موضوع برنامه: سیری در صحیفه سجادیه امام سجاد(علیه السلام)- شرح دعای ششم
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد
تاريخ پخش: 31-02-97

حاج آقای فرحزاد: بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدلله رب العالمین، اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم.
دعای ششم صحیفه سجادیه همانور که عرض کردیم درباره شب و روز است که مستحب است غروب و موقع صبح، وقت طلوع آفتاب آدم بیشتر دعا بخواند. ذکر خدا را زیاد بگوید و این شب و روز هم نعمت فوق العاده‌ای است که خدای متعال به ما مرحمت کرده است. بعد از اینکه حضرت عظمت شب و روز را بیان می‌کنند، شب چه برکاتی دارد، روز چه برکاتی دارد، می‌فرماید: ما صبح کردیم در قبضه قدرت تو هستیم، همه چیز ما از توست، «لَيْسَ لَنَا مِنَ الْأَمْرِ إِلَّا مَا قَضَيْتَ، وَ لَا مِنَ الْخَيْرِ إِلَّا مَا أَعْطَيْتَ» حکم آنچه که تو بفرمایی و قضاوت آن است که تو بکنی، هرچه هست دست توست و هر خیری که می‌رسد تو عطا کردی.
«وَ هَذَا يَوْمٌ حَادِثٌ جَدِيدٌ، وَ هُوَ عَلَيْنَا شَاهِدٌ عَتِيدٌ» هر روز نویی که وارد می‌شود، این روزها هم یک حقیقتی است، یک واقعیتی است. زمان‌ها و مکان‌ها که بر خوبی و بدی ما شهادت می‌دهند. می‌فرماید: امروز روز جدیدی است که بر ما وارد شده و شاهد و گواه بر ما هست. «إِنْ أَحْسَنَّا وَدَّعَنَا بِحَمْدٍ» اگر در این روزی که ما سپری می‌کنیم کارهای نیک انجام بدهیم، کار خوب بکنیم، با ما وداع و خداحافظی می‌کند با خیر و خوشی و خوبی، ما را ستایش می‌کند. «وَ إِنْ أَسَأْنَا فَارَقَنَا بِذَمٍّ» اگر خدای نکرده در هر روزی ما گناه و معصیت کنیم، ما را مذمت می‌کند. «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ» جای جای این دعا صلوات بر محمد و آل محمد تکرار شده است. «وَ ارْزُقْنَا حُسْنَ مُصَاحَبَتِهِ» از خدا می‌خواهیم خوب هم صحبت و رفیق باشیم برای این روزی که در آن وارد شدیم. «وَ اعْصِمْنَا مِنْ سُوءِ مُفَارَقَتِهِ» از اینکه بد رفیقی نباشیم برای این روز. «بِارْتِكَابِ جَرِيرَةٍ» مرتکب گناهی شویم، «أَوِ اقْتِرَافِ صَغِيرَةٍ أَوْ كَبِيرَةٍ» خدای نکرده با گناه کوچک یا بزرگ خاطره‌ی بدی از خودمان به یادگار بگذاریم و روز با ناراحتی از ما جدا شود. «وَ أَجْزِلْ لَنَا فِيهِ مِنَ الْحَسَنَاتِ» خدایا به ما توفیق بده در این روزی که بر ما وارد شده ما حسناتمان را زیاد کنیم. «وَ أَخْلِنَا فِيهِ مِنَ السَّيِّئَاتِ» خدایا به ما کمک کن از سیئات و بدی‌ها دور شویم.
«وَ امْلَأْ لَنَا مَا بَيْنَ طَرَفَيْهِ حَمْداً وَ شُكْراً وَ أَجْراً وَ ذُخْراً وَ فَضْلًا وَ إِحْسَاناً» خدای متعال به ما توفیق مرحمت کن که دو طرف این روز و شب که می‌آید و می‌رود، با حمد تو سپری شود. بعضی از بچه‌ها، خانواده‌ها، کارگرها، دائم می‌نالند. همیشه شاکی هستند. کارگر از کارفرما، خانم از شوهر، اولاد از پدر و مادر، بنده از خدا، دائم می‌نالد. اگر شما یک دوستی دارد همیشه ناله و شکایت کند، از بی پولی یا مریضی یا گرفتاری ناله کند، حال آدم بد می‌شود. در مقابل شاگردی یا دوستی یا بچه‌ای که می‌گوید: الحمدلله وضع خیلی خوب است. خوبی‌ها را ببیند، قسمت پر لیوان را ببیند. یک کسی از صبح تا شب ناله می‌کند، یک کسی هم از صبح بلند می‌شود تا آخر شب دائم تشکر می‌کند. چقدر فرق است. چقدر کسی که سرپرست است شارژ می‌شود و می‌گوید: چهار تا عیب دیگر را هم برطرف کنم. خدا هم همینطور است. «لَئِنْ شَكَرْتُمْ‏ لَأَزِيدَنَّكُم‏» (ابراهیم/7)یک واقعیت است. بعضی شب و روزشان با ناله می‌گذرد. خداوند هزارها نعمت به آنها داده و هزارها چیز خوب دارند، داده‌ها را نمی‌بینند. چند تا مصیبت یا گرفتاری یا درد یا مریضی که هست، همان هم لطف است. مرحوم بهاءالدینی می‌فرمودند: حضرت امام به من می‌گفتند: من تا یاد دارم شما مریض بودی. اگر این چهار تا درد و پا درد نباشد، آدم شاید خدا را هم صدا نزند. حدیث داریم اگر مریضی و فقر و موت نبود بنی آدم سرش را کج نمی‌کرد. همین‌ها هم لطف خداست.
امام حسن عسگری فرمود: «مَا مِنْ‏ بَلِيَّهٍ‏ إِلَّا وَ لِلَّهِ فِيهَا نِعْمَهٌ تُحِيطُ بِهَا» (تحف‏العقول/ ص 489) تمام این کمبودها و کاستی‌ها بلا هستند، یک نعمتی، لطفی آن را احاطه کرده است. خوشا به حال کسانی که آن نعمت را پیدا می‌کنند و درک می‌کنند. امام سجاد(ع) می‌گوید:خدایا شکر مرا به نداده‌ها بیشتر قرار بده تا به داده‌ها، به خیلی از چیزهایی که ندادی الحمدلله، مصلحت نبوده است و لطف تو بوده است. گاهی در منع خدا عطا بیشتر است. اگر یک پست و مقامی و ثروت قارونی به ما بدهد، خودمان یک جمعی را گمراه کنیم. الحمدلله نداده و انشاءالله هیچوقت هم ندهد. حضرت سجاد در صحیفه سجادیه فرمود: خدایا شکر مرا به نداده‌ها بیشتر کن. ما از نداده‌ها می‌نالیم! امام سجاد می‌گوید: خدایا شکر مرا به نداده‌ها بیشتر قرار بده تا داده‌ها! مثبت‌ها را پر رنگ کنیم. چه بسا آن سایه و ظلمت و تاریکی‌ها محو می‌شود.
یکی از دوستان ما چهارده سال اندونزی بود. کشوری است که حدود دویست میلیون مسلمان دارد و پر جمعیت‌ترین کشور اسلامی است. می‌گفت: چندین سال آنجا بودم. بعضی‌ها در کپر و خیمه زندگی می‌کنند و خانه‌های کوچکی دارند اما ناله نمی‌کنند. با همان خوش هستند. می‌گفت: پایم را در ایران می‌گذارم، فامیل و دوست و آشنا می‌نالند تا برگردم. این جای گلایه دارد. کشورهای دیگر اینقدر ناله ندارند. حضرت می‌فرماید: خدایا در این روز«وَ امْلَأْ لَنَا مَا بَيْنَ طَرَفَيْهِ» این دو طرف روز و شب مرا پر کن «حَمْداً وَ شُكْراً وَ أَجْراً وَ ذُخْراً وَ فَضْلًا وَ إِحْسَاناً» حمد و شکر و اجر به من بده و برای من ذخیره کن و به من فضل و احسان کن. همه اینها دست ما هست. وقتی بنده شاکری بودیم و دائم شکر کردیم، «لاَزیدَنکُم» پشت سرش است. ولی اگر فقط ناله و اخم باشد، از خدا ناراضی باشیم، از همسر ناراضی باشیم، از اولاد ناراضی باشیم، از خواهر و برادر ناراضی باشیم، یعنی یک نکته مثبت هم وجود ندارد!؟ مثبت‌ها را ببینیم. خدا را شکر کنیم. فقط بدی‌ها را نبینیم. هنر این است از خارها گل بسازیم. نه اینکه گلها را هم تبدیل به خار کنیم. حافظ می‌گوید:
منم که شهره شهرم به عشق ورزیدن *** منم که دیده نیالوده‌ام به بد دیدن
واقعاً اشعار حافظ که هم حافظ قرآن بوده و عارف و عالم بوده، چکیده قرآن و روایات بوده است.
وفا کنیم و ملامت کشیم و خوش باشیم *** که در طریقت ما کافری است رنجیدن
اصلاً کار ما ملامت کشیدن است ولی خوش باشیم. تعبیر بلندی است می‌گوید: کسی که می‌رنجد کافر است. یعنی خودپرست و بت پرست است. خودش را می‌پرستد چون به او برخورده است. چطور به دیگران این همه حرف می‌زنند یا تبعیض قائل می‌شوند به آنها برنمی‌خورد؟ به من یک ذره کم می‌گذارند، دنیا زیر و رو شده است! انشاءالله نرنجیم و نرنجانیم.
هفته قبل چند نکته عرض کردیم که یکی از نعمت‌های خدا شب و روز و اختلاف شب و روز است. یکی از نعمت‌ها عمر است، با چنگ و دندان باید حفظ کنیم. چشم روی هم گذاشتیم پنجم رمضان شد و 25 روز دیگر هم می گذرد. اینقدر ماه رمضان بیاید که از ما هیچ خبر و اثری نباشد. گفتیم ما اول از زمان و مکان بهره می‌بریم ولی ما می‌توانیم به زمان و مکان مقام بدهیم. در واقع می‌توانیم تاریخ بسازیم و روز را احیاء کنیم. بحثی که امروز می‌خواهم بگویم این است که روز و شب که ما را پرورش می‌دهد به فرموده امام سجاد(ع)، روز را روشن قرار داده که دنبال کسب و کار و تلاش‌های دنیایی و در عین حال تلاش‌های آخرتی باشیم و شب را وسیله سکون و آرامش قرار داده است. هوا که تاریک می‌شود دیگر انسان جمع شوند و حضور قلب پیدا کند و بیشتر به کارهای معنوی برسد. در بزرگان ما بحث اینکه روز افضل است یا شب، این یک بحث زیبایی است ولی اساس کار این است که ما قدر بدانیم. روز عرفه هم روز مهمی است. شب قدر شب مهمی است ولی اصلی‌ترین کار این است که ما هر روز و هر شب و هر ثانیه را قدر بدانیم. هفته گذشته عرض کردم ابن الوقت باشیم. الآن که روز است قدر روز را بدانیم. این مهم است که ما از روز حداکثر بهره را ببریم. اگر بهره بردی به اندازه شب قدر بهره بردی. اگر از شب قدر بهره بردی به اندازه روز عرفه بهره بردی. مهم بهره‌گیری ما است. از آیات قرآن استفاده می‌شود که شب خیلی فوق العاده است. واقعاً شب‌ها را خیلی قدر بدانیم. در اینکه عظمت شب خیلی فوق العاده است، چند آیه و حدیث بخوانم.
یکی اینکه نزول قرآن در شب بوده است،«إِنَّا أَنْزَلْناهُ‏ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ» (قدر/1) «إِنَّا أَنْزَلْناهُ‏ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ» (دخان/3) قرآن در شب نازل شده و شب محل نزول معارف، حقایق، معنویات، سکونت، آرامش و ایمان است. حقایق معمولاً بر قلب اولیای خدا در شب نازل می‌شود. پیغمبر می‌فرماید: «اَبِیْتُ عِنْدَ رَبِّیْ یُطْعِمُنِیْ» من شب را نزد پروردگارم صبح می‌کنم. به من می‌خوراند و می‌نوشاند. درباره‌ی یکی از عرفا نوشتند که وقتی روز می‌شد می‌فرمود: «انا لله و انا الیه راجعون» حالا باید از خدا قطع کنیم و به دنیا پیوند بخوریم. انس با شب و برکات آن خیلی فوق العاده است. اگر کسی برای آخرتش و برای قرب به خدا می‌خواهد کاری کند، در شب خیلی می‌تواند کار کند. البته روز هم می‌شود خیلی کارهای خوب کرد ولی شب فوق العاده است. شب قدر افضل شب‌های دنیاست که یک سوره قرآن درباره شب قدر داریم. برای ما شب قدر خیلی مهم است. هرچند روز قدر هم اهمیت دارد ولی شب خیلی مهمتر است. «لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ‏ أَلْفِ‏ شَهْرٍ» (قدر/3) خدای مهربان یک شب قدر از هزار ماه برتر و بالاتر است. یعنی از یک عمر بالاتر است. بزرگی می‌فرمود: اگر شب را قدر بدانی همه شب، شب قدر است و اگر قدر ندانی شب قدر تو بی ارزش است. این قدری که داریم روی آن تکیه می‌کنیم خیلی مهم است. یکی از فضیلت شب این است که فرمودند: معراج پیغمبر ما در هفده ماه رمضان در شب اتفاق افتاد. «سُبْحانَ‏ الَّذِي‏ أَسْرى‏ بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بارَكْنا حَوْلَهُ» (اسراء/1) حقایق و ملکوت و بهشت و جهنم، آسمان‌ها را در شب هفده ماه رمضان، پیغمبر در شب به معراج رفت. در روایات زیادی هست، نیمه دوم شب، یعنی از نصف شب تا اذان صبح، هرچه به اذان صبح نزدیک می‌شویم، فضیلت آن فوق‌العاده‌تر است. دقیقاً برعکس اینکه ما الآن تا نصف شب بیدار هستیم و از نصف شب می‌خوابیم اگر بشود انسان شب زودتر بخوابد، روایت داریم «شیعتنا ینامون اول اللیل» شیعیان ما شب زود می‌خوابند و سحر بیدار می‌شوند. سحر وقت خیلی فوق العاده‌ای برای اجابت دعا و توبه و استغفار هست، مخصوصاً شب‌های جمعه، باز شب جمعه افضل است.
در روایت ذیل این آیه مبارکه داریم وقتی بچه‌های حضرت یعقوب دیدند که خیلی اشتباه بزرگی کردند و گناهانشان خیلی سنگین بود، قطع رحم بود، عاق والدین بود، ظلم و آزار خانواده بود، آمدند به پدر گفتند: «يا أَبانَا اسْتَغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا إِنَّا كُنَّا خاطِئِينَ» (یوسف/97) ما خطا کردیم بر ما استغفار کن. حضرت بلافاصله بر آنها استغفار نکرد، اینکه ما به دیگران التماس دعا می‌گوییم، دلیلش همین آیه است که به پدر گفتند تو برای ما استغفار کن. حضرت بلافاصله برای آنها استغفار و دعا نکردند. فرمودند: «سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ» (یوسف/98) یعنی بعداً، چند روز دیگر. امام صادق(ع) فرمودند: چون گناه و جرم اینها سنگین بود و زمان خیلی مهم است، می‌گویند: بیا الآن دعا مستجاب است. الآن تو را قبول می‌کنیم. ماه مبارک رمضان پیغمبر ما در خطبه شعبانیه فرمودند: «انفاسکم فیه تسبیح، نومکم فیه عباده» نفس‌های شما ثواب سبحان الله دارد، خواب شما عبادت است. «دعاءکم فیه مستجاب، اعمالکم فیه مقبول» عمل زود قبول می‌شود. دعا در آن مستجاب می‌شود. موقع نمازها فرمود: دست‌ها را برای دعا کردن بالا ببرید، آن لحظه‌، لحظه‌ای است که دعا مستجاب می‌شود. در ماه رمضان به اجابت خیلی نزدیک است. امام صادق فرمودند: چون جرم اینها سنگین بود، حضرت یعقوب تأخیر انداختند که شب جمعه شود، در شب جمعه اجابت دعا خیلی سریع است و از آن فضیلت بهره‌مند شوند. یعنی زمان و مکان خیلی مهم است. امام هادی(ع) خودشان مستجاب الدعوه هستند. ولی نایب گرفتند، پول دادند که کنار قبر امام حسین برود و زیر قبه‌ی امام حسین دعا کند، آنجا مستجاب است. فرمودند: خدا مکان‌هایی دارد که اجابت نزدیک است. همینطور که مکان‌ها فوق العاده است. زمان‌ها هم همینطور است. پس در شب دعا و نیایش، خصوصاً سحرها، و استغفار «وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ» (ذاریات/18) اولیای خدا و بندگان خوب در سحرها استغفار می‌کنند.
داریم در ماه رمضان خدا در هر شبی یک میلیون نفر را از آتش جهنم آزاد می کند. در شب و روز جمعه هر ساعتی یک میلیون نفر، در شب قدر اعلان عفو عمومی می‌دهند. در شب آخر ماه رمضان به عدد کل ماه آزاد می‌کنند. شب را خدا یک عنایت ویژه داشته است. دعاهایی که در شب داریم، در سحر داریم، اول شب دعای افتتاح داریم، سحرها دعای ابوحمزه داریم، دعای سحر، دعاهای شب یعن گدایی و التماس و نیایش در شب، خیلی بیشتر فراخوان دادند و گفتند. آیاتی که در مورد شب هست خیلی زیبا و جالب است. «إِنَّ ناشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ‏ أَشَدُّ وَطْئاً وَ أَقْوَمُ قِيلا» (مزمل/6) یعنی پدیده شب، خیلی استوارتر و محکم‌تر است. روز حالت پراکندگی دارد. معمولاً دنبال رزق و روزی و دنیا و بازارهای دنیا گرم است. جولان شیطان بیشتر است. خلوت شب فراهم‌تر است. لذا می‌فرماید: «إِنَّ ناشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ‏ أَشَدُّ وَطْئاً وَ أَقْوَمُ قِيلا» یعنی پدیده شب خیلی محکم‌تر و استوارتر است برای نیایش، برای دعا، برای گفتگو و انس خیلی محکم‌تر است.
در بهشت خدا خیلی چیزها دارد. جناتٍ تجری، حور العین، نعمت‌های خوراکی و پوشیدنی‌های زیبا، ولی در یکجا خداوند می‌فرماید: یک چیزهایی در بهشت آماده کردیم که کسی نمی‌داند چیست. یعنی خیلی فوق العاده است. «فَلا تَعْلَمُ‏ نَفْسٌ ما أُخْفِيَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ» (سجده/17) ما یک چیزهایی در بهشت مخفی کردیم و آماده کردیم که روشنی چشم است. یعنی خیلی فوق العاده است. اینها را برای چه کسانی آماده کردیم؟ کسانی که «تَتَجافى‏ جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ» (سجده/16) آن نعمت‌های خاص بهشت که ملاقات خدا و اولیاء هست، برای کسانی است که پهلوهایشان را در شب از بستر جدا کنند. یک مقدار آدم زودتر بخوابد. اگر به ما بگویند: سحر طلا می‌دهند، فلان چیز را ارزان می‌دهند، ممکن است شب نتوانیم بخوابیم. این جوایزی که خدا در بهشت، در آخرت، در دنیا تقسیم می‌کند برای سحرهاست، برای بین الطلوعین است. اینها را قدر بدانیم. اینهایی که به خودشان زحمت می‌دهند از رختخواب جدا می‌شوند، شنیدم که مرحوم آقای قاضی وقت سحر که بیدار می‌شدند، یک نوشیدنی می‌خوردند که سر حال باشند. گاهی آدم عادت دارد که یک نوشیدنی یا خوراکی بخورد که سر حال شود و از کسالت بیرون بیاید. «تَتَجافى‏ جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ» یعنی از رختخواب کنده می‌شوند، جدا می‌شوند. در حدیث قدسی هست آنهایی که با خدا هستند شب بیایند خلوت کنند. فرمود: دروغ می‌گوید: کسی که می‌گوید: من عاشق خدا هستم، خدا را دوست دارم. وقتی که شب می‌شود با خدا خلوت نمی‌کند. تا صبح فقط می‌خوابد. از روی غفلت می‌خوابد. خواب شب ایرادی ندارد. بخشی را بخوابد ولی یک ساعتی را هم بگذارد برای خلوت با خدا. بیدار بودن سحر آثار و برکاتی دارد.
فرمایش زیبایی از امام حسن عسگری(ع) هست که فرمود: «إن الوصول‏ إلي‏ الله‏ عز و جل سفر لا يدرك إلا بامتطاء الليل‏» (بحارالانوار، ج 75، ص380) همه دوست داریم خدا را ملاقات کنیم. روح و جانمان تشنه جمال مطلق، کمال مطلق است. چگونه به خدا برسیم؟ راه رسیدن به خدا چیست؟ امام عسگری(ع) فرمود: راه رسیدن به خدای متعال سفری است که نمی‌شود در آن سفر راه رفت مگر با مرکب شب، خداوند شب را برای سیر و سلوک الی الله قرار داده است. شب را قرار داده برای راه میانبر، به خدا نزدیک شویم. با خدا خلوت کنیم. هر گمشده‌ای دارید، جمال می‌خواهید. کمال می‌خواهید، غنا می‌خواهید، شب باید پیدا کنید. این گمشده در شب پیدا می‌شود. خداوند آب حیات را در ظلمت شب قرار داده است. حافظ خیلی زیبا می‌گوید:
دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند *** و اندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند
چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی *** آن شب قدر که این تازه براتم دادند
یعنی برات آزادی از آتش، از بدی‌ها، در شب به انسان‌ها داده می‌شود. عزیزان اخبار را در طول روز چندبار می‌توانند ببینند، یکی از سوره‌های قرآن نبأ است. نبأ یعنی خبر، خبر مهم قیامت است. خبر مهم بهشت است. به بهشت برویم، جهنم نرویم. اینها مهمترین خبرها است و این خبرهایی که می‌شنویم همه تکراری است. بیشتر خبرها هم برای خاورمیانه است. برنامه سمت خدا هم یکبار پخش می‌شود و یکبار هم وقت سحر بازپخش دارد. خواهش می‌کنم بگذارید خانواده‌ها سمت خدا را ببینند.
شریعتی: امیرالمؤمنین فرمودند: هر روزی که در آن گناه و معصیت نشود آن روز عید است. این یعنی اعمال ما است که به روزها معنا می‌دهد. انشاءالله همه اهل طاعت و بندگی شویم و روزها و شب‌ها برای همه ما مبارک باشد.
شریعتی: امروز صفحه 326 قرآن کریم، آیات 45 تا 57 سوره مبارکه انبیاء در سمت خدا تلاوت خواهد شد.
«قُلْ‏ إِنَّما أُنْذِرُكُمْ‏ بِالْوَحْيِ وَ لا يَسْمَعُ الصُّمُّ الدُّعاءَ إِذا ما يُنْذَرُونَ «45» وَ لَئِنْ مَسَّتْهُمْ نَفْحَةٌ مِنْ عَذابِ رَبِّكَ لَيَقُولُنَّ يا وَيْلَنا إِنَّا كُنَّا ظالِمِينَ «46» وَ نَضَعُ الْمَوازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئاً وَ إِنْ كانَ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنا بِها وَ كَفى‏ بِنا حاسِبِينَ «47» وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسى‏ وَ هارُونَ الْفُرْقانَ وَ ضِياءً وَ ذِكْراً لِلْمُتَّقِينَ «48» الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ وَ هُمْ مِنَ السَّاعَةِ مُشْفِقُونَ «49» وَ هذا ذِكْرٌ مُبارَكٌ أَنْزَلْناهُ أَ فَأَنْتُمْ لَهُ مُنْكِرُونَ «50» وَ لَقَدْ آتَيْنا إِبْراهِيمَ رُشْدَهُ مِنْ قَبْلُ وَ كُنَّا بِهِ عالِمِينَ «51» إِذْ قالَ لِأَبِيهِ وَ قَوْمِهِ ما هذِهِ التَّماثِيلُ الَّتِي أَنْتُمْ لَها عاكِفُونَ «52» قالُوا وَجَدْنا آباءَنا لَها عابِدِينَ «53» قالَ لَقَدْ كُنْتُمْ أَنْتُمْ وَ آباؤُكُمْ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ «54» قالُوا أَ جِئْتَنا بِالْحَقِّ أَمْ أَنْتَ مِنَ اللَّاعِبِينَ «55» قالَ بَلْ رَبُّكُمْ رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ الَّذِي فَطَرَهُنَّ وَ أَنَا عَلى‏ ذلِكُمْ مِنَ الشَّاهِدِينَ «56» وَ تَاللَّهِ لَأَكِيدَنَّ أَصْنامَكُمْ بَعْدَ أَنْ تُوَلُّوا مُدْبِرِينَ «57»
ترجمه: بگو: من فقط از طريق وحى به شما هشدار مى‏دهم. امّا (اى پيامبر! بدان) كسانى كه (نسبت به شنيدن حقّ) كر هستند، زمانى كه انذار مى‏شوند، آن را نمى‏شنوند! در حالى كه اگر دمى از عذاب پروردگارت به آنان برسد، قطعاً خواهند گفت: اى واى بر ما، همانا ما ستمكار بوديم. و ما براى روز قيامت، ترازوهاى عدل برپا خواهيم كرد، پس (در آن روز) هيچ ستمى به احدى نخواهد شد و اگر (عملى) همسنگ دانه‏ى خردلى (هم) باشد، ما آن را (براى محاسبه) خواهيم آورد و (همين قدر در دقّت محاسبات) كافى است كه ما حسابرس باشيم. و همانا ما به موسى و هارون، فرقان ونور وتذكّرى براى اهل‏پروا عطا كرديم. (همان) كسانى كه از پروردگارشان در نهان مى‏ترسند و همانانى كه از قيامت در هراسند. و اين (قرآن)، مبارك ذكرى است كه ما آن را (براى شما) نازل كرديم، آيا شما آن را انكار مى‏كنيد؟! و همانا ما پيش از اين، ابراهيم را به رشد و كمال خود رسانديم، و (البتّه) ما به (شايستگى‏هاى) او آگاه بوديم. آن زمان كه به پدرش (عمويش) و قومش گفت: چيست اين (صورت‏ها و) مجمسه‏هاى بى‏روحى كه شما همواره آنها را پرستش مى‏كنيد؟ (آنان در پاسخ) گفتند: ما پدرانمان را بر پرستش آنها يافته‏ايم! (ابراهيم) گفت: به تحقيق كه شما و پدرانتان در گمراهى آشكار بوده و هستيد! (مشركين به ابراهيم) گفتند: آيا تو سخن حقّى براى ما آورده‏اى يا اينكه شوخى مى‏كنى؟! (ابراهيم) گفت: البتّه (كه حقّ مى‏گويم) پروردگارشما (همان) پروردگار آسمان‏ها و زمين است كه آنها را به وجود آورده و من (نيز) بر اين حقيقت از گواهانم. وبه خداوند سوگند كه درغياب شما، نقشه‏اى براى (نابودى) بت‏هايتان خواهم كشيد.
شریعتی: انشاءالله تلاوت همه ما توأم با تدبر باشد و خداوند به همه ما توفیق بدهد به این آیات نورانی عمل کنیم. هر روز قرار گذاشتیم یک مسأله فقهی و شرعی را از زبان کارشناسان برنامه بشنویم.
حاج آقای فرحزاد: «اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم» سؤالی که زیاد مطرح هست این است آیا صدقه را می‌شود به سید بدهیم یا نه. آن صدقه‌ای که نمی‌شود به سادات داد، صدقات واجب مثل زکات، فطریه و کفاره را نمی‌شود به سادات داد. ولی غیر از این صدقات واجب، صدقات مستحبی یا نذر که کسی برای سادات می‌کند هیچ ایرادی ندارد. این ذهنیتی که در بعضی ایجاد شده مثلاً صدقه به عنوان هدیه و خیرات هم برای سادات گرفتنش اشکالی ندارد، هم دادنش خیلی خوب است. صدقه یعنی کار خیر، منتهی چون در قرآن از زکات تعبیر به صدقه شده است، آن حرام است. خود سادات باید به سادات بدهند. زکات و زکات فطره را نمی‌شود به سادات داد.
از اعمال مهم ماه مبارک رمضان که پیغمبر در خطبه‌ای ماه رمضان تلاوت کردند، فرمودند: «من اکثر فیه من الصلاة علیَّ ثقل الله میزانه یوم تخف الموازین» از این جمله آخر فرمایش حضرت پیداست که خیلی‌ها روز قیامت موجودی و سرمایه‌شان کم است. دنبال یک چیز سنگین هستند. اگر میزان حسنات سنگین باشد، در اجرائیات بهشت می‌رود. اگر میزان سبک باشد در اجرائیات جهنم می‌رود. انشاءالله هیچکدام از بیننده‌ها و شنونده‌ها کم نیاورند. پیغمبر ما فرمود: کسی که در این ماه رمضان زیاد بر محمد و آل محمد صلوات بفرستد، خدا میزان حسنات او را سنگین خواهد کرد، در روزی که معمولاً میزان حسنات سبک است.
شریعتی: از ام المؤمنین، حضرت خدیجه کبری بشنویم که هرچقدر از حضرت بگوییم باز کم است.
حاج آقای فرحزاد: چون در آستانه وفات ام المؤمنین حضرت خدیجه کبری هستیم، روز شنبه دهم ماه رمضان شهادت ایشان است. دوست داریم تجلیل جدی از حضرت خدیجه(س) بشود. یکی از مراجع جمله قشنگی فرمودند. کسانی که برای حضرت خدیجه کار می‌کنند بلا شک دل اول شخصیت عالم، پیغمبر خدا را خیلی شاد می‌کنند. ما از این بالاتر نداریم. گل عالم پیغمبر ما هست. حضرت خدیجه(س)، نام و یاد و سیره او، رفتار و کردار او می‌تواند برای همه عالم الگو باشد. واقعاً حضرت خدیجه چه کرد که دل اول شخصیت عالم مثل پیغمبر که قلبش مالامال از عشق و محبت خداست، و قطعاً بالاتر از پیغمبر در عالم خلق نشده است. تمام انبیاء و امامان فدایی پیغمبر هستند. حضرت زهرا فدایی پیغمبر است. ولی این بانو کاری کرد که دل عزیزترین خلق خدا متوجه او شود. یعنی اینقدر عاشق حضرت خدیجه بود که بارها می‌نشست مثل ابر بهار برایش گریه می‌کرد. فرمودند: «خدیجه و أین مثل خدیجه» خدیجه کجاست؟ چه کسی مثل خدیجه برای من پیدا می‌شود؟ بعضی از خانم‌ها اعتراض می‌کردند: در شأن شما نیست. خدیجه مسن بود و از دنیا رفت. پیامبر فرمودند: کجا مثل او یاور و فداکار پیدا می‌شود؟ خدیجه از مال گذشت، از جان گذشت، از آبرو گذشت. اینقدر حضرت را ملامت کردند. با یتیم ازدواج کردی؟ با یک آدم بی پول ازدواج کردی؟ ما کمک تو نمی‌کنیم. حضرت هستی‌اش را فدای پیغمبر کرد!
سال گذشته عرض کردم یکی از بزرگان که سه کتاب برای حضرت خدیجه نوشتند، فرمودند: من مشکلاتی داشتم، وضع مالی من خوب نبود. نیت کردم تولد حضرت زهرا خدا به من دختر مرحمت کرد و نامش را خدیجه گذاشتم. زندگی من از آن روز به برکت تولد این دختر عوض شد. چرا ما از این برکات بزرگ استفاده نمی‌کنیم؟ همین‌جا بشارت بدهم طبق سنوات قبل به کسانی که نام حضرت خدیجه را امسال می‌گذارند، از اول سال تا آخر ماه رمضان، متولدین دختر 1397 را که نامشان خدیجه هست، را جایزه می‌دهیم. در سایت سمت خدا ثبت نام کنند و کد ملی بفرستند. به آنها پلاک طلا هدیه می‌دهیم. یکی از کارهای خوبی هم که دوستان ما کردند و نزدیک یک سال است که خانم هاشمی روی این کتاب کار کرده است. انشاءالله این کتاب سر تا سر دنیا پخش شود.
شریعتی: کتاب «این تو و این ماجرای عشق من!» به قلم بسیار رسا و شیوای سرکار خانم انسیه سادات هاشمی نوشته شده که بسیار کتاب خوبی است. توصیه می‌کنم دوستان من حتماً این کتاب را مطالعه کنند، هم برای نوجوان‌ها و هم جوان‌ها و هم عموم مخاطبینی که اهل کتاب هستند، توصیه می‌کنیم.
حاج آقای فرحزاد: به همراه پلاک طلا این کتاب را هم هدیه خواهیم کرد. دخترخانم‌هایی که سال اول روزه گرفتنشان هست، متولدین 88 که نام آنها خدیجه هست. آنها هم پیام بدهند، به آنها هم پلاک طلا خواهیم داد.
شریعتی: همنامان حضرت خدیجه کبری چه متولدین سال 97 و چه دخترخانم‌هایی که امسال به سن تکلیف رسیدند و نامشان همنام حضرت خدیجه کبری(س) هست، در سایت برنامه سمت خدا ثبت نام کنند که این هدایا برایشان ارسال شود.
حاج آقای فرحزاد: شب شنبه وفات حضرت خدیجه هست. از شب جمعه و شب شنبه و شب وفات، این دو سه شب، معمولاً فامیل‌ها افطار می‌دهند. این افطارها را برای حضرت خدیجه هدیه کنند. من خیر و برکت را خیلی دیدم. نام حضرت، سفره حضرت، خیریه‌هایی که به نام حضرت خدیجه(س) هست، این خیریه‌ای که به نام حضرت تأسیس شده، تا حالا نزدیک نوزده هزار زوار را در قم به برکت نام ایشان مردم خدمت کردند. هزارها نفر را به مهد فرستادند. نزدیک ششصد نفر به کربلا رفتند. عزیزان زیادی هم پیام دادند که ما از ثبت نام عتبات با خبر نشدیم و جا ماندیم. انشاءالله ما از همه استان‌ها خواهیم فرستاد، انشاءالله بعد از ماه رمضان تمام استان‌هایی که نرفتند قطعاً بدانند در قرعه کشی می‌فرستیم. انشاءالله دوباره فراخوان خواهیم داد و باز قرعه کشی خواهیم کرد که دور بعدی سفر به عتبات را هم داشته باشیم.
عید غدیر، نیمه شعبان، سیزده رجب، مبعث فراخوان دادیم که کنار خیریه‌ای که به نام حضرت خدیجه(س) هست، اطعام داشته باشیم، یا جهازیه جور کنیم، چقدر مریض‌هایی که مشکل داشتند به برکت حضرت خدیجه اینها درمان شدند. برای نیمه شعبان صدها قربانی مردم بانی شدند و چقدر در شهرهای مختلف ما تقسیم گوشت برای سلامتی امام زمان داشتیم. اصلاً امامان ما افتخار می‌کنند که بگوییم: یأبن خدیجه الکبری، یعنی می‌بالند. خدیجه کبری، کبری لقب بزرگی است. برای کسی این لقب نیامده است. بزرگ! کالاهای حمایتی برای فقرا، به مناسبت تولد امام حسن مجتبی(ع) و ایام وفات حضرت خدیجه(س) خواهیم داشت. ما می‌خواهیم این کارهای خیر به دست مردم انجام شوند. یک فراخوانی هم در حرم حضرت معصومه دادند که عصر جمعه که شب شهادت حضرت خدیجه هست به عنوان یاوران حضرت خدیجه در صحن حضرت معصومه(س) جمع می‌شوند و مجلس خیلی باشکوهی است. انشاءالله در جای جای کشور ما، حتی خارج از کشور مجلس‌های با شکوه به نام حضرت خدیجه برگزار شود.
شریعتی: انشاءالله نام خدیجه کبری جهانی و فراگیر شود. گرچه هر کاری بکنیم باز حضرت به گردن ما حق دارند. اشاره قرآنی امروز را بفرمایید که حسن ختام برنامه ما باشد.
حاج آقای فرحزاد: آیه 47 این صفحه می‌فرماید: «وَ نَضَعُ الْمَوازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيامَةِ فَلا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئاً» می‌فرماید: روز قیامت را میزان قرار دادیم و به هیچکس ذره‌ای ظلم نخواهد شد. عدل واقعی در روز قیامت است. «وَ إِنْ كانَ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنا بِها وَ كَفى‏ بِنا حاسِبِينَ» اگر به اندازه خردل، گیاهی که دانه‌های ریز دارد. یعنی اگر کسی به اندازه سر سوزن کار خوب یا بد کرده باشد، آنجا می‌بیند و تجسم پیدا می‌کند. کافی است ما حسابگر باشیم.
شریعتی: از ملاصدرا هم اگر نکته‌ای هست بفرمایید.
حاج آقای فرحزاد: ملاصدرا به خط خودش در حاشیه اسفار نوشته است. یک موضوع مهمی در فلسفه هست، اتحاد عاقل و معقول، تبیین و فهم آن خیلی مشکل و پیچیده بود. می‌گوید: وقتی من در کهک تبعید بودم، در روز جمعه ماه فلان به قم و به حرم حضرت معصومه آمدم و به حضرت توسل کردم، به برکت این بانو این معضل مهم علمی من حل شد. این خیلی مهم است که اولیای خدا می‌آمدند از حضرت معصومه کمک می‌گرفتند. یک جمله خیلی قشنگی در مقدمه اسفار دارد. می‌گوید: من زیاد استغفار می‌کنم که مقدار زیادی از عمرم را در آراء متفلسفین وجدال متکلمین خرج کردم. الحمدلله فهمیدم که باید به کلام خدا، وحی الهی و کلام پیغمبر و اهل‌بیت رو بیاورم، هرچه هست در قرآن و فرمایشات پیغمبر و اهل‌بیت است. اینها نور واقعی هستند. فلسفه یک تجهیز ذهنی است که ما اینها را بفهمیم.
خدایا تو را قسم می‌دهیم به حق محمد و آل محمد ما را از بهترین برکات این ماه بهره‌مند بگردان. توفیق خدمت به بندگانت، خدمت به بی بی حضرت خدیجه و احیای نام و یاد او و سیره او را به ما مرحمت بفرما. به حق محمد و آل محمد، قلب امام زمان از ما راضی و فرجش را نزدیک بگردان. خدایا به حق محمد و آل محمد به آنهایی که همسر ندارند، خانه ندارند، شغل ندارند، فرزند ندارند مرحمت بفرما. مریض‌های روحی و جسمی شفا عنایت بفرما. توفیق درک شب قدر و بهترین برکات شب قدر را به ما مرحمت بفرما. به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.