز «الرحمن الرحیم» در سوره حمد تکرار شده است. خلاصه قرآن هفت آیه است که سوره حمد است، اول می‌گوییم: «بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله رب العالمین، الرحمن الرحیم» چرا ما توجه نداریم؟ در شبانه روز شصت بار باید الرحمن و الرحیم بگوییم. چقدر دین ما حمت است، پیغمبر ما و قرآن ما رحمت است. حقیقتاً رحمت غالب است فقط ما قبول کنیم.
از روایت‌هایی که خیلی ناب است و خیلی به انسان نوید می‌دهد، این روایت است. پیامبر عظیم الشأن(ص) فرمود: «ان لله تعالی مائة رحمة، انزل منها واحدة الی الارض فقسمها بین خلقه» خدای مهربان صد رحمت خلق کرده است. خزائن خدا تمام شدنی نیست. از این صد قسمت یک صدم آن را در دنیا خدا بروز و ظهور داده است. خیلی بشارت عجیبی است.«فبها یتعاطفون و یتراحمون» یعنی تمام مهربانی‌هایی که پدر و مادر و قوم و خویش دارند، حیوانات به بچه‌هایشان دارند، تمام اینها یک صدم رحمت خداست که در روی زمین در دنیا ظاهر شده است. «و الدخّر تسعاً و تسعین لنفسه یرحم بها عباده یوم القیامة» 99 سهم رحمت را برای خودش گذاشته که روز قیامت بروز و ظهور بدهد که دست بندگان خودش را بگیرد.
یک کسی به پیامبر خدا عرض کرد: من خیلی دوست دارم «یرحمنی ربی» خدا به من رحم کند. چه کنم؟ غرق رحمت خدا شوم؟ فرمود: «ارحم نفسک، و ارحم الناس، یرحمک الله» اول از همه به خودت رحم کن، بعد به دیگران رحم کن. من قول می‌دهم خدا دائم به تو رحم خواهد کرد. به خودمان رحم کنیم، خودمان را آلوده گناه نکنیم. آلوده جهنم نکنیم. اختلاف و تفرقه و ظلم و خیانت را کنار بگذاریم. راه رسیدن به رحمت یکی قبول رحمت است. به خودمان رحم کنیم و بعد به دیگران رحم کنیم. زنی سگی را کنار چاه آب از تشنگی نجات داد، روایت داریم که پیغمبر خدا فرمود: این زن سوء سابقه خیلی زیاد داشت اما بخاطر رحم به یک حیوان خدا به او رحم کرد و عاقبت بخیر شد. انشاءالله این رحمت را بپذیریم و پس نزنیم و به دیگران هم ساری و جاری کنیم.
شریعتی: دعایی که در تعقیبات مشترکه بعد از هر نماز آمده است دوستان ما در کانال برنامه قرار خواهند داد. در اول مفاتیح در تعقیبات مشترکه هست. انشاءالله بخوانید و ما را هم دعا کنید. کانال ما را در پیام‌رسان‌های داخلی دنبال کنید و به دوستانتان هم معرفی کنید. امروز صفحه 312 قرآن کریم، آیات پایانی سوره مبارکه مریم و آیات ابتدایی سوره مبارکه طه در سمت خدا تلاوت خواهد شد.
«إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا «96» فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لِتُبَشِّرَ بِهِ الْمُتَّقِينَ وَ تُنْذِرَ بِهِ قَوْماً لُدًّا «97» وَ كَمْ أَهْلَكْنا قَبْلَهُمْ مِنْ قَرْنٍ هَلْ تُحِسُّ مِنْهُمْ مِنْ أَحَدٍ أَوْ تَسْمَعُ لَهُمْ رِكْزاً «98»
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏، طه «1» ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقى‏ «2» إِلَّا تَذْكِرَةً لِمَنْ يَخْشى‏ «3» تَنْزِيلًا مِمَّنْ خَلَقَ الْأَرْضَ وَ السَّماواتِ الْعُلى‏ «4» الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى‏ «5» لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما وَ ما تَحْتَ الثَّرى‏ «6» وَ إِنْ تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنَّهُ يَعْلَمُ السِّرَّ وَ أَخْفى‏ «7» اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ لَهُ الْأَسْماءُ الْحُسْنى‏ «8» وَ هَلْ أَتاكَ حَدِيثُ مُوسى‏ «9» إِذْ رَأى‏ ناراً فَقالَ لِأَهْلِهِ امْكُثُوا إِنِّي آنَسْتُ ناراً لَعَلِّي آتِيكُمْ مِنْها بِقَبَسٍ أَوْ أَجِدُ عَلَى النَّارِ هُدىً «10» فَلَمَّا أَتاها نُودِيَ يا مُوسى‏ «11» إِنِّي أَنَا رَبُّكَ فَاخْلَعْ نَعْلَيْكَ إِنَّكَ بِالْوادِ الْمُقَدَّسِ طُوىً «12»
ترجمه: همانا كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‏اند به زودى خداى رح مان براى آنان محبّتى (در دلها) قرار مى‏دهد. پس همانا قرآن را بر زبان تو آسان ساختيم تا پرهيزكاران را به وسيله‏ى آن بشارت دهى و مردم ستيزه‏جو را بدان هشدار دهى. وچه بسيار نسل‏هايى كه پيش از آنان هلاك كرديم. آيا كسى از آنها را مى‏يابى يا كمترين صدايى از ايشان مى‏شنوى؟
به نام خداوند بخشنده مهربان. طاها. ما قرآن را بر تو نازل نكرديم تا به زحمت و مشقت بيفتى. مگر آنكه مايه‏ى تذكّر و يادآورى باشد براى كسى كه (از خدا) مى‏ترسد. از جانب كسى كه زمين و آسمان‏هاى بلند را آفريده، نازل شده است. (او خداوندى بخشنده و) رحمان است كه بر عرش (تخت فرمانروايى هستى)، تسلّط دارد. آنچه در آسمان‏ها و آنچه در زمين و آنچه در ميان آنها و آنچه در زير زمين است، براى اوست.و اگر سخنت را آشكار بگويى (و يا پنهان كنى، تفاوتى ندارد)، پس همانا او اسرار (شما) و پنهان‏تر (از آن) را مى‏داند. (زيرا او) خدايى است كه معبودى جز او نيست (و) بهترين نام‏ها براى اوست.و آيا خبر موسى به تو رسيده است؟! هنگامى كه آتشى را ديد، پس به خانواده‏ى خود گفت: قدرى درنگ كنيد، همانا من آتشى يافتم، شايد (بتوانم) مقدارى از آن را براى شما بياورم يا به واسطه‏ى (آن) آتش، راهى بيابم. پس همين كه نزد آتش آمد، ندا داده شد: اى موسى! همانا من پروردگار تو هستم. پس كفش خود را بيرون آور، به درستى كه تو در سرزمين مقدّس «طُوى‏» هستى.
شریعتی: درود و صلوات خدا بر حضرت محمد مصطفی و اهل‌بیت بزرگوارشان، انشاءالله لحظات زندگی همه ما منور به نور قرآن کریم باشد. کم کم داریم به بهار قرآن، ماه مبارک رمضان نزدیک می‌شویم. از فضیلت ذکر صلوات بر محمد و آل محمد بشنویم. اشاره قرآنی هم بفرمایید. انشاءالله قرار هست از شیخ صدوق(ره) بشنویم.
حاج آقای فرحزاد: در روایت متعدد از اهل سنت و شیعه نقل شده که هیچ دعایی، بدون ذکر صلوات اجابت نمی‌شود. پیامبر (ص) فرمودند: «الدُّعَاءُ مَحْجُوباً حَتَّي يُصَلَّي عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» (كافي، ج 2، ص 491) یعنی دعاهایی که می‌کنید در پرده و حجاب است. در باز نمی‌شود و رمزش این است، مگر اینکه همراه دعا این ذکر گفته شود.
در این صفحه آیه مبارکه «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا» شأن نزولی این آیه دارد که خیلی زیباست. هفدهم ذی الحجه یعنی یک روز قبل عید بزرگ غدیر، پیغمبر عظیم الشأن دعا کردند: خدایا! مهر و ودُّ و محبت مولا امیرالمؤمنین را در دلهای مؤمنین قرار بده و هیبت را در دل منافقین قرار بده. بعد به خود حضرت امیر هم امر کردند، این درخواست را از خدای متعال بکند. حضرت امیر سه بار هم تکرار کردند. این آیه نازل شده «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا» مصداق اَتمّ و اکملش حضرت علی(ع) است. آنهایی که ایمان آوردند و عمل صلح انجام دادند. یکی از الطاف خدا درباره آنها این است که به زودی در دل مؤمنین، خدا مهر و محبت و مودت آنها را قرار می‌دهد. لذا حضرت امیر می‌فرماید: من دوستانی دارم که اگر آنها را قطعه قطعه هم کنید، دست از مهر و محبت من برنمی‌دارند. غیر از حضرت امیر، هرکس در مسیر خداست، مصداق این آیه است، بی اختیار دیگران او را دوست دارند. مهر و محبت او در دلها یک امر تکوینی خدای متعال است.
شریعتی: اتفاق خوبی که افتاده، آغازین روز این هفته روز بزرگداشت شیخ صدوق بود. شیخ صدوقی که زندگی بسیار با برکتی داشت و چقدر آثار فراوانی داشت که برای امروز ما باقیات الصالحات شد. نکات و توصیه‌های شما را در مورد شیخ صدوق بشنویم.
حاج آقای فرحزاد: شیخ صدوق به دعای امام زمان(ع) متولد شده است. پدر ایشان ابن بابویه که در قم دفن هستند، از امام زمان خواستند، حضرت دعا کردند که خدا دو فرزند عالم به تو مرحمت می‌کند، یکی شیخ محمد صدوق بوده که قبر ایشان هم در ابن بابویه هست. زیارتگاه هست و بدن ایشان هم بعد از سالیان سال خواستند تعمیر کنند، صحیح و سالم بوده است. شیخ صدوق که به دعای امام زمان متولد شدند عمر خیلی با برکتی داشتند، حدود دویست جلد کتاب ایشان دارند. این کتاب‌ایی که در دسترس ما هست، یکی از یکی بهتر است. یعنی کتاب‌های شیخ صدوق همه هم موضوعش جالب است و هم احادیثش خیلی جالب است. در خصال هفتاد فضایل برای حضرت علی در باب سبعین آورده است. «علل الشرایع» سؤال‌هایی که درباره اصول و فروع دین می‌کنند، فلسفه و دلیل آورده است. «معانی الاخبار» روایات را با روایات معنا کرده است. «أمالی» که هفته گذشته حدیث نباش را از آن خواندیم. مجالسی بوده که ایشان منبر می‌رفته و از اول تا آخر املاء می‌کرده، یعنی می‌فرموده و می‌نوشتند. برای همین أمالی شد. همه این کتاب‌ها به زبان فارسی چاپ شده است که انشاءالله عزیزان بهره بگیرند.
شریعتی: اگر مایل هستید کتاب ارزشمند أمالی شیخ صدوق را تهیه کنید به 20000303 پیامک ارسال کنید. این ایام نمایشگاه بین المللی کتاب هم برگزار است، انشاءالله دوستان مراجعه کنند و از این بوستان ناب و بی نظیر کتاب‌ها بهره‌مند خواهند شد. نکات پایانی شما را بشنویم.
حاج آقای فرحزاد: در نمایشگاه کتاب، کتاب‌های کارشناسان برنامه سمت خدا هم هست، آقای انصاریان شرح صحیفه سجادیه دارند و بنا هست رونمایی شود، اصول کافی را اخیراً خیلی زحمت کشیدند و با ترجمه روان نوشتند. عزیزان مراجعه کنند، برای همه ما فرصت خوبی است.
در ادامه بحث رحمت که عرض کردم، روایت داریم می‌فرماید: «اذا کان یوم القیامة» روز قیامت که می‌شود «نشر الله رحمة حتی طمع ابلیس فی رحمة الله» آنقدر روز قیامت خدا گستره رحمتش را وسیع می‌کند که حتی ابلیس که ملعون و مطرود خداست، در رحمت خدا طمع می‌کند. ما در مقابل ابلیس خیلی کوچک هستیم. به رحمت خدا امیدوار باشیم. از فرمایشات مولا امیرالمؤمنین(ع) است. چه کسی از همه بیشتر خدا را شناخته است؟ ما عارف داریم و اعرف داریم. آن کسی که از همه بیشتر خدا را شناخته چه کسی است؟ امیرالمؤمنین(ع) فرمود: «أعرف النّاس باللّه سبحانه أعذرهم للنّاس و إن لم يجد لهم عذرا» آن کسی از همه بیشتر خدا را شناخته که از همه بیشتر بیاید طرف خلق را بگیرد. یعنی بگوید: این آدم نادان بود، جاهل بود، اشتباه کرد. خطاکار بود. خدا برای چه اینقدر پیامبر ما را دوست دارد؟ برای اینکه وساطت او در خانه خدا از همه بیشتر است.
اگر یک پدر و مادری، بچه را که شلوغ کاری کرده از خانه بیرون کردند. ولی اینقدر این بچه را دوست دارند، دلشان می‌خواهد برگردد. اگر کسی حیله‌هایی بلد باشد بیاید واسطه شود، دلال شود، این بچه را به خانه برگرداند. آبرو بگذارد، قول و قرار بگذارد، بگوید: من عذرخواهی می‌کنم، بچه عذرخواهی می‌کند. پدر و مادر این را از همه بیشتر دوست دارند. می‌گویند: حرف دل ما را زدی، کار ما را می‌کنی! امیرالمؤمنین می‌فرماید: آن کسی از همه بیشتر خدا را شناخته است که عذر برای خلق درست کند، اگر هم عذر ندارند، عذر تراشی بکند. این آقایی که گناه کرده، تو بیایی واسطه شوی و بگویی: نفهمی و جهالت بوده است. این شخص از همه بیشتر خدا را شناخته است. بعضی هستند می‌گویند: خدا نمی‌بخشد. خدا مو را از ماست می‌کشد. این خدا را نشناخته است. آن کسی خدا را از همه بیشتر شناخته که عذر برای خلق از همه بیشتر بیاورد و اگر هم عذر ندارند عذر تراشی کند. یعنی عذر ببافد. امیرالمؤمنین(ع) فرمودند: چه وقت رحمت خدا از همه بیشتر ما را می‌گیرد؟ رحمت درجه دارد. فرمود: «أبلغ‏ ما تستدر به الرحمه أن تضمر لجميع الناس الرحمه» (غررالحكم/ حكمت 10344) چه وقت حد اعلای رحمت ما را می‌گیرد؟ فرمود: وقتی که در حد اعلا همه درهای رحمت به روی کسی باز می‌شود، آنوقتی است که برای جمیع عالم و برای جمیع خلق آرزوی رحمت بکند. بگوید: خدایا، همه را دریاب! سید بن طاووس سحرها که بلند می‌شدند، برای گمراهان دعا می‌کرد. ما معمولاً برای شهداء و علما و مؤمنین و مؤمنات دعا می‌کنیم. خدایا کافرها را هدایت کن و دستشان را بگیر. وقتی برای همه خلق آرزوی رحمت و نجات و هدایت می‌کنی از همه بیشتر رحمت خدا به سر شما سرازیر می‌شود.