صفات شیعه 4
قَالَ الامامُ الصَّادِقُ(علیه السلام): «إنَّ أحَقَّ النَّاسِ بِالْوَرَعِ آلُ مُحَمَّد(صلی الله علیه وآله) وَ شِیعَتُهُمْ کَی تَقْتَدِی الرَّعِیّةُ بِهِمْ».(1)
امام صادق(علیه السلام) می فرماید: سزاوارترین مردم به ورع و تقوا، آل پیامبر(صلی الله علیه وآله) و شیعیان آنها هستند، تا سایر مردم به آنها اقتدا کنند.
شرح حدیث:
امامان معصوم(علیهم السلام) و پیامبر(صلی الله علیه وآله) بری تمام مردم امام و پیشوا هستند و شیعیان هم باید بری گروهی از مردم امام باشند، زیرا شیعه بودن جزئی از امام بودن است. در واقع در جامعه اسلامی شیعیان باید پیشرو باشند، نه تنها در میدان مبارزه و جهاد بلکه در تمام جهات و صفات پسندیده تا دیگران به آنها اقتدا کنند. شیعیان واقعی افرادی شجاع، صبور، پر محبّت، پرهیزکار و اجتناب کننده از حرام هستند، و حبّ جاه و مقام ندارند.
یکی از صفات پسندیده «ورع» است که مرتبهی بالاتر از تقواست، و داری چهار مرحله می باشد:
مرحله اوّل: ورع تائبین
این مرحله پایینترین مرتبه و مساوی با عدالت است و انسان را از فسق نجات می دهد، یعنی از گناه توبه کرده و به صف عادلان می پیوندد.
مرحله دوم: ورع صالحین
در این مرحله از شبهات هم اجتناب می کند، یعنی از چیزهایی که در ظاهر حلال ولی شبهه ناک است.
مرحله سوم: ورع متّقین
در این مرحله از گناه و شبهات پرهیز می کند، علاوه بر این از حلالی هم که ممکن است او را به حرام بکشاند، اجتناب می کند; مثلا کم سخن می گوید، زیرا می ترسد اگر زیاد حرف بزند در لابلی آن غیبتی انجام دهد که این مرحله در واقع همان عنوان «أُتْرُکْ مَا لاَ بَأْسَ بِهِ حَذَراً مِمَّا بَأْسَ بِهِ; آنچه را که بلامانع است ترک کن تا گرفتار امر ممنوع نشوی » است.
مرحله چهارم: ورع صدّیقین
بالاترین مرحله، اعراض و روی گرداندن از غیر خداست، یعنی چشم برداشتن از غیر خدا و چشم دوختن به خدا به خاطر اینکه مبادا ساعتی از عمرش ضایع شود. بالاترین سرمایه، عمر ماست که آن را به تدریج هدر می دهیم و از آن غافل هستیم.
مطابق این روایت امام صادق(علیه السلام) می فرماید: سزاوارترین مردم به ورع آل پیامبر(صلی الله علیه وآله)و شیعیان او هستند که باید در مراتب ورع، حدّاقل مرتبه اوّل را داشته باشند، یعنی شیعه باید عادل و مقتدی مردم باشد و فقط خود را نجات ندهد، بلکه به فکر نجات دیگران هم باشد.
در آخر سوره فرقان دوازده ویژگی بری «عبادالرحمن» ذکر شده است که یکی از ویژگی ها، مطابق آیه «(وَالَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَوَ ذُرِّیَاتِنَا قُرَّةَ أعْیُن وَاجْعَلْنَا لِلمُتَّقِینَ إِمَاماً); و کسانی که می گویند: پروردگارا ! همسران و فرزندانمان را مایه روشنی چشم ما قرار ده و ما را بری پرهیزگاران پیشوا گردان»;(2) این است که آنها از خدا تقاضا می کنند که فرزندان آنها معمولی نباشند، بلکه در بین سایر مسلمین قرّة العین و الگو باشند و از خدا تقاضا می کنند که ما را امام متّقین قراربده.
این برتری جویی نیست که می خواهند هر کدام امامی بری دیگران باشند، بلکه این علوّ همّت است. پس معلوم می شود که نام تشیّع را بردن و آن را یدک کشیدن و در صفوف شیعه قرار گرفتن، ساده است، ولی شیعه واقعی شدن مشکل است. به خصوص انتظار امام زمان(عج) و ائمّه هدی (علیهم السلام) از اهل علم و شاگردان این مکتب بیشتر است و این عدّه باید الگو و پیشوی مردم باشند، تا مردم به آنها اقتدا کنند. مهمترین راه تبلیغ همین است که انسان چنان تقوا و ورع داشته باشد که مردم به وسیله او خدا را بشناسند و بدانند که انسان واقعی و شیعه واقعی کیست.
1. بحارالأنوار، ج 65، ص 166.
2. سوره فرقان، آیه 74.