شرط دریافت حکمت الهی 

حجت الاسلام سیدمحمدموسوی

یکی از بزرگ ترین نعمت های الهی که به هر کسی نمی دهد بلکه این نعمت را تنها به انبیاء و اولیاء و بندگان خاصش می دهد و هر کس این نعمت را داشته باشد خیلی غنی می شود، حکمت الهی است.

خداوند در قرآن می فرماید: «وَلَقَدْ آتَیْنا لُقْمانَ الْحِکْمَةَ»[1]؛ ما به لقمان حکمت دادیم، ما به داود پیغمبر حکمت دادیم. همچنین می فرماید: هر کس که خدا به او حکمت بدهد «فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثیراً»[2]؛ چیزهای بسیاری به او داده شده است.

من خیلی نمی خواهم دربارۀ کلمه حکمت بحث کنم ولی اجمالاً عرض می کنم که حکمت یعنی قدرت تشخیص. درک کردن غیر از علم و فکر است. علم و فکر مقدمۀ حکمت هستند. اگر کسی حکیم شد به نبوت نزدیک شده است؛ «کادَ الحَکیمُ أن یَکونَ نَبِیًّا». [3] حال این حکمتی که خدا به داود و لقمان داد «یُؤْتِی الْحِکْمَةَ مَنْ یَشاءُ».[4] غیر از نعمت هدایت است.

خدا در قرآن می فرماید: «رَبُّنَا الَّذِی أَعْطَی کلَّ شَیءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدَی».[5] ما همه را هدایت اولیه کردیم. ما حکمت را به همه کس نمی دهیم به لقمان و به دیگر انبیا داده شد، گمشدۀ بشر است؛ «الْحِکْمَةُ ضَالَّةُ الْمؤْمِنِ»[6] اگر مؤمن حکمت را پیدا کند در زندگی اش در نمی ماند. یکی از راه های کسب آسان این نعمت روزه است.

دقت بفرمایید! شبی که پیغمبر خدا به معراج رفت از خدا پرسید: «یَا رَبِّ وَ مَا مِیرَاثُ الصَّوْمِ؟»؛ خدایا اثر روزه چیست؟ روزه در زندگی انسان آثار فراوانی دارد اما خداوند شب معراج یکی از آثارش را بر شمرده، فرمود: ای پیامبر! «الصَّوْمُ یُورِثُ الحِکْمَةَ»؛ روزه باعث می شود انسان حکمت پیدا کند، قدرت تشخیص پیدا کند. علتش هم روشن است چون در حدیث معراج داریم که سکوت، گرسنگی، نگهداری زبان و دقت در غذا حکمت می آورد. [7] روزه دار همۀ اینها را انجام می دهد غذایش را و زبانش را کنترل می کند. فرمود: روزه، انسان را به حکمت می رساند سپس فرمود: روزه انسان را به معرفت می رساند. «وَ الحِکْمَةُ تُورِثُ الْمَعْرِفَةَ وَ الْمَعْرِفَةُ تُورِثُ الْیَقِینَ».[8] یعنی سه اثر بر روزه مترتب است: حکمت، معرفت و یقین.

شما عزیزان می دانید این سه بالاترین ارزش ها هستند. کسی که یقین، معرفت و حکمت داشته باشد کامل است. فرمودند: «فَإِذَا اسْتَیْقَنَ الْعَبْدُ» هرگاه انسان به این مراحل برسد، دیگر سختی، آسانی، فراوانی، کمبود و هیچ چیز دیگر برایش فرق نمی کند. بندۀ خاص خدا می شود، «لاَ یُبَالِی کَیْفَ أَصْبَحَ بِعُسْرٍ أَمْ بِیُسْرٍ». این یکی از بزرگ ترین آثار روزه است. من به همین میزان اکتفا می کنم که روزه حکمت می آورد، حکمت معرفت می آورد و معرفت، یقین می آورد.

یقین آن مقامی است که اولیاء، بزرگان و انبیاء از خدا می خواهند.

پی نوشت:

[1]. لقمان، 12.

[2]. بقره، 269.

[3]. کنزالعمال، ح 44123.

[4]. بقره، 269.

[5]. طه، 50.

[6]. نهج البلاغه، حکمت 80. امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید: الحِکمَةُ ضَالَّةُ الْمؤمِن، فَخُذِ الحِکْمَةَ وَ لَو مِن اَهلِ النّفاق.

[7]. بحار الانوار، ج 74، ص 28. یَا أحمدُ، إنَّ العَبدَ اِذَا أجَاعَ بَطنَهُ وَ حَفِظَ لِسَانَهُ عَلّمتُهُ الحِکْمَةَ.

[8]. مستدرک الوسائل، ج7، ص 500؛ ارشاد القلوب، ج1، ص 203. حضرت امیر (ع) می‌فرماید: رسول الله (ص) در شب معراج از خداوند سؤال کردند که: یَا رَبِّ وَ مَا مِیرَاثُ الصَّوْمِ؟ قَالَ: الصَّوْمُ یُورِثُ الحِکْمَةَ وَ الحِکْمَةُ تُورِثُ الْمَعْرِفَةُ تُورِثُ الْیَقِینَ.

.