موضوع برنامه: سیری در صحیفه سجادیه امام زین العابدین (ع) - شرح دعای نهم (توبه)
كارشناس: حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد
تاريخ پخش: 09- 07- 97
حاج آقای فرحزاد: بسم الله الرحمن الرحیم. «الحمد لله رب العالمین، اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم، السلام علیک یا أباعبدالله و علی الارواح التی حلت بفنائک»
دعای نهم صحیفه سجادیه، در ادامه اینکه امام سجاد(ع) با خدا درد و دل کردند که ما از ضعف خلق شدیم و ریشه و بنای ما سست است، از خودمان چیزی نداریم، حول و قوه ما از توست، بعد دعا می‌فرماید: «فأیّدنا بتوفیقک» خدایا ما را کمک کن به توفیقاتی که تو مرحمت می‌کنی. در قرآن از قول حضرت شعیب(ع) نقل شده که «وَ ما تَوْفِيقِي إِلَّا بِاللَّهِ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ إِلَيْهِ أُنِيبُ» (هود/88) هم در ترک گناه باید کمک ما کند و هم در انجام واجبات و طاعت و بندگی. خدا باید وسایل کار خیر را هم برای ما فراهم کند و سر راه ما بگذارد. لذا حضرت دعا می‌کند «فأیّدنا بتوفیقک» خدایا ما را کمک کن به توفیقاتی که تو مرحمت می‌کنی. «و سدِّدنا بتَسدیدِک» یعنی ما برای استواری و پابرجایی احتیاج داریم که تو کمک ما بکنی و ما را استوار قرار بدهی. «و أعمِ أبصارَ قلُوبِناَ عَمّا خالَفَ مَحَبَّتک» هرکجا که خلاف محبت و رضا و خواست توست، چشم دل ما را ببند و حجاب بیانداز و پرده بیانداز که چشم دل ما کور شود. چیزهای بد را نبیند و دنبال بدی‌ها برود. بینایی دل ما را کور بگردان در جاهایی که خلاف محبت توست. «و لا تجعَل لشیءٍ من جوارحِنا نفوذاً فی مَعصیتِک» خدایا کمک ما کن هیچکدام از اعضاء و جوارح ما راه‌های گناه و معصیت بر آنها باز نشود. یعنی اگر چشم ما، دست و گوش و زبان ما، هرجا شیطان خواست نفوذ کند و ما را به گناه وا دارد، ما را کمک کن راه نفوذ گناه و معصیت را بین ما و گناه و معصیت ببند.
ما معتقد هستیم که نه جبر است و نه تفویض است، تفویض یعنی اینکه همه کارها به ما واگذار شده باشد و قطعاً اینطور نیست. جبر یعنی اینکه همه کارها دست خداست، ما هیچ کاره هستیم. هم باید ما تلاش کنیم در انجام واجبات و ترک محرمات و هم خدای متعال قطعاً باید توفیق به ما مرحمت کند. از امروز یک مقداری می‌خواهم و توبه و شرایط توبه را عرض کنم. همه ما از اولین و آخرین احتیاج به توبه دارند. توبه انبیاء و امامان خیلی فوق العاده بوده است. یکی از نکات مقدمه توبه این است که هیچگاه در هیچ حالی مؤمن و هر انسانی از خدا نباید نا امید باشد. یعنی اول قدم در راه برگشت به خدا و توبه و برگشت از گناه به توبه این است که در نا امیدی را ببندیم. خدا نمی‌آمرزد، مگر می‌شود خدا بیامرزد را کنار بگذاریم. «کان الله غفوراً رحیماً» خدا تواب است، خدا رحیم است. خدا غفور و غفار است، در دعای جوشن کبیر سر تا سر «یا ملجأ العاصین» همه امید است. دعاها پر از امید است. بدترین انسان‌های روی زمین آنهایی هستند که مردم را از خدا نا امید می‌کنند. بذر نا امیدی را در دل مردم می‌کارند. در مسائل دنیایی، اقتصادی، گناه و معصیت دل مردم را خالی می‌کنند. مردم را از خدا و آخرت و همه چیز نا امید می‌کنند. بدترین آدم‌ها آنهایی هستند که سموم نا امیدی را در بین مردم می‌پاشند. اولین قدم برای برگشت به خدا این است که خط نا امیدی را محو کنیم.
خدای بزرگ عفو بی نهایت بزرگ دارد. گناه ما در کنار عفو خدا، آقایی می‌گفت: یک میلیون مورچه اینجا بگویند: مرگ بر فلانی، جسم ما یک مقدار از مورچه بزرگتر است. چه اثری روی ما دارد؟ درود بر فلانی بگویند چه فایده دارد؟ همه عالم معصیت خدا را بکند، بر دامن کبریاش ننشیند گرد! خدا می‌خواهد ما برگردیم ما را عفو کند. بزرگی می‌گفت: «یا واسع المغفره» یعنی مغفرت او خیلی فراگیر است و وسعت دارد. واسع المغفره، واسع الگناه را می‌طلبد. معلوم می‌شود گناه زیاد است که مغفرت به اندازه گناه می‌آید، «اللهم ان مغفرتک أرجی من ذنبی و ان رحمتک اوسع من ذنبی» من به مغفرت تو بیشتر امید دارم تا به عمل خودم، هم رحمت تو واسع است و هم عفو تو واسع است. واسع المغفره یعنی همه گناهان را می‌تواند پوشش بدهد. نا امیدی اینقدر گناه بزرگی است که در قرآن در حد کفر بیان شده است. آدمی که می‌گوید: خدا نمی‌آمرزد یا خدا نمی‌تواند بیامرزد کافر به خدا شده است. «وَ لا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكافِرُونَ» (یوسف/87) فرمود: بروید بگردید یوسف را پیدا کنید و نا امید نباشید. چهل سال است مفقود شده بود، گفت: بروید بگردید و از رحمت خدا مأیوس نباشید. کسی از رحمت خدا مأیوس می‌شود که کافر باشد. یأس از رحمت خدا ریشه همه گناهان است. روایت داریم چه وقت شیطان خیالش راحت می‌شود و می‌تواند شش دانگ بر کسی مسلط باشد؟ روایت داریم مؤمن گاهی گناه می‌کند بخاطر اینکه می‌ترسد ولی وارد بهشت می‌شود و شیطان می‌گوید: عجب غلطی کردم او را به گناه انداختم. ولی یک گناهی است که شیطان می‌گوید: وقتی بنده‌ای را به این گناه انداختم خیالم راحت است و آن نا امیدی است.
روایت داریم حمید بن قحطبه از عمال مأمون و هارون بود. آدم ظالم و ستمگری بود. این را شهید دستغیب در گناهان کبیره آورده است. یک نفر می‌گوید: ماه رمضان مهمان حمید بن قحطبه شدم که یکی از کارگزاران هارون بود. دیدم روزه می‌خورد، تعجب کردم و گفتم: مگر تو مسلمان نیستی؟ گفت: چرا مسلمان هستم و روزه را هم قبول دارم. ولی می‌دانم خدا مرا نمی‌آمرزد. گفتم: چرا؟ گفت: یک شب هارون مرا خواست و گفت چقدر حاضر هستی برای من فداکاری کنی؟ گفتم: حاضر هستم مالم را بدهم. گفت: برو. دوباره مرا خواست و گفت: چقدر حاضر هستی بدهی؟ گفتم: حاضر هستم جانم را بدهم. گفت: کم است. بار سوم مرا خواست و گفت: چقدر حاضر هستی بدهی؟ گفتم: حاضر هستم مال و جانم را بدهم و دینم را هم بدهم. گفت: حالا شد!! اعتقاد و باور را از تو بگیرم. کسی که اعتقاد را از او بگیری، هرکاری می‌کند. خدا مرحوم دولابی را رحمت کند، می‌فرمود: چطور طاغوت، هارون این را فهمیده است که می‌گوید: باید مال بدهی، جان بدهی، از آن بالاتر دینت را بدهی؟ خدا و چهارده معصوم هم می‌گویند: مال بده، جان بده، از چهارچوب‌های خیالی و خرافاتی که درست کردی هم باید بیرون بیایی. چهارچوب‌های خودت را مطابق با چهارچوب‌های خدا کن. به طرق دین رفتار کن. ما خیلی مواقع آیه و روایت و سیره پیغمبر و امام حسین را یدک می‌کشیم برای کارهای زشت و خلاف خودمان، یعنی آنها را مطابق با هوا و هوس خودمان معنا می‌کنیم نه اینکه ما دینمان را از آنها بگیریم.
ابن ابی یعفور به امام صادق گفت: اگر از یک باغ و یک درخت، بگویید: نصف این انار حلال و نصف دیگر حرام است من قبول می‌کنم. وقتی حمید بن قحطبه گفت: دینم را می‌دهم، گفت: درست شد. یک غلامی در اختیارش گذاشت و شمشیری داد، چند سید را زندان کرده بود و کسی جرأت کشتن اینها را نداشت، گفت: اینها را بکش! گفت: من در یک شب سر چند سید را بریدم و اینها را هلاک کردم. یقین دارم خدا مرا نمی‌آمرزد. دیگر برای چه روزه بگیرم؟ این شخص خدمت امام رضا (ع) آمد و جریان را تعریف کرد. امام هشتم فرمودند: اینکه می‌گوید: خدا مرا نمی‌آمرزد و از آمرزش خدا نا امید است از گناه کشتن سیدها بالاتر است. کسی که می‌گوید: خدا مرا نمی‌آمرزد گناهش از کشتن اولاد پیامبر بالاتر است. حدیث داریم کسی مادرش هم کشته باشد و واقعاً پشیمان باشد گناه بزرگی است اما قابل توبه است. یأس در راه خدا راه ندارد، خدا قدرت جبران دارد.
نا امیدی سم مهلکی است. ممکن است ما بدون آب و غذا چند روز دوام بیاوریم ولی بدون اکسیژن چطور؟ اکسیژن چند لحظه نباشد تمام است. حیات بدن ما به اکسیژن است. امید هم حیات روح و جان ما هست. آدمی که درهای امید را به رویش می‌بندی یا خودکشی می‌کند یا افسرده می‌شود. یعنی روح می‌میرد. سموم نا امیدی که در مملکت ما پیچیده است. نا امیدی انسان را به بن بست می‌کشاند. دینی که قوی‌ترین دینهاست و خدا وعده داده روز آخر، پایان کار دولت‌ها و حکومت‌های ظلم از بین خواهند رفت و دنیا به دست امام زمان و مستضعفین عالم خواهد رسید، این وعده حتمی پشتوانه‌ای است که دل همه عالم را گرم می‌کند. خدا وعده داده در زمان ظهور امام زمان اینقدر مردم خوب می‌شوند و بندگی می‌کنند. در روایت دیدم که بعضی در زمان ظهور امام زمان آنقدر عمر می‌کنند که هزار اولاد خدا به آنها می‌دهد. یعنی بعضی اینقدر عمر طولانی دارند. روایت داریم روز عرفه در سرزمین عرفات خداوند گناه خیلی‌ها را می‌آمرزد. حتی روایت داریم اگر کافری در عرفات مهمان است یا خادم است و خدمت می‌کند، خدا او را هم می‌آمرزد. الا یک نفر که خدا او را نمی‌آمرزد، آن شکاکی که شک دارد که خدا مرا می‌آمرزد یا نه؟ شک نباید بکنیم. در این زمینه وسواس ممنوع است. خیلی پیام داریم که می پرسند: چهل سال قبل خطایی از من سر زده، گناهی کردم و پشیمان هستم. آیا خدا می‌آمرزد؟ بله. شرایط توبه پشیمانی، منفعل بودن، عذرخواستن با دل و زبان و فکر است، حق طرف را ادا کنیم برای چه خدا نیامرزد؟
امیرالمؤمنین(ع) به امام حسین(ع) فرمود: «یا بنی لا توسن مذنبا» هیچوقت هیچ گنهکاری را مأیوس نکن، باز از امام سجاد(ع) که 25 این ماه شهادت امام سجاد(ع) است، انشاءالله تجلیل کنیم چون از کسانی که کربلا را مثل عمه جانش زینب احیاء کرد، امام سجاد(ع) است. امام سجاد فرمودند: هیچگاه هیچ گنهکاری را خوار نکن. چه بسا بعداً خوب شود. «لا توسن مذنبا فكم عاكف علي ذنبه ختم له بالمغفرة و كم مقبل علي عمل هو مفسد له ختم له في آخر عمره بالنار» (غررالحكم، ص 267) حضرت علی(ع) فرمود: فرزندم هیچوقت هیچ گنهکاری را مأیوس نکن. «عاکف» از اعتکاف است، اعتکاف یعنی سه روز یا بیشتر در مسجد می‌مانی و بیرون نمی‌آیی و اقامت در مسجد می‌کنی. می‌فرماید: چه بسا کسی که اقامت در گناه کرده است، یعنی روی گناه استواری می‌کند ولی خدا عاقبتش ر ختم بخیر می‌کند و ورق برمی‌گردد. چقدر در طول تاریخ افرادی را داشتیم که سر تا پا جرم و گناه بودند و یکباره 180 درجه برگشتند.
شریعتی: بیاییم با خودمان قرار بگذاریم که اساساً در مورد دیگران قضاوت نکنیم.
حاج آقای فرحزاد: بسیار خوب است و این خیلی بد است که در مورد دیگران حکم صادر کنی و نظر بدهی. مخصوصاً در فضای مجازی نسبت‌هایی که دروغ است، بر فرض راست هم باشد اظهار گناه برای خود یا دیگران از گناهان کبیره است و جرمش از اصل گناه بیشتر است. حضرت امیر می‌گوید: هیچوقت گنهکاری را مأیوس نکن، چه بسا گنهکاری باشد که پایان کارش ختم بخیر شده است.
یک بزرگواری بود که با او مصاحبت داشتیم به نام مرحوم کل احمد آقا، کتابی هم برای ایشان نوشته شده است، کل احمد آقا فرزند حسینعلی. کتابی به نام «رند عالم سوز» شرح حال ایشان است و بیست بار چاپ شده است. کل احمد آقا خال روی دستش کوبیده بود. من با دوستانم مکرر خدمت ایشان می‌رفتیم و از ایشان خیلی بهره بردیم. کلمات ناب و صحبت‌های ناب داشتند. بنده یکوقت ایشان را خدمت آیت الله بهاءالدینی(ره) آوردم، از در حسینیه که وارد شدیم چشم آقا افتاد و از ایشان خوششان آمد. آدم لاتی بود، منتهی توبه کرده بود و بازگشته بود. آقا ایشان را پسندید. نماز خواندیم و بعد از نماز آقا در همان حسینیه که نماز می‌خواند، می‌نشستند. ولی به من فرمودند: ایشان را به اندرونی بیاور! آقا دائم با ایشان صحبت می‌کرد و کیف می‌کرد. یادم هست آیت الله بهاءالدینی داستانی را تعریف کردند که در یزد در بخش کوهستانی، روستای سردسیری بود که زندگی می‌کردند. در سرما پیرزنی می‌بیند که گرگی یا پلنگی لنگان لنگان می‌آید، این پیرزن در را محکم می‌بندد. می‌بیند یک میخی به پای این فرو رفته و نمی‌تواند راه برود. این پیرزن می‌رود با یک انبر این میخ را درمی‌آورد. این پلنگ می‌رود یک بزی را شکار می‌کند و در خانه این پیرزن می‌اندازد. آقا فرمودند: یک گرگ یا پلنگ هم اگر کسی به او خدمت کند، این وفاداری می‌کند. کل احمد آقا به آقا فرمود: این نفس ما همان گرگ و پلنگ است، اگر یک جایی چنین کاری را می‌کند این دست ولایت است که می‌آید او را عوض می‌کند، گفت: عجب حرفی زدی! آیت الله بهاءالدینی به بنده فرمودند: حرف‌های کل احمد آقا را بنویس! یک حرفش این بود که می‌گفت: فلانی اگر دست ولایت روی سر ما نباشد، همه طلحه و زبیر هستیم. اگر دست ولایت روی سر ما نباشد شمر و یزید هستیم. این دست ولایت است که روی سر ما می‌آید و حُر را 180 درجه عوض می‌کند. زهیر و بُریر را عوض می‌کند.
هیچ نکشد نفس را جز ظل پیر *** دامن آن نفس کُش را سخت گیر
این نکته را که ایشان گفت، آیت الله یهاءالدینی شارژ شد و فرمود: خیلی حرف خوبی زدی و همینطور است. یکی از حرف‌ها این بود که می‌فرمود: دستگاه سید الشهداء را ترک نکنید. زیارت عاشورا است، توسل است، روضه است، سلام است، سر سفره باشید. الآن در آستانه اربعین هستیم، هرکس هر کاری می‌تواند برای زوار بکند. سیدالشهداء حسابش با بقیه جداست. یکی هم احسان به بندگان خداست که اینها را همیشه در زندگی داشته باشید. کل احمد آقا که بود؟ این آقا در جوانی از لات‌های تهران بود. می‌گفت: من اینقدر شرور بودم که هر اتفاقی در تهران می‌افتاد کلانتری مرا دستگیر می‌کرد. ولی جذبه امام حسین، روضه و هیأت امام حسین ایشان را جذب کرد و بعد خدمت مرحوم شیخ رجبعلی خیاط می‌رسد، نفس ایشان هم مؤثر بود ولی عمدتاً مجلس روضه أباعبدالله! گفت: همه چیز را کنار گذاشتم و اینقدر در خط اهل‌بیت و امام حسین آمدم و به ایشان القائات عجیبی می‌شد. مجلس روضه داشت و در دیگران خیلی تأثیرگذار بود. لوتی مسلک بود. همیشه عصرها از خیابان چهار مردان عصازنان می‌آمد بالای سر حضرت معصومه می‌نشست، می‌گفت: همین که چشم من به ضریح می‌افتد، مرا متحول می‌کند. این فرمایش امیرالمؤمنین که فرمود: حسین جان! هیچوقت گنهکاری را مأیوس نکن، خیلی مهم است.
ابوذر از پیغمبر اکرم نقل کرد: «إِنَّ رَجُلا قَالَ يَوْماً وَ اللَّهِ لا يَغْفِرُ اللَّهُ لِفُلانٍ» ابوذر می‌گوید: محضر پیامبر خدا بودیم، یک نفر گفت: والله خدا فلانی را نمی‌آمرزد. تا این حرف را زد، حضرت فرمودند: «فَقَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ ذَا الَّذِي تَأَلَّي عَلَيَّ أَنْ لا أَغْفِرَ لِفُلانٍ» خدای متعال فرمود: چه کسی گفت من فلانی را نمی‌آمرزم؟ «فَإِنِّي قَدْ غَفَرْتُ لِفُلانٍ وَ أَحْبَطْتُ عَمَلَ الثَّانِي بِقَوْلِهِ لا يَغْفِرُ اللَّهُ لِفُلانٍ» (أمالي طوسي، ص 58) من فلانی را آمرزیدم و عمل خوب آن کسی که نسبت نیامرزیدن داد را حبط کردم. اینکه بعضی می‌گویند: تو خوب شدنی نیستی، تو دیگر کارت تمام است، تو معتاد دیگر خوب نمی‌شوی، این خیلی بد است. ما باید در را باز کنیم، نه اینکه لگد بزنیم و ته دره بفرستیم!
حضرت محمد(ص) سه بار لعنت کرند و ما کم داریم که پیامبر رحمة للعالمین سه بار بگویند: «لعن الله المُبعدین» خدا لعنت کند مبعدین را، آنهایی که دور می‌کنند. مبعدین چه کسانی هستند؟ «قال هم الذین یقنطون الناس من رحمة الله» مبعدین آنهایی هستند که مردم را از رحمت خدا نا امید می‌کنند و سموم نا امیدی را در مردم می‌پاشند. قابل توجه معلم‌ها، مربیان، وعاظ، مداح، مسئولین، اینهایی که سموم نا امیدی را در بین مردم می‌پاشند خصوصاً در امور معنوی. پیغمبر خدا فرمود: «يبعث الله المقنطين يوم القيامة مغلبة وجوههم» افرادی که مردم را از خدا نا امید می‌کنند، روز قیامت خدا آنها را با صورت سیاه محشور می‌کند. به اینها خطاب می‌شود: اینها کسانی بودند که در دنیا مردم را از رحمت خدا نا امید می‌کردند. ما باید راه باز کنیم با خدا آشتی کنیم. فرمود: اگر پیغمبری بخواهد مردم را نا امید کند خدا او را توبیخ می‌کند. امام صادق(ع) فرمود: «من أذنبَ ذنباً فعلمَ أن الله مطلعٌ عَلَی ان شاء عَذّب و ان شاء غفر له و اِن لَم تستغفر» فرمود: اگر کسی گناهی مرتکب شود ولی بگوید: خدا مرا دیده و من شرمنده هستم، اگر بخواهد عذاب می‌کند و اگر بخواهد می‌بخشد ولی من تسلیم هستم و اشتباه کردم. می‌فرماید: خدا او را می‌آمرزد ولو استغفرالله هم نگوید.
شریعتی: من احساس می‌کنم اگر با علم به روایات و امید به سمت گناه برویم خیلی اشتباه است.
حاج آقای فرحزاد: این امید باید به سمت خدا ببرد. امید نباید ما را به سمت گناه ببرد.
شریعتی: یکوقت‌هایی که آدم مرتکب اشتباه و گناهی می‌شود این روایت‌ها به درد می‌خورد ولی برای قبلش به نظر باید ترسید!
حاج آقای فرحزاد: مؤمن محال است گناه را دوست بدارد. مؤمن ناخواسته به گناه می‌افتد ولی اگر افتاد نا امید نباشد، نا امیدی برای شیطان است.
شریعتی: نکات خوبی را شنیدیم. امروز صفحه 459 قرآن کریم، آیات 6 تا 10 سوره مبارکه زمر را تلاوت خواهیم کرد.
«خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْها زَوْجَها وَ أَنْزَلَ لَكُمْ مِنَ الْأَنْعامِ ثَمانِيَةَ أَزْواجٍ يَخْلُقُكُمْ فِي بُطُونِ أُمَّهاتِكُمْ خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ فِي ظُلُماتٍ ثَلاثٍ ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُصْرَفُونَ «6» إِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنْكُمْ وَ لا يَرْضى لِعِبادِهِ الْكُفْرَ وَ إِنْ تَشْكُرُوا يَرْضَهُ لَكُمْ وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى ثُمَّ إِلى رَبِّكُمْ مَرْجِعُكُمْ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ «7» وَ إِذا مَسَّ الْإِنْسانَ ضُرٌّ دَعا رَبَّهُ مُنِيباً إِلَيْهِ ثُمَّ إِذا خَوَّلَهُ نِعْمَةً مِنْهُ نَسِيَ ما كانَ يَدْعُوا إِلَيْهِ مِنْ قَبْلُ وَ جَعَلَ لِلَّهِ أَنْداداً لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِهِ قُلْ تَمَتَّعْ بِكُفْرِكَ قَلِيلًا إِنَّكَ مِنْ أَصْحابِ النَّارِ «8» أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّيْلِ ساجِداً وَ قائِماً يَحْذَرُ الْآخِرَةَ وَ يَرْجُوا رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ «9» قُلْ يا عِبادِ الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا رَبَّكُمْ لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هذِهِ الدُّنْيا حَسَنَةٌ وَ أَرْضُ اللَّهِ واسِعَةٌ إِنَّما يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسابٍ «10»
ترجمه: او شما را از يك نفس آفريد، سپس جفتش را از همان نفس قرار داد و براى شما (از خزانه قدرت خود) از چهار پايان هشت زوج (نر و مادهى گوسفند و بز و گاو و شتر) نازل كرد. او شما را در شكمهاى مادرانتان و در تاريكىهاى سه گانه (گوشت و پوست و خون) آفرينشى پس از آفرينشى (ديگر در مراحل گوناگون) مىآفريند. اين است خدايى كه پروردگار شماست، حكومت براى اوست، جز او هيچ معبودى نيست، پس چگونه به بى راهه مىرويد؟ اگر كفران كنيد، پس (بدانيد) خداوند از شما بى نياز است و براى بندگانش كفران را نمىپسندد. و اگر شكرگزار باشيد آن را براى شما مىپسندد و هيچ گناهكارى بار (گناه) ديگرى را بر نمىدارد، سپس بازگشت شما به سوى پروردگارتان است، پس شما را به آن چه عمل مىكرديد خبر خواهد داد، همانا او به آن چه در سينههاست بس آگاه است. و هرگاه به انسان آسيبى رسد پروردگارش را مىخواند در حالى كه (با توبه) به سوى او بازگشته است. امّا همين كه خداوند از جانب خويش نعمت بزرگى به او دهد آن چه را (به خاطر رفع آن) قبلًا خدا را مىخواند، فراموش مىكند و براى خداوند همتايانى قرار مىدهد تا (خود و ديگران را) از راه او منحرف سازد. بگو: «مدّت كمى را با كفر خود كامياب باش كه تو بدون شك از دوزخيانى». آيا (چنين كسى بهتر است يا) آن كس كه در طول شب در حال سجده و قيام به اطاعت مشغول است (و) از آخرت مىترسد و به رحمت پروردگارش اميد دارد؟ بگو: «آيا كسانى كه مىدانند و كسانى كه نمىدانند يكسانند؟» تنها خردمندان متذكّر مىشوند (و پند مىپذيرند). بگو: «اى بندگان من كه ايمان آوردهايد! از پروردگارتان پروا كنيد. براى كسانى كه در اين دنيا نيكى كردهاند نيكى است، و زمين خدا بزرگ است، (پس اگر در منطقهاى براى حفظ ايمان و تقوا و كار نيك در فشاريد، هجرت نماييد). همانا صابران پاداش خود را بى حساب به طور كامل دريافت مىدارند.
شریعتی: از فضیلت ذکر بلند صلوات برای ما بگویید و نکات قرآنی امروز را بشنویم.
حاج آقای فرحزاد: در یک روایت نورانی پیامبر(ص) سه خاصیت مهم برای ذکر صلوات بیان فرمودند که هر سه مهم است. «صَلاتُكُمْ عَلَيَّ رضاً لِرَبِّكُمْ و اجابة لدعائکُم و زکاة لأعمالکُم» اولین خاصیت که شاید مهم‌ترین خاصیت باشد، ذکر صلوات که فرمود: برای من زیاد صلوات بفرستید، باعث خشنودی پروردگار عالم است. «و رضوانٌ من الله اکبر» چیزی در این عالم بالاتر از خشنودی پروردگار عالم نیست. ذکر صلوات و مداومت بر آن باعث خشنودی و رضایت پروردگار است. دوم «اجابة لدعائکم» دعا مستجاب می‌شود. لذا فرمودند: قبل دعا، وسط دعا و آخر دعا چاشنی اجابت دعا این را قرار بدهید که به برکت صلوات دعای شما مستجاب شود. صلوات دعای مستجاب است و با هر صلوات ارتباط قطعاً برقرار می‌شود. «زکاة لأعمالکم» ذکر بلند صلوات باعث پاکیزگی اعمال، رشد اعمال می‌شود. آنهایی که دوست دارند اعمالشان پاکیزه و قبول شود، هم دعا مستجاب شود و خدا راضی شود زیاد بر محمد و آل محمد صلوات بفرستند.
شریعتی: یک صلوات هم به پیشگاه امام سجاد(ع) هدیه کنیم که روزهای دوشنبه محضر با برکت ایشان هستیم و انشاءالله از ثواب و برکاتش بهره‌مند شویم.
حاج آقای فرحزاد: این ایام، ایامی است که اسارت امام سجاد(ع) و هم شهادت ایشان را در پیش رو داریم. آیه 10 این سوره که تلاوت شد، خدای مهربان می‌فرماید: «قُلْ يا عِبادِ الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا رَبَّكُمْ» این «قُل» خود یک عنایت ویژه‌ای است، پیغمبر تو بگو! «عبادی» بندگان من، معمولاً ایمان در قلب افراد مهر و محبت ولایت اهل‌بیت آمده است. کمیت ما در مقام تقوا می‌لنگد. ای کسانی که ایمان آورده‌اید، بیایید در زندگی تقوا پیشه کنید. گناه نکنید، واجبات را انجام بدهید و محرمات را ترک کنید. «لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هذِهِ الدُّنْيا حَسَنَةٌ وَ أَرْضُ اللَّهِ واسِعَةٌ» کنار تقوا باید احسان و خدمت کرد. آنهایی که در دنیا ایمان آوردند و تقوا پیشه کردند، خدا هم در دنیا به آنها حسنه می‌دهد و هم در آخرت به آنها پاداش می‌دهد. بعضی در یک محیطی هستند که نمی‌توانند دین و ایمانشان را حفظ کنند. خدا می‌فرماید: محل هجرت فراهم است. اگر در یک شهر و محیطی هستی که دینداری برایت سخت است، هجرت واجب است. زمین خدا وسعت دارد، جای دیگر برو! «إِنَّما يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسابٍ» از آیات پر بشارت قرآن است که خدا به صابرین چک سفید مرحمت کرده است. مزد افرادی که صبور و بردبار هستند، افرادی که در دنیا هر روز مبتلا به فقر و مریضی و پیشامدهای ناگوار هستند ولی دائم الحمدلله می‌گویند، روی دلش را از خدا برنمی‌گرداند، افرادی که در دنیا زیاد بلا می‌بینند و همیشه شاکر هستند و صابر هستند، خدا می‌فرماید: من حیاء می‌کنم روز قیامت بر آنها دیوان باز کنم، حساب باز کنم، اینها را بی حساب به بهشت می‌برم. مرحوم دولابی می‌فرمودند: هرکاری خدا با تو می‌کند چیزی نگو، من هم قول می‌دهم هرکاری تو کردی، خدا چیزی نگوید. هرچه خدا داد شاکر و صبور باش، خدا برای کسانی که اهل صبر هستند حساب و کتاب باز نمی‌کند و به حسابشان بی اندازه می‌ریزد. مثل اینکه یک کسی حقوق معین دارد ولی یکی دیگر چک سفید دارد و هر چقدر بگوید در اختیارش است. خدایی که خزانه‌اش تمام شدنی نیست می‌گوید: «إِنَّما يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسابٍ».
شریعتی: این هفته در برنامه قرار است از مقام شامخ شیخ طوسی(ره) یاد کنیم که حق بزرگی به گردن فقه و مکتب و اعتقادات ما دارند.
حاج آقای فرحزاد: شیخ طوسی که رضوان و درود خدا بر ایشان باد از فقهای برجسته شیعه هست که بنیان‌گذار علم اصول و فقه بوده و شاگرد شیخ مفید بوده است و صاحب تألیفات بسیار فوق العاده بود که چند کتاب اربعه، تهذیب و استبصار از ایشان است. کتاب «أمالی» شیخ طوسی بسیار کتاب خوبی است و در میان کتاب‌هایی که برای امام زمان نوشته شده، از کتاب‌هایی که درباره امام زمان روایت‌های ناب و فوق العاده دارد «غیبت» شیخ طوسی است که توصیه می‌کنم دوستان مطالعه کنند. آیت الله بهاءالدینی به خواندن کتاب غیبت شیخ طوسی خیلی سفارش می‌کردند. رضوان و درود خدا بر ایشان و فقهایی که مکتب ما را در زمان غیبت حفظ کردند.
شریعتی: دوستانی که به نجف مشرف می‌شوند انشاءالله مقبره شیخ طوسی را زیارت کنند و چقدر باید خدا را شاکر باشیم که میراث این بزرگواران به دست ما رسیده و می‌توانیم سر سفره اینها باشیم و بهره‌مند شویم.
حاج آقای فرحزاد: پیغمبر(ص) فرمودند: «مَنْ ظَلَمَ أَحَداً فَفَاتَهُ فَلْيَسْتَغْفِرِ اللَّهَ لَهُ فَإِنَّهُ كَفَّارَةٌ لَهُ» (كافي، ج 2، ص 334) اگر کسی درباره دیگری حقی را ضایع کرده باید برگرداند و حلالیت بطلبد. اگر کسی گناهی کرد که نمی‌تواند حلالیت بطلبد یا توان ندارد، یا جای دیگر رفته است، به هر دلیلی دسترسی نداریم، پیغمبر فرمود: برای او استغفار کنید، خدا جبران می‌کند. بگو: خدایا گناهان او را ببخش که او هم گناه مرا ببخشد.
خدایا تو را به حق سید الساجدین، زین العابدین قسم می‌دهیم به همه ما ایمان و معرفت کامل عنایت بفرما. قلب امام زمان از ما راضی و فرجش را نزدیک بگردان. خیر دنیا و آخرت به همه دوستداران اهل‌بیت و شرق و غرب عالم مرحمت بفرما. شر دشمنان و وهابیت را به خودشان برگردان. آنهایی که مریض دارند، شفای عاجل عنایت بفرما. خدایا به حق محمد و آل محمد قرض قرضمندان را ادا بگردان. حاجت حاجتمندان روا بفرما. اموات و درگذشتگان را با اهل‌بیت محشور بگردان. به برکت سلام بر امام حسن و امام حسین(ع).
