مرحوم سید رضی رضوان الله علیک نهج البلاغه را جمع آوری کردند می فرمایند و لو لم يكن في هذا الكتاب إلا هذا الكلام، اگر در نهج البلاغه جز حکمت 150 نبود برای عظمت نهج البلاغه کفایت می کرد. یعنی 240 تا خطبه، دو برابر آن 480 تا حکمت، 79 تا نامه یک طرف سید رضی می فرماید اگر فقط همین حکمت در نهج البلاغه بود برای عظمت آن کافی بود.
من خواهش می کنم عزیزانی که سخنرانی می کنند، اهل قلم هستند و اهل بیان هستند از این حکمت غفلت نکنند. قریب به 40 موعظه ی تربیتی و اخلاقی در این حکمت هست خواهش میکنم از سروران عزیز روحانی خودم می خواهم حتماً یکی از محورهای سخنرانی خیلی حکمت واقعاً دریایی است حالا ان شاءالله وارد این دریا بشویم معلوم می شود که چه خبر هست. فقط من فضای این ایراد این حکمت را بگویم در روایت هست که سید رضی می نویسد که قَالَ (علیه السلام) لِرَجُلٍ سَأَلَهُ أَنْ يَعِظَهُ کسی به امیرالمؤمنین گفت آقا ما را موعظه کنید.
این حکمت موعظه ی امیرالمؤمنین است تا آمدند موعظه کنند خواهش میکنم عزیزان به فضای این حکمت و شرایط حاکم بر زندگی امیرالمؤمنین سلام الله علیها عنایت کنند، تا آمدند موعظه را شروع کنند عبارت این است که، حَمدَ الله اول حمد و ثنا می گویم، خَنَقت العِبرَ گریه امان نداد. حضرت شروع کردند گریه کردن عبارت این است در کَنزُل العُمال متقی هندی آمده است، می دانيد کَنزُل العُمال از منابع اهل سنت هست تقریباً حدود 500 سال پیش این نویسنده زندگی می کرده متقی هندی این گزارش را او می نویسد.
حضرت شروع کردند گریه کردن بَکاء حتی الاخلوه لحیته بالدموع، تمام محاسن حضرت پر از اشک شد جَرَت اشک از محاسن جاری شد، کی سراغ دارید آدمی که یک جوری گریه کنیم که محاسن پر از اشک بشود و اشک جریان پیدا کند. می نویسد ثُمَ نَفَذَت لِحیَتَه حضرت دستی به محاسنشان می زدند اشک محاسن حضرت می پاشد به بدن کسانی که پای منبر امیرالمؤمنین سلام الله علیها نشستند. حتماً بینندگان عزیز سؤال می کنند که خب چرا حضرت گریه می کردند همچین گریه ی سنگینی. داستان این است که این حکمت در گزارش تاریخ آمده است بعد از جنگ نهروان هست سه جنگ سنگین تحمیلی داخلی بر امیرالمؤمنین علیه السلام خیلی سنگین بوده است این جنگها.
بد نیست من اشاره کنم خیلی سریع می دانید عزیزان من امیرالمؤمنین سلام الله علیه سه مشکل عمده داشتند که دیگر روزهای آخر بالا منبر بلند بلند گریه می کردند و ما نداریم یک همچین چیزی، یک حاکمی به هر حال معمولا انسان اگر هم گریه ناراحتی دارد تظاهر نمی کند. چی شد امیرالمؤمنین علیه السلام درگیر سه مشکل بودند یکی جمع زیادی از یاران امیرالمؤمنین علیه السلام توسط معاویه ترور شده بودند یا در جنگ ها به شهادت رسیده بودند ترور زیاد داشت مثلاً میدانید مالک اشتر در میدان نبرد به شهادت نرسید کسی جرأت رویارویی با مالک اشتر نداشت در میدان نبرد مالک را کجا شهیدش کردند؟ در راه می رفت به مصر و عسل مسموم به او دادند خب معاویه فرستاده بود مالک را شهیدش کردند.
یا مثلاً خیلی از یاران امیرالمؤمنین، عمرو ابن حَمق خزاعی بخواهم بگویم مفصل است، عمر بن حمق خزاعی از یاران بسیار خوب است جزو حواریون است که وقتی می گویند اَینَ حواریون علی بن ابی طالب اصحاب خاص یکی عمر بن حمق خزاعی می آید. معاویه او را ترور کرد، مدت ها تعقیبش کردند نتوانستند پیدا کنند گرفتند او را سر از بدن او جدا کردند و با کمال بی رحمی خانمش منتظر بود چون مدتها شوهر او عمرو ابن حمق این صحابی جلیل القدر امیرالمؤمنین مدتها مخفیانه زندگی می کردند از ترس معاویه گرفتند و خانمش هم منتظر بود یک روزی در خانه را زدند در را باز کرد سر بریده عمرو ابن حمق را انداختند جلوی خانم او. سر بریده را که دید به مأمورین معاویه گفت پس یک پیامی از طرف من به معاویه برسانید گفت بگویید کسی را به شهادت رساندید که من که همسر او هستم در زندگی مشترک ندیدم یک روز روزه نباشد یک شب مشغول عبادت نباشد.
خیلی از یاران حضرت را ترور کردند یا در جنگها شهید شدند یا در ترورهایی که معاویه انجام داد.
و حرکت دومی که معاویه انجام داد عملیات ایذایی بود شهرهای مرزی قلمرو حکومت امیرالمؤمنین علیه السلام معاویه یک لشکری را جمعیتی را می فرستاد می دانست که نمی تواند آنجا بماند فقط قتل و غارت و خودش گفته بود اگر توانستی به قتل برسانی، نامه های او هست ابن حدید نقل کرده است، اگر نمی توانید خانه های آن ها را آتش بزنید غارت بکنید.
معاویه در نامه اش هست گفت اگر خانه ای کسی را آتش بزنید اموال او را غارت کنید مثل کشتن خودش است. آدم زنده باشد ولی بیاید ببیند تمام هستی او از بین رفته است، تمام زندگی اش را آتش زدند و اموالش را غارت کردند این هم مثل قتل است. می گفت یا به قتل برسانید یا بکشید یا اموال را غارت کنید و خانه ها را آتش بزنید از جمله مثلاً در قضیه هجوم لشکریان معاویه به شهر انبار، که یکی از شهرهای مرزی قلمرو حکومت امیرالمؤمنین علیه السلام هست که خطبه ی 27 حضرت مفصل گزارش دادند. من برنمی گردم وگرنه بروم در آن خطبه دیگر وقت می گذرد.
پس بنابراین دوتا جنایت را معاویه انجام داده بود یکی ترور یاران امیرالمؤمنین علیه السلام یکی دیگر حضرت روزهای آخر بالا منبر نام این شهدا را می بردند اَینَ عمار، این الشهادتین، مالک ابن تیهان، نام این ها را می بردند و بلند بلند گریه می کردند از شدت غربت و تنهایی. دوم حرکت معاویه بود و مشکل دوم اینکه خود یاران حضرت هم از این جنگها خسته شده بودند و دیگر با حضرت همراهی نمی کردند این خطبه ی 27 را عزیزان نگاه کنند اوایل نهج البلاغه هست وقتی حضرت مردم را دعوت کرد در همین قضیه عملیات ایذایی معاویه که بیایید برویم جواب معاویه را بدهیم.
فرمود ما بنشینیم اینجا دشمن به ما هجوم بیاورد اینجا بخواهیم با او بجنگیم ذلیل می شویم. ما باید پیش دستی کنیم. خب معاویه اصلاً اساس حکومت او باطل بود دیگه. به هر حال نمی آمدند یاران امیرالمؤمنین علیه السلام نمی آمدند در روایت در تاریخ هست حضرت تنهایی راه افتادند بروند نُخَیله لشگرگاه محلی که سپاهی ها آنجا جمع شدند. دیگر به غیرت این ها برخورد و گفتند شما برگردید ما خودمان می رویم حالا خطبه ی 27 را عزیزان ببینند.
به هر حال دلیل گریه ی شدید امیرالمؤمنین علیه السلام این بود که هم خیلی از یارانشان را آخرهای عمر حضرت هست بعد از جنگ نهروان هست هم یاران زیادی را از دست داده بودند یا در جنگها یا در ترورهایی که معاویه انجام داده بود و هم این عملیات های ایذایی و هم بی وفایی و خستگی مردم حالا بگوییم خسته شده بودند و دیگر همراهی نمی کردند. لذا نوشتند که حضرت یک گریه ی مفصلی کردند گریه ی ایشان که تمام شد شروع کردند به خواندن این حکمت. پس فضای ایراد این حکمت 150 این است مفصل نوشته است.
حالا حضرت شروع کردند به موعظه عرض کردم غریب به 40 موعظه و دستور تربیتی و اخلاقی شاید ما بتوانیم یکی از آن ها را امروز مثلاً ترجمه کنیم.
«قَالَ (علیه السلام) لِرَجُلٍ سَأَلَهُ أَنْ يَعِظَهُ: لَا تَكُنْ مِمَّنْ يَرْجُو الْآخِرَةَ بِغَيْرِ عَمَلٍ» از کسانی نباش که آرزو دارد آخرت آبادی داشته باشد ولی بدون عمل، لَا تَكُنْ مِمَّنْ يَرْجُو الْآخِرَةَ بِغَيْرِ عَمَلٍ» دوست داری یک آخرت خیلی آباد و خوب ولی با دست خالی. خدا رحمت کند مرحوم استاد محمد جواد مغنیه رضوان الله علیه که از شارحین نهج البلاغه هست من بارها عرض کردم برای حق شناسی باز هم عرض می کنم ما در این نهج البلاغه مقید هستیم 5 تا شرح را حتماً ببینیم. گاهی شرح های دیگر را هم می بینیم ولی 5 تا شرح را حتماً می بینیم.
یکی شرح ابن میثم هست که جزء قدیمی ترین شروح هست، ابن میثم بحرانی، دوم شرح ابن ان الحدید معتزلی هست که خیلی مفصل است، سوم شرح مرحوم میرزا حبیب الله خویی هست رضوان الله علیه منهاج البراعه، شرح مرحوم تستری هست که ایشان هم با نگاه تاریخی و ادبیاتی خیلی زیبا وارد شده است و پنجمین شرح، شرح آیت الله مکارم شیرازی شرح 15 جلدی پیام امام امیرالمؤمنین علیه السلام مال آیت الله مکارم شیرازی است.
خب الان بخواهیم به عموم مردم شرح فارسی معرفی کنیم همین را باید بگوییم و من متأسفم که این شرح هنوز ناشناخته هست و محجور است. تفسیر نمونه خیلی شناخته شده است بعضی از جلدهای آن چاپ هفتاد و هشتاد است ولی پیام امام امیرالمؤمنین علیه السلام متأسفانه حتی در میان خواص شناخته شده نیست. ما این 5 تا را حتماً نگاه کنیم.
مرحوم استاد محمد جواد مغنیه رضوان الله علیه ذیل همین جمله ی اول خیلی تعبیر جالبی دارد، می گوید مَتاع قلیل دنیا، قرآن دنیا را قلیل می شمارد به هر حال کسی می خواهد در دنیا یک موفقیتی پیدا کند بدون تلاش نمی شود. یک تاجر موفق، یک پزشک موفق، یک عالم موفق، یک استاد دانشگاه بدون تلاش که به جایی نمی رسد آن وقت شما چطور انتظار دارید آخرت آباد داشته باشید بدون تلاش امکان ندارد. آن وقت ایشان مثال می زند می گوید همین آیه ای که در سوره ی مبارکه ی بقره آیات فراوان است به عنوان نمونه صریح قرآن سوره ی مبارکه بقره آیه ی 214
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
تعارف ندارد قرآن که،
«أَمْ حَسِبْتُمْ» شما گمان کردید، أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ می روید بهشت، وَلَمَّا يَأْتِكُمْ مَثَلُ الَّذِينَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِكُمْ آنهایی که قبل از شما بودند چقدر سختی ها کشیدند. مَسَّتْهُمُ الْبَأْسَاءُ وَالضَّرَّاءُ آنقدر در جهاد سختی کشیدند، وَزُلْزِلُوا حَتَّى يَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ مَتَى نَصْرُ اللَّهِ اینقدر سختی ها شدید بود که مردم یاران رسول خدا، یاران آن پیامبر می گفتند مَتَى نَصْرُ اللَّهِ پس کی یاری خدا می رسد، قرآن می گوید نگران نباشید أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِيبٌ.
بنابراین فکر نکنید بهشت را بدون أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ، بهشت می روید بدون
آقای شریعتی: به قول شهید بهشتی بهشت را به بها می دهند نه به بهانه.
حجت الاسلام حسينی قمی: حالا ببینید این جمله را من گاهی هم نقل می کنم بعضی از دوستان می گویند آقا ما به این جمله نقد داریم خب ببینید ایشان منظورشان چیست می گوید به بها می دهند نه به بهانه. بهانه اگر منظور از بهانه عمل صالح است بله آن هم بها هست دیگه. می گویند نه آقا خدا به بهانه هم می دهد ولی بهانه ای که یعنی مثلاً عمل صالح می گویید آقا توسل به اهل بیت علیهم السلام خب این می شود بها دیگر بها است.
آن وقت جالب است نمی دانم نباید بی ارتباط باشد بلافاصله بعد از این آیه، آیه ی بعدی چیست؟ اول می گوید أَمْ حَسِبْتُمْ شما همینطوری می روید بهشت؟ بلافاصله آیه ی بعد 215 يَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنْفِقُونَ، خدایا ما چی در راه خدا اتفاق بکنیم؟ ببینید یعنی اگر می خواهید بهشت بروید یک قدم آن همین انفاق است، گذشت از مال است. شما اگر حاضر نیستید از مال خودت بگذری به واجبات مالی خودت عمل بکنی، به تکالیفی که داری، حواست به برادرت و خواهرت، گرفتارها، بیچاره ها اگر این را حاضر نیستی پس چطور انتظار داری بهشتی باشی تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ؟
يَسْأَلُونَكَ مَاذَا يُنْفِقُونَ قُلْ مَا أَنْفَقْتُمْ مِنْ خَيْرٍ فَلِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ، اول ارحام را معرفی می کند، پدر و مادر، نزدیکان بعد هم وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ.
آقای شریعتی: این ها همان قدم ها و گام هایی که باید برداریم.
حجت الاسلام حسینی قمی: یعنی به هر حال، بله، لَا تَكُنْ مِمَّنْ يَرْجُو الْآخِرَةَ یعنی بسم الله اگر می خواهید راه را بدانید یکی از راه های آن همین است. بارها این حدیث را خدمت بینندگان عزیز خوانده ایم امام صادق علیه السلام فرمود ما بَلَا الله العِباد بشیء اَشَد سنگین ترین آزمون بندگان گذشت از مال است خیلی سخت است جان آدم حاضر است بدهد ولی از مال حاضر نیست بگذرد.
پس جمله ی اول این است لا تَکُن ممَن یرجُل آخرَ فکر نکن به آخرت آبادی میرسی به غیر العَمل. من به ذهنم رسید چون در آستانه ی ولادت امیرالمؤمنین علیه السلام هستیم بسم الله آقا امیرالمؤمنین از خودشان، از خود حضرت شروع کنیم حضرت می فرماید آقا دست خالی نمی شود امید به رضوان الهی داشه باشی. سیره ی خود حضرت چه بوده؟ یک داستانی دیدم در نهج البلاغه هست در بخش حکمت ها حکمت 77 عزیزان نگاه کنند، ولی اینجا مختصر آن هست مفصل آن را سید رضی رضوان الله علیه همین سید رضی که نهج البلاغه را جمع آوری کردند کتاب دیگری دارند خصائص الائمه ویژگی های اهل بیت آنجا مفصل این داستان را آوردند.
ابن أبی الحدید در شرح نهج البلاغه در همه ی مصادر قدیمی هست خیلی جالب است ببینید حضرت وقتی می گویند دست خالی نمی شود بروی بهشت خودشان چیکاره بودند؟ خودشان دست خالی بهشتی شدند، خودشان دست خالی به بالاترین مقامات رسیدند. جالب است داستان قابل توجهی است من این داستان را بگویم به نظرم بهتر هم در ذهن می ماند شخصی است از اصحاب امیرالمؤمنین علیه السلام به نام ضِرار بن ضَمرَ یکی از اصحاب بسیار خوب امیرالمؤمنین است پایان داستان معلوم می شود که چه یار باوفایی بود که واقعاً آدم باید آرزو کند کاش ما یک درصد ارادتی که این ها به امیرالمؤمنین داشتند ما داشته باشیم.
حالا پایان آن یک جمله ای دارد برایتان می خوانم. این صاحبه ی امیرالمؤمنین یک وقتی در یک جلسه ای با معاویه روبرو شد حضرت به شهادت رسیده بود یک جلسه ای پیش آمد پیش معاویه. معاویه گفت امیرالمؤمنین را برای من توصیف کن بگو شما که با امیرالمؤمنین محشور بودید ویژگی های امیرالمؤمنین چی بوده است؟ گفت من را معاف بدار، معاویه اصرار کرد شروع کرد 16، 17 تا ویژگی گفت حالا من واقعاً خجالت می کشم چون حق این کلمات با یک ترجمه اَدا نمی شود 17 تا ویژگی حداقل 17 مجلس می خواهد که چطوری دارد معرفی می کند.
ولی به عجله می گویم، قالَ جواب معاویه را دارد می دهد، قالَ كانَ وَاللّهِ بَعيدَ المَدى، شَديدَ القُوى، يَقولُ فَصلًا، ويَحكُم عَدلًا، يَتَفَجَّرُ العِلمُ مِن جَوانِبِهِ، وتَنطِقُ الحِكمَةُ مِن نَواحيهِ ویژگی اول امیرالمؤمنین كانَ وَاللّهِ به خدا قسم بَعيدَ المَدى یعنی چی؟ یعنی همت او بلند بود، امیرالمؤمنین انتظار دارد مؤمن همت او بلند باشد آقا برای دنیا همتتون بلند باشد، برای آخرت همتتون بلند باشد. یک روز در یک خبری می خواندم در یک جایی یک آقایی که فرض بفرمایید چند واحدهای مفصل، نه یک واحد چند تا مجتمع های مسکونی مفصل ما او هست گفتند به او مراجعه کردند و یک بچه یتیمی هست گفتند به این بگوییم حداقل دوتا از این واحدها را می دهد، خانواده ی ایتامی هستند ما تحت پوشش می خواهیم قرار بدهیم امیرالمؤمنین هم اَبوالایتام بوده است اگر می شود، آدم باید گریه کند ها نوشته بود 20 هزار تومان این آقا دست کرده جیبش 20 هزار تومان کمک کرده است.
چند مجتمع مسکونی 20 هزار تومان کمک کرده است خیلی زحمت کشیدند. عیبی ندارد این را بگویم به هر حال گلایه هست ما از خودمان داریم همه هم باید بشنویم، یک وقتی من مشهد مشرف بودم یک آقایی آمد پیش من گفت آقا این وصیت نامه ی پدر ما را شما می شود ببینید که چیکار باید بکنیم؟ گفتم باشه کاری نداشتم و نشستم گفتم خب حالا ثروت پدرتون اول بگویید چقدر است بعد ما وصیت نامه را باز کنیم ببینیم ثلث آن چیست.
گفت معلوم نیست ثروت چقدر است گفتم این معلوم نیست پس ما چیکار کنیم آن اول باید معلوم بشود. بدون مبالغه می گویم من گاهی به دوستان می گویم تصور نکنند ما می نشینیم یک چیزی مثلاً معاذ الله ببافیم یا مبالغه کنیم حتی. گفت ثروت معلوم نیست چون خیلی ثروت داشتند، زمین داشته، باغ داشته، مغازه داشته، بازار کجا داشته گفت سه نفر را استخدام کردیم سه تا حسابدار گفتند قول دادند تا سه ماه دیگر مجموعه ی اموال ایشان را محاسبه کنند و به ما بگویند.
گفتم خب حالا با این ثروت کار خیری هم دارد گفتند وصیت نامه دست شما هست، بینی و بین الله من گشتم این وصیت نامه را اول و آخر آن را بالاخره یک جا پیدا کردم دیدم نوشته بعد از مرگ من شما اجازه دارید به فقرای مشهد از ارث من 100 هزار تومان بدهید به فقرای مشهد! گفتم نگفته این 100 هزار تومان را یک جا بدهید یهو بریزی تو بازار مشهد بورس بهم می ریزد! با این همه ثروت 100 هزار تومان؟! چند مجتمع مسکونی 20 هزار تومان؟! بعد می گوید آقا اَبو الاَیتام، امیرالمؤمنین در آستانه ی ولادت یک کاری بکنیم.
حالا بگذریم، اولین را می گوید بَعيدَ المَدى حضرت بلند همت بودند. آقا کار خیر می خواهید بکنید همتت، حاج آقای فرحزاد یک جمله ای دارند همیشه ما گاهی می گوییم در منبرها از همه ی عزیزان خدا می داند ما مقید هستیم از محضر همه ی عزیزان فیض ببریم ایشان نقل می کنند که وقتی میخواهی پول بدهی باید یک طوری بدهی که هم تو بلرزی هم آنی که می گیرد بلرزد.
آقای شریعتی: بله، هم آنی را که می دهد تکان بدهد هم آنی که می گیرد.
حجت الاسلام حسینی قمی: هر دو تکان بخورند، آنی که می گیرد بگوید آقا فکر نمی کردم عجب کمکی به ما شد.
آن مؤسسه ای که دریافت می کند، هم آنی که می دهد یک تکانی بخورد بگوید آقا بالاخره یک کاری کردیم. تو مسائل تجاری هم آقا کار دنیایی انجام میدهی، درس می خوانی همتت بلند باشد.
شَديدَ القُوى، امیرالمؤمنین نیروهایش بسیار خب در داستان فتح خیبر هست حضرت فرمود ما ما قَلعت باب خیبر بفوه جسدانی، فکر نکن با زور بازو فقط نه بقوة روحانيَ.
خواهش می کنم عزیزان ان شاءالله اگر مشرف شدند عتبات حرم امیرالمؤمنین علیه السلام یاد ما هم باشند یک نگاه کنند به ضریح امیرالمؤمنین، شما که ملاحظه فرمودید دور ضریح امیرالمؤمنین علیه السلام اشعاری نوشته شده است این اشعار مال سید رضی است نه، مال سید مرتضی است نه، مال شیخ مفید است نه، مال علمای شیعه است نه، مال علامه مجلسی است نه، باور می کنید این شعر مال ابن اَن الحدید معتزلی عالم اهل سنت است، روبروی حضرت که بایستید این شعر هست خیلی زیباست يا قَالعَ البابِ الذي عن هَزَّها عَجَزَت أكفٌّ أربَعونَ وأربعُ، ای آقایی که در خیبر را از جا کَندی که 40 نفر باید آن را حرکت می دادند آن وقت این حضرت خودش تازه می فرماید بقوة روحانیَ همه ی آن نیروی بازوی من نبود.
شَديدَ القُوى، يَقولُ فَصلًا، ويَحكُم عَدلًا، سخنش فصل الخطاب بود، حکم او عادلانه بود، يَتَفَجَّرُ العِلمُ مِن جَوانِبِهِ علم می جوشید از اطراف امیرالمؤمنین، وتَنطِقُ الحِكمَةُ مِن نَواحيهِ حکمت از اطراف امیرالمؤمنین به سخن می آمد.
من این فراز را بخوانم که بیشتر استفاده کنیم. يستأنس بالليل با شب مأنوس بود امیرالمؤمنین. كان و الله غزير العبرة خدا رحمت کند اولین بار من این جمله را از مرحوم آیت الله احمدی شنیدم بعد دیدم خود کامل آن را، خیلی برایم جذاب بود ایشان اولین بار ترجمه کردند. كان و الله غزير العبرة یعنی امیرالمؤمنین پر اشک بود عبره یعنی اشک غزیر العبره یعنی پر اشک بود.
آقای شریعتی: این صافی و صفای دل حضرت بوده است.
حجت الاسلام حسینی قمی: بله، طويل الفكرة فکرهای طولانی، يقلب كفه و يخاطب نفسه و يناجي ربه حدیث نفس می کرد، با خدا سخن می گفت. تا می رسد به اینجا می گوید امیرالمؤمنین علیه السلام را من دیدم که در دل شب فأشهد بالله خدا را شاهد می گیرم لقد رأيته في بعض مواقفه و قد أرخى الليل سدوله، شب تار قائم فی محراب ایستاده بود در محراب، قابض على لحيته دست به محاسن، يتململ تململ السليم یعنی مارگزیده مثل مارگزیده به خود می پیچید، و يبكي بكاء الحزين ناله میزد و اشک می ریخت همراه با غم و حزن و اندوه، فكأني الآن أسمعه گویا من الان دارم می شنوم صدای امیرالمؤمنین علیه السلام در گوش من است که به دنیا خطاب می کرد يَا دُنْيَا غُرِّي غَيْرِي، آهِ مِنْ قِلَّةِ اَلزَّادِ وَ بُعْدِ اَلسَّفَرِ وَ وَحْشَةِ اَلطَّرِيقِ چه راه طولانی ما داریم، آقا امیرالمؤمنین می گوید آهِ مِنْ قِلَّةِ اَلزَّادِ زاد و توشه ی ما کم است.
چون عرض کردم در آستانه ی 13 رجب است این را بگویم ان شاءالله عزیزان یادشان باشد ما مدیون چه شخصیتی هستیم کی می تواند حرف بزند هیچی نگوییم بهتر است. آن وقت ما نباید آماده باشیم از حالا برای ولادت امیرالمؤمنین علیه السلام.
امیرالمؤمنین می گوید آهِ مِنْ قِلَّةِ اَلزَّادِ، کدوم امیرالمؤمنین؟ یادتان هست یک روزی همین جا کتاب فضائل الصحابه احمد را آوردم اینجا گفتم خواهش میکنم این حدیث را کامل بخوانید. الان مخاطبین عزیز من حدیث را می خوانم تا آخر نمی خوانند متأسفانه. رسول خدا فرمود در حالات امیرالمؤمنین علیه السلام در وصف امیرالمؤمنین «ضَرْبَةُ عَلّیٍ یَوْمَ الْخَنْدَق افْضَلُ مِنْ عِبادَةِ الثقلین» یک جهاد امیرالمؤمنین در جنگ خندق چون تمام اسلام در برابر تمام کفر بود جنگ احزاب بود یا باید تکلیف اسلام یکسره میشد یا تکلیف این احزاب متحدی که در برابر اسلام قرار گرفته بودند. رسول خدا فرمود آن جهاد امیرالمؤمنین از عبادت جن و انس. تو را به خدا به حق این روز بسیار عزیز ولادت امیرالمؤمنین علیه السلام از این به بعد این حدیث را کامل بخوانید و یاد کنید بگویید این حدیث سمت خدا شنیدیم و یادمان است.
آقای شریعتی: یادشان هست الی یوم القیامه.
حجت الاسلام حسینی قمی: احسنت اگر همه مثل شما یادشان باشد ما دیگر غصه ای نداریم.
آن جهاد بالاتر از عبادت جن و انس است تا قیام قیامت، مردم عالم نماز بخوانند، جن و انس نماز بخوانند، روزه بگیرند و حج به جا بیاورند، صدقات بدهند و انفاق کنند و کار خیر کنند آن جهاد بالاست.
آن وقت این امیرالمؤمنین می گوید آهِ مِنْ قِلَّةِ اَلزَّادِ، من زاد و توشه ندارم. وَ بُعْدِ اَلسَّفَرِ راهم طولانی است، وَحْشَةِ اَلطَّرِيقِ.
وقتی این بیان را گفت من همه را نخواندم چون می خواهم به یک مطلب ديگری برسم معاویه به این صاحبی امیرالمؤمنین این صحابی که توصیف کرد خیلی جالب است این پایان را عنایت کنید جالب تر از اولش هست.
معاویه به او گفت که كيف صبرك عنه چطوری در فراغ چنین شخصیتی شماها زنده ماندید و صبر می کنید.
آقای شریعتی: چطوری طاقت می آورید نبودنش را.
حجت الاسلام حسینی قمی: آقای شریعتی می دانید آدم یک عزیزی داشته باشد به هر این ها جزو یاران خاص امیرالمؤمنین علیه السلام بودند. امیرالمؤمنین را از دست دادند چطوری زندگی کردند بعد از امیرالمؤمنین كيف صبرك عنه. چقدر زیبا جواب داده است عرض کردم ای کاش من خودم را می گویم ان شاءالله عزیزان درجاتشان خیلی بالاتر است، ای کاش ما یک صَدم تعبیری که این بزرگوار دارد و با همه ی وجود و واقعیت گفت تعارف نداشت کاش ما یک صَدم این ارادت به امیرالمؤمنین. معاویه گفت چطوری در فراغ علی صبر می کنید، چطوری زنده هستید شماها؟ چطوری زندگی می کنید یک همچین علی بن ابی طالبی از دست دادید. گفت قال صبر من ذبح ولدها اگر یک مادری روی سینه ی او بیایند فرزندش را سر ببرند و ذبح کنند چه حالی دارد ما اینجوری داریم زندگی می کنیم.
عزیزان الان عرض کردم واقعاً ما الان در فراغ امیرالمؤمنین اینطوری هستیم؟ در فراغ امام زمان اینطوری هستیم؟ واقعاً ما الان به یاد امام زمان هستیم؟ واقعاً احساس می کنیم حالا در نیمه ی شعبان هم می رسد واقعاً ما احساس همچین فراغی داریم در فراغ امام زمان، در فراغ امیرالمؤمنین؟
گفت مادری صبر من ذبح ولدها على صدرها یک مادر بچه ی او را روی سینش ذبح کنند چطوری می تواند دیگر زندگی کند. این از بین می رود گفت ما اینطوری در فراغ امیرالمؤمنین علیه السلام هستیم.
الان نزدیک ولادت امام زمان هستیم ما کاری کردیم برای امام زمان؟ که من همین جا یادم آمد انصافاً یکی از کسانی که فدایی امام زمان بود واقعاً سرباز مخلص امام زمان بود بیشترین خدمت علمی و فرهنگی و دینی به امام زمان داشتند همین مرجع بزرگواری آیت الله العظمی صافی گلپایگانی بودند. مگر میشد اسم امام زمان را جلوی ایشان ببری، مگر اینکه یک شعری بخواند یک اظهار ارادتی بکند، گریه ای کند، ناله ای کند. کتاب ایشان منتخب الاثر ایشان بیش از 70 سال از این کتاب گذشته است یکی از مصادر قطعی در مورد مباحث امام زمان، هر کسی که کتاب نوشته بعدش مراجعه کرده به این کتاب. و خب شما هم اشاره فرمودید چقدر به این برنامه عنایت داشتند مکرر جناب آقای شریعتی من برنامه تمام میشد محبت داشتند آقا این حرفی که زدید چقدر خوب بود تأیید می کردند اینجوری خوب است.
در حالات رسول خدا هست یُحَسنٌ الحسَن آقایان و خانم های بزرگوار من مخلص همه هستم این جالب نیست که ما بنشینیم یک کار دینی را فقط ببینیم حالا بود بوده نبود هم نبوده این حالا که هست الان داریم می بینیم. رسول خدا یُحَسنٌ الحَسَن کار خوب می دیدند تحسین می کردند. آقا رسانه ی ملی دستت درد نکنه برنامه ی خوبی دارید، برنامه ی دینی خوبی. ما گاهی حال نداریم یک پیامک بزنیم و بگوییم آقا از این برنامه ی دینی تشکر می کنیم یک زنگی بزنیم آقا این برنامه ی دینی خوب است کمک کنید، تقویت کنید، حال یک زنگ و پیامک نداریم فقط بود که بود نبود هم که آقا برنامه ی خوبی بود حیف شد که از بین رفت حیف شد تمام شد. یُحَسنٌ الحَسَن پیامبر کار خوب می دیدند تحسین می کردند یُقویه تقویت می کردند آن کار خوب را. ما تحسین کنیم یکی از ویژگی های ارزشمند این بزرگوار این بود کار خوب را تحسین می کردند. یک نماینده، یک امام جمعه حرف خوب می زد، یک روزنامه نویس، یک مقاله نویس هر کسی کار خوبی انجام داد.
آقای شریعتی: حاج آقا نفس پیگیری ایشان خودش یک دنیا می ارزد.
حجت الاسلام حسینی قمی: صدها مورد آقای شریعتی بدون مبالغه ایشان شخصاً تماس می گرفت از یک امام جمعه، از یک سخنران، یک مقاله و آن طرف اگر نقدی هم بود انتقاد هم می کردند.
آقای شریعتی: حالا مثلاً در مورد یک برنامه ی دینی مثل سمت خدا یک وقت هایی خودمان را مستغنی می دانیم از اینکه نگاه بکنید. شما فکر کنید حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی با آن سن و سال، با آن کهولت سن یک وقت هایی با آن بیماری می نشسته با دقت برنامه را می دیده و پیگیری بکنند و زنگ بزنند.
حجت الاسلام حسینی قمی: بله، یک اخلاق خوبی است این اخلاق را ما داشته باشیم خدایا تو شاهدی بینی و بین الله من ذره ای نسبت به، من خاک پای همه ی عزیزان کارشناسان هستم و اصلاً ذره ای بینی و بین الله نمی خواهم قسم بخورم الان دوستان می گویند چرا قسم خوردی. اصلاً ما صفر صفر کمتر از صفر ولی آقا یک برنامه ی دینی است حال نداشته باشیم یک زنگی بزنیم، یک پیامکی بدهیم آقا چه برنامه ی خوبی است تقویت کنید.
گاهی در انتقاد ها، حتی من مثال زدم گفتم آقا یک مجلسی الان در آستانه ی ولادت امیرالمؤمنین علیه السلام یک هیئتی با هزار زحمت یک مجلسی تشکیل داد، خیلی عذر می خواهم از این تعبیر حالا بینندگان نگویند چرا مدام گلایه حالا به هر حال دوستانه می گوییم اصلاح بشود. یک عده زحمت کشیدند مجلس گرفتند مثلاً محرم جلسه گرفتند، 13 رجب مجلس می گیرند، نیمه شعبان مجلس می گیرند، سهم من چیست؟ سهم من این است که منت بگذارم معاذ الله سر اهل بیت منت می گذارم که آقا ما آمدیم شرکت کردیم و مجلس شما را گرم کردیم. من خبر دارم بعضی از این هیئتی ها الان چند ماه از ماه محرم گذشته است، 7 ماه است هنوز درگیر بدهی های مجلس عزای سیدالشهدا برای 7 ماه پیش هستند.
از این قرض می گیرند به آن می دهند، در قرض آن معطل هستند نه در پرداخت آن. حالا آن وقت من سهمم چیست خدا نکند اینطوری باشیم منت بگذاریم، بله ما شرکت کردیم سر امام جواد امشب مثلاً ما شرکت کردیم، شب 13 رجب ما در مجلس امیرالمؤمنین شرکت کردیم آن وقت یک کسی می آید می گوید این حرف آن وقت ما چقدر فاصله داریم.
معاویه می گوید بدون علی زنده هستید حال شما چه حالی است، گفت صبر من ذبح ولدها یک مادری روی سینه ی او بچه اش را ذبح بکنند چطوری می تواند زنده باشد من اینجوری دارم زندگی می کنم زندگی نیست بعد از امیرالمؤمنین یعنی اینطوری فدای امیرالمؤمنین بودند.تا زمانی که حضرت بود جان فشان در رکاب امیرالمؤمنین، آن وقت آن ها اونطوری اظهار ارادت کردند ما هم حالا یک چیزی.
آقای شریعتی: ایشان اسمشان چه بود؟
حجت الاسلام حسینی قمی: ضرار بن ضمره اگر عزیزان خواستند حکمت 77 سید رضی رضوان الله علیه آوردند ولی در کتاب خودشان مفصل تر آوردند.حالا بد نیست اینجا که این را گفتم این را هم اشاره کنم پس ببینید یک بخشی از عبادت امیرالمؤمنین را دارد توصیف می کند یَتَململ تَملمُلَ سَلیم آن عبادت های امیرالمؤمنین علیه.خب حالا ماه رجب است بسم الله من بارها عرض کردم به هر حال من نمی گویم شبانه روز ولی یک فرقی داشته باشیم ماه رجب مان با ماه قبلمان یک تفاوتی داشته باشد در عبادت و بندگی.
این حدیث را من بارها خواندم اگر صد بار دیگر ماه رجب پیش بیاید باز دوباره محضر بینندگان عزیز می خوانم یادآوری است. شیخ صدوق رضوان الله علیه کتابی دارند زائل الاَشحر الثلاث فضائل سه ماه رجب و شعبان و رمضان را در یک کتاب جمع آوری را کرده اند مختصر هم هست خیلی مفصل نیست. در ماه رجب آن یک روايت از همه زیباتر است خواهش می کنم بینندگان عنایت کنند.
امام صادق علیه السلام فرمود اذا کانَ یوم القیامه فردای قيامت منادی ندا می دهد اين الرَّجبيون این را زیاد شنیدند عزیزان،. کجا هستند رجبیون قیام کنند یَوْمُ یَقُومُ النَّاسُ عده ای قیام می کنند، يُضيعُ وجوهُهم لاهل الجمع، چهره ی آنها برای تمام اهل محشر می درخشد این ها کیا هستند؟ کسانی که تمام ماه رجب روزه گرفته باشند، هر شب شب زنده داری، نه از این دیگه بالاتر فرمود، لمَن صامَ آقایون و خانم ها از این امید بالاتر؟ فردای قیامت وقتی گفتند اینَ الرجبیون عده ای قیام می کنند چهره ی نورانی، کیا هستند؟ لمَن صامَ وَلو یَومً واحدً من رجب، یک روز ماه رجب را روزه بگیرد یک روز فردای قیامت با چهره ی درخشان قیام می کند جزو کسانی که وقتی می گویند اینَ الرجبیون.
رجب الاَصَب گفتند، رجب الاَصَم گفتند، رجب المُرَجب گفتند، اصلاً در این ماه شنیده نشده است خدا قومی را عذاب کرده باشد تمام این ماه رحمت است، ماه ریزش رحمت الهی است و باز تأکید کنم الان من می دانم پیام ها می آید که دل ما را آتش زدید، ما بیماری قند داریم و نمی توانیم یک روز را هم روزه بگیریم. خب عیبی ندارد ضرر دارد راه حل دوم چیست؟ آقا در برنامه ی مخاطب خاص هر روز می نویسند بگویید سبحانَ، نه عزیز من آن سبحانَ مال بعدش هست مرحله ی دوم چیست؟ اگر نمی توانید روزه بگیرید یک اطعامی به یک بیچاره ای بکنید اطعام بکنید روزه نمی توانید بگیرید دست یک بیچاره ای را بگیر نتوانستی مرحله ی آخر این هم دیدم در کانال عزیزان می نویسند ولی بلافاصله به ذکر نمی رسد.
ماه رجب می دانید سه تا زیارت مستحب است مخصوصا یکی زیارت امام حسین علیه السلام است که از امام رضا سوال کردند کی برویم کربلا فرمود ماه رجب هرکه می تواند ان شاءالله. دوم زیارت خود امام رضا علیه السلام، من خواهش می کنم این هم تقاضای ما یا خودتان مشرف شوید خودتان نمی توانید این هایی که نرفتند زیاد هستند کسانی که نرفتند، و سوم هم عمره رجبیه.
