هر گاه مجموع عمر امام علي - عليه السلام - را به پنج بخش قسمت كنيم، نخستين بخش آن را زندگي امام پيش از بعثت پيامبرتشكيل مي دهد. عمر امام در اين بخش از ده سال تجاوز نمي كند، زيرا لحظه اي كه حضرت علي - عليه السلام - ديده به جهان گشود بيش از سي سال از عمر پيامبر - صلي الله عليه و آله - نگذشته بود؛ و پيامبر در سن چهل سالگي به رسالت مبعوث شد.[1]
حساسترين حوادث زندگي امام در اين بخش همان شكل گيري شخصيت حضرت علي (ع) و تحقق ضلع دوم ازمثلث شخصيت وي به وسيله پيامبر است. اين بخش از عمر، براي هر انساني، از لحظه هاي حساس و ارزنده زندگي او شمرده مي شود. شخصيت كودك در اين سن، همچون برگ سفيدي، آماده پذيرش هر شكلي است كه بر آن نقش مي شود؛ و اين فصل از عمر، براي مربيان و آموزگاران، بهترين فرصت است كه روحيات پاك و فضايل اخلاق كودك راكه دست آفرينش در نهاد او به وديعت نهاده است پرورش دهند و او را با اصول انساني و ارزشهاي اخلاقي و راه و رسم زندگي سعادتمندانه آشنا سازند.
پيامبر عاليقدر اسلام، به همين هدف عالي، تربيت حضرت علي - عليه السلام - را پس از تولد او به عهده گرفت . هنگامي كه مادر حضرت علي - عليه السلام - نوزاد را خدمت پيامبر آورد با علاقه شديد آن حضرت نسبت به كودك روبرو شد. پيامبر از وي خواست كه گهواره حضرت علي را در كنار رختخواب او قرار دهد از اين جهت، زندگاني امام از روزهاي نخست بالطف خاص پيامبر توأم شد. نه تنها پيامبر گهواره حضرت علي را در موقع خواب حركت مي داد، بلكه در مواقعي ازروز بدن او را مي شست و شير در كام او مي ريخت، و در موقع بيداري با او با كمال ملاطفت سخن مي گفت . گاهي او رابه سينه مي فشرد و ميگفت :
اين كودك برادر من است و در آينده ولي و ياور و وصي و همسر دختر من خواهد بود.
به سبب علاقه اي كه به حضرت علي داشت هيچ گاه از او جدا نمي شد و هر موقع از مكه براي عبادت به خارج شهر مي رفت حضرت علي - عليه السلام - را همچون برادر كوچك يا فرزند دلبندي همراه خود مي برد. [2]
هدف از اين مراقبت ها اين بود كه دومين ضلع مثلث شخصيت حضرت علي - عليه السلام - كه همان تربيت است، به وسيله اوشكل گيرد و هيچ كس جز پيامبر در اين شكل گيري مؤثر نباشد.
امير مؤمنان در سخنان خود خدمات ارزنده پيامبر - صلي الله عليه و آله - را ياد كرده، مي فرمايد:
و قد عملمتم موضعي من رسول الله - صلي الله عليه و آله - بالقرابه القربيه و المنزله الخصيصه، وضعني في حجره و انا ولد يضمني الي صدره و يكنفني في فراشه و يمسني جسد و يشمني عرفه و كان يمضغ ثم يلقمنيه .[3]
شما اي ياران پيامبر، از خويشاوندي نزديك من با رسول خدا و مقام (احترام) مخصوصي كه نزد آن حضرت داشتم كاملاًآگاه هستيد و مي دانيد كه من در آغوش پر مهر او بزرگ شده ام ؛ هنگامي كه نوزاد بودم مرا به سينه خود مي گرفت ودر كنار بستر خود از من حمايت مي كرد و دست بر بدن من مي ماليد، و من بوي خوش او را استشمام مي كردم، و او غذادر دهان من مي گذاشت .
 
[1] . برخى مانند ابن خشاب در كتاب مواليد الائمه مجموع عمر على (ع ) را شصت و پنج و مقدار عمر آن حضرت را پيش ازبعثت دوازده سال دانسته است . به كتاب كشف الغمه نگارش مورخ معروف على بن عيسى اربلى (متوفاى سال 693ه ـ ق ) ج 1ص 65مراجعه شود.
[2] . كشف الغمه، ج 1 ص 90
[3] . نهج البلاغه عبده ، ج 2 ص 182 خطبه قاصعه.
جعفر سبحاني - فروغ ولايت، ص 16