بسم الله الرحمن الرحیم
قَالَ (علیه السلام) لِرَجُلٍ سَأَلَهُ أَنْ يَعِظَهُ، کسی از حضرت تقاضای موعظه کرد حضرت شروع کردند این مواعظ را که گفتیم قریب به 40 موعظه تربیتی و اخلاقی هست و سید رضی رضوان الله علیه می نویسد لَم یَکن فی هذا الکتاب الا هذه الکلام.
اگر در نهج البلاغه جز همین حکمت 150 نبود برای عظمت نهج البلاغه کافی بود. که من همین جا باز هم تأکید می کنم عزیزانی که اهل قلم هستند، اهل بیان هستند حتماً محور قلم کتاب هایشان، محور سخنرانی های آن ها این حکمت 150 را قرار بدهند و باز داستان را مفصل آن جلسه گفتیم که حضرت وقتی آمدند حکمت را ایراد کنند مفصل گریه کردند خَنَقتُ العِبرَ اشک مجال نداد، گریه کردند و محاسن ایشان پر از اشک شد.

جَرَت دُموعُه و اشک جاری شد دلیل آن را هم عرض کردیم روزهای آخر عمر حضرت بود حضرت بعد از آن یارانی که از است داده بودند، بالا منبر بلند بلند نام می بردند، اَینَ عمار، اَینَ الشهادتین، اَینَ بن تیهان، عزیزانی که از دست داده بودند و سختی های فراوانی که در این 5 سال حکومتشان داشتند، اذیت و آزارهایی که معاویه داشت، ترور یاران حضرت به دست معاویه، عملیات های ایذایی که انجام می دادند این مجموعه ای بود که حضرت دیگه این روزهای آخر آمدند سخنرانی کنند با اشک و گریه شروع کردند. بعد این موعظه را آغاز کردند جمله ی اول آن را آن هفته خواندیم «لا تَكُنْ مِمَّنْ يَرْجُو الْآخِرَةَ بِغَيْرِ عَمَلٍ» از کسانی نباش که امید آخرت آبادی داشته باشد ولی بدون عمل.

داستان خود امیرالمؤمنین را گفتیم، اهل بیت علیهم السلام این ها بیشترین زاد و توشه را در دنیا اين ها داشتند با اینکه بهترین انسان ها و از این ها دیگر صالح تر ما نداریم. از این ها نباش «وَ يُرَجِّي التَّوْبَةَ بِطُولِ الْأَمَلِ» از کسانی که با آرزوهای طولانی توبه را به تأخیر می اندازد خب میدانید یکی از وسوسه های شیطان همین است می گوید مجال هست، فرصت هست، حالا تو جوانی، حالا فعلا آزاد باش وقتی به یک سن و سالی رسیدی بعدا توبه میکنی این وسوسه شیطان است از این ها نباش «يُرَجِّي التَّوْبَةَ بِطُولِ الْأَمَلِ» توبه را به تأخیر می اندازد به خاطر آرزوهای طولانی.

خب معلوم است دلیل آن اولاً آیا ما می رسیم به آن روزی که می خواهیم توبه کنیم یا نه. چه کسی از یک ساعت دیگر خودش خبر دارد؟ این همه گرفتاری ها و این همه اطلاعاتی که هر لحظه ممکن است متوجه انسان باشد. و اصولا بودن در این ناپاکی ها حالا چه مجال توبه داشته باشیم چه نداشته باشیم جالب نیست. لذا حضرت گفت از این ها نباش.
جمله ی سوم «يَقُولُ فِي الدُّنْيَا بِقَوْلِ الزَّاهِدِينَ وَ يَعْمَلُ فِيهَا بِعَمَلِ الرَّاغِبِينَ» از کسانی نباش که وقتی راجع به دنیا صحبت می کند، حرف می زند، بِقَوْلِ الزَّاهِدِينَ خیلی آقا دنیا چه ارزشی دارد.

 ما دنیا را سه طلاقه کردیم، اما يَعْمَلُ فِيهَا بِعَمَلِ الرَّاغِبِينَ اما همچین چهار دست و پا افتاده رو دنیا و حاضر نیست از این دنیا فاصله بگیرد. گاهی من این مثال را زدم به بعضی ها می گوید آقا دنیا ای آقا دنیا چرک کف دست هست چی هست آقا نمی شود از این چرک کف دستت یک مقدار به فقرا بدهی، به بیچاره ها بدهی، به ارحام بدهی، دیگه حالا چاره نیست بالاخره خودمان هم یک سری گرفتاری هایی داریم. يَقُولُ فِي الدُّنْيَا بِقَوْلِ الزَّاهِدِينَ،

 حرف خوب می زند يَقُولُ اما یَعملَ بالعمل، یا مثلاً گاهی دیدید می گویی آقا دنیا می گوید نه آقا دنیا به کی وفا کرد که به ما وفا بکند. خب اگر راست می گویی پس چرا اینجور از هر راهی میخواهی به دست بیاری و دنبال رباخواری هستی معاذ الله از راه ربا، از راه رشوه، از راه کم فروشی، از راه کلاه سر مردم گذاشتن. الان بسياری از این مال هایی که دارد جمع می شود من نمی گویی چرک کف دست است يَقُولُ فی الدّنیا بقول، آقا دنیا چی هست ولش کن خب پس چرا از راه حرام تهیه میکنی به همان حلالش قانع باش

میشه نگرانم بعضی از واژه های مذهبی را وقتی ما می خوانیم در آیات و در روایات اگر خوب تفسیر نشود مورد ظلم قرار می گیرد. تا می گوییم زهد امیرالمؤمنین می فرماید این ها حرف زاهدانه می زنند عملشان، زهد یعنی چی؟ یعنی ما دنیا را نداشته باشیم کی این را گفته است. خود امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه در حکمت 439 حضرت می فرماید الزُّهدُ بَينَ كَلِمَتَينِ، زهد دو کلمه بیشتر نیست قرآن گفته است آیه ی 23 سوره ی مبارکه ی حدید چی می گوید قرآن؟ می گوید زهد این است، حضرت می فرمایند زهد این است. «لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ» آن روزی که دنیا دارید لا تَفرَحوا مغرور نشوید و خودتان را گم نکنید

آن روزی هم که ندارید لا تَأْسَوْا به زمین و زمان دشنام ندهید و ناامید نباشید که خود حضرت در این خطبه مفصل توضیح می دهند. خلاصه ی زهد این است نه نداشتن، زهد به معنای نداشتن نیست زهد به معنای بازی در آوردن یک تعبیر خیلی زیبایی امیرالمؤمنین در این حکمت و حکمت 24 است خیلی لطیف است. اگر عزیزان بتوانند زیرنویس کنند جمله ی خیلی کوتاهی هم هست.

ببینید زهد، زهد واقعی است. ما گاهی زهد فروشی می کنیم، بازی در می آوریم. حضرت حکمت 24 می فرماید «أَفْضَلُ الزُّهْدِ» بالاترین درجه ی آن چیست؟
إِخْفَاءُ الزُّهْدِ خیلی لطیف است، «أَفْضَلُ الزُّهْدِ إِخْفَاءُ الزُّهْدِ» اگر راست می گویی زاهدی مخفی کن نمی خواهد زهد فروشی کنی. اگر واقعاً بی رغبت به دنیا هستی، حاضر هستی از مال دنیا به دیگران بدهی این سر و صدا نمی خواهد «أَفْضَلُ الزُّهْدِ إِخْفَاءُ الزُّهْدِ».

این یک تعبیر باز خود امیرالمؤمنین علیه السلام، یک جمله ای هم اضافه کنم ببینید کسی دارد از زهد سخن می گوید خواهش میکنم عزیزان عنایت کنند من واقعاً چند تا واژه هست تا می گویی صبر آقا صبر یعنی چی؟ یعنی ظلم پذیر باشیم به هیچ وجه به این معنا نیست. زهد یعنی آقا بخوابیم و دیگه کاری نکنیم؟ اگر یادتان باشد ی بار عرض کردیم امیرالمؤمنین علیه السلام در عین حالی که دیگه از حضرت که ما زاهدتر و بالاتر نداریم. خود امیرالمؤمنین می فرماید من در این 25 سالی که در مدینه خانه نشین بودم خب در اثر کشت و کار و کشاورزی و عمران و آبادانی و نخلستان ها فرمود صدقتی الیوم 40 هزار دینار فقط صدقات من است این را می گویند زهد، بیشتر از همه کار می کردند ولی کمتر خودشان استفاده می کردند.

 از امام صادق علیه السلام این حدیث هست که خیلی لطیف است خواهش میکنم عزیزان این ها مبانی دینی است باور کنید من هر وقت وارد این واژه ها میشوم دارم تکرار می کنم عذرخواهی میکنم میترسم. آقا صبر یعنی پذیرش ظلم نیست، صبر به معنی پذیرش زهد به معنی نداشتن دنیا نیست، لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ اگر یک روزی نداشتی آقا زمین و زمان را به هم نزن، ناامید نباش به خدا چیز نگو، از رحمت خدا ناامید نباش. اگر هم داشتی خودت را گم نکن.

 یک تعبیری شهید مطهری رضوان الله علیه داشتند می فرمودند این جمله را از این طرف بخوانیم درست است، از آن طرف بخوانیم غلط است. دنیا برای انسان، انسان برای دنیا، این غلط است دنیا برای تو سَخَرَ لَکم، اما فریبش را نخور. یک حدیثی از امام صادق علیه السلام هست خیلی لطیف است آقایان عنایت کنند، خانم ها و بینندگان عزیز امام صادق علیه السلام فرمودند که «أَكْثَرِ أَهْلِ اَلْمَدِينَةِ مَالاً».

 من از ثروتمند ترین مردم مدینه هستم از نظر مالی اما همان امام صادقی که این ثروت او بود در حالات ایشان، کسی آمد گفت آقا شنیدم شما یک. نخلستانی دارید یک جوری در راه خدا می دهید چیه داستان؟ حضرت فرمود بله، من نخلستان وقتی نخل ها و خرماها می رسند می گویم دیوار باغ را بشکافند و مردم هر کسی می خواهد برود استفاده کنند و تخت در باغ بگذارند هر کی می خواهد. بعد بردارند و به فقرا بدهند، بیچاره ها بدهند، به همسایه ها بدهند، بعد که می آورند مدینه باز به یک عده در مدینه میدهم. یعنی امام صادق می گوید أَكْثَرِ أَهْلِ اَلْمَدِينَةِ مَالاً، گفت آقا اینطوری که شما دارید توزیع می کنید چقدر برای خودتان می ماند؟ فرمود اگر توزیع نمی کردم 400 هزار درهم بود، توزیع می کنم به خودم می رسد 40 هزار درهم می شود.

کی الان اینطوری است؟ یک مثلاً باغی دارد، کشاورزی دارد، هرکسی هر درآمدی دارد از 400 هزار حضرت در راه بدهد به فقرا، به بیچاره ها، به همسایه ها بدهد، تخت بگذارد در باغ هرکه می خواهد بیاید بنشیند و یک دهم آن برسد به خودش. ما اینطوری نیستیم همان آقایی که می گوید انا أَكْثَرِ أَهْلِ اَلْمَدِينَةِ مَالاً من یکی از کسانی هستم بیش از همه ثروت دارم ولی 9 دهم آن را در راه خدا می دهد و یک دهم آن می رسد به خانه ی خودش، ما نداریم اینطوری.

پس زهد به معنای نداشتن، اگر یادتان باشد آن جلسه عرض کردیم رسول خدا اولین کاری که کردند در مدینه اولین اقدام پیامبر وقتی آمدند وارد مدینه شدند دیدند بازار يهوديان خیلی رواج دارد. و مسلمانان مجبور هستند سراغ آن بازار بروند، عزیزان بدانند اولین اقدام اقتصادی رسول خدا در مدینه در برابر آن بازار یهودی ها یک بازار برای مسلمانان تاسیس کردند که اصلاً بساط بازار يهوديان را کساد کردند. آقا مسلمان باید بازارش آباد باشد، اقتصاد آن آباد باشد، نیازمند به دیگران نباشد، مسلمان باید سر بلند باشد از نظر مالی و اقتصادی ولی دلبستگی نداشته باشد.

«يَقُولُ فِي الدُّنْيَا بِقَوْلِ الزَّاهِدِينَ وَ يَعْمَلُ فِيهَا بِعَمَلِ الرَّاغِبِينَ» این بد است.
عرض کنم جالب است این قصه را هم بگویم امام صادق علیه السلام نشسته بودند کسی آمد محضر دو نفر بودند، حضرت گفت حدیث در وسائل الشیعه هست، در کافی و مرحوم کلینی هست. یک سوالی می خواستند بپرسند رویشان نمی شد این به او اشاره می کرد، او به این یکی اشاره می کرد حضرت متوجه شد این ها دارند مدام به هم، فرمود حرفی دارید، چیزی می خواهيد بپرسید؟ یکی به زبان آمد گفت آره آقا ما نمی دانیم بالاخره ما چه کاره هستیم، مردم به ما می گویند دنیا پرست ما دنیا پرست هستیم، نیستیم.

حضرت فرمود چه می کنید گزارش داد گفت من از راه حلال زندگیم را تأمین می کنم، عین عبارت این است: « اعود بها على نفسى و عيالى، و اصل بها، و اتصدق بها، و احج و اعتمر » به عیال خودم و به زن و بچه خودم میرسم، به ارحامم میرسم، حج خانه ی خدا میروم، به فقرا میدهم، به بیچاره ها میدهم از حلال تهیه می کنم هم خودم بهره می برم هم دیگران. خیلی این تعبیر لطیف است امام صادق علیه السلام فرمود، بینندگان عزیز عنایت کنند، امام صادق فرمود لَيسَ هذا مِن الدنيا، اصلاً این دنیا نیست آنی که از حلال تهیه میکنی به فقرا می دهی، به ارحام می دهی، به بیچاره ها می دهی،به زن و بچه خودت می دهی، به زندگی خودت میرسی، حج خانه ی خدا را میری.

 اصلاً این دنیا نیست لَيسَ هذا مِن الدنيا این سراسر آخرت است، تو دائماً در حال طلب آخرت هستی.
دو سه تا تعبیر خود امیرالمؤمنین من از نهج البلاغه فاصله نگیرم صادقانه آقای شریعتی امروز باز می خواهم اعتراف بکنم که من هم با نهج البلاغه واقعاً مأنوس نبودم. گاهی چرا بعضی از خطبه ها ولی الحمدلله خدا را شکر به برکت این خانواده ی سمت خدا مجبور شدیم با نهج البلاغه بحمداللَّه خیلی مأنوس شدیم الان این کتاب هر کجا بخواهیم برویم الحمدلله گاهی من دیدم دوستان شرط می کنند می گویند آقا می آیی اینجا سخنرانی به شرطی که فقط نهج البلاغه بخوانی. خداروشکر ان شاءالله انس بگیرند.

چند مورد از خود نهج البلاغه بخوانم. حضرت راجع به زهد دیگر حکمت 391، فرمود «ازْهَدْ فِي الدُّنْيَا يُبَصِّرْكَ اللَّهُ عَوْرَاتِهَا وَ لَا تَغْفُلْ فَلَسْتَ بِمَغْفُولٍ عَنْكَ» فرمود در دنیا زاهدانه زندگی کنید زهد را معنا کردیم دیگر. نداشتن نیست نه داشته باش ولی اگر داری مغرور نباش، خودت را گم نکن وظایف مالی تو یادت نشود اگر هم یک روزی دنیا بهت اقبال نکرد باز هم به زمین و زمان ناسزا نگویی این معنای زهد در یک کلمه.

حضرت می فرماید اگر زاهدانه بودید یعنی دلبسته و اسیر دنیا نبودی يُبَصِّرْكَ اللَّهُ خدا بصیرتی به تو می دهد که عیوب دنیا را ببینی. اگر آدم عیوب دنیا را دید یک جنسی خوبی دارد عیوبی هم دارد.
اگر شما حواست به عیوب آن هم بود آن وقت دیگه خیلی من محو آن نمی شوی. دنیا خوب است اما عیب هم دارد، ایراد هم دارد دلبستگی ایراد آن است. اینکه آدم سخت بخواهد از آن جدا بشود ایراد آن هست دیگر.

داستان جالبی است اگر همه ی بینندگان مثل جناب عالی یادشان باشد این خیلی خوب است. آره خدا رحمت کند مرحوم آیت الله آقای حاج خباز تهرانی رضوان الله علیه، من یک وقت از یکی از اساتید سوال کردم که شاگرد ایشان بود گفتم آقا اسم ایشان را می بریم چی بگوییم؟ حجت الاسلام بگوییم، فرمود ده تا آیت الله بگویید ایشان در ردیف مراجع بوده است نجف درس خوانده است در ردیف مراجع ولی خب نپذیرفتند این مسئولیت را آدمی بسیار بزرگ. قبرشان در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها پایین پای قبر آیت الله العظمی حائری آنجا قبور علما هست.

آره یک معماری گفت من خانه ای ساختم با همه ی ویژگی ها ایشان را بردم خانه را ببیند. همه ی طبقات را دید و گفتم آقا خانه چطور است فرمود خیلی خوب است یک عیب بزرگی دارد گفتم آقا بیخودی عیب روی خانه ی ما نگذار من تمام تجربه های خانه های قبل را ریختم در این خانه با آخرین اصول مهندسی ساختم. هیچ اشکالی شما نمی بینی فرمود نه یک اشکالی هست، چیست؟ فرمود اشکالش این است که دل کندن از آن سخت است. اگر راحت بتوانی دل بکنی این عیبش را برطرف کنی خب عیبی ندارد به هر حال وقتی آدم دنیا بساط پهن می کند و زاهدانه زندگی نکند و دل کندن او سخت باشد آن وقت رفتن ما خیلی مشکل می شود.

 حضرت می فرماید اگر حواست بود آن وقت عیوب آن را، اگر زاهدانه زندگی دنیا رفتار کردی خدا عیوب آن را نشانت می دهد. لَا تَغْفُلْ غافل نباش، فَلَسْتَ بِمَغْفُولٍ تو غافل باشی مرگ از تو غافل نیست، اجل از تو غافل نیست، عمر جاودانه نداریم.
برای چندمین بار می گویم باز هم عذر می خواهم اگر دوستان می گویند چرا تکرار می کنید دنیا به معنای نداشتن نیست، امیرالمؤمنین آن ثروتش هست، امام صادق آن ثروتش هست، اهل بیت خودشان دنبال کسب و کار عمران و آبادانی بودند ولی دلبستگی آن بد است، آن روزی که نداری و داد و بیداد کنی و بد و بیراه بگویی، به زمین و زمان ناسزا بگویی بد است.

آن روزی که داری خودت گم کنی دیگر یادت برود قرآن می فرماید «وَمِنْهُمْ مَنْ عَاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتَانَا مِنْ فَضْلِهِ» سوره مبارکه توبه خدایا تو به ما بده «لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ» خدایا بده تو که نمیدانی ما کی هستیم. لَنَصَّدَّقَنَّ سوره ی مبارکه ی توبه، حتماً حتماً صدقه می دهیم تو بده حتماً ما صدقه می دهیم وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ ما از صالحین هستیم تو خدایا بده ما می دهیم. «فَلَمَّا آتَاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ» حالا که خدا داد، آقا یادت هست آن روز که کارخانه نداشتی، آن روزی که وضع مالی خوب نبود، آن روزی که 8 گروی 9 بود، آن روزی که هنوز استخدام نشده بودی، آن روزی که خودت گرفتار بودی، ای خدا همش دادی به این ثروتمندان و پولدارها به ما هم ندادی به ما میدادی چه می کردیم. خدا دارد شرح حال این ها را می گوید، اگر خدا بهت داد و یادت رفت البته دارند بعضی ها و خیلی هم به یاد فقرا هستند. اگر خدا بهت داد و غافل شدی قرآن می گوید «فَلَمَّا آتَاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ» بخل می ورزند می گویند نه ولش کن، خیلی این هشدار سنگین است.

قرآن می فرماید «فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا فِی قُلُوبِهِمْ» این ها منافق هستند. بارها گفتیم منافق فقط آنی نیست که سوره ی منافقون درباره ی او نازل شده است، مسجد ضرار ساخته است اگر من به خدا قول دادم خدایا تو به من بده من کمک می کنم ولی روزی که خدا به من داد گفتم نه خودم زحمت کشیدم خدا چی می خواهد از من. همین است فرعون چی می گفت، قارون چی می گفت، قرآن کریم داستان قارون را آورده است وقتی حضرت موسی به قارون می گفت بده می گفت «إِنَّمَا أُوتِيتُهُ عَلَى عِلْمٍ» دانش خودم است تو چی میخواهی می گفت زکات مالت را بده می گفت دانش خودم است.

می گوید زکات بده می گوید دانش خودم است، خمس مالت را بده می گوید دانش خودم است. خب آقا خدا یک لحظه از تو بگیرد هیچی نداریم. قرآن می گوید اگر کسی گفت خدایا بده من میدهم در راه تو، به فقرا می رسم، به بیچاره ها میرسم، وقتی خدا به او داد «فَلَمَّا آتَاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَتَوَلَّوْا وَهُمْ مُعْرِضُونَ» گفتند ولش کن. فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا این ها منافق هستند، کسی حرفی زد آقا پای حرفت بایست خدا به تو داده هرچی داریم خدا به ما داده است یادت هست یک روز هیچی نداشتی. من خواهش میکنم به هر حال انتظار داریم عرض کردم دوست داریم

سمت خدا همه باهم باشیم الان بسم الله اگر کسی تحت تاثیر این کلمات و آیات قرار گرفت آقا راست می گویید ما هم به خدا قول داده بودیم الان وضع مالی مان خیلی خوب است یادمان رفته است یک پیام بدهید بگویید آره من کلام امیرالمؤمنین بدن من را لرزاند، آیه ی قرآن من را تکان داد، من حواسم نبود راست می گویید من به خدا قول داده بودم لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ حتماً صدقه می دهم، یادم رفت الان جبران می کنم.

این یک جمله، جمله ی دوم باز در همین نهج البلاغه فاصله نگیریم از امیرالمؤمنین «خُذْ مِنَ الدُّنْيَا مَا أَتَاكَ وَ تَوَلَّ عَمَّا تَوَلَّى عَنْكَ» آقا دنیا به تو رسید با کار و کوشش و تلاش به تو رسید مقدر تو بود بگیر اگر نرسید وَ تَوَلَّ عَمَّا تَوَلَّى عَنْكَ، آقا روزی تو بیش از این نیست تلاشت را کردی قرآن می فرماید نَحْنُ قَسَمْنَا بَيْنَهُم مَّعِيشَتَهُمْ مثل اینکه مقدر تو بیش از این نیست دیگه کاری نداشته باش، به زمین و زمان نزن فکر نکن اگر از حرام تهیه کردی مال تو بیشتر می شود حدیث رسول خداست اگر ما باور داریم فرمود انَ الله قَسَمَ اگر از حرام تهیه کردی خدا از حلال تو کم می کند.

جناب آقای شریعتی باور کنید حالا ما نداریم این باورها ضعیف است دیگه در همه ی ما ضعیف است، اگر ما باور کنیم تمام کسانی که دنبال مال حرام هستند، دنبال تحصیل مال از رشوه هستند، تحصیل مال از ربا هستند، تحصیل مال از کم فروشی هستند، تحصیل مال از کلاه سر دیگران گذاشتن هستند، تحصیل مال از سرقت هستند، تحصیل مال از همه ی این ها یادشان باشد اگر باور می کردند. رسول خدا فرمود انَ الله قَسَمَ خدا تقسیم کرده است روزی را از حلال خدا که از حرام به کسی نمی دهد. اگر از حرام برداشتی از حلال تو کم می شود، اگر از حرام تهیه کردی از حلال تو کم می شود.

الان من یقین دارم بینندگان فوری می خواهند آقا دست نزن پیامک نزن، الان من خودم جوابش را می دهم پس این هایی که از حرام جمع کردند پس چی شد؟ از چی کم شد؟ روزی این رو هم چیدن ها را نمی گویند روزی، روزی این است که این بتواند مصرف کند آنی که جمع کند و بگذارد برای وارث خودش و وارثش هم بخورد و یک آب سرد روی آن بخورد یادی هم نکند این را که روزی نمی گویند، روزی آنی است که بتواند انسان مصرف کند. آقا مصرفی ما مشخص است، ما تا آخرین نفسمان بنده چند قطره آب دیگر سهم دارم معلوم است، چند لقمه غذای دیگر سهم دارم معلوم است باور داریم یا نه.

 اسم آن روزی است دیگر آنی که استفاده میکنی آن را خدا تقسیم کرده است از حلال اگر رفتی از حرام آوردی از حلال تو کم می کند.
آقا امروز در اداره یک رشوه ای می دهند خب بگیریم، گرفتی از حلال تو کم می شود، ربا بهت دادند از حلال تو کم می شود، رباخواری کردی از حلال تو کم می شود، مال مردم را بالا کشیدی، ارثی که حاضر نیستی تقسیم بکنی برادر و خواهرها دارند التماس می کنند 5 سال است پدر مرده است این ارث را تقسیم کن میخواهی یک طوری بالا بکشی. از حرام آوردی از حلال تو کم می شود باز می گویم نگو این اینقدر جمع کرده روی هم، جمع کرده برای کی؟ نگاه کنید دو روز دیگر ناگهان بانگی برآمد خواجه مرد می گذارد برای یکی دیگر.

آنی که مصرف می کند از حلال است، حرام رفتی کم می شود. لذا حضرت می فرمود خُذْ مِنَ الدُّنْيَا آنی که خدا به تو داده است از حلال تهیه کن، بردار آنی که مقدر نیست کاری نداشته باش فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَفْعَلْ فَأَجْمِلْ اگر حاضر نیستی این حرف را گوش کنی حداقل فَأَجْمِلْ فِي الطَّلَبِ.

یک وقتی اگر نظرتون باشد بحث آداب کسب و کار و تجارت را از نهج البلاغه امیرالمؤمنین خواندیم یک بحث نامه ی 31 ببينيد اجمال در طلب است، اجمال یعنی اعتدال خودت را به آب و آتش نزن، دنبال مال حرام نرو. این هم یک جمله باز در همین ادامه این اولی که خواندم 391 بود این 393، این 396. واقعاً دریاست نهج البلاغه، الْمَنِيَّةُ وَ لَا الدَّنِيَّةُ آدم بمیرد بهتر است از اینکه زیر بار ذلت برود.
وَ التَّقَلُّلُ وَ لَا التَّوَسُّلُ به کم دنیا قانع باش اما دستت را پیش کسی دراز نکن، آبرویت را نبر.

در یک روایتی داریم إِنَّ اللَّهَ فَوَّضَ الی العبد کل شی آدم هر طوری بخواهد زندگی کند اشکالی ندارد اختیار داری الا اذلال نفسه، خدا اجازه نمی دهد کسی با ذلت زندگی کند، زیر بار ذلت نرو. مسئله در رساله ها هست آقای شریعتی اگر شما در یک بیابانی گرفتار شدید آب نیست برای وضو باید تیمم کنید اگر کسی آب دارد به اندازه ی وضوی شما ولی منت سر تو می گذارد آب به تو بدهد تیمم کن زیر بار منت برای وضوی نمازت نرو.
وَ التَّقَلُّلُ وَ لَا التَّوَسُّلُ به کم زندگی قانع باش ولی عزت خودت را،

 امام صادق صاحبی آمد از حضرت از امام صادق کمک خواست حضرت به او داد ولی فرمود به تو میدهم نه اینکه نخواهم به تو بدهم ولی آبروی خودت را جایی نبر. بله یک وقت کسی گرفتار است اضطرار دارد چاره ای ندارد ولی فرمود تا میتوانی خودت را کوچک نکن، پیش کسی درد و دل نکن.

«وَ مَنْ لَمْ يُعْطَ قَاعِداً، لَمْ يُعْطَ قَائِماً» اگر کسی با زندگی معتدل به جایی نرسید مطمئن باشد لَمْ يُعْطَ قَائِماً فکر نکند اگر با زندگی نادرست و دنبال حرام رفتن و به آب و آتش زدن اینجوری به جایی نمی رسد. و الدَّهْرُ يَوْمَانِ، يَوْمٌ لَكَ وَ يَوْمٌ عَلَيْكَ روزگار دو روز دارد یک روز به نفع تو هست و یک روز به نفع تو نیست.
«فَإِذَا كَانَ لَكَ فَلَا تَبْطَرْ، وَ إِذَا كَانَ عَلَيْكَ فَاصْبِرْ» آن روزی که دنیا به تو اقبال کرد فَاصْبِرْ آن روزی که دنیا بهت اقبال کرده است تَبطَر مغرور نشو، همان لا تَفرحوا بما خودت را گم نکن.

الان مشکل ما این است که عده ای دارند خودشان را گم می کنند، دیگر خدا را بنده نیستند. آقا نماز و عبادت این ها مال کسی هست که بیچاره ها و فقرا این ها هست. حاضر نیست به خواهرش سر بزند، برای برادرش
قیافه می گیرد برای برادرش، برای خواهرش قیافه می گیرد چه خبر است. حالا مثلاً ماشین او دو تا مدل بالاتر است، یک ویلا ساخته است مثلاً، دوتا خانه دارد و یک خانه ای بزرگ کرده است برای خواهرش فخرفروشی می کند، به برادرش فخرفروشی می کند حاضر نیست به داد آن ها برسد.

فرمود اذا کانَ، روزی که داری لا تَبطَر مغرور نباش و اذا کانَ علیک روزی هم که گرفتار سختی هستی فَاصبر صبر داشته باش این چند تا حکمتی که خود امیرالمؤمنین علیه السلام.
یک جمله دیگر هم باز در نهج البلاغه هست،

من بارها این را عرض کردم محضر عزیزان واقعا ما باید از محضر امیرالمؤمنین عذرخواهی کنیم که داریم ترجمه می کنیم نهج البلاغه را وگرنه یک کلمه یک حکمت آن را آدم بخواهد ده ها جلسه بحث دارد. لا تَبطَر فَاصبر همین یک جمله در زندگی ما باشد بس است، گرفتاری ما چیست؟ آقا یوم لَک؟ مغرور هستیم. تمام دعوای او سر این است، همه ی انبیا و اولیا آمدند این را به ما بگویند یوم لَک لا تَبطَر، داری گم نکن خودت را الان خیلی ها گم می کنند خودشان را، مغرور می شوند آقا دیگر حواسشان به هیچی نیست.

و یومُ عَلیک روزی که نداری دیگر به زمین و زمان حالا به خدا و همه چیز چیزی نگو، همه ی انبیا برای همین یک جمله آمدند. باز امیرالمؤمنین از نهج البلاغه فاصله نگیریم 289 مفصل است امیرالمؤمنین از یک برادری توصیف می کند كَانَ لِي فِيمَا مَضَى أَخٌ فِي اللَّه این برادر منظور کی هست؟ مالک است، عمار است، ابوذر است حالا هر کسی حضرت دارد از یک برادری مهم شخص نیست مهم اوصاف است.

ده تا ویژگی دارد یکی را می خواهم عرض کنم، حضرت می فرماید كَانَ خَارِجاً مِنْ سُلْطَانِ بَطْنِهِ این برادر دینی من كَانَ خَارِجاً مِنْ سُلْطَانِ بَطْنِهِ اسیر شکم نبود. ما گاهی غذایمان یک مقدار کم و زیاد می شود با عیالش دعوا می کند آقا مگر من نگفته بودم اینطوری درست کن، بابا حالا یک روز کمتر شد بداخلاقی نکن، یک روز جای خوابمان کم و زیاد بشود خوابمان نمی برد كَانَ خَارِجاً مِنْ سُلْطَانِ بَطْنِهِ. فَلَا يَشْتَهِي مَا لَا يَجِدُ چیزی که به آن نمی رسد اصلاً میل آن را پیدا نمی کند، نه اینکه حالا بگوید داریم نداریم صبر می کنیم اصلاً میل او می رود نداریم که نداریم آقا مقدر ما نبوده است.
وَ لَا يُكْثِرُ إِذَا وَجَدَ آن روزی هم که دارد زیاده روی نمی کند.

يُعْظِمُهُ فِي عَيْنِي چرا این قدر این برادر در نگاه من با عظمت جلوه می کند، صِغَرُ الدُّنْيَا فِي عَيْنِهِ چون دنیا در نظر او کوچک بود هرچی دنیا در نظر او کوچک بود این برادر به نظر من بزرگ جلوه میداد. یک تعبیری از خود امیرالمؤمنین علیه السلام هست نمی دانم عزیزان یادشان هست خیلی لطیف است یک وقتی در این برنامه خواندم خیلی خیلی لطیف است. حضرت می فرماید اَنَا الذی ببینید همان باز دوباره جناب آقای شریعتی امروز پیام های زیادی می آید که تکرار می کنم. ببینید همان امیرالمؤمنینی که صدَقَتی الیوم 40 هزار دینار صدقات او هست همان امیرالمؤمنین می گوید اَنَا الذی اَهَنتُ الدنیا من آنی است که دنیا را ذلیل کردم، خوار کردم دنیا را داشت ولی اَهَنتُ الدنیا، دنیا اسیر دست من است من اسیر دنیا نیستم.

 اصلا قابل رجوع نیستی. عزیزان ببینید اشتباه نشود من اول بحث تا حالا نگران این هستم که زهد بد معنا نشود همان امیرالمؤمنینی که بگردید در تاریخ مدینه اگر اشتباه می گویم به من اطلاع بدهید ما که معصوم نیستیم معلوم است مطالعاتمان هم اینقدر خبری نیست یک چیزی یک جایی می بینیم اشتباه است تذکر می دهیم.

همان امیرالمؤمنین ببینید در تاریخ مدینه کسی به اندازه ی امیرالمؤمنین کار عمرانی و اقتصادی، نخلستان های کشاورزی کسی به اندازه ی او کار نکرده است. ولی همان امیرالمؤمنین می گوید اَنَا الذی اَهنت الدنیا من تو سر دنیا زدم، ذلیل کردم، خوار کردم دنیا را. کار کرده است در دنیا ولی می گوید من دنیا را ذلیل کردم و دنیا نتوانسته بر من سلطه ای پیدا بکند.

باز یک چیز جالبی که در نهج البلاغه امیرالمؤمنین علیه السلام، الحمدلله فاصله نگیریم گاهی دوستان می گویند از نهج البلاغه بیشتر بخوانید حکمت 104 نهج البلاغه خیلی مفصل است خودشان مراجعه کنند. امیرالمؤمنین دوتا مهمان داشتند باز این حکمت را در نهج البلاغه آمده است ولی سید طاووس رضوان الله علیه مفصل تر در فلاح السائل آورده است منابع دیگر هم هست. حضرت دوتا مهمان داشتند و دل شب شد آقا امیرالمؤمنین علیه السلام از اتاق خودشان بیرون آمدند مشغول راز و نیاز بودند و گریه می کردند، اشک می ریختند، به مهمان ها رسیدند فرمودند خواب هستید یا بیدار.

گفتند آقا این گریه ی شما مگر برای کسی خواب می گذارد ما بیدار هستیم. بعد حضرت این جمله را فرمودند وقتی رسیدند به این مهمان ها شبیه همین حکمتی که الان اینجا خواندیم، امیرالمؤمنین علیه السلام به این ها فرمودند که انَهُ لَیسَ من رَجُل مَنزلَتاً عندَ الله کسی از این رتبه دیگر بالاتر نیست امیرالمؤمنین را می گوید، چه رتبه ای؟ کسی که بَکا من خَشیَت الله اشک چشم داشته باشد، اَحَبَ فی الله محبت های او برای خدا باشد، اَبقَضَ فی الله دشمنی او برای خدا، یعنی معیار او معیار دینی باشد. اگر کسی را دوست دارد به این جهت است، اگر با کسی دشمنی دارد معیار او معیار الهی هست تا می رسد به اینجا.

من شاهدم این جمله هست شبیه همین عبارتی که الان اینجا در حکمت 150 خواندیم حضرت فرمودند از کسانی نباشید که دنیا وقتی حرف می زند یا نَوْفٍ طُوبَى لِلزَّاهِدِينَ فِي الدُّنْيَا، الرَّاغِبِينَ فِي اَلْآخِرَةِ خوشا به حال آنهایی که در دنیا زاهدانه زندگی می کنند، میل آن ها به آخرت است. دنیا زاهدانه زندگی می کند و میل او به آخرت است نه اینکه دنیا دنبال کار و کوشش هست ولی اسیر نیست از این ها باشید.
الزاهِدِينَ في الدنيا الراغبينَ في الآخِرَةِ تا می رسد به اینجا این هم تکان دهنده است من گاهی خواندم بعضی از عزیزان گفتند آقا اشتباه ندیدی، اشتباه ترجمه نکردی مطمئن هستی حضرت اینطوری فرموده است تعجب می کنند می گویند آقا بعید است امیرالمؤمنین سلام الله علیه، گزارش این است که حضرت از شدت گریه در دل شب دست به دیدار گذاشته بودند با کمک دیوار راه می رفتند اصلاً ما به عمرمان اشک و ناله و آه در دل شب که آن هم با کمک دیوار از شدت گریه نتواند راه برود. آن وقت این جمله را می فرمود. همینطور که حضرت راه می رفت یَقول لَیتَ شِعری ای خدا به آسمان نگاه می کرد در دل شب، ای کاش علی می دانست لَیتَ شِعری فی غَفَلاتی اَمُعرِض اَنت عنی اَم ناظِرُ الی

ای خدای علی کاش علی می دانست در آن لحظه غفلت اَمُعرِض اَنت رویت را از من برگرداندی یا ناظرُ الی یا باز هم داری به من نگاه میکنی. خب معلوم است امیرالمؤمنین لحظه ی غفلتی نداشتند آیا می خواهند یاد ما بدهند، یا می خواهند بگویند حسنات الاَبرار سَیِئاتُ المُقَرَبین بالاخره از امیرالمؤمنین یک انتظاری هست، از دیگران یک انتظار دیگر هست. لَیتَ شِعری فی طول مَنامی خدای من کاش می دانستم این خواب های طولانی که من دارم، امیرالمؤمنین خواب داشت اصلاً؟ در حالات رسول خدا شنیده اید؟ سه بار حضرت بیدار می شدند و نماز شب را سه مرتبه چهار رکعت می خواندند و می خوابیدند دوباره بلند می شدند اینطوری از این خواب های ما نداشتند امیرالمؤمنین و رسول خدا. کاش می دانستم در این خواب طولانی و قِلَة شُکِری فی نَعَمِکَ علیه ما حالی چه حالی داشتم با کم سپاسی من، با خواب زیاد من.

پس در یک جمله امیرالمؤمنین این فراز را یک مقداری با حوصله ترجمه کردیم که دوستان هم راضی باشند نگویند خیلی سریع خواندید با کمک از بیانات دیگر امیرالمؤمنین لا تَکُن از کسانی نباش يَقُولُ فی الدنیا بقول الزاهدین حرف میزنی خوب حرف میزنی اما یَعملَ فیها بعَمل الراغبین، دنیا چرک کف دست اما چنان افتادی روی آن آقا نمی شود این یک جلسه ای مثلاً فرض کنید به یک بیچاره ای کمک کنید، یک دو قدم بیا برویم دو نفر ضمانتی می خواهد، وامی می خواهد، واسطه ای باش از آبروی خودت مایه بگذار. آقا ما که دیگر خبری نیست این بازار، حالا این خبری هم نیست که می خواهیم تعطیل کنیم.

خدا سلامت بدارد حاج آقای قرائتی را یک وقتی این جمله را می گفتند که مرحوم پدر ما را گاهی در خانه می خواستند به زور نگه دارند کمک اهل خانه باشد آن روزی که نگه می داشتیم چقدر امروز به ما ضرر زدید، روزی هم که می رفتند سر بازار خبری نیست بازار همه کساد است. گفتیم چطور یک روز که ما نگاهتون میداریم به شما ضرر زدیم روزی که می روید بازار خبری نیست. از این هایی نباش که وقتی حرف میزنی زاهدانه سخن می گوید ولی عملاً چسبیده به دنیا حاضر نیست هیچ کار خیر دیگری انجام دهد.
آقای شریعتی: بسیار خوب، آقا خیلی نکته های خوبی فرمودید خدا ان شاءالله حفظتان بکند به قول آقا شیخ علی آقای صفایی باید از دنیا بزرگتر شد وقتی بزرگتر شدی دیگر اسیر نیستی امیر هستی. ان شاءالله که این اتفاق برای همه ی ما بیفتد دنیا و همه ی جاذبه های آن ان شاءالله در میان دعوت تمام این جاذبه ها دعوت حق را بشنویم و به سوی او حرکت کنیم.

در دستورات حالا این را هم عرض بکنم هر مقداری که می توانند در دستورات مرحوم آیت الله ملک تبریزی نوشته می شود من دستوری از استاد اخلاق و عرفان خودم مرحوم ملا حسین قلی همدانی خواستم اگر عزیزان کربلا مشرف شدند واقعاً من هر وقت مشرف میشوم می گویم خدایا ببین یک کسی کجا روزی او می شود، روبه روی قتلگاه سیدالشهدا قبر ایشان است باب الرأس قبر ایشان آنجاست استاد آیت الله ملکی بودند. مرحوم آقای ملکی از استادش دستور می خواهد می گوید دستور مجرب که خودت تجربه کردی، یک دستور آن این است می گوید هر روز هر شبانه روز یک سجده ی طولانی داشته باش و ذکر یونسیه بگو لا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ. حالا چه مقدار من مقدار تعیین نمی کنم چون این ها در حال عبادت است اگر حال عبادت داری 10 دفعه بگو، حال داری 100 دفعه بگو، حال داری 50 تا بگو. یک سجده ی طولانی لولا اَنه کانَ اگر این تسبیح را یونس نگفته بود تا قیامت او را نگه می داشتیم ولی چون گفت وَنَجَّيْنَاهُ هم یونس را ما نجات دادیم هم وَكَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ.