1400-04-22-حجت‌الاسلام رفیعی-بررسی شخصیت اصحاب پیامبر اکرم (جناب صعصعه بن صوحان)
بسم الله الرحمن الرحیم
سعد بن صوهان از اون اصحاب ویژه هست حالا چرا من امروز ایشون رو انتخاب کردم چون خیلی ولایی خیلی عاشق امیرالمومنین فدایی حضرت آقا هم خیلی به ایشون علاقه داره و کاهی من میگم همکار، شاید تعبیر درستی نباشه با افتخار ایشون خطیب بوده و امیرالمومنین ایشون رو خطیب زبردست نامید
شما نهج البلاغه رو که عنایت فرمودید که مرحوم سید رضی سه بخش کرده خطبه ها نامه ها و حکمت ها اما یه بخش چهارمی هم داره که خیلی کمه حدود ۹ تا حدیث مشکل که فکر میکنم از حکمت ۲۶۰ باشه تا ۲۶۹ این ۹ تا رو ایشون تحت عنوان کلمات مشکل آورده یکیش اینه که حضرت امیر به صعصعه فرمود هذا الخطیب الشهیر بعد ترجمه کرده سید رضی میگه یعنی خطیب چیره دست اميرالمومنین که خودش امیر کلام به کسی بگه خطیب چیره دست این خیلی حرف مهمی است تو کوفه در ساختمان سازی ها معمار هم بوده
امیرالمومنین وقتی یه چیزی رو وفق میکرد اون شاهد باید پای وفق رو امضا کنه که از کسانی که گاهی پای وقف صعصعه بود ضمن این که تعبیر بن عباس حالا ابن عباس خودش یه شخصیت راجع بهش صحبت میکنیم ابن عباس راجع به صعصعه میگه یا باقر العلم عرب باقری که شکافنده ست یعنی شکافنده ی علوم عرب یه همچین تعبیری، ایشون زمان پیامبر رو درک بوده گرچه زندگیش رو تو زندگی اصحاب آوردن حتی کتاب های اهل سنت شیعه ما هم داریم تو اصحاب بحث میکنیم ولی ظاهرا پیامبر رو ندیده و در اون زمان زندگی می‌کرده لذا به این اعتبار ما ازش به اصحاب یاد میکنیم که در واقع جزو کسانی است که در زمان پیامبر اکرم زندگی کرده عاقل دانشمند بلیغ فصیح شجاع زمان شناس با بصیرت با آگاهی شخصی عاشق در تمام نبرد های امیرالمومنین علیه السلام هم جمل هم هم سفرین هم نهروان شمشیر زده
در واقع و تعبیری دارد که عقیل برادر امیرالمومنین علیه السلام یه بار هم بحث کردیم در این برنامه می‌گوید انهو اذید شی قلیلا نظیر راجب صعصعه میگه میگه صعصعه شان عظیمی دارد و کم نظیر و خوش زبان سه تا تعبیر داره میگه زبانش نیکو نظیرش کم و شان اش عظیم الشان من حالا راجع به صعصعه عرض کردم ماه امیرالمومنین ماه ولایت است بیشتر میخواهم اون دفاعیاتش رو از امیرالمومنین و کلماتی که راجع به امیرالمومنین علیه سلام راجه بهش صحبت کنم ببینید این آدم از مدافعین امیرالمومنین بعد از رحلت پیامبر و از کسانی است که اهل نهی از منکر و تذکر بود ظلم رو برنمی تابید صریح اللهجه بود خیلی راحت حرفش رو میزد و محل شر بعضی از خراسان هم بوده
مثلا خلیفه دوم در ادارات امور ازش مشورت میکرد یعنی معلوم میشه یه چهره افتاده ای بوده پیش طرف مشورت قرار میگیره این ها چند نفری بودن توی مدینه که خوب زندگی میکردن بعد ایشون رفت کوفه، کوفه فرمان دار جوانی داشت به نام سعید ابن عاص خوب عمل نمیکرد در زمان خلیفه سوم ایشون علیه این فرماندار کوفه صحبت میکرد و خلاصه افشاگری میکرد ایشون هم گله کرد به خلیفه سوم گفت این اذیت میکنه ما رو نمیگذاره ما زندگی کنیم.
زبان تیزی داشت مثل اباذر که تبعید شد ایشون رو هم احضارش کردن به مدینه و تذکر تندی بهش داد خلیفه سوم که گفت و گو ایشون تو تاریخ هست من دیگه نمیخواهم الان وارد بشماو آیاتی خوندش اون جواب داد در نهایت گفت بندازش از مسجد بیرون که اومد بیاد بیرون اتفاقا اون روز که زمین هم خورد و در نهایت تبعید شد به شام چون به شام تبعید شده و وقتی می آمد شام چند نفر دیگه هم باهاش بودن که آدم جل افتاده نبود حالا او شام هم مصیبت بود
یه وقتی منم حالا یادم نمیاد ولی در زمان طاغوت این علمایی که شاه تبعید میکرد به جاهای مختلف می‌رفتند اونجا گاهی اونجا یه پایگاه میشد مقام معظم رهبری خب در سیستان و بلوچستان هنوز هم با ایران شهر ارتباط دارن ایران شهر جاهای دیگه تبدیل میشد به یه پایگاهی خیلی از این افرادی که تبعید شدن به جاهای مختلف همون ها دین مردم رو اونجا درست کردن اصلاح کردن به هر حال فعال اند نمیتونه بشینه آقا شاه اومد برای معاویه دردسر شد معاویه نوشت به خلیفه سوم بابا این آمده اینجا آدم جمع میکنه روشن گری میکنه سخنرانی میکنه دردسر شد برگردوند دوباره برش گردوند به مدینه و فرستادنش در کوفه باز ظاهرا تو همون سفر بازگشت که شاید چون از جزو کسانی که بر بدن اباذر نماز خوانده چون اباذر از دنیا رفته بود و مسیح معروف دیگه دخترش میگه منتظر بودیم افرادی آمدن از جمله بعضی ها نقدر کردن این رو حالا الان دقیق یادم نیست عبدلله مسعود و دیگران بودن اونی که به ذهنم میاد حالا بازم باید مراجعه کنم به هر حال این صعصعه با صوحانشکوفایشون بیشتر در زمان خلافت امیرالمومنین علیه السلام میدونید که بعد از آقا هم زنده بوده چند سال بعد از امیرالمومنین زنده بوده اولا که دوستان بدونند این ها ۳ تا برادرن زید بن صوحان تو جمل شهید شد،
داداشش همون کسی که حضرت امیر اومد بالاسرش و فرمود وصیتی نداری گفت نه آقا فقط این خون ها رو از چهره من پاک نکنید که من روز قیامت با این خون بگم از شما دفاع کردم و آقا هم دعاش کرد گفت تو پر کار بودی خفیف الموونه و کثیر المعونه داداشش هم در یمن شهید شد سیهان ابن صوحان دو تابرادر دو تا شهید دو تا برادرش در جمیل در رکاب امير المومنین به شهادت رسیدند و این صعصعه برادر سوم که ایشون هم تو جمل بوده رفت میدان منتها خوب ماند من چند نمونه از گفتگو های ایشون با امیرالمومنین رو بیان کنم در آستانه قدیم ما همه موظفیم همه مسلمون ها که میگم مسلمون ها واقعا همینطوره از امیرالمومنین دفاع کنیم جان پیغمبر صعصعه نیست که با کسی تعارف داشته باشه از علی بخاطر ارتباطاتش دعا کنه یا یه مسئولیتی به او داده باشه دو تا برادر شهید داده هزینه داده واقعا حق رو تشخیص داد و ایثار داد از امیرالمومنین در جاهای مختلف دفاع کرد
یه گفتگو ویژه ای داره ایشون با خوارج براتون میخونم خیلی زیباست و ما قبل از اون اجازه بدید چند نمونه رو عرض کنم نمونه اول روزی که امیرالمومنین به خلافت رسید خب هر کسی می‌آمد تبریکی به آقا میگفت از جمله کسانی که آمدند و تبریک گفتند صعصعه بود خطیب دیگه سخنران و خطیبی که امیر اون رو چیره دست یاد کرده وارد مسجد شد گفت یا امیرالمومنین زینه خلافه خلافت و زیبا کردی یعنی این کرسی الان با تو قشنگ شد تو به خلافت جایگاه دادی شان دادی و ما زینه که خلافت تو رو بالا نبرد تو رو زیبا نکرد چیزی به تو اضافه نکرد و رفعتهاخلافت رو بردی بالا و ما رفعتک خلافت رو بالا نبردی اینجوریه که یه شخصیت هایی بعضی اوقات یه مسئولین هایی رو قبول میکنند اونومسئولیت میره بالا یعنی اون شخصیت انقدر بالاست و والاست که وقتی قرار میگیره در مصدر این مسئولیت اون جایگاه اعتبار پیدا میکنه
دوره قحطی معرفت و دوره امیرالمومنین ستیزی که هفته گذشته گفتیم شخصیت هایی رو نام بردیم که سکوت کردن و بیعت نکردن با امیرالمومنین این عبارت میرسوند که به هر حال چقدر حساب شده اهل مثلا اعوذ بالله از این تعریف یه جایگاهی بگیره پستی بگیره میخاد یه مسئولیتی بگیره نه واقعا داره این تعریف رو مقبال امير المومنین انجام میده مورد دوم میدونید سومین جنگ امير المومنین جنگ با خوائج بود که معروف به جنگ نهروان جما و سفرین و نهروان تو نهروان خیلی کار مشکلی بوده امير المومنین با افرادی سر و کار داشته که اهل نماز نبودن اینا دیگه آخرش بودن تو هفته های قبل اشاره کردم
حضرت پیامبر به امير المومنین فرمود با کسانی مواجه میشی که گاهی عبادت اون ها شما رو به اجاب میاره حالت اصحاب شما پیش اونا اندک یه همچین آدمایی بودن آثار سجده ایه قرآن برای خودشون یه کلاسی قائل بودن امير المومنین دیگه سفین مومن نمی‌دانستند اعوذ بالله کافر می‌دونستن حضرت صعصعه رو فرستاد که با این ها گفت و گو کنه سبک امير المومنین این بوده که همیشه در نبرد ها گفت و گو داشته قبلش من این کتاب قاموس الرجال البته این کتاب تخصصی است وبه درد عموم شاید نخوره، یه کتاب رجالیست مال مرحوم شیخ مطهر تستری من یه وقتی از مقام معظم رهبری شنیدم اینو که فرمودند آیت الله خویی که کتاب رجال می نوشتند یکی از چیزهایی که مورد توجه شون بود یکی از منبع شون ایشون بود خیلی آدم دقیقی است
شرح نهج البلاغه هم داره این رزمندگان گه جبهه می رفتن دیدن ایشون و در دزفول که ۷۲ بار فوت کرد ایشون در واقع در این کتاب لورده کتاب جلد ۵صفحه ۴۹۸ میگه اومد خلاصه پیش خوارج و صحبت کرد از امیرالمومنین گفتن تعریف کردن و لما بعث علیا صعصعه الحوائج وقتی حضرت صعصعه رو فرستادن بشه حوائج قالو گفتن یه سوال اینطور که تو از علی حرف میزنی اگر الان امير المومنین تو جبهه ما بود یعنی جزو خوائج بود تو ازش حمایت میکردی؟ میخاستن بدونند که چقدر معرفت داره گفت ارائیت بو کنا علیها فی موذنا فرض کنیم حضرت علی از ما حمایت میکرد و تکون معه هو قالن گفت بله اگه علی اینور بود من اینورم الحق مع الحق الحق علی
حالا من عرض میکنم مطمئن باشید امير المومنین با شماها نیست گفتن که فاذنف انتذه معنه قریه پس تو بگو اذا مقلد علیا بگو من مقلد اميرالمومنینم چون تو داری میگی هر کجا بره منم همونجام گفت ویلکم وای بر شما، من مقلد کسی ام که مقلد خداست و این بهترین تقلید است. بحث شخص نیست بحث اینه که ایشون ولی خداست و معیار داره نه این که شخص امير المومنین چون حق میگه بعد شروع کرد با اینها صحبت کردن گفت خجالت بکشید میدونید از کی دست برداشتید این تذهبون؟ کجا میرید؟ چه دارید میکنید الا من تریدون از علی دارید جدا میشید سراغ کی دارید میرید؟
بعد گفت آن القمر ال باقر و از ماه نورانی و سراج ظاهر چراغ پر نور صراه الله مستقیم راه مستقیم، اهدنا الصراط المستقیم خیلی قشنگه این عبارت این نشون میده که واقعا خطیب بوده و صراطالله المستقیم سبیح الله القیم خدا شما رو بکشه الی من تعفکون از کی دارید حدا میشید؟شما مشکل عقل دارید وا الا علی رو کسی رها نمیکنه چون تو حکمیت که میاد خودتون مجبورش کردیدو الان هم دارید باهاش می‌جنگید. بینندگان عزیز این میرسوند دین اسلام دین خردمندی است. دین عقل گرایی است الان هم در فضای مجازی شون شبهات زیادی تو مسائل مختلف من خواهشم از جوونا اینه بینی بین الله از عقلتون استفاده کنید مسائل رو احساس بررسی نکنید
اگر تو فضای مجازی شبه ای میشه دیروز جوانی آمد پیش من گفت آقا فلان شبکه تو ماهواره فلان حرف ها رو زده بعضی هاشو گفت گفتم اول بگم اون آقا کلی تحصیل کرده کلی یاد گرفته این حرف ها رو ثانیا اینا تخصصی اینی که میگم یه شاگرد بقالی بود رفتم توی یه مغازه این شاگرد گفت به من جوون بود گفت آره من شب می نشینم این ها رو گوش میدم خیلی بهم ریختم، گفتم خوب گوش نده برای این که بنده بلد نباشم برم توی اداره برق یا توی کیوسکی که تو خیابون گذاشتن اصلا نوشتن ورود بر شما ممنوع شما دیدید برخی از همین کارکنان محترم اداره برق که حالا ایشالا خدا بهشون توفیق بده برق هم درست بشه میبینید رو اون دکل ها هستن رو اون سیم ها هستن ما بریم ما رو برق میگیره ما بلد نیستیم از کجا به کجا باید بریم، تو نشستی یه جوون با تحصیلات عادی پای شبکه ای که شبهه میکنه علیه دین و اسلام دو سه تاش و گفت من بهش جواب دادم گفت چه ساده جوابش! گفتم بله ساده ست، ولی کار شما نیست و صعصعه گفت عقل شما مشکل داره، چهره هایتان شما سیاه باد، بعد ادامه داد که دانشتان کم فهمتان کم است.
بعد فرمود امیرالمومنین وصی الرسول الله او جانشین پیغمبراست. شما گیر نفستون افتادید، هوای نفس که شما رو اینطور تبدیل کرده بعد گفت من این رو بگم کی بود که پیامبر را در دهان سختی ها می انداخت؟ اولم یکن نبی اذا شده حرب دمه و فی مهماتها؟ آیا اینطور نبود که پیغمبر خدا وقتی کار سخت میشد ایشون رو می انداخت توی خطر؟ خیبر، احد، خندق، او بود. اون وقت شما حالا با این علی ایستادید؟ البته حرفهاش اثر نکرد اونها جنگیدن کلی هم کشته دادن فتنه به پا کردن ولی حرفهاشو زد این یک همچین آدمی‌ست در دفاع از ولایت امیرالمومنین علیه السلام.
چیزی یادم افتاد درصفین حضرت علی وقتی افتاد در جنگ که آب رو سپاه معاویه بستن خب دستور داد حمله کردن و آب و آزاد کردن و صعصعه اومد پیش آقا گفت آقا حالا شما آب رو ببندید از تو تعجب میکنم این منش علی نیست حالا که آیت پیشنهاد و داری خودت بدو بهشون بگو ای آزاده گفت چشم این مطیع بودنش هم قبال توجه و یه نکته دیگه باز عرض کنم خدمتتون صعصعه بعضیاتون داره یعنی بخش های مختلف زندگیش قابل تحمل نمیدونم یادتون هست
یا نه در کوفه یه مسجدی بود به اسم صعصعه که در اون مسجد من رفتم و نماز داره نماز مستحب میخونیم اونجا و یه مسجدی داریم در کوفه که به نام برادرش هست دو تا مسجد که هر دوش آداب و نماز داره نکته ی دیگری که قابل تامل است من اینو بگم اگه فرصت نبود بخش آخر بعدا میگم ایشون یه وقتی مریض شد حالا یه خورده عقب تر بیاییم امام رضا علیه السلام یکی از اصحابشون بزنتی ایشون هم آدم خیلی خوبیه یه وقتی امام رضا علیه السلام گفتش که برید ایشون و بیارید خواست مهمانش کنه مرکب هم براش فرستاد خیلی مهم دیگه ماشینتون هم میفرستید خیلی احترام گذاشت
ایشون اومدن منزل آقا به هر حال احترام گفتن که که آقا شام هم بمانید رفت ماند فرمودند امشب اینجا بخواب این دیگه خیلی تعجب کرده بود که من خیلی آدم بزرگیم مرکب فرستاده غذا به من داده خیلی تحویل گرفته جا انداختن برای من گفتن اینجا بخواب وقتی رفت تو رخت خواب، امام ملافه رو انداخت روش... به هر حال احساس کرد سفارشی خیلی تحویلش گرفت آقا به مرتبه اون سوزن و زد که این باد بخوابه فرمود یه وقت غرور نگیرد بگی که امام رضا من و مهمان کرد و با من غذا خورد و خوابید به عملت نگاه کن روز قیامت عملت مهم است. بعد آقا این رو فرمود مریض شد جدا امیرالمومنین اومد عیادتش اینا رو امام رضا فرمود.
جناب آقای شریعتی فرض کنید بنده مریض شم بگن که فلان مرجع تقلید اومده دیدنت خیلی افتخاره یا مثلا رهبر انقلاب با دو پیام از ما دلجویی کرده امير المومنین اومدن عیادت صعصعه حضرت اومد حالش و پرسید و بعد فرمود یاصعصعه لم تفتخر افتخار نکنی بگی علی آمده عیادت دیگه جای من وسط بهشت چون امیرالمومنین اومده گفت نه آقا من خودم میدونم توجه دارم به این نکته بعد آقا برای این که دلجویی کرده باشن فرمود و قد کنت آفلاین خفیفا مول و کثیر المول همون جمله ای که به داداشش تو یمن گفت این تکه ها رو تاریخ میبینی برداشت های قشنگی میشه ازش کرد من بخام عرض کنم حتی صعصعه هم هستید
حواستون به ایمانتون باشه، اگر از اصحاب ویژه امام رضا هم که هستی بازهم توجهت به عملکرد خودت باشه، ائمه بزرگوار ما فرمودند که اونایی که ما رو دوست دارن باید با خدا رابطه مون قوی باشه عمل محبت ما جای عما و محبت شما رو نمیگیره و جالب خود ائمه بزرگوار فرمودند ما به هر که رسیدیم از اطاعت خدا رسیدیم بعضی ها میخان با ادیان خدا این مسیر را بپیمایند البته تردیدی نیست که محبت اهل بیت جوینده گناهان محبت اهل بیت در حوزه متعددی مؤثره منتها محبت اهل بیت باید مانع گناه هم بشه
حالا من سوال میکنم این آقایی که مثلا خدای نکرده اهل شراب اهل مستیت خیلی هم حضرت امیر رو دوست داره آیا حضرت امیر این کارش رادوست داره یا نه دوست نداره نمیشه بگه چون به ما خیلی علاقه داری شراب خوری تو نادیده گرفتیم نه این با عقل و منطق و روایات ما جور در نمیادباید تبعیت باشه آنه کهربه هر حال حتی تو بعضی روایات دارن که ابراهیم پیامبر قرآن می فرماید خود ابراهیم میگه اگر کسی از من تبعیت کنه از ماست و الا پسر نوح لیس من اهلی ان هوعملا غیر صالح خوندیم تو همین صفحات قرآن مون، یک نکته ی دیگری من راجع به صعصعه بگم، البته صعصعه آدم سیاسی بوده معذل می‌گرفته مخصوصا در زمان خلیفه سوم آرام و قرار نداشته به دنبال حق و دوست بوده اهل تعارف نبوده صعصعه بن صوحان قبلا راجع بهش بحث کردیم ولی اهل ملاحظات بوده خیلی ها اهل ملاحظات بودن نه ایشون یکی از اون کسانی است که عمار وار از نزدیکان عمار خیلی ارتباط صمیمی داشتن ایشون بعد از عمار از دنیا رفت عمار در صفین شهید شد یعنی در ردیف عمار...
یه خصوصیاتی داره که این ویژه ایشون و این از اون کسانی است که شب دفن امیرالمومنین حضور داشته اولیم مرسیه خوان امير المومنین واون شب اونجا شعر خواند و امام حسن و امام حسین گریه کردن میدانید که در تشیع جنازه حضرت امیر همه کس حضور نداشتن افراد خاصی بودن تشیع محرمانه ای بوده ایشون در اون تشیع حضور داشت تا رسید کنار قبر بدن میان خاک گذاشتن این خاک ها رو برداشت گذاشت روی سرش و اشعاری خوند که حالا من از کتاب پیغمبر و یاران که قبلا معرفی کردیم متن فارسی شو عرض کنم فرمایشات صعصعه کنار قبر امیرالمومنین علیه السلام گفت بابی انت و امی یا امام علی پدر و مادرم به قربانت در خاندان پاک بوجود آمدی در سختی ها صابر بود در جنگ ها ثابت و دارای رای متین و محکم بودی از زندگی خود بهره کامل گرفتی یعنی عمرتو هدر ندادی تا بر خدای خود وارد شدی خدا از تو راضی و ملائک اطرافت را گرفتن تا در کنار پیغمبر جایگزین گشتی ببینید معرفت رو
حضرت امیر که مدینه دفن نشده حضرت امیر نجف دفن شده که پشت کوفه هست ولی میگه تو در کنار پیغمبر جای گرفتی یعنی شما اینجا هم که دفن بشید کنار پیغمبرید مگه هارون الرشید که کنار امام رضا دفن شده با آمدم رضاست؟نه ربطی نداره شما با پیغمبرید خدا تو را به این مقام برگزید که با پیامبر هم درجه شدی از خدا میخواهم که بر ما منت دهد و توفیق بدهد تا ابد از تو پیروی نماییم و به سوی تو حرکت کنیمو به دستور تو عمل کنیم و با دوستانت دوست و با دشمنانت دشمن باشیم وما را در زمره ی دوستانت محشور گرادند خیلی حرفای قشنگی زده حالا فرصت بشه من عربیش رو بخونم یا اباالحسن یعنی یه منبر رفته یه سخنرانی کرده، نخستین سخنران شهادت امیرالمومنین صعصعه هست در کنار قبر امام حسن هم فرداش صحبت کرد در مسجد ولی ایشون مال کنار قبر
به مقامی رسیدی که احدی آنجا نرسید به مقامی نائل شدی که هیچ کس بدان راه نیافت در پیشروی دین خدا قیام کردی سنت پیغمبر را بر پا داشتی امير المومنین احیا گر سنت پیامبر است ولایت سنت پیامبر امیر سنت پیامبر محبت امیرالمومنین و اولادش سنت پیغمبر چون پیامبر محبت رو به اینا میورزیده بعد این جمله قابل تعمل یا امير المومنین آتش های فتنه را خاموش ساختیم تو فتنه ستیز بودی تا اسلام رونق گرفت ایمان رونق گرفت درود ما بر تو که به وسیله تو پشت ما محکم شد اگر اسلام و مؤمنین قوی شدن یه وسیله ی تو بود و نشون های راه ها واضح و روشن شد یعنی انسان تشخیص میده مسیر درست رو یا اميرالمومنین برای هیچکس این همه فضائل جمع نشد
یعنی تو بی نظیری یا ابوالحسن در اجابت پیامبر بر همه سبقت گرفتی آقای شریعتی اینا یک دوره امام شناسی باید اینا رو گزینش کنید تو یه سخنرانی کوتاه کنار قبر بعد خداوند به وسیله تو ستمکاران را خوار کردو مؤمنان را عزت داد و حالا من دیگه همش و عرض نکنم اشعاری خوند یکیش اینه گفت ای آیا میان قبر چه کسی را میان خود گذاشته ای هل خبر قبر سائلی میدانی چه شخصیتی رو داری میان خود قرار میدی بعد شروع کرد اگر این خاک میدونست که داره چه کسی رو میان خوش قرار میده لو لمن له من یواری به تمام عالم فخر میفروخت که من کسیم که علی را در میام خود جا دادم حالا دیگه بقیش بماند این سخنرانی ویژه ای بود که اون شب در کنار قبر امیرالمومنین علیه السلام داشت
