«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ»
. یک دعایی دارد صحیفه‌ی سجادیه، دعای چهل و چهارم، در استقبال از ماه مبارک رمضان. من امروز به حاج آقای فرحزاد پیام دادم، گفتم شما اجازه بفرمایید که ما یک جلسه از صحیفه، ایشان هم محبت فرمودند و فرمودند شما بفرمایید. انصافاً جناب آقای شریعتی، واقعاً عرض می‌کنم، بدون مبالغه، قدم بسیار بزرگی است که مخاطبین ما، جامعه‌ی ما، با نهج البلاغه، با صحیفه سجادیه، با تفسیر قرآن، مانوس بشوند و بحمدالله هر روز در برنامه یکی از این کتاب‌ها هدف است، یا قرآن است، یا نهج البلاغه است، یا صحیفه است. انصافاً کار ارزشمندی است. یک عبارتی می‌دیدیم مرحوم آیت الله ملکی تبریزی واقعاً با طلا باید نوشت، خیلی حرف قشنگی است. ایشان می‌فرماید در همین مراقبات راجع به دعاهای صحیفه و مناجات‌های اهل بیت، به هر حال یک شخصیتی مثل آیت الله ملکی می‌گوید، یک آدم معمولی نیست.
می‌گوید: «هذا العَبدُ المِسکین الجاهِل»؛ می‌گوید منِ بنده‌ی مسکینِ جاهل اعتراف می‌کنم که «لاأَجِدُ عُشرَ عَشیر» یک دهم از معارفی که در مناجات‌ها، در صحیفه سجادیه، در دعاها میشود پیدا کرد در احادیث اهل بیت پیدا نمی‌شود حتی در خطبه‌های امیرمومنان، سخنرانی‌های اهل بیت. چرا؟ چه فرقی دارد؟ خطبه‌های امیرمومنان با آن همه عظمت، سخنرانی‌ها و خطبه‌های رسول خدا با آن همه عظمت، حتی خطبه‌های خود امام سجاد، سخنرانی‌های امام سجاد. می‌گوید نه، یک دهم آن چه در مناجات‌ها میشود پیدا کرد نیست. چرا؟ خیلی تعبیر قشنگی دارد. می‌گوید: «لَأَنَّ الاَخبارَ تَکَلُّمُ مَعَ النَّاس امّا وَ المُناجات تَکَلُّمُ مَعَ الله»؛ می‌گوید اهل بیت وقتی می‌خواستند یک خطبه بخوانند، حدیثی بگویند، با ما دارند حرف می‌زنند.
«کَلَّمَ الناسِ عَلی قَدرِ عُقُولِهِم».ما با آدم‌های، چه عرض کنم، خیلی هم ادعا داریم، باید به اندازه‌ی سطح فکر ما سخن بگویند. خیلی تعبیر لطیفی است، «لَأَنَّ الاَخبارَ تَکَلُّمُ مَعَ النَّاس اَمّا المُناجات تَکَلُّمُ مَعَ الله»؛ می‌خواهد با خدا سخن بگوید. کسی می‌خواهد با خدا راز و نیاز کند چگونه حرف می‌زند. یک وقت با ما آدم‌های سطح سوادی که ما داریم، آدم‌های به هر حال... .
لذا می‌گوید در دعاها چیزهایی پیدا میشود که حتی در خطبه‌ها پیدا نمی‌شود. حیف که جامعه‌ی ما خیلی مانوس نیستند، ان‌شاءالله که بیشتر مانوس باشند. من مکرر این جمله را نقل کردم، خدا رحمت کند از بهترین شهرهای صحیفه سجادیه می‌دانید برای ریاض الساکین مرحوم سید علی خان مدنی شیرازی، فخر شیراز، شیراز که نه فخر عالم اسلام. من تازگی‌ها رفتم سر مزارشان در حرم شاهچراغ احمد بن موسی. این بزرگوار راجع به صحیفه سجادیه می‌نویسد: «عِندها تَسجُدُ سَحَرُ الکَلام»؛ آن‌هایی که کلامشان سحر است باید سجده کنند در برابر صحیفه امام سجاد (ع).
حالا دیگر من مقدمه را خیلی طولانی نگویم. امام سجاد یک دعایی دارند در استقبال از ماه رمضان، یک دعا دارند وداع با ماه رمضان. من می‌خواهم این دعای استقبال را یک مروری، واقعیت بخواهیم مفصل توضیح بدهیم خیلی زیاد است، ان‌شاءالله حاج آقای فرحزاد به این دعا می‌رسند. «وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا دَخَلَ شَهْرٌ رَمَضَانَ»، ببینید امام چگونه با دعا به استقبال ماه رمضان می‌رود. و بعد دعای وداع، چگونه با ماه رمضان وداع می‌کند. «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدَانَا لِحَمْدِهِ، وَ جَعَلَنَا مِنْ أَهْلِهِ لِنَكُونَ لِإِحْسَانِهِ مِنَ الشَّاكِرِينَ، وَ لِيَجْزِيَنَا عَلَى ذَلِكَ جَزَاءَ الْمحْسِنِينَ». بسیاری از دعاها با حمد الهی شروع میشود همان طوری که بارها عرض کردیم نهج البلاغه، خطبه‌ها، با حمد الهی شروع میشود. و چه پیام‌هایی دارد، حالا باز بماند.
حمد خدایی که ما را هدایت کرد به حمد خودش، یاد ما داد که حمد او بگوییم، ما را از اهل حمد، اهل حمد و سپاس خداوند قرار داد. «لِنَكُونَ لِإِحْسَانِهِ مِنَ الشَّاكِرِينَ» ما شاکر احسان پروردگار باشیم. الان ببینید چقدر، نعمت از این بالاتر. دو ماه قبل، شب اول ماه رجب، شوخی نیست. خاتم النبیین با آن عظمتشان، نگاهشان به حلال ماه رجب که می‌افتاد چه دعایی می‌کردند. «اللّهُمَّ بارِک لَنا فِي رَجَب وَ شَعبان وَ بَلِّغنا شَهرَ رَمَضان».
پیامبری که تمام وجودش رحمت و تمام وجودش عظمت است، دعا می‌کند خدایا نکند به من ماه رمضان نرسد. از شب اول ماه رجب، از دو ماه قبل، خدایا مرا به ماه رمضان برسان. چقدر افرادی در ماه رجب از دنیا رفتند، چقدر افرادی ماه شعبان از دنیا رفتند.
شریعتی: به ماه مبارک نرسیدند.
حجت الاسلام حسینی قمی: اصلاً متاسفانه، اصلاً بگذریم، ما همواره نعمت‌ها را نعمت‌های مادی می‌بینیم. این نعمت نیست آقایان خانمها. به شما می‌گفتند به شما 1 میلیون می‌دهیم، صد هزار تومان، 200 هزار تومان، نمی‌دانم 2 میلیون، 10 میلیون. به ماه رمضان نرسید. رسیدن به ماه رمضان بالاترین نعمتی نیست که خدا به ما داده است؟! گفتیم الحمدالله، همین الحمدالله که امام دارند یاد ما می‌دهند. «دُعیتُم إلی ضیافَةِ الله وَ جَعَلتُم فیهِ مِن أَهلِ کِرامَةِ اللهِ أَنفاسُکُم فِیهِ تَسبِیحُ وَ نَومُکُم فِیهِ عِبَادَةٌ وَ عَمَلُکُم فیهِ مَقبُولٌ وَ دَعاؤُکُم فیهِ مُستَجَابُ».
واقعاً آدم... . امام است، ولی خدا. «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدَانَا لِحَمْدِهِ، وَ جَعَلَنَا مِنْ أَهْلِهِ لِنَكُونَ لِإِحْسَانِهِ مِنَ الشَّاكِرِينَ» خدایا شاکر احسانت هستیم، «وَ لِيَجْزِيَنَا عَلَى ذَلِكَ جَزَاءَ الْمحْسِنِينَ» خدا جزا. بعد می‌فرماید: «وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي حَبَانَا بِدِينِهِ» خدایا شکرت، ممنون، این دین را به ما ارزانی کردی. «وَ اخْتَصَّنَا بِمِلَّتِهِ» ما را به آیین آن ممتاز کردی. «وَ سَبَّلَنَا فِي سُبُلِ إِحْسَانِهِ» خدایا شکرت، ممنون که ما را در راه‌های احسان رهنمود کردی.
حالا راه‌های احسان چیست؟ من به عجله دارم می‌گویم. حضرت می‌فرماید: «وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ مِنْ تِلْكَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ» خدایا ممنونت هستیم یکی از راه‌هایت را نشانمان دادی، «وَ سَبَّلَنَا فِي سُبُلِ إِحْسَانِهِ» خواستی به ما لطف کنی، احسان کنی، رحمت کنی، ما را در راه‌هایی قرار دادی، یکی از آن راه‌هایی که ما را در رحمتش قرار دادی همین ماه رمضان است، خدایا ممنونت هستیم. نه این که یادم رفت، عذر می‌خواهم، به هر حال بینندگان هم می‌گویند ولی واقعاً لازم التکرار است، واجب التکرار است.
از شب اول ماه رمضان تا شب اول ماه شوال فقط سر به سجده بگذارید خدایا ممنونت هستیم که به ماه رمضان رسیدیم، خدایا ما قابل نبودیم، ما لایق نبودیم، خدایا ماه ماه مهمانی اولیا توست، خدایا ماه ماه مهمانی پیامبر است، خدایا ماه مهمانی بهترین بندگان، شایسته‌ترین بندگانت. چگونه باید سپاسگزاری کرد ما را به این ماه راه دادی، ما که هستیم که به این ماه راه پیدا بکنیم. آقای شریعتی یک نفر، یک آدم، شخصیت دنیایی است، چه می‌دانم مهمانی دعوت کرده است پز می‌دهیم، خوشحال می‌شویم، به این و آن می‌گوییم ما را ضیافت دعوت کردند.
آن وقت به ما بگویند: «دُعیتُم إلی ضیافَةِ الله»؛ اگر درک بکنیم، اگر این گونه که امام سجاد (ع) امام آن درک و معرفتی که حالا می‌خوانم خود حضرت دعا می‌کنند: «أَلْهِمْنَا» به ما بفهمان، بفهمیم عظمت را، اگر بفهمیم می‌گوییم الحمدالله. اگر ندانیم این چه ماهی است، حالا ماه رمضان شد.
ماهی که فرمود نفس می‌زنی ثواب سبحان الله دارد، تمامش رحمت است، یک آیه قرآن بخوان ثواب یک ختم قرآن دارد.
حالا خود حضرت اتفاقاً در همین فرازهای آغاز این دعا دارد. «وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَ مِنْ تِلْكَ السُّبُلِ شَهْرَهُ شَهْرَ رَمَضَانَ» یکی از راه‌های لطف او ماه رمضان است. «شَهْرَ الصِّيَامِ، وَ شَهْرَ الْإِسْلَامِ، وَ شَهْرَ الطَّهُورِ، وَ شَهْرَ الَّتمْحِيصِ»؛ چهار تا اسم امام سجاد گذاشتند، ماه روزه، ماه اسلام، ماه پاکی و طهارت، ماه پاکسازی.
به هر حال می‌دانید ما در طول سال وسوسه‌های شیطانی، هواهای نفسانی، بر ما غلبه می‌کند. این ماه است که انسان در این ماه پاک میشود. خیلی‌ها در این ماه برمی‌گردند، من دیدم، شما دیدید، خیلی‌ها هستند. روزه است می‌گوید نمی‌خواهم با دهان روزه غیبت بکنم، خیلی خوب است. روزه است می‌گوید نمی‌خواهم ماه رمضان است دست ظلم و تجاوز. ان‌شاءالله این برای بعد تمرین میشود. این چهار تا اسم؛ «وَ شَهْرَ الْقِيَامِ، الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ، فَأَبَانَ فَضِيلَتَهُ عَلَى سَائِرِ الشُّهُورِ»؛ امتیازش به ماه شعبان و ماه شوال چیست.
«بِمَا جَعَلَ لَهُ مِنَ الْحُرُمَاتِ الْمَوْفُورَةِ» پذیرایی‌اش با این که گفته یک چیزهایی بر شما حرام است. خیلی جالب است، ما پذیرایی‌ها را بحث حاج آقای عاملی را گوش می‌کردم 2-3 هفته پیش این تعبیر را دیدم ایشان مفصل وارد شدند. این را عرض می‌کنم برای این که ما یکی از مستمعین پر و پا قرص همه‌ی کارشناسان عزیز هستیم. این تعبیر مفصل ایشان فرمودند که ما پذیرایی وقتی می‌گوییم پذیرایی یک جا برویم پذیرایی بشویم. پذیرایی چیست؟ بهترین غداها باشد، میوه‌ها باشد. غیر از این است؟ می‌گوییم پذیرایی بشویم. اما خدا می‌گوید از تو پذیرایی می‌کنم با نخوردن، این چه پذیرایی است.
«فَأَبَانَ فَضِيلَتَهُ» می‌گوید فضیلت دارد به چه. «بِمَا جَعَلَ لَهُ مِنَ الْحُرُمَاتِ الْمَوْفُورَةِ» می‌گوید یک کارهایی نکن، بر تو حرام کردم. خوردن حرام، آشامیدن حرام، یک مقدار مراقبت داشته باش. «وَ الْفَضَائِلِ الْمَشْهُورَةِ، فَحَرَّمَ فِيهِ مَا أَحَلَّ فِي غَيْرِهِ» چیزهایی که ماه‌های دیگر حلال بود. چرا؟ «إِعْظَاماً» عظمت این ماه است.
«وَ حَجَرَ فِيهِ الْمَطَاعِمَ وَ الْمَشَارِبَ إِكْرَاماً» انسان برسد به این جا. به هر حال می‌دانید هستند کسانی که این باور را ندارند ماه رمضان می‌آید می‌رود، خیلی برایشان تفاوت ندارد. یک ملاحظه‌هایی مثلاً اگر بخواهند. اگر انسان باور بکند که خدا دارد اکرام این ماه، عظمت این ماه، تکریم و ضیافت با نخوردن، با نیاشامیدن. همیشه به خوردن نیست، پذیرایی به خوردن نیست. یک بار تمرین کن به نخوردن.
چند خوردی؛ یک شعری که ماه رمضان همیشه با این شعر به استقبال اذان می‌رویم. خوردی، خوابیدی، هر ساعتی خواستی، هر کاری خواستی، یک ماه تمرین کن به نخوردن، این گونه می‌خواهم از تو پذیرایی بکنم. فرق ما با دیگران همین است. «وَ جَعَلَ لَهُ وَقْتاً بَيِّناً» یک زمان معینی، نه جلوتر، نه عقب‌تر. شب اول ماه رمضان شروع میشود اصلاً نمی‌شود. حالا این تعبیر را هم بگویم، نه ماه رمضان، ماه محرم‌اش هم همین طور است. شب اول محرم شروع میشود، باز یادم است این تعبیر را که عزیزان بدانند همه را گوش می‌کنیم حاج آقای میرباقری می‌فرمودند. مثلاً شما محرم، محال است شما بخواهید این شوری که در دل‌ها می‌افتد، این حزنی که در قلب‌ها می‌افتد، این توجهی که به ساحت مقدس سیدالشهدا است، این را شما بخواهید جایش بکنید
خدا می‌گوید: «فَأَبَانَ فَضِيلَتَهُ». «ثُمَّ فَضَّلَ»، این که جناب عالی هم اشاره فرمودید. «ثُمَّ فَضَّلَ لَيْلَةً وَاحِدَةً»؛ اگر آدم برسد به این درک. «ثُمَّ فَضَّلَ لَيْلَةً وَاحِدَةً مِنْ لَيَالِيهِ عَلَى لَيَالِي أَلْفِ شَهْرٍ». به ما بگویند می‌خواهیم شما را یک جایی ببریم، یک جلسه‌ای است، یک پاداشی به شما می‌دهند، یک جایی است، یک روز مثلاً.
شما مثلاً یک روز می‌خواهید یک کاری انجام بدهید، پاداش به تو می‌دهند، پاداش 80 سال را یک جا می‌دهند. به خواب نمی‌بینید. کجاست؟ یک روز برویم یک جا کار بکنیم. یک برنامه داریم شما یک شب بیا، حقوق 80 ساله می‌دهند. دروغ می‌گویید؟ نه به خدا راست می‌گویم. یک شب بیا پاداش 80 سال بگیر. اگر آدم باور بکند. عرض کردم، چون ما پذیرایی را در خوردن آشامیدن می‌دانیم، نعمت‌ها را نعمت مادی می‌دانیم
خجالت می‌کشیم که این‌ها را بگوییم که بعضی‌ها یک سال منتظر بودند که... . «ثُمَّ فَضَّلَ لَيْلَةً وَاحِدَةً» یک شب‌اش را «مِنْ لَيَالِيهِ عَلَى لَيَالِي أَلْفِ شَهْرٍ» یک شب بیاید مثل هزار ماه، 80 سال. بعد حضرت آیه را خواندند؛ «(تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ﴾ دَائِمُ الْبَرَكَةِ إِلَى طُلُوعِ الْفَجْرِ عَلَى مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ بِمَا أَحْكَمَ مِنْ قَضَائِهِ». این مقدمه است، عرض کردم واقعاً عذر می‌خواهم از محضر سیدالساجدین معذرت می‌خواهم که ما باید به عجله ترجمه کنیم. بعد وارد خود ماه میشود. «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ إِجْلَالَ حُرْمَتِهِ»، خدایا «أَلْهِمْنَا».
من صادقانه عرض می‌کنم، عزیزان در حق ما دعا کنند، ما در حق عزیزان دعا کنیم، عظمت ماه را درک بکنیم، تا عظمت ماه را درک نکنیم قدردان ماه رمضان نخواهیم بود. یک حدیثی است که رسول خدا نشسته بودند یک مرتبه فرمودند که حالتی مثلاً مثل این که چه شد، چه شد، چه خبر است. گفتند آقا دشمنی حمله کرد. رسول خدا: «ماذا تَستَقبِلُوا» از چه دارید استقبال می‌کنید، چه کسی دارد به استقبالتان می‌آید. ترسیدند اصحاب، دشمنی است. فرمود نه، ماه رمضان دارد می‌آید. رسول خدا فرمود، حدیث در کتاب شیخ صدوق فضائل است. فرمود: «یَغفِرُ الله» خدا شب اول ماه همه را می‌آمرزد.
می‌خواهد پذیرایی کند، پاک بشویم وارد این ضیافت بشویم. «وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ وَ إِجْلَالَ حُرْمَتِهِ»؛ من باز به جوان‌های عزیز می‌گویم، خاک پای همه‌ی شما هستیم، دختر خانمها، آقا پسرها، ماه رمضان یک حساب دیگری دارد. از خدا بخواهیم درک بکنیم، عظمت او را درک بکنیم. به هر حال گاهی هم در این جلسات، محافل، همین خطبه‌ی نورانی رسول خدا، کمک می‌کند که انسان عظمت این ماه را بفهمد.
آن حدیثی که بارها خوانده‌ایم، «مَن صامَ یَوماً» کسی یک روز روزه بگیرد، «لَؤ أُعطیَ مِلءُ الاَرض». من به پدر مادرها گفتم، گاهی می‌گویند جوان‌های ما برای روزه کاهلی می‌کنند، تنبلی می‌کنند، این حدیث را بخوانید ببینید باز هم کاهلی می‌کنند. «مَن صامَ یَوماً» کسی یک روز روزه بگیرد، «تَطوُعاً» با میل و رغبت، دیگر غر نزند، «فلَؤ أُعطیَ مِلءُ الاَرض ذَهَبا» همه‌ی زمین پر از طلا به او بدهند خدا می‌گوید هنوز پاداش تو را کامل ندادم، بماند قیامت.
یک روز، آن وقت این عظمت کجا است. شما ماه شوال چنین چیزی دارید؟ ماه شعبان چنین چیزی دارید؟ «وَ أَلْهِمْنَا مَعْرِفَةَ فَضْلِهِ» خدایا یک کاری کن ما بفهمیم، «وَ إِجْلَالَ حُرْمَتِهِ وَ التَّحَفُّظَ مِمَّا حَظَرْتَ فِيهِ» رعایت کنیم کسانی که در این ماه حرام‌هایی که در این ماه حرام است. «وَ أَعِنَّا عَلَى صِيَامِهِ بِكَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِيكَ» خدایا کمکمان کن روزه، روزه‌اش چیست؟ خیلی جالب است، امام است، نمی‌فرماید روزه به نخوردن، به نیاشامیدن.
«أَعِنَّا عَلَى صِيَامِهِ» خدایا کمک کن ماه رمضان روزه بگیریم. تا می‌گوییم روزه می‌گوید از ساعت چند تا ساعت چند نخوردن و نیاشامیدن. امام سجاد این را نمی‌فرماید. روزه بگیریم به «بِكَفِّ الْجَوَارِحِ عَنْ مَعَاصِيكَ» تمام اعضا ما روزه باشد، هیچ عضوی گناه نکند. «وَ اسْتِعْمَالِهَا فِيهِ بِمَا يُرْضِيكَ» کاری کنیم که تو راضی باشی. خیلی مهم است، حضرت روزه را نمی‌برد در نخوردن و نیاشامیدن. این که در نهج البلاغه امیرالمومنین در بخش حکمت‌ها است، «لَیسَ مِن صیامِهِ اِلَّا الجوع وَ العَطَش» فقط تشنگی و گرسنگی. لذا حضرت می‌فرماید خدایا کمکمان کن به روزه، نه روزه نخوردن و نیاشامیدن، آن که جزو آن است، معلوم است، کم‌ترین درجه روزه است. در روایات داریم. این فراز جمعاً 17 تا بایدها و نبایدهای ماه رمضان است، ماه رمضان چه کار باید انجام بدهیم، چه کار نباید انجام بدهیم.
آداب مهمانی
آداب ضیافت، می‌خواهیم برسیم به آن ضیافت، فقط گرسنگی و تشنگی نباشد. امام (ع) اول نبایدها را می‌فرمایند، آیینه شو، اول بخواهیم ورود به ضیافت الله بکنیم آن شعر معروف است. اول پاک بشویم، نبایدها را یاد بگیریم.
من خیلی سریع بخوانم. 1) «حَتَّى لَا نُصْغِيَ بِأَسْمَاعِنَا إِلَى لَغْوٍ» دیگر گوش ما هر چیزی را نشنود، تعارف ندارد. در روایات داریم در حالات رسول خدا هست، کسی غیبت می‌کرد می‌گفت روزه‌ام فرمود برایش غذا بیاورید، تو چه روزهای هستی. البته نه به این معنا که مجوز خوردن ما است ولی روزهای که بخواهد هر چیزی بشنود با هر چیزی جمع نمی‌شود. این بخش اول، نبایدها، 10 تا نباید. 1) «حَتَّى لَا نُصْغِيَ بِأَسْمَاعِنَا إِلَى لَغْوٍ» هر چیزی را نشنویم.
من همین جا خواهش می‌کنم، التماس می‌کنم، تقاضا می‌کنم، خانواده‌ها تو را به خدا، ضرر ندارد، عیبی ندارد، اگر ضرر کردید من خسارتش را می‌دهم. این ماه رمضان چیزهایی که می‌دانیم ابزار گناه است جمع بکنیم. جوان‌های عزیز در گوشی می‌دانید چه شماره‌هایی است، چه سایت‌هایی است، چه کانال‌هایی است، چه آدرس‌هایی است، چه عکس‌هایی است، چه فیلم‌هایی است. این‌ها آدم را نمی‌گذارد حال رمضانی داشته باشند، این‌ها را جمع بکنیم، دوباره بعد ماه رمضان شیطان خودش می‌فرستد نترسید. ان‌شاءالله که برای همیشه جمع بشود ولی شیطان قوی است. اگر در خانه یک ابزاری داریم، من نمی‌دانم دیگر حالا چه بگویم، حالا اسم بیاوریم نیاوریم. خودمان می‌دانیم چه وسایلی داریم، این ماه رمضان پاک کنیم.
ما اگر می‌خواهیم شب‌های ماه رمضان حال عبادت داشته باشیم، حال مناجات، جلسات مناجات فراوان است دیگر. چه کار کنیم که شب‌های ماه رمضان حال عبادت داشته باشیم؟ راهش این است روزها مراقبت کنیم، اگر روزهای ماه رمضان‌مان هر چیزی نشود، همین نبایدها، اگر نبایدها را رعایت کردیم حتماً شب‌ها آباد است.
به امام صادق گفتند چرا از نماز شب لذت نمی‌بریم. ماه رمضان میشود از نماز شب لذت نبریم؟! ماه رمضان از مناجات لذت نبرد. فلان جا جلسه مناجات است، رسانه‌ی ملی بحمدالله هر شبکه‌ای بزنید مناجات پخش می‌کنند، نمی‌توانی جایی بروی. می‌توانی برو، نمی‌توانی پای رسانه بنشین. چرا از مناجات لذت نمی‌برم، چرا ماه رمضان نماز شب نمی‌خوانم. به امام صادق گفت. حضرت فرمود: «اِنَّ رَجُلِ کِذبَ» گاهی آدم یک دروغ می‌گوید دیگر حال ندارد.
«لَا نُصْغِيَ بِأَسْمَاعِنَا إِلَى لَغْوٍ» دیگر چیزی نشنویم. 2) «وَ لَا نُسْرِعَ بِأَبْصَارِنَا إِلَي لَهْوٍ»، چشم دیگر گناه نکند. 3) «وَ حَتَّى لَا نَبْسُطَ أَيْدِيَنَا إِلَى مَحْظُورٍ» دست ما گناه نکند. 4) «وَ لَا نَخْطُوَ بِأَقْدَامِنَا إِلَى مَحْجُورٍ» پای ما گناه نکند. می‌روی یک جلسه‌ای خدا راضی نیست، یک مسیری دیروز می‌رفتی از امروز نرو، می‌دانی این قدمی که برمی‌داری قدم گناه است، سرتاسر معصیت است. 5) «وَ حَتَّى لَا تَعِيَ بُطُونُنَا إِلَّا مَا أَحْلَلْتَ». نبایدها خیلی مهم است، من باز هم می‌گویم، عذر می‌خواهم از امام سجاد که دارم این گونه با عجله می‌گویم. «وَ حَتَّى لَا تَعِيَ بُطُونُنَا إِلَّا مَا أَحْلَلْتَ» خدایا کاری کن در ماه رمضان لقمه حرام در سفره‌ی ما نیاید. یک قصه‌ای را هر ساله گفتیم باز هم بگوییم.
خدا رحمت کند مرحوم آقای زاهد می‌فرمود در عراق، در نجف، یک دزدی بود، همه هم می‌شناختند، دزد در شهر معروف بود. ولی ماه رمضان روزه می‌گرفت، حالا روزه گرفتنش که عیب ندارد، دزدی او بد است. خواهش می‌کنم حتی ماه رمضان حالا نمازش را بخواند، روزه‌اش را بگیرد، چه اشکالی دارد، خیلی‌ها مقید به روزه هستند حالا یک واجب دیگر را انجام نمی‌دهند. ان‌شاءالله آن هم درست میشود. نگو تو چرا روزه می‌گیری، یک گناهی انجام می‌دهد حالا درست میشود به برکت ماه رمضان.
این روزه می‌گرفت. مرحوم آقای زاهد می‌فرمود این روزه می‌گرفت دمِ افطار که می‌شد می‌آمد خانه افطار کند می‌دیدید ای داد بیداد، تمام این سفره سفره‌ی حرام است، این را که نمی‌شود بخوری، آدم روزه با مال حرام افطار کند. می‌آمد بیرون، می‌رفت در کوچه و بازار می‌گفت ایها الناس من روزه هستم، به خدا روزه هستم، یک افطار حلال به من بدهید، من در خانه هر چه دارم حرام است، یک افطار حلال به ما بدهید افطار کنیم.
ایشان می‌گفت مردم باور نمی‌کردند، می‌گفتند نکند نقشه است می‌خواهد ما را سرکیسه کند دوباره. گاهی تا یک ساعت کسی به او رحم نمی‌کرد باور نمی‌کردند، صبر می‌کرد تا لقمه حلال پیدا بکند. من خواهشم این است عزیزان حداقل در ماه رمضان سر سفره حلال بنشینند، دزدهای حرفه‌ای ماه رمضان گفتند حلال بخوریم، ما که دزد حرفه‌ای نیستیم.
حتی من عرض کردم حاضر نیستیم خمس مالمان را بدهیم، حق الناس در مال ما است، حق الله است، حتی حداقل به اندازه ماه رمضان مالمان را پاک کنیم. حیف است زن و بچه‌مان را سر سفره‌ای بنشانیم که حق الناس در آن است، حق الله در آن است. خدایا یک کاری کن «وَ حَتَّى لَا تَعِيَ بُطُونُنَا إِلَّا مَا أَحْلَلْتَ، وَ لَا تَنْطِقَ أَلْسِنَتُنَا إِلَّا بِمَا مَثَّلْتَ» زبان ما گناه نکند. «وَ لَا نَتَكَلَّفَ إِلَّا مَا يُدْنِي مِنْ ثَوَابِكَ» هر کاری می‌کنیم به ثواب تو نزدیک بشویم.
التماس می‌کنم، خواهش می‌کنم، ببخشید من تکرار می‌کنم، ولی صادقانه می‌گویم. تو را به خدا مخصوصاً جوان‌ها، آقایان، خانمها، این گوشی‌هایی که می‌دانیم فضای مجازی حداقل‌اش ابطال است، وقت تلف کردن است، وقت هدر رفتن است، این را کنار بگذاریم، کم کنیم. اگر ماه شعبان روزی چهار ساعت در گوشی بودیم حالا روزی یک ساعت در گوشی باشیم. من به جوان‌ها می‌گویم، می‌گویم اگر شما روزی 3 ساعت در گوشی باشید که شما از اولیاالله هستید خودتان خبر ندارید. شما الان خبر ندارید شما آقای قاضی هستید، شما آقای بهجت هستید، شما الان علامه مثلاً سید طاووس هستید، خودتان خبر ندارید. بسم الله، الان ماه رمضان شب اول، شب دوم، سوم، ببین چند ساعت است.
امام سجاد (ع) گفتم یک دعایی دارد برای استقبال از ماه رمضان، یک دعایی دارد خداحافظی با ماه رمضان. می‌خواهید یک ماه این گونه با ماه رمضان وداع کنید. چه کسی مرد آن است، این جوری وداع کند، این گونه که امام سجاد ماه رمضان را وداع کرده است. این دعای 44 است دیگر، دعای 45. «نَحنُ مُوَدِّعُ» ما با ماه رمضان وداع می‌کنیم، «وِداعَ عَزَّ مِن فراقُهُ عَلینا» چقدر سخت بود، ای ماه رمضان چقدر سخت است داریم وداع می‌کنیم.
نه این که روز شماری کنیم برای تمام شدن آن. «وَ غَمَّنا وَ أَوحَشَنَا انصِرَافُهُ عَنِّا» خدایا من با ماه رمضان یک جوری وداع می‌کنم به وحشت افتادم که این ماه دارد تمام میشود. وقتی کسی می‌خواهد بگوید ماه رمضان دارد تمام میشود من به وحشت افتادم. «والجبُر مُصیبَتَنا»؛ به خدا دارم صحیفه می‌خوانم، امام سجاد. خدایا تو مصیبتی به ما رسیده است، مصیبت بزرگ که دارد ماه رمضان از دست می‌رود، خدایا مصیبت ما را جبران کن. آدم یک جوری از ماه رمضان استفاده کند که آخرش وقتی می‌خواهد تمام بشود می‌گوید عزادار شدم، خدایا تو مصیبت ما را جبران کن. میشود، اگر مراقبت را زیاد کنیم میشود، اگر یک مقدار از فضای مجازی فاصله بگیریم... . حداقل روزی یک جز قرآن که دیگر حداقل‌اش است.
یک ساعت شب، یک ساعت حداقل‌اش است. یک دعای افتتاح بخوانیم یا ابوحمزه یا با رسانه بنشینیم بخوانیم، نمازهایمان را مقید به اول وقت باشیم. من این قسمت را تمام کنم. «وَ لَا نَتَكَلَّفَ إِلَّا مَا يُدْنِي مِنْ ثَوَابِكَ» کاری کنیم که فقط به ثواب تو می‌رسیم. «وَ لَا نَتَعَاطَى إِلَّا الَّذِي يَقِي مِنْ عِقَابِكَ» قدم به قدم از عقاب الهی دور بشویم، به ثواب الهی نزدیک بشویم. «ثُمَّ خَلِّصْ ذَلِكَ كُلَّهُ مِنْ رِئَاءِ الْمُرَاءِينَ» خدایا از ریا و سمعه به دور باشیم، ماه رمضان ریا نکنیم.
می‌دانید فرق ریا و سمعه از خود واژه‌اش معلوم است. ریا یعنی آدم کاری می‌کند که می‌خواهد نشان دیگری بدهد، سمعه می‌خواهد به گوش دیگری برسد. خدایا ماه رمضان حالا خالص باشد، حالا روزه گرفتی دیگر این سمت و آن سمت... . می‌دانید ریا باطل می‌کند، بحثی نیست. «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ»، این هم باز خیلی مهم است خواهش می‌کنم عزیزان دقت کنند، «وَ قِفْنَا فِيهِ عَلَى مَوَاقِيتِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ بِحُدُودِهَا» مخصوصاً در ماه رمضان از خدا بخواهیم نمازهایمان را.
خیلی‌ها موفق هستند، سر وقت بخوانیم، در مسجد بخوانیم، به جماعت بخوانیم. خدا رحمت کند آیت الله حق شناس یک وقت یک حدیثی ایشان می‌خواندند، من گفتم چگونه معنا کنیم. دیدم ایشان خیلی قشنگ معنا کردند. آقایان، خانمها، حداقل در ماه رمضان. از امام رضا (ع) فرمودند نماز «اوَّلُهُ» اول وقت بخوانی، «رِضوانُ الله». «آخِرُهُ» آخر وقت بخوانی «غُفرانُ الله». یعنی چه؟ اول وقت رضوان الهی شامل میشود، آخر وقت غفران. غفران خدا هم که خوب است، ما آخر وقت می‌خوانیم غفران الله شامل ما بشود دیگر.
این قسمت نبایدها، بایدها را با عجله عرض بکنم. «وَ قِفْنَا فِيهِ» خدایا موفق کن. این‌ها هم 7 مورد باید است. آن 10 مورد نباید، این جا 7 تا باید.1) «وَ وَفِّقْنَا فِيهِ لِأَنْ نَصِلَ أَرْحَامَنَا» به خویشاوندانمان برسیم. به چه؟ الو، من خبر دارم تو خواهرم گرفتاری، عمه جان خبر دارم گرفتاری؟ نه، «بِالْبِرِّ وَ الصِّلَةِ» تا دیر نشده است اگر او گرفتاری دارد، اگر افطاری ندارد، اگر غذایی که تو داری او ندارد، یک نگاه به سفره‌ی افطارت بینداز. من بارها عرض کردم، مخصوصاً آن‌هایی که وضع مالی‌شان خوب است، یک نگاه به سفره‌ی افطار بیندازند. چقدر تنوع در آن ایجاد کرده است به اسم ماه رمضان، می‌گوید روزه گرفتم، 14-15 ساعت روزه گرفتم، 16-17 ساعت روزه گرفتم، ببین چه تنوعی سر سفره‌اس است. سحرش را نگاه کن، سحرت را نگاه کن.
روزه گرفتی خدا هم قبول کند، چه تنوعی در آن گذاشتی، می‌خواهم 16-17 ساعت روزه بگیرم. عیب ندارد، خدا از تو قبول کند، خواهر چه؟ او بچه سال اولی ندارد، نمی‌خواهد روزه بگیرد، مشکل ندارد؟ 2) «وَ أَنْ نَتَعَاهَدَ جِيرَانَنَا بِالْإِفْضَالِ وَ الْعَطِيَّةِ» و همسایه‌ها. چه سبک خوبی است، ان‌شاءالله ترک نشود این زندگی‌های آپارتمانی دارد کم کم از بین می‌رود. ماه رمضان چقدر همسایه‌ها به همسایه می‌رسیدند، افطار یک ظرف آشی می‌آورد، حلیمی می‌آورد، شیری می‌آورد، نان سنگکی می‌آورد. خیلی کار خوبی است، ماه رمضان است دیگر، همسایه به همسایه. «وَ أَنْ نُخَلِّصَ أَمْوَالَنَا مِنَ التَّبِعَاتِ» مالمان را پاک کنیم. 5) «وَ أَنْ نُطَهِّرَهَا بِإِخْرَاجِ الزَّكَوَاتِ» خدایا آن واجباتی که در مال ما است آن واجبات.
سخت است، واقعاً سخت است، خیلی سخت است. صد بار حدیث را خواندیم، صد بار دیگر هم بخوانیم کم است. فرمود: «ما بَلَ اللهُ العِبادَ» سنگین‌ترین آزمون آزمون مالی است. سخت است، آدم از مالش بگذرد سخت است. التماس می‌کنم، خواهش می‌کنم، ببخشید تکرار می‌کنم، دلم می‌سوزد. ماه رمضان است، بسم الله، مالمان را حلال کنیم، مالمان را پاک کنیم، سر سفره‌ی خودمان بنشینیم، زن و بچه‌ها. «وَ أَنْ نُرَاجِعَ مَنْ هَاجَرَنَا» کسی با ما قهر کرده است با او آشتی کنیم.
امام سجاد است، 7 تا باید است. 1) صله ارحام، 2) رسیدگی به همسایه، 3) پاک کردن اموال، 4)«نَراجِعَ». خواهشاً الان فدا سرت، بقیه برنامه را نمی‌خواهد گوش بکنی، همین الان بلند شو زنگ بزن به خواهرت، به برادرت. من راضی هستم، من اصلاً راضی نیستم برنامه را ببینی. همین الان شیطان وسوسه می‌کند تا آخر برنامه دوباره. همین الان تلفن را بردار، برنامه را قطع کن، با خواهرت، ... . ماه رمضان آمد ما آشتی نکردیم، چه زمانی بنا است آشتی بکنند. سال نو باشد، ماه رمضان باشد، باز ما حاضر نباشیم.
امام دارد 7 تا باید می‌گوید. بایدش چیست؟ یکی از بایدهایش «وَ أَنْ نُرَاجِعَ مَنْ هَاجَرَنَا». خیلی جالب است گاهی در کوچه و بازار می‌گویند حاج آقا یک حدیث شما خواندی خیلی ... . چه خواندم؟ صفحه آخر در العقول، دعای امام صادق. دو نفر با هم قهر باشند، فرمود: «اَکثَر» من بیشتر هر دو را نفرین می‌کنم. آقا یکی ظالم است یکی مظلوم، چرا هر دو؟ فرمود آن که مظلوم است او قدم پیش بگذارد، برود بگوید «أَنا الظالِم»، تمامش کند. خدا که می‌داند ظالم و مظلوم که بوده است. آقای محترم خواهر شما ظالم، شما مظلوم. امام صادق فرمود تو که مظلوم هستی برو جلو بگو خواهر «أَنا الظالِم» اصلاً من مقصر بودم، ظالم من هستم، تمامش کن، در ماه رمضان تمامش کن.
خدا می‌داند ظالم کیست، خدا می‌داند مظلوم کیست. امام صادق فرمود، صفحه آخر در العقول. اگر مظلوم قدم جلو نگذارد آشتی نکند من هر دو را نفرین می‌کنم. فرمود خدایا کاری کن، «نُراجِعَ». «وَ أَنْ نُنْصِفَ مَنْ ظَلَمَنَا» به ما ظلم کرده است منصفانه با او برخورد کنیم نه این که اگر او یک کاری کرده است ما صد برابر آن. «وَ أَنْ نُسَالِمَ مَنْ عَادَانَا» با من دشمنی کرده است من با او صحبت کنم. «حَاشَى مَنْ عُودِيَ فِيكَ وَ لَكَ» بله، آن‌هایی که عدو الله هستند، دشمن خدا هستند، دشمن اولیا خدا هستند، آن‌ها حسابشان جدا است. باز تمام نشد ولی به هر حال ان‌شاءالله.
ببینید در روزه یکی از احکامی که خیلی مهم است فرمودند روزه برای کسی واجب است که برایش ضرر نداشته باشد. یک وقت یقین دارد روزه برای او ضرر دارد نباید بگیرد، یک وقت ظن است، 70 درصد، 80 درصد، می‌گوید روزه برایم ضرر دارد نگیرد. یک وقت نه، 50-50 است، فرمودند احتمال عقلایی قابل توجه، خوف هر چند شک دارد ولی احتمال عقلایی قابل توجه. اگر این جوری است واقعاً نگیرد. اما متاسفانه ما در جامعه گرفتار دو دسته هستیم: یک عده می‌توانند بگیرند دنبال بهانه می‌گردند یک جوری در بروند. ماه رمضان چشم به هم بزنی تمام شده است، برای سلامتی خودمان «صُوموا تَصِحُ»، چیزی به خدا نمی‌رسد.
تمام عالم روزه بگیرند، تمام عالم افطار بکنند، روزه نگیرند. قرآن دارد: «لَیَنا الله» راجع به قربانی دارد. بنابر این نه از این سمت نه از آن سمت. اگر واقعاً یقین داریم ضرر دارد یا 70-80 درصد یا نه حتی 50-50 ولی احتمال عقلایی داریم این جایز نیست. ولی فرمودند در حد این که فقط ضعف پیدا می‌کنیم بالاخره روزه است و ضعف، روزه است و ناتوانی. یک مقدار کارهایمان را هماهنگ کنیم، قبلاً هم عرض کردیم اگر دین در متن زندگی باشد ما هماهنگ می‌کنیم کارهای دیگر را با روزه هماهنگ می‌کنیم. یک تقاضایی هم دارم این است که کسانی که سال اول‌شان هستند، دختر خانم‌هایی که سال اول‌شان است، اگر در توانشان است، یک وقت در توانشان نیست همین حالتی که گفتم واقعاً برایشان ضرر دارد، یقین دارد ضرر دارد، 70-80 درصد احتمال می‌دهد، 50-50، احتمال عقلایی دارد هیچ.
اما اگر واقعاً در توانشان است خواهش می‌کنم بستگان‌شان، پدر مادر، خواهر برادر، دیگران، یک کاری بکنند استراحت خوبی داشته باشند، غذای خوبی داشته باشند، مراقبت بکنند، به آن‌ها محبت بکنند، تشویق بکنند. حتماً ان‌شاءالله موفق به روزه می‌شوند. و یک خواهش آخری هم که دارم این است که در گذشته هم گفتیم خیلی خوب است این ترویج افطاری‌های ساده، باور کنید الان از هر چیزی واجب‌تر است. تو را به خدا یک کاری کنید در مساجد، در حسینیه‌ها، در موسسات، این افطاری ساده همه گیرشان بیاید. باور کنید هستند کسانی که به همین افطاری ساده که شاید به نظر خیلی‌ها نیاید به همین افطاری ساده محتاج هستند، بالاترین خدمت است ان‌شاءالله.
